Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 8, 21 February 1924 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Pookela o na Nupepa Hawaii

BUKE LXIII-HELU 8.

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., FEBERUARI 21, 1924.

Hoopukaia i na Kakahiaka

Poaha Apau

NA HELU APAU, 6596.

 

KAPAEIA ELUA MAKAI MAI KA OIHANA AKU

 

Lawe ka Makai Nui Trask i ke Alahele Hoomaemae i ka Oihana Makai Mai na Hana Poholalo i Lohe Mau ia

 

            Mamuli o na kumu hoopii hooha@ waihoia ae imua o ka Makai @ Trask, e kue ana i na Makai @ H. Kamahaku ame Jacob Kamai, i kapaeia aku ai laua mai ka oihana makai aku o Honolulu nei, me ka waiho loa ia aku o ko laua @ imua o ke komisina makai, no ka ninaninauia mai.

            Ma ka oleloia, ua ukuia aku i kela mau makai na dala he kanaono, e Wong Lee, he Pake no Waipahu, i wahi e hookuuia ai, mai ka paa ana i ka hopuia no ka malama opi@ma, he opiuma hoi, i laweia aku e na makai ame kekahi mea ana kaupaona, a waiho ma kahi o kela Pake, @ ka po o ka la 3 o Feberuari nei.

            Ma ka manawa ka i hoea aku ai keia mau makai elua a hopu aku ia ia Wong Lee, no ka malama opiuma, ua koi aku la e ukuia mai ka Huina o $150 ma ke ano he bela, i wahi nona e noho ole ai iloko o ka halepaahao, a no ka haawi ole ia ana aku o kela mau dala bela, i lawe @ ia ai he iwakalua dala e na makai, mailoko mai o ka pahu lole, a k@ ekolu dala me ka hapalua, mai ke kina aku o Wong Lee, a he kanakolu-kumalima dala mai ia Wong Koon See mai, ka Pake luna o ka mahiko, no ke kokua ana i he a pilikia.

            I kulike ai me ka hoakaka a Wong Lee, ma ke ahiahi o ke Sabati, Feberuari 3, e hoomakaukau ana ka eia, no ka hoomanao ana i ka la Kanohi, ua hoea aku la he elua mau kanaka Hawaii noloko o kona rumi, me ka palapala huli ole, me kona k@ ana mai, aole oia ka mea @ ka opiuma ame ke ana kau@ opiuma, o ka pane ka a kela mau kanaka iaia, o ia kona hoopaaia aku maloko o ka halepaaha ma Pearl City.

            I wahi ka nona e lawe ole ia aku @ e hoopaa maloko o ka halepaa@, ua koi aku la oia i kela mau kanaka e hele lakou e ikek, i ka boki, e na limahana, no ka bela ana mai @ me kona kau ana aku iluna o ke kaa otomobile o na kanaka elua.

            He kanakolu-kumalima dala i kaawiia mai e ka Pake luna, alaila @oihoi hou ia aku la o Wong Lee no kona rumi.

Kakooia e ka Palapala Hoohiki

            Ua kakooia na hoakaka a Wong Lee, maloko o ka palapala hoohiki a Wong Koon See, ka luna hana o na limahana, me kona olelo ana ae, ua hoea io aku he ekua mau kanaka Hawaii, me Wong Lee imua on a, a koi aku la i ka huina o hookahi haneri me kanalima dala, ma ke ano he bela no Wong Lee, a oiai nae aole he huina dala o kela ano malolo o kona malu, ua haawi mai la oia he kanakolu-kumamalima wale no dala, me ka laweia e na kanaka elua: a ua hoakaka pu ae no hoi i ke kuai hoolilo ia ana o ka opiuma ame ka mea ana kaupaona e na kamaka elua ia Wong Lee, a o ka mea nana i uku mai no ke kumukuai o kela mau waiwai, oia no ka Pake luna hana.

            Mahope ka o ka loaa ana aku o kela mau dala i na kanaka elua, i olelo aku ai laua, aohe hele ana imua o ka aha hookolokolo ma Pearl City.

            He elua hou ae mau hoike e pili ana i kela hana a na makai elua, a i waiho ae i na palapala hoohiki, imua o ka Makai Nui Trask, oia o Moses Joseph ame Henry Ho Tai.

            Ma ka hoakaka a Moses Joseph aia kona hale ma kekahi aoao mai o ka hale o Wong Lee e noho ana , a ua ike oia i ke komo ana aku o kekahi mau kanaka Hawaii elua iloko o ka haleo o kela Pake.  Aole he maopopo iaia o ka hana a kela mau kanaka, o kana mea nae i hana ai, o ia kona hoike ana aku i kekahi keiki Pake, o Henry Ho Tai ka inoa, no ka hele ana aku e nana i ka laua hana.

            Ma ka hoakaka hoi a kela Pakek, i kona komo ana aku noloko o ka rumi, ua lohe oia i ke koi ana aku o na kauaka elua i ka Pake nona kela rumi, e haawhi mai i dala, a no kona hoohuoi, i ke ano o ka hana a kela mau kanaka, i hele okoa aku ai oia e nana i ka helu o ke kaa otomobile, me ka hoopaa ana iho maloko o kana buke, alaila kelepona loa mai la i ka halewai.

            He oiaio, oiai na Makai Kamahaku ame Kamai e huli hoi mai ana no ko laua home auka ae nei o Kalihi, ma kela po Sabati, ka la 3 o keia mahina, i paa ai laua i ka hopuia.

Makemake e Pau ka Ino

            Ua hoakaka ae ka Makai Nui Trask, i kona makemake e pulumi aku i ka oihana makai, a maemae mai na hana poholalo mai, i kaulana ai ka oihana makai o Honolulu nei; o ke keehina mua i laweia ae eia, o ia no ka waiho ana aku i ka hihia o kela mau makai imua o ke komisina makai, me ko laua kapaeia mai ka oihana aku.

            No ke kupale ana nae ia laua imua o ke komisina makai, i koho ae aina Makai Kamahaku ame Kamai, i ka hui loio o Brown, Cristy ame Davis; me ka noho hamau loa nae o kela hui loio, i na mea e pili ana i ka hihia o na makai.

            E hoohakalia loa ana na hana ninaninau a huli pono i kela hihia, ma ka aoao o na komisina makai, mamuli o ke apono ole ana o na hoa Repubalika o ka papa o na lunakiai i na hookohu oihana a ka meia i hana ai, no na hoa o ke komisina; hookahi kumu kue o na hoa Repubalika, i ke apono ana i na hoa o kela komisina, o ia no ko Joseph Ordenstein kulana hoaloha no ka Makai Nui Trask.

LILO AE I PUULEHU IA HALE MAKE KAHUA FEA.

 

            Me ka hora 1 a oi o ka auwina la Sabati iho nei i aia ae ai a lilo i puulehu kahi hale mua loa i kukuluia ae ai maloko o ke kahua fea o ke Teritore ma ka apana o Kapahulu e ke Komisina o na hana hoikeike.  He hale uuku kela i kukuluia ae kahi e hoolalaia ai na hana no ka fea i ka manawa e kua ana ua hale la maloko o ka Paka Kapiolani i ka 1919.  Aneane he makahiki aku nei i hala ka hooneeia ana mai o ua hale la no ke kahua hou o ka fea ma Kapahulu a maloko o ua wahi hale ia o Charles Webster i noho ai, ka mea nana e kiai a e malama ia hale.

            Ua hoikeia ae ka lono i na oihana kinaiahi ma ka manawa o ka ikeia ana o ke ahi, a ua hoea ae kekahi o na kaawai kinaiahi malaila me ka Lunakinaiahi Nui Charles Thurston.  Ma ka hoakaka a Webster i ka Lunakinaiahi Thurston, iaia ka i haalele iho ai i ua hale la ma ke awakea o kela Sabati e a ana no ke kapuahi aila, a hele aku la ola no kekahi wahi, a iaia i hoi ae ai e holapu ana ke ahi i ka hale.  O na poho i kohoia aia ma kahi o ka $100.  O keia no ka pilikia o ke kapuahi aila.

 

            No ka hele no o ka pepa a pihakui i keia pule, i hoopaneeia ai ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala a na makamaka, a keia pule ae.

 

MAKE MA KA ULIA KAA OTOMOBILE.

 

            Maloko o ka Halemai Moiwahine, ma ka hapalua o ka hora umi, o ka po o ka Poaono aku la i hala, i make loa ai kekahi Kepani nona ka inoa o S. Inouye, mamuli o na palapu i loaa iaia ma o kekahi ulia la, o ia ka hookui ana o kona kaa otomobile, me ke kaa uwila, ma ka hapalua o ka hora ewalu o kela po no, ma ke alanui McCully.

            I kulike ai me ka moolelo e pili ana i kela ulia, e holo mai ana o S. Inouye ma ke alanui Moi no ke taona nei, maluna o kona kaa oto; a e holo mai ana no hoi ke kaa uwila ma kela alanui hookahi, me ka puahia nui.

            I ke kokoke ana ka ma ke alanui ololi Hoawa, ua hoaui ae la o Inouye i ka holo ana o kona kaa kalaka, i ole ai e hookui aku me kekahi kaa otomobile e ku ana ma kela alanui ololi, o ka manawa ia i hookuiia mai ai e ke kaa uwila a no ka ikaika loa o kela hookui ana, ua kiolaia aku la o Inouye mai kona wahi e noho ana, a hookui me ke aniani pale makani omua o ke kaa.

            Ua kukonukonou maoli ka poino i kau aku maluna o kela Kepani, me ka haki ana o kona ai, a ua hoihoiia aku oia me ka awiwi no ka halemai o na poino ulia, a mailaila loa aku no ka Halemai Moiwahine, maloko olaila i lele loa ae ai kona hanu.

 

Piha Oloko o Kawaiahao ma Ke Sabati Nei

 

Akoakoa na Ahahui Hawaii ma ke Anaina Hoomanao i ka Ohana Kalakaua

 

LAWE OLE NA NOHO NO KA LEHULEHU

 

Ikeia na Hiona Kapukapu o ke au o na Moi Maloko o Kela Anaina Nui

 

            Hele ka luakini o Kawaiahao a piha i na kanaka, ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, me ke kuku okoa o ka lehulehu iluna, i kau a mea o ka loaa ole o na noho, ma ke anaina hoomanao no ka ohana Kalakaua, ke anaina hoomanao mua loa, i malamaia malalo o na hooponopono ana a ka Ahahui Hale o na Alii o Hawaii.

            Ua huliamahi ae na ahahui Hawaii apau, iloko o ko lakou mau kahiko piha o ka ahahui, a ke nana aku ialoko o ka luakini, he memele hoi kau, i ka nui o na waihooluu like ole, maluna o na ahahui o na kane ame na ahahui o na wahine.

            Ua hele no hoi oloko o ka luakini, a luhiehu i na lau nahele uliuli, ame na pua, pela hoi me na kahili, he mau hiona, e hoihoi hou aku ana i na hoomanao ana, iloko o na la e noho ana o Hawaii nei, malalo o ka hoomalu ana a na moi.

            Mamua ae o ka manawa i hookaawaleia no ka malama ana i ke anaina hoomanao, ua hele oloko o ka pa o ka luakini, a piha i na kanaka, mai na lala o na ahahui, na kamaaina ame na malihini; o ka poe i hiki hope mai, ua nele lakou i na wahi e noho ai, me ke kuku no iluna, ahiki i ka hookuu ana o na hana ma kela la.

            Me ko lakou mau aahu makalike, i ku laina ai na ahahui Hawaii mawaho o ka  luakini, a kai aku la iloko, me ka hoonohonohoia ana ma ko lakou mau wahi i hookaawaleia a i na ahahui no, ua piha na noho, me ka hoihoiia ana o na haumana o na Kula Kamehameha maluna.

            Oiai ke anaina e hoolai ana, i haawiia ae ai he hoailona no ke ku ana o na mea apau iluma, a ia wa i komo mai ai ke Kamaliiwahine Liliuokalani, ame ke Keikialii Kalakaua, na keiki a ke Keikialii David Kawananakoa, i ukaliia aku e ko laua makuahine, ke Kamaliiwahine Kawananakoa, mawaena o ka Hamuku Cox ame aka Makai Nui Trask.

            Us lawe loa ia aku na kaukaualii opio noluna o ka awai, me ka Rev. Akaiko Akana, a maluna hoi o ka noho o na alii, i noho ae ai ke Kamaliiwahine Kawananakoa, me ke ku kiai mau o ka Hamuku Cox ame ka Makai Nui Trask ma kona aoao.

            I ka Rev. Akaiko Akana ka haiolelo o na hana hoomanao ma kela la, me kona hoikeike ana mai i ka moolelo o ko ka Moi Kalakaua nohoalii ana, ma ke ano nui, o ia hoi he moi oia, i makee i ka holomua o ka aina, a he makee i ke kulana naauao.

            I hooia no kela mau ano on a, ua hoouna aku oia i na keiki Hawaii, e hoonaauaoia ma na aina e; ua kakauinoa i ke kuikahi panailike me Amerika Huipuia, a oia ka mea nana i hookomo mai i na Pukiki ame na Pake, i mau liamhana no Hawaii nei.

            O na himeni i meleia mai ma kela anaina, o ia no na mele kahiko, i hakuia e ka ohana alii, a i hakuia hoi no kekahi o lakou; a he hookahi mele i hakuia no kela la, "Moomanao no na Lani," i meleia mai e Mrs. Ululani Robertson, i kokuaia aku e na keiki o Kamehameha.

            O kekahi mau himeni i meleia, o ia o "Aloha Oe", "Ka Lani Kaulilua", "Lei no Kaiulani", ame "Hawaii Ponoi", alaila hookuu na hana o kela la.

 

E PAAIA ANA NO NA MEAN KAUA MAANEI.

 

            O na pahu pu âme na poka i hopuia ai maluna o ka mokuahi Peresidena Pierce iloko o ka mahina o Okatoba i hala, ua paaia ma Honolulu nei, mamuli o ke kauoha kanawai i hoopukaia ae e ka Lunakanawai Federala William T. Rawlins ma ka Poakahi nei.

            Ua inanaoia keia mau lako kaua e hoouna loa ia aku i Kina, elike me ia a ka Lunakukeawa Nui Harry E. Murry o ka hoike ana ae, a ua hoounaia mai Amerika mai no ka halihali loa ia aku i ka Hikina loa me ke kue i ke kanawai.

            I ka manawa i ku mai ai ka mokuahi ia nei ma ka la 9 o Okatoba ua haawiia ae la ua mau lako kaua la i na luna aupuni o ka oihana kukeawa e ke Kapena H. L. Jones, a wahi ana o ka hoike ana ae, ua loaa ka ia mau lako kaua iaia maloko o kahi waiho hau o ka moku.

            Iloko o na pahu 185 mau pu panapana Mauser Kelemania, me 19,000 mau poka, a he 18 mau pu panapana Smith & Wesson me 1090 mau poka.

 

            LADANA, Feb. 15.--Ua hoopihoihoi nui ia na noonoo o na kanaka mahiai a hanai holoholona apuni o Enelani nei, mamuli o ka pahola ana ae o ka mai luku mawaena o na holoholona, he ano mai i ikeia me na kapuai wawae a ma na waha o na holoholona.  O ka luku ana i na holoholona i loaa i nei ano mai ame ke puhi ana i na kino make ka hana e hana mau ia mai nei ma na apana lehulehu o keia aupuni.

 

NUI NA POINA O KA HALE HUI MALU ELKS

 

Pau Kekahi Hapa o Kela Hale i ke Ahi ma ka Po o ka Poakahi Iho Nei me ka Nui o na Poho i Ikeia

 

            Mahope koke iho o ka hora umi, o ka po o ka Poakahi aku la i hala, i a ia ae ai ka home o ka Hui Malu Elks e ke ahi, ma Waikiki, eia nae ua hoopakeleia o kela hale mai ka lilo ana aku i puulehu, mamuli o ka pio koke ana o ke ahi i ke kinaiia, aka ua hiki aku nae na poho i kohoia, ma kahi o ka iwakaluakumamalima kaukani dala.

            Aole i maopopo ke kumu o ka pau ana o kela hale i ke ahi, aku ua koho wale ia aku mae, mamuli mai o na hunaahi o ka pukauwahi, i lele aku a haule i na hunahuna lepo maluna o kaupoku, no ka mea ma kela Poakahi no ka holoiia ana o ka pukauwahi e na kauwa.

            Ua mau maoli ka a ana a ke ahi, mamua o ka ikeia ana, mailuna mai o kaupoku ka a ana ahiki i ke komo ana iloko o na rumi maluna loa o kela hale, a ma ka manawa a na kaawai i hoea aku ai no kahi o ka hale pauahi, ua holopapa okoa ke ahi, ma ke papahele ekolu, ma ka aoao e huli la i Daimana Hili.

            I kinohi, ua manaoia, e pau holookoa ana kela hale i ke ahi, hookahi nae kumu o ke ko ole ana o ia manao, aole he makani o kela po; nolaila ua nee malie loa ka a ana a ke ahi, ahiki i ka hoomaka ana aku o na kanaka kinaiahi e ki i na iliwai iluna o ka hale, a iloko wale no o ka hapalua hora o kela hooikaika ana e kinai, ua pio iho la ke ahi, me ka nui nae o na piono, o na pono hale, ame ka hale holookoa i ka wai.

Pakele na Lako Hale

            Na kekahimau hoa o ka Ahahui Malu Elks e noho ana maloko o kela hale, ame ka poe i hoea aku ma ka manawa o ka ikeia ana o ke ahi, i halihali i na lako hale hoonani, o ke kumukuai pii, iwaho o kahi e palekana ai; o na mea hiki ole ia lakou ke lawe, ua koe aku ia iloko o ka hale, me ka lilo o ko lakou nani, i mea ole.  Ma ka oleloia ua insuaia kela hale me na lako hale hoonani apau, no ka huina o kanawalu kaukani dala.

            Hookahi mea noho maloko o kela hale, i oi aku kona poho, oia o Donald C. Thompson, he kanaka paikii kaulana; ma kana olelo, hekanaha kaukani dala kona poho ma kela pauahi.

            He haole malihini keia o ka hoea ana mai no Honolulu nei, a he malihini hanohano hoi na ka Hui Malu Elks, aia kona rumi ma ka papahele ekolu, a maloko o kela rumi, kana mau meahana paikii, kona mau lako gula ame na dala pepa he ekolu kaukani me ehiku haneri; no kana mau lako paikii nae, ua inisuaia, no ka huina o iwakaluakumamalima kaukani dala, ma keia ano, e hoihoiia mai ana no kekahi hapa o kona poho.

            Hookahi kumu, o ka hiki ole ana ke hoopakele i kona mau waiwai, aole oia maloko o kela hale, ma ia manawa o ka po, aka ma ka hokele lana oia, a i kona loha ana no ka pauahi, ua hoi awiwi aku la oia no Waikiki, eia nae ua lohi loa kona hoea ana aku, no ka mea ua pau holookoa kona rumi i ke ahi.

Hiki Ole ke Hana Hou ia

            No kahi o kela hale i poino, aole he hana paakiki, ka hana hou ana aku a kulike me mamua, aka no na pena hoohiwahiwa i hanaia ma na paia, a maluna o na kilina, he mau mea hiki ole ia hooliloia he mau dala mahuahua.

            Ma ka oleloia, ma ka manawa a Mr. J. B. Kakela, ka on a nona kela home, i kukulu ai i ka hale, ua lawe mai oia i na kanaka loea pena kii mai Europa mai, me ka hoohalaia ana he makahiki holookoa e kela mau loea ma ka hoonani ana ialoko o kona home, i hiki aku na hoolilo ma kahi o ka iwakalua kaukani dala.

            Ua lilo mai keel home i ka Ahahui Malu Elks i ka makahiki 1917, me ka waiho hou ia aku o kela hale ma ke kuai, a he hui ka ma Los ANgeles ka i makemake e kuai mai i kela hale ame ka aina, me ka manao e kukulu i hokele, nona na hoolilo i hiki aku i ka hookahi miliona dala.

APONO KA AHA E HOOPONOPONOIA KA WAIWAI

 

            Ma ka Poaha o ka pule aku la i hala ka hookomoia ana a aponoia e ka Lunakanawai Frank Andrade, ka hoolohe ana i ka palapala hooilina waiwai a H. Wilhelm Wolters i make.  Ua noiia ae e ka loio ma ka aoao kue e waihoia ae ia hihia imua o ke kiure a e waiho ae ana oia he hoopii hoohalahala i ka palapala hooilina i hanaia ai.

            Ua make o Wesley ma Honolulu nei ma ka la 15 o Dekemaba, 1918.  Ua hanaia ka palapala hooilina he mau mahina lehulehu mamua aku o kona make ana.  O ka manawa hope loa i komo ae ai keia hihia i ka aha, mamua aku o ka hookomoia ana ae o ka palapala hooilina, ma ka la 24 o Ianuari, 1910.

            O na keonimana i hookohuia mai e ka aha, i mau lunahooko kauoha oia o Jose Caeton, C. C. van Hamm, James L. Coehburn, ame John L. Fleming, malalo o $185,000 bona.  O ka waiwaiio o na waiwai like ole i kohoia aia ma kahi o ka hapa miliona.  Ua waiho iho o Wolters i kekahi hapa o kona waiwai i ka Free ame ka Hansa o Bermen, Kelemania.

HE 21 POE PILIWAIWAI I PAA NUI AE I KA HOPUIA.

 

             Ma ka auwina la o ke Sabati i hala iho la, he 21 ka nui o ka poe piliwaiwai (lulu 7-11) i hapukuia ae e na makaikiu a kukuku ae i ka halewai ma kekahi mau wahi a lakou o ka hopu ana.

            Maka apana o Kakaako he eono poe piliwaiwai i paa ae malaila, loaa pono aku kela poe e paani ana mahope o kekahi o na hale hoikeike kiionioni ma ke kihi o na alanui Moiwahine ame Kuke.  Hookahi o kela poe i hoao e holo i ka ike ana mai i na makaikiu, he opio nona ka ino o Joe Souza, a iaia i holo aku ai me ka piho makau ane ka puapuahulu, ua haule iho la he omole okolehao mai kona poli iho, a paa oia i ka hopuia no ka piliwaiwai ame ka loaa pu ana aku o ka waiona malalo o kona malu.

            I ka hele ana aku o na makaikiu a ma ke alanui Ololi Tin Can Alley ekolu poe piliwaiwai i paa nui ae i ka hopuia malaila, a ma ke kihi o na alanui Liliha ame Kula ekolu hou i paa ae malaila.

            Ma ia po iho i loaa pono aku ai kekahi poe e piliwaiwai ana ma ka Uwapo 16, maluna o kahi moku Milk Maid o Molokai.  Ekolu o ia poe i lele iloko o ke kai a au aku no na wahi e loaa ai ia lakou ka palekana, o ke koena iho ka i hapukuia ae a kukuku ana i ka halewai.

            Ma ka hora 9 o ia po he Kepani o F. Urada ka inoa, ka mea nona ka hale inu waimomona ma ke kihi o na alanui Kukui ame ke alanui Bihopa, ka i paa ae i ka Makaikiu Louis no ke kuai okolehao.  Ma ka hoike a ka Makaikiu Louis o ka hoihoi ana ae he elua omole paina okolehao i kuaiia mai iaia.  Ua hookuuia aku ua Kepani la no kona bela ana ae he $250.

 

            LOS ANGELES, Feb. 15.--O ka maipuupuu liilii, ma kona ano lahilahi, o ka puka ana ae, a i holopapa ae ai maanei i na la i hala, ua maopopo loa kona emi liili aku.  O ka huina o ka poe i hoikeia mai i loaa i nei mai i ka mahina ha 227.  Aole mea hookahi i make i nei ano mai.

 

Loaa Pono ka Pepehikanaka He Pilipino

 

Ae Oia Nana i Pepehi i Kekahi PIlipino ma Waiakea a Make Loa

 

MA KONA MAU EHA I HOAA PONO AI

 

Na ka Wahine ka a ka Mea i Make i Kauoha Iaia e Hana Pela

 

            Mahope iho o ka noke ana i ka huli me ka noii akahele loa, i ka mea nana i pepehi i kekahi Pilipino a make, ma ke ano pohihihi a nona hoi ke kina make o ka loaa ana aku ma ke kakahiaka, o ka Poaha, o ka pule aku la i hala ma Waiakea, i hoea mai ai i ka hopuia ana o kekahi Pilipino o Felix Aquino ka inoa, e ka Hope Makai Nui Martin, me ka ae okoa ana ae o kela Pilipino, no kona lawelawe ana i ka hana karaima puuwai eleele, elike me na hoike, i hoea mai i keia kulanakauhale.

            Ma ka oleloia, no na hora he umikumamakahi, ka noke ana o ka Hope Makai Nui Martin, i ka niele, i wahi e maopopo ai iaia, ka mea nana ka hana karaima, me ka lilo o Felix Aquino, i maheleolelo, a iloko ka o kela mau hora loihi, kau mau ana ka papale o ka Pilipino maluna o kona poo.

            No kela kau mau nae o ka papale iluna o kona poo, i kauoha aku ai ka Hope Makai Nui Martin, i ua Pilipino nei , e wehe ae i ka papale, he kauoha nae i hoohakalia ka hookoia ana aku, a iaia i wehe ae ai i ka papale, i ikeia aku ai ke kau mai o kekahi mau alina o ka eha ma kona lae.

            Ma ka manawa i ninauia aku ai i ke kumu o ka loaa ana o kela pilikia, wahi a kela Pilipino, ua hoaa iaia ka eha mamuli o kona hina ana, iaia e auau ana i kekahi manawa mamua aku.

            Aole nae i lilo kela hoakaka, i kumu e pau ai ke pohihi o ke kanaka o ke aupuni, nolaila ua kauohaia aku la oia, e wehewehe i kona mau lole apau, ma ka hanaia ana peha, i loaa aku ai kekahi mau palap@ maluna o kona kino, he mau hoailona, e hoike mai ana, no ke komo ana o kela Pilipino iloko o kekahi hakaka, a mahope aku o kela manawa, i ae okoa ae ai ma Pilipino nei, no kona lawelawe ana i ke karaima pepehikanaka.

            He hookahi ka kumu o ka loaa pono ana o ka mea hana karaima, mamuli no ia o ke kokua ana aku a kekahi Pilipino makaikio i ka Hope Makai Nui Martin, a wahi a Mr. Martin, o kela kekahi o na makaikiu ana i ike maoli ai i kona hooikaika e loaa pono ka mea pepehikanaka.

            Wahi o ka hoakaka a ka Pilipino pepehikanaka, o ka wahine ka a ka mea i make, ka mea nana i kauoha iaia e lawelawe i kela karaima, me kona hoike pu ana ae no kekahi Korea.

            Mahope ka o kona pepehi ana aku i kona hoa lahui a make, ua lawe mai la oia he iwakaluakumamahiku dala mai iaia mai, a haawi aku la i ka wahine a ua Pilipino nei.  No ka huna ana ka i kekahi mau hoailona o ke karaima i hanaia eia, ua hele oia i ka muliwai no ka holoi ana iaia iho, a maliala i kauoha ai i kekahi wahine, e kii i lole maemae nona, a o kona lole i haukae i ke koko, ua kanuia iloko o ka lepo, ua loaa aku nae kela mau lole i na makai.

            Ma ka noho ana o ke kiure koronelo, no ka ninaninau ana i ke kumu i make ai o ka Pilipino, ua hoopukaia ae la ka olelo hooholo, ua make oia, mamuli o ka palukulukuia ana o kona poo i ka pohaku e Felix Aquino.

 

            He noi kumu no ka hookaawale ana i kekahi manawa no ka hookolokolo ana i ka hihia a ke aupuni kulanakauhale e kue ana ia M. P. Moranha, he kanaka e lawelawe ana i ka oihana kuai waiu maloko o Honolulu, he hoopii koi aie, ua hoopaneeia mai ka hoolohe ana a ka hora 2 o ka auwina la o ka Poalua aku la.

 

LAWE KA LUNAKANAWAI RAWLINS I KA HOOHIKI

 

Nni na Hoomaikai i Haawiia i ka Lunakanawai Federala Hou e na Hoaloha ame na Hoa o ka Papa Loio Maanei

 

            Imua o na hoaloha lehulehu, na luna oihana aupuni, ame na hoa o ka papa loio Hawaii, i lawe ae ai ka Lunakanawai Federala William T. Rawlins i kana hoohiki oihana, ma ka Poaono aku la i hala, ka la 16 o keia mahina, me ka nui o na hoomaikai i paholaia aku imua on a, no ka hanohano i loaa iaia, ma muli o kona hookohuia ana mai i lunakanawai federala, ma kahi o ka Lunakanawai Federala Poindexter, i pau kona manawa.

            O ka Lunakanawai Federala John de Bolt, ka mea nana i hoohiki ae i ka Lunakanawai Rawlins, me ka hele ololo o ke keena o ka aha hookolokolo, a huhiehu i na pua makana i hoounaia mai e na hoaloha, no kela la hanohano loa, he mau makana pua hoi, i hoounaia aku, i ka Leahi Home, no ka hoohauoli ana i na manao o na mai e noho ana ma kela home.

            Ma ka hora umi ponoi o kela kakahiaka i komo mai ai ka Lunakanawai De Bolt ame Poindexter, nololo o ke keena hookolokolo i ukaliia mai e ka Lunakanawai Rawlins; a no ka hooko ana aku i ka hana nui i kau iho maluna on a, i heluhelu ae ai ka Lunakanawai De Bole, i ka hookohu oihana o ka Lunakanawai Rawlins o ka hoounaia ana aku i ka aha senate, a i aponoia ai e ka Peresidena Coolidge.

            Mahope o ka heluhelu ana ae i ka hookohu oihana lunakanawai, i heluhelu mai ai ka Lunakanawai De Bolt, i ka hoohiki, me ke ku ana o na mea apau iluna.

            I ka hookuponoia ana o ka Lunakanawai Federala Rawlins, ma kona kulana oihana hou, i haawi ae ai ka Loio Amerika Carden, i kana hoomaikai, ma ka aoao o kona keena, ame ke keena o ka Mamuku Cox.

            E ukali ana mahope aku o ka Loio Amerika Carden, i haawi aku ai ka Lunakanawai Dole i kaua hoomaikai ana, i ka lunakanawai hou, me kona hoakaka ana ae, i kona hauoli, mamuli o ka hookohuia ana mai o Mrs. Rawlins he keiki na Hawaii nei, ma keia kulana ano nui.

            Wahi hoi a ka Loio Frank Thompson, ua lilo ka hookohuia ana mai o ka Lunakanawai Rawlins ma ke kulana lunakanawai federala, i mea na na loio apau  o Hawaii nei e hauoli ai, me ke kaumaha nae, no ka pau ana o ka LUnakanawai Poindexter, aka nae he hookahi mea nana i hoomama ae i ko lakou mau manao, o ia no ka hui pu ana mai o ka Lunakanawai Poindexter, me ka papaloio, a lawelawe like, i ka oihana loio ma keia kulanakauhale.

            O na Loio O. P. Soares ame H. K. Ashford kekahi i haawi aku i na hoomaikai ana i ka lunakanawai hou pela me ka Lunakanawai Poindexter.

            Ma ka aoao hoi o ka Lunakanawai Federal Rawlins, ua haawi mai oia i ka mahalo i ka poe apau i haawi aku i ko lakou mau manao hoomaikai nona, me ka olelo ana mai, in a e loaa ana ka holomua, ma kana lawelawe ana i na hana apau o kona keena, aole ia mamuli o kana mau hooikaika ponoi ana, aka mamuli o ke kokua ana aku a na loio o keia kulanakauhale.

HOPUIA ELUA PUKIKI NO KA HOOPAE WAIONA.

 

            Mamuli o ka hoaa ana o na pahu wisake, he kanahakumamalima o ka hoopaeia ana ae ma Hanalei, Kauai, i hopuia ae ai o John B. Fernandez, he PUkiki lunanui no ka halehuai o Kapaia, Kauai, ame Manuel Perreria Santos, he limahana no kela halekuai, a o ke kiakaa hoi o ke kaa kalaka, i loaa aku ai i na makai e kakali ana no ka halihali ana mai i ka waiona.

            Mamuli nae o ko laua waiho ana ae i ka bona o elua kaukani me elina haneri dala pakahi, imua o ka Lunakanawai Kaapuni Aehi, i hookuuia ai laua, no ke kakali ana, ahiki i ka wa e kaheaia ai ko laua hihia, no ka hookolokoloia, no ka hewa hoopae malu i ka wisake.

            Ma ka hoakaka a na makai elua o Hanalei, o Mr. Fernandez ka mea a laua i ike ai ma ka uwapo, ma kela po o ka loaa ana o na pahu wisake, a ma na mea i oleloia ae, ua ae okoa aku ka o Mr. Fernandez imua o na luna oihana o ke aupuni, oia ka mea i hoounaia aku ai kela waiona.

            No ka Mr. Santos ike hoi e pili ana no kela hana hoopae malu i ka wisake, ua hoike aku ka oia i na mea apau i na luna oihana federala, ma na mea i kamailioia aku iaia, no ka hele ana i ka uwapo ma Hanalei, aole ia no ka halihali ana mai i ka waiona, aka no ka ukana laiki.

            Oiai ka Ilamuku Amerika Cox ame ka Hope Loio Amerika Magoon, ma Kauai ua ninaninauia e laua ma nakai elua o Hanalei, pela hoi me ka HOpe Makai Nui Loota o kela apana, me ko laua hoike ole ae nae, i ka laua mau mea i maopopo no kela hana, a i ole ia, no na mea paha e pili ana, i ka hana kipe.

            Ua hoihoiia mai na pahu wisake he kanahakumamalima no Honolulu nei, a na waihoia aku ma kahi maluhia, maloko o ke keena oihana o ka Ilamuku Cox.  No na mea e pili ana i ka haole o ka hopuia ana, a i haalele ai i na dala bela he hookahi baneri, nona ka inoa o Tom Fish, aole he mea i ike hou ia nona, pela hoi ka waapa Kepani, nana i hooolele aku i ka waiona iuka o ka aina.

            O kela manao koho no ke kiolaia ana o ka waiona iloko o ke kai, a pela i kau ai iluna o ka waapa Kepani, ua hoopau loa ia, mamuli o ka ikeia ana, aole i pulu na omole wisake i ke kai, aka he o ia mau ka maikai, ame ka maloo o na ope, i wahiia ai na omole; a o ke ano nae o ke kau ana maluna o ka waapa Kepani, o kekahi ia o na ninau pohihihi.

HOOKUUIA KE KAKIANA KENNEDY E KA AHA O NA KOA.

 

            Ma ka oho hope ana o ka aha hookolokolo koa ma ka Papu Kahauiki, ma ka auwina la o ka Poalima aku la i hala, e hoohoo a o hooholo maluna o ka hihia o ke Kakiana Kennedy, ke kapena koa mua o ka Pualikoa KIai Lahui i hoopiiia ae ai no ka lawe i ka waiwai i haawiia iaia e malama a ikeia ka pili ole o ka hewa iaia, ua hookuuia mai oia e ka aha, he makana maikai loa i aponoia e kana wahine, no ka mea, ma ia la ka piha ana o ke kanaono makahhiki o na la hanau o kana wahine Mrs. Kennedy.

            Mai ka Poalua mai i hala ha noho ana o ka aha hookolokolo o ka oihana koa e hoolohe i kona hihia, a ma ia manawa e noho ana o ka aha e hoolohe o na hoike i ninaninauia ai mamua oia o Sam Kepano, ke kanaka nana e malama ka hale ame ke kahua kikipu o na koa, ma Puowaina, ame Jack Kahunakala, he luna no na paahao a o ka mea hoi nana e hoohana ana i na kanaka hana i hookhanaia ma ia wahi iloko o ka manawa i ikeia ai ka epaia o na ukuhaua o na kanaka.

            Ma ka manawa i ninaninauia ai o Kepano ame Kahunakala, ua kulike ka hapanui o ka laua mau oleloike me ka laua mau oleloike i hoike ae ai mamua aku.  No kekahi mau minuke kakaikahi ko Kennedy, lalse hou ana ae i ka noho hoike a ua hoakaka ae ka oia me ka moakaka loa i kekahi mau kumu kupono no ke kumupale ana iaia iho.

            Mahope o ka loheia ana o na oleloike apau, no aneane elua hora ka ka hoakaka ana a na loio ma na aoao elua i ko laua mau manao wehehwehe maluna o na oleloike, a maluna o ke kumuhoopii, apau ma ka hora 2:45 p. m., ia wa ua hoike maii la ka lunakanawai i kona manao, ua hookuuia ka mea i hoopiiia.  me na waimaka ma ko Kennedy mau lihilihi i launa aku ai oia me na hoaloha i hele mai e haawi i ko lakou mau mahalo iaia no kona hookuuia ana mahope iho o na lululima aloha ana.

 

            Ua hoopaneeia na hana kaihuakai hookahakaha o na pualikoa, ame na ahahui, ma na hana hoomano i ka la o Wakinekona, ma keia Poalina, i kulike ai me na mea i hooholoia ae maloko o ke keena o ka Hope Kiaaina Brown, ma ka Poakahi iho nei, e hoohala ana nae ka Bana Hawaii i kekahi manawa, ma ka paani ana i na wele noonanea maloko o ke kahua o ka palii, ma kela kakahiaka.