Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 8, 21 February 1924 — Page 3

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE MOOLELO NO

KEONI MONOTANA

A I OLE

MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO

ANA I KANAKA ONAMILIONA

WAIWAI LOA.

 

            Me kela mau olelo i kamailioia aku, pahola ae la ka minoaka ma na papalina o Monotana, ka mea nana i hoonalonalo ae i kekahi nanaina uahoa mai ka helehelena ae o ka malihini, me he mea la ua hiki iaia ke ike aku, aia ka hoowahawaha iloko o kela kanaka no kekahi mea, eia nae, mamuli o ke auhee koke ana aku o kela hiona a nohoalii mai la ka minoaka oluolu ma na maka o Mnotana, ua hoauhee loa aku la o Rolana i kona mau manao kuhihewa no ke ano o Monotana.

            "Ua loihi loa keia hoouluhua ana au ia oe e Rolana Kinikala, a mamua o kuu haalele ana iho ia oe, e ninau aku ana au, pehea la, he nui anei ko oukou poe kanaka waiwai e noho mnei ma keia kulanakauhale?"

            "Ae he nui na kanaka waiwai loa ma keia kulanakauhale,"

            "Aole au i ike i ka nui o ko lakou waiwai; a e olelo mai ana oe i kou kaena a i ole hooio paha, ke olelo aku au, in a e huiia na waiwai apau o kela poe kanaka kuonoono o ko oukou kulanakauhale nei, ua like ia me he wahi hunahuna liilii la, no kou mau waiwai.  ke kamailio aku nei au ia oe i keia mea me ka oiaio loa, i ole ai e hookahahaia kou manao, i ke ano o ka makana e loaa aku ana i kau wahine mai iau aku; a i hiki ai no hoi ia oe ke manaoio mai, i na mea au i hoike mua aku nei imua ou, e uku aku ana au i kou mau aie apau, e paumi ai ka mea e loaa i kela ame keia mea au i noho aie ai no keia mau makahiki loihi."

            Mamua o ka loaa ana he manawa ia Rolana Kinikala e pane mai ai, ua oili e mai la o Monotana a puka iwaho, eia nae ua waiho aku oia mahope one i kekahi hoina, e hiki ole ai ia Rolana ke hoopoina.

            He kanaka o Rolana Kinikala, i noonoonui ole no ke ano o na kanaka mawaho ae on a, ame ko lakou mau waiwai, aka nona ponoi wale iho no kana e noonoo ai, ame kona mau waiwai pela me kana mau mea apau e nana aku ai, i kulike ai me kona mau makemake.

            I kela hala ana mai o Monotana, a koe hookahi aku la o Rolana maloko o kona rumi, ia wa i kaomi aku ai oia i ke pihi o ka hele kahea, aole no hoi i loihi iho, ku ana no kana kauwa lawelawe imua on a, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane ana mai:

            "Ke makemake nei au, e hele oe e ninau a e huli pono, i na mea e pili ana ia Monotana, he malihini oia maloko nei o keia hokele!"

            "Ua hiki iau ke hoike koke aku ia oe i keia manawa i na mea e pili ana i kela kanaka, me kou hele ole aku e ninaninau elike me kau kauoha," wahi a ke kauwa, me ka minoaka ana iho.

            "Ina hoi ha ua maopopo ia oe ke ano o kela kanaka, e hoike mai iau me ka hakalia ole!"

            "Ua hele na paia o keia hokele, a piha me na leo kupinai, e hoike ana no keia kanaka.  He malihini oia, i na mea apau, aka o ka nui o kona waiwai, aole ia i kana mai, me ka hiki ole iaia ke hoomaopopo, i kau a mea o ka nui hewahewa."

            " Owai oia, a maihea mai oia i hele mai ai?"

            "O Monotana kona inoa, aka aole loa he hookahi mea i ike i kona wahi i hele mai ai."

            "Pehea i loaa mai ai ka ike no kona lilo ana he kanaka waiwai loa?"

            "Ma ke ano o kona hoolilo ana i kana mau dala, a mai ka waha ponoi mai o kana mau kauwa lawelawe.  Ua ike no oe, mai na kauwa mai e loaa ai ia kakou ka ike no ka waiwai ame ka nele paha o ko lakou mau haku."

            "He mea oiaio no kena au e olelo mai la, aka heaha kau mea i lohe ai i ke kamailio o na kauwa no ka waiwai o ko lakou haku?"

            "Ma ka lakou olelo, he mea maa i ko lakou haku, ka hookomo ana he miliona dala maloko o na pakeke o kona lole, ke hele oia i ka holoholo.  Mawaho ae o kana mau dala nui hewahewa, he nui ka ke gula, ke daimana ame na pohaku makamae iaia e hiki ai i kela kanaka ke kuai i keia honua holookoa, a o ka mea ano nui loa au i lohe mai nei, o ia no ka lilo ana o keia hokele i kela kanaka ma ke kuai."

            "He oiaio anei kena mau olelo au e kamailio mai nei iau?" wahi a Rolana Kinikala me ka hele a aa na maka, i kau a mea o kona hele a piha me ke kahaha, no kana mau mea o ka lohe ana aku la.

            "He oiaio loa na olelo apau au i kamailio aku nei ia oe, no ka mea o ke poo kupakako ponoi o keia hokele ka mea nana i hoike mai nei iau i keia mea, he mau minuke helu wale ae nei no i hala."

            "O ka hookomo ana o kekahi kanaka i kana mau dala iloko o ka hokele, aole loa ia he hoailona, no ka nui o kona mau waiwai," i pane hou mai ai o Rolana ma ke ano pikanana.

            "Aole he makemake o keia kanaka, e hoomau aku i ke ku ana o keia hale i hokele, oiai ua hoouna aku nei oia i kana mau kauwa, no ka hoike ana aku i ka loha, i na malihini apau e noho nei ma keia hokele, a pela pu hoi i na on a mua o keia hale, e lawe ana oia i keia hokele, i home noho nona, oiai oia ma keia kulanakauhale, a e imi aku na malihini i hokele hou no lakou e noho."

            "Aole e hiki iau ke manaoio aku i kena mau mea au e kuamailio mai la!"

            "Nou ponoi no ia kuleana, o ka manaoio mai, a manaoio oole mai i keia mau mea au e hoike aku nei ia oe.  Eia hou kekahi, ua haawi pu aku oia i ke kauoha i na kauwa lawelawe apau, mau aku no ko lakou noho hana ana maloko o keia home  on a o na malihini wale no kana i makemake ai e hele aku e huli i wahi hou no lakou e noho."

            "Ina e hoomaopopoia ana ka waiwaiio o keia hokele, ka aina ame na lako hooonani apau, aia ma kahi o ka elua miliona dala ka nui; a o kekahi no hoi, aole au i ike mamua, i ke kuai hoolilo ana o na on a o keia hokele i kekahi o ko lakou mau aina, ma ka hoolimalima wale no lakou e ae aku ai, e kaa ko lakou mau waiwai, malalo o kekahi poe okoa aku."

            "O kau paha ia i ike ai, aka nae, in a e haawiia mai ana kekahi kumukuai makepono loa, aole ana e hoohakalia kela mau on a waiwai, i ka hoolilo ana aku i keia hokele me kona mau pono apau," a mamua nae o ka hiki ana ia Rolana ke pane mai, ua kahamahaia ka laua mau kamailio, mamuli o ke komo ana aku o Wanada iloko o ka rumi.

            Aia ma ka lima akau o Wanada e paa ana oia i kekahi opa gula, i okomoia me na pohaku momi makamae loa, no lakou na waihooluu like ole e anapa ana, o ia no oe o na ihoiho kukui he mau kaukani, e hoomalamala ana i kela pa gula, a kau aku la oia i ke pa imua o Rolana, me ka pane leo ole.

            Aia kekahi leka e waiho ana i loko o ke pa, me ka lalau ana mai o Rolana, a lawe aku la, a iaia i nana iho ai, ike iho la oia me ka piha i ke kahaha, ma kahi maamau e hoopaaia ai ka wahi me ka mea hoopipili, ua omouia kela wahi o ka wahi, me ke pine daimana.

            Ilolo o kona kahalha piha, ua hooiia ae nae kela kahaha on a, iaia i heluhelu ih oai, a ike i na manao i kakauia maloko o ka leka, e olelo ana penei:

            "E Mr. R. Kinikala:--He kauoha kau i haawi aku nei i na malihini e noho ana ma keia hokele, no ka huli ana aku i mau wahi hou no lakou e noho ai, me kou komo ole iloko o kela kauoha.  Malia paha ua lohe oe, no ka lilo ana mai o keia hokele iau ma ke kuai, o kou manao ma ke kuai ana i keia hale, no ka hoolilo ana aku no ia i home nou e noho ai ma keia kulanakauhale; nolaila ma ke ano he on a no keia hale, ke waiho aku nei au i keia home ame kona mau lako hoonani apau, pela pu me na kauwa lawelawe, malalo o kou malu, elike me ka loihi o kou noho ana mai he malihini hanohano loa nau.  He hoailona wale no keia no ka manao maikai mawaena o kaua:--MONOTANA."

            Alawa mai la ka nana ana a Rolana Kinikala ia Wanada, ma hope o kona heluhelu ana iho i na manao o ka leka, a i mai la:

            "E hoike aku oe imua o Mr. Monotana ko haku, i ka nui o kou mahalo, no kana mau mea i kaku mai nei maloko o keia leka, a ke lawe mai nei au me na manao hiipoi, no na hana lokomaikai ana i pahola mai la imua ou, no ka lilo ana i malihini hanohano nana.  E kamailio pu aku oe, he mau hora kakaikahi wale no kou e noho ai ma keia hale, alaila hele aku au a noho ma kekahi wahi okoa."

            Kulou aku la o Wanada imua, me ka makaukau ana e huli mai hele no kahi o ka puka, pane hou mai la nae o Rolana Kinikala i ka ninau ana mai:

            "Eia ihea ko haku i keia manawa?"

            "Aia no oia maloko o kona mau rumi kahi i noho ai."

            "Ina hoi ha pela, alaila e lawe aku oe iaiu imua on a, makemake mai la hoi au e kamailio pu me ia."

            "E kakali iki iho oe pela, e hele mua ae au e ike iaia, a hoike aku no kou makemake e kamailio pu me ia."

            "Ua pono kela, e hele mua aku oe e ike i ko haku!" alaila hemo mai la o Wanada iwaho, me ka hele pololei ana aku noloko o na rumi o kona haku.

            Aole no nae i loihi aku kela hele ana a Wanada, oili hou mai la oia, me ke kamailio ana mai:

            "Ua kuhihewa loa ia au, aia no la maloko o kona mau rumi, kuu haku kahi i noho ai.  Aole oia maloko nei o ka hokele i keia manawa, aka ua hala aku oia no kekahi wahi, a aole oia e huli hoi koke mai ana ahiki i kekahi manawa o keia po," a me kona kakali ole aku no kekahi pane mai ia Rolana mai, o kona huli mai la no ia hele no kahi o ka puka e hamama ana.

 

MOKUNA XI.

 

            Pela iki iho kaua e ka makamaka heluhelu e hoomanawanui ai, no na hana ku i ke aiwaiwa a Keoni Monotana, e kiei iki aku hoi kaua ma ka home o ka makuakane o Mira, ka wahine opio a Rolana Kinikala e mare aku ai i wahine nana.

            Aia ka home nani o Uilama Ganeki ma ke Alanui Elima kahi i ku ai, ua hele no hoi ua home kakela nei, a luhiehu i na hoohiwahiwa o kela ame keia ano, he hoailona e hoike mai ana, no kekahi mare hanohano loa e malamaia ana maloko o kela home.

            Aia na pua nani, na pua aala kupaoa, i hle a ku ke ahua maloko o ua hale, nei na pahu o na meakanu uliuli, i hele a mokahi ma kela ame keia wahi, a ke nana aku i ka hiona o kela home, o ia no oe o ka uka waokele, i ka hele a lipolipo i na lau uliuli.

            Aia na kauwa lawelawe ke hio la maloko o na rumi lehulehu, pela hoi na kanaka hana, ame ka poe hoohiwahiwa, ke kuupau la i ka lakou mau hana akamai, no ka hooi ana ae i ka ui ame ka nani, o kela home, no ka mea o ka mare e hookoia aku ana, ua manaoia, o kekahi o na mare hanohano loa, i ike ole ia kona lua, maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka.

            Ma keia la a kaua e kilohi aku la e ka makamaka heluhelu iloko o keia home nani o ka la ia e hooliloia aku ai ke kaikamahine huapala makaonaona a kekahi o na moi kaaahi o Amerika, i wahine mare na Rolana Kinikala, he kanaka opio waiwai, i loaa mai iaia mamuli o ke akamai ame ka naauao ma ka hookele ana i kana mau oihana, ka mea nana i hapai ae iaia, ahiki i kona ikeia ana ae, no ka nui o kona kaulana ame ke dala.

            Aole he mea hookahi i ike i ka nui o ka waiwai o keia kanaka, ame kahi i loaa mai ai.  He manawa pokole wale no mamua, i hoea mai ai o Rolana Kinikala ma kela kulanakauhale, mamuli o kona makau ole, ma ka hookomo ana i kana mau dala iloko o kekahi mau oihana hoopukapuka waiwai, a hui pu iho no hoi me kona akamai ame ka naauao, ua hookeia aku kekahi poe laeoo iloko o na hana imi waiwai a pilipu i ka paia.

            Me he mea la, iloko o na la i pii ae ai ke kaulana o Rolana Kinikala ma ke ano oia kekahi o na kanaka opio waiwai loa, ua ala mai na manao lili iwaena o kekahi poe iaia, a ua kau aku hoi ka weli maluna o kekahi poe hoopukapuka waiwai nona.

            He mau hale oihana lehulehu i poho mahope mai o ka hoea ana aku o Rolana a noho moa kela kulanakauhale, me ka lilo o kela pono ana, i mea na Rolana e nana wale aku ai no me na minoaka, no ka hiki loa iaia me ka maalahi, ke hoohaahaa iho i na kanaka waiwai o Nu Ioka malalo o kona mau kapuai wawae.

            Ma kela âme keia manawa e poho ai o na hale oihana, e pii mau ae ana ke kaulana ame ka waiwai o keia kanaka opio.  Ma na mea apau a na lima o Rolana Kinikala e hoopa aku ai, e lilo ana ia mau mea i gula, a oiai he makahiki wale no a oi aku kona noho ana iwaena o na kanaka waiwai o kela kulanakauhale, ua kaa aku ka noho hoomalu ana i na hui alahao ame na hale banako malalo on a.

            Mamuli o ka nui o kona kaulana ame kona mau waiwai, ua lilo ia i kumu e lili ai na wahi huapala a lalawai o Nu Ioka, no ka mare aku o Mira Ganeki ia Rolana Kinikala, no ko lakou ike iho, e lilo ana o Mira i wahine hanohano loa, me na miliona dala a keia kanaka malalo o kana hoolilo ana, na kana mau mea apau i makemake ai.

            I kaua e ike la i ka hele oloko o ka home o Uilama Ganeki i na pua ame na lau uliuli o na meakanu, aia ua moi la o na hui kaaahi, ame kana kaikamahine, maloko o kekahi rumi kahi i noho ai, aole na hiona hauoli, no kela la ano nui o ko laua ola ana, ma ko laua mau helehelena pakahi, aka o ke kunahihi ame ke kaumaha ke nohoalii la iluna olaila.

            Ke ku la o Uilama Ganeki iluna, a aia hoi mamua pono aku o kona alo o Mira kahi i kukuli ai, me ka paa anai kona mau lima mamua o ka umauma, a e kiheahea ana hoi na waimaka ma kona mau papalina, a me na maka e haka pono aku ana maluna o kona makuakane, i pane aku ai oia i keia mau olelo:

            "O, e hoopakele ae oe e kuu makuakane iau, mai keia hopena awahia mai!  Aole loa e hiki iau ke mare me keia kanaka i keia la!  Ina he kanaka okoa kau i makemake ai i kane nau, aole o Rolana Kinikala, ua makaukau loa au e ae aku a e hoolohe aku elike me ia au i hoolala ai.  ua maopopo loa iau, mamua o kou lilo ana aku i wahine na kela kanaka, e maule ana au, imua o ke kahunapule, nana e hooko mai ana i ka mare i keia la.  Pehea la oe e kuu makuakane i aloha ole mai ai iau, kau kaikamahine nei, ma ka paakiki ana, o keia kanaka kau kane e mare ai?"

            "Mai hoao mai oe e Mira, e pii ae maluna o kou makuakane nei!  Aole anei o Rolana kekahi o na kanaka opio waiwai loa, iwaena o ka poe au i kamaaina ai ma keia kulanakauhale?  Aole anei, oia kekahi o na kanaka opio ui?  Aole anei, aia na ano apau iloko o kela kanaka, e haaheo ai kekahi wahine, ke lawe mai iaia i kane nana?"

            "Hookahi no au pane ia oe e papa, e hoopakele ae oe iau, mai ka lilo ana aku i wahine mare nana!"

            "O oe e kuu kaikamahine kau e uwalo aku nei, e lilo oe i mea hoopakele ae iau.  Aole anei au i hoike mua aku ia oe, o na mea apau loa maloko o keia home, malolo o kuu keena oihana, a o na waiwai apau i onaia e au, ma na wahi like ole, ua pau ia i ka lilo i keia kanaka?  Aole anei au i hoike mua aku ia oe, ua hiki loa i keia kanaka ke keehi iho iau ma lalo o kona mau wawae, elike me kona keehi ana i kekahi peelua, ke ole oe e lilo aku i wahine mare nana?  Ina he wahi aloha kekahi iloko ou no kou makuakane nei, alaila e hoopakele ae oe iau mai ka make mai!"

            "O oe e papa kau e uwalo aku nei, e hoopakele ae iau mai ka make mai!"

            "Ma ka manawa e hoopukaia ae ai ka huaolelo, e hoolilo ana ia oe i wahine mare na Rolana Kinikala, ia wa e hoi khou mai ai na mea apau a pili me au; aka no keia manawa la he kanaka ilihune loa au, a he kaikamahine oe na kekahi makuakane ilihune.  Ma kou mare ana aku me kela kanaka, aole wale no, e lilo ana oe i wahine na kekahi kanaka waiwai loa o Nu Ioka nei, aka e hoihoi hou mai ana oe i kou mau waiwai apau, i lilo aku ai i kela kanaka.  Auhea oe e Mira, aole anei au i lilo i makuakane maikai, e hooko ana i kou mau makemake apau e kuu kaikamahine?"

            "Aole au mau kumu hoohalahala nau e papa, o keia hookahi wale no, kou hookikina ana iau e mare me keia kanaka au i aloha ole ai."

            "Aole anei, no kou pono, a no kou pono pu e Mira, i ake ai au e mare oe me Rolana Kinikala?"

            Ku ae la  o Mira iluna, me ka hele a piha i ka haalulu, i hui pu ia me ke kaumaha, no ka mea ua ike oia, aole loa e hoololi ana kona makuakane mai kana mea mua i koho ai, e hoomare aku iaia me kela kanaka.

            No kekahi mau sekona kela ku malie ana a Mira, allaila kulou aku la imua o kona makuakane me ka pane ana aku i keia mau olelo:

            "Auhea oe e kuu makuakane, ua poina anei oe i kekahi mea?"

            Pahola ae la ka haikea ma napapalina o Uilama Ganeki, a ninau mai la: "Heaha ia mea au i poina ai?"

            "Ua poina anei oe no Keoni Kalakona?"

            Hikaka aku la o Uilama Genaki ihope no kekahi mau kapuai, alaila nana mai la maluna o kana kaikamahine, me na maka i hele a hulili me ka inaina, me ka hookokoke ana mai i kahi a Mira e ku aku ana, a pane mai la i keia mau olelo me ka ikaika:

            "Pehea la oe e Mira i aa ai e hoopuka mai i ka inoa o kela kanaka imua ou kela kanaka ino au i hoowahawaha loa ai?"

            "Heaha auanei ka pilikia o kou kamailio ana aku la ia oe nona?"

            "Aole loa ou makemake e lohe i ka inoa o kekahi kanaka i make maluna o ka amana likanaka!  Aole anei oe i ike, i ka hana ana o kela kanaka i kekahi o na karaima ekaeka loa e hiki ole ai i kekahi lawehala ke haawi aku ai na kokua ana iaia?  O kela kanaka la, i kono iloko o ka home o kona hoaloha, i ka wa e pauhia ana na mea apau i ka hiamoe, a aihue aku i kona mau waiwai; me ka pepehi ana i ka ohana holookoa o kela hoaloha, i wahi e nalowale ai kana hana karaima, o ke kanaka anei ia au e aa mai nei e kamailio imua ou?"

            "Aole loa i hawahawa na lima o Keoni Kalakona i ke karaima, i kahihi wale ia aku maluna ona." wahi a Mira me ka leo pihoihoi ole.  "Ua maopopo iau ke ano o kau mea e kamailio aku nei imua ou.  He oiaio, ua halawai oia me ka make, maluna o ka amana likanaka, aka nae oia hookahi wale no ke kanaka au i aloha ai, a ke mau nei no kuu aloha iaia, ahiki i keia minuke.  I lohe hou oe e kuu makuakane ea, ua ala hou mai oia mailoko mai o ka make, a ua ike au iaia me kuu mau maka ponoi."

            No kela mau olelo i hoopukaia aku e Mira, hopu okoa mai la o Uilama Ganeki i na lima o kana kaikamahine, me ka puliki ana iho me ka ikaika, me ke kakau o kona mau manamanalima, i kona wa i hookuu ae ai mahope mai, a me kela mau maka kunahihi ninau okoa mai la oia:

            "Heaha ke ano o kau mau mea i kamailio mua mai nei iau?"

            "E hoolohe mai oe e kuu makuakane i ka mea oiaio loa.  Ma ka po nei, aole e hiki iau ke hiamoe, ua hoohiaa loa ia mai au, mamuli o keia mare i hoolalaia mawaena ou ame ke kanaka nana i hooikaika ma na ano apau e ahewaia o Keoni Kalakona, no ke karaima pepehikanaka.  Maluna no au o kou wahi moe kahi i ala ai, me ke kaakaa no o kou mau maka, a iloko o kou nanea, ua hoohikilele loa ia mai au, i ka ike ana aku i kekahi malamalama ma ke kihi o kou rumi."

            "Ua lawa, he hihil moeuhane kena au e kamailio mai nei iau!" wahi a Uilama Ganeki, me ka hoi hou ana mai o kona noonoo maikai.

            "Aole he hihio moeuhane kau mea i ike ai, no ka mea aole au i hiamoe, a e kaakaa ana no kou mau maka.  Oiai no au e nana aku ana i ka malamalama, aia hoi, ku ana no o Keoni Kalakona ma ka aoao o kuu moe, aole on a wahi kaokoa ae, mai kela manawa hope loa a kakou e luana like ana maloko nei o keia hale, ma ka manawa a na kanaka o ke aupuni i hoea mai ai a hopu iaia, oiai oia e ku ana ma kuu aoao, a imua hoi o kou alo e kuu makuakane."

            Pahola wale ae la no ka minoaka ma na papalina o Uilama Ganeki, alaila haule iho la maluna o kekahi noho, me ke kakali ana mai, o ka lohe i ke koena o na mea a kana kaikamahine e kamailio aku ai imua on a.

            "E hoomau aku i kau kamailio ana mai i kena moolelo kupua, akahi mai la hoi kou hialaai i kau moeuhane palaualelo!

            "Oiai o Keoni Kalakona e ku ana ma ka aoao o kuu moe, ike aku la au, aole he kukui ma kona mau lima, o ka mea kupaianaha nae, ua puni oia me kekahi malamalama kupaianaha au i maopopo ole ai i kahi o ka oili ana mai; me kela malamalamal, i hiki loa ai iau ke ike aku i kona helehelena ame ke ano o kona paalole e komo ana."

            "Ina he mea oiaio kena au e kamailio mai nei, ua pomaikai maoli oe e Mira, i kona lalau ole mai ia oe, a lawe aku no na ilina, kahi o na akua lapu o ka po."

            "O ka noonoo mua o ka oili ana ae iloko ou, o ia no ka uwa ana me ka leo nei, aka ua uumi iho la au ia noonoo, me ke kakali ana aku, malia o kamailio mai oia iau, elike me ke ano o na kino kanaka me ke ola iloko o lakou.  Oiai no au e kakali aku ana, pahola mai la oia i kona mau lima imua ou, a poha mai la na huaolelo moakaka mai kona waha mai i ka i ana:

            "Mai hoopihoiheiia kou noonoo e Mira, e hiamoe aku me ka noonoo ole ae i kekahi mau mea e hookaumahaia ai kou manao.  Aole anei ou hoomanao i ka kaua olelo hoopaa?  'Oiai e ola ana e aloha no au ia oe, ke make au, e hoi hou mai no au imua ou.'  Ua hoea nou mai la au, ua kiai au ia oe i ke ao ame ka po, i ole ai e hoookauia mai na hoopilikia ana maluna ou.  E hoolana i ka manao, no ka mea aole he pilikia e halawai mai ana me oe, mai kela manawa aku, ahiki i kou mau la hope ma ka honua nei.

            "Aohe au mea e hopohopo ai, aka e hiamoe aku me ka oluolu, no ka mea a hoea mai ai i ka la apopo, owau ponoi no ka mea nana e hoopakele ia oe.  E hui pu aku oe me ko makuakana, a uwalo aku imua onak, no ka mea o keia wale no ka manawa maikai hope loa, no kona pale kana, a i maliu ole mai oia, maluna iho o kona poo ka auamo ana i na hopena awahia e kau mai ana."

            Ma kela wahi o na hoakaka a Mira, i ku ino ae ai o Uilama Ganeki mai kona noho mai, me ke kau ana mai i na lima iluna, ma ke ano e papa mai ana i kana kaikamahine, me ka i okoa ana mai:

            "Ua lawa, aole ou makemake e hoolohe hou aku i kena moolelo hoopunipuni," aole nae ia he kumu no Mira e hoopau ai i kana kamailio ana, a o ia kana o ka pane hou ana aku:

            "Ua olelo pu mai oia iau penei: Ke ae mai ka hoi oia e hoopakele ae ia oe, mai ke kane mai a ko makuakane i makemake ae, alaila e huikalaia no kona mau hewa apau, a e @@@ kala pu aku au, o Keoni Kalakona i kona mau hewa."

            Iloike okoa mai la ka helehelena o Uilama Ganeki i ka weliweli ame ka makau, a ma kahi o kona papa hou mai i kana kaikamahine, aole e kamailio aku no kana mau mea i ike ai, i mai la:

            "E hoomau aku i ke kamailio oana mai i na mea i kou!"

            "O kela wale ae la no kana mau mea i kamailio mai ai iau," wahi a Mira me ka noke ana ae nae o Uilama Ganeki i ka akaaka pahenehene, me ke kau ana ae o kekahi lima maluna o ke poo o Mira, aaki iho la kona mau kui, alaila kamailio mai la:

            "E hoolohe mai oe e Mira i kou manao hope, o ia keia.  Aia no ia oe ke kuleana e hoole aku ai i ka hookoia o ka mare mawaena ou ame Rolana Kinikala, aole e hiki iau ke hookikina wale aku ia oe, me kou apono ole mai ia manao u: a oiai nae elike me kau e manaoio nei, aia khe Akua ma ka lani, e lohe oe i kou manao maoli, ina aole oe e mare ana ia Rolana Kinikala i keia la, aole au e kapa hou aku ia oe he keiki nau, pela  hoi kou kapa hou ole mai iau he makuakane nou.

            "E kipaku aku ana au ia oe mai kuu alo aku, me kou nana ole aku no kou hopena.  No na mea e pili ana ia Keohi Kalakona, ke hoowahawaha loa nei au me ke kuamuamu iaia, kela kanaka ino lapuwale, nana i kaili aku i kou aloha, ma muli o kona kipa ana mai maloko nei o kuu home.  Ke lana nei kuu manao, aia oia iloko o na auwe ana, o na hana hoomainoino, maloko o ka luahi o Gehena, ina he wahi kekahi o kela ano i hookaawaleia no ka poe hana karaina."

            Me kona mau maka i hele a piha i kainaina ame ka hoowahawaha no kana kaikamahine, i nana hope mai ai o Uilama Ganeki ia Mira, alaila nui aku ola oia hele mamua o ka loaa ana he manawa i kana kaikamahine e kamailio aku ai iaia.

            I kela haalele ana mai hoi o Uilama Ganeki ialoko o kela keena, noho aku la o Mira maluna o kekahi koki loihi, palulu ae la i kona mau lima, ma na maka, a hoomaka aku la e uweme ka piha ehaeha maoli o kona naau, no ka paakiki o kona makuakane.

            Oiai nae oia e hookahe la i kona mau waimaka o ka ehaeha, aia hoi, puiwa ae la oia, i ka lohe ana aku i keia mau huaolelo o ka paneia ana mai ma kekahi wahi kokoke loa mai iaia aku i ka i ana mai:

            "E hoolana i ka mano e Mira!  Mai hopohopo iki oe no kekahi poino!"

            Aea koke ae la kona poo iluna, me ka alaalawa ana ma kela ame keia wahi oloko o kela keena, aole on a ike aku i kekahi mea, eia nae o ka leo ana o ka lohe ana aku, he leo ia no kekahi mea i kamaaina loa iaia, alaila kamailio okoa ae la ua o Mira:

            "O kela leo, he leo ia no ka mea au i kamaaina ai!  E Keoni, e Keoni, eia anei oe maloko nei o keia keena?  O kou uhane anei ka mea nana e kiai nei iau?  Ea, he moeuhane anei keia i loaa iau, a i ole no kou noonoo nui loa paha nou, i hoopuiwaia ae nei au, me ha mea la ua lohe maoli aku nei i kou leo?  Ua ala hou mai anei oe mai ka make mai, a i hele mai mei oe e hoopakele ae iau mailoko mai o ka poino?"

            No ka elua o ka manawa, lohe hou aku la no o Mira i ka leo i ka pane ana mai:

            "E hoolana i ka manao e Mira!  Mai hopohopo iki oe no kekahi poino!"

            Me he mea la e pae okoa iho iho ana kela leo ana i aloha ai, maluna pono ae o kona poo, alaalawa ae la kana nana ana iluna, me ka hoopuka ana ae i ka inoa o Keoni Kalakona, aole nae on a ike aku i kekahi mea, o kana nae o ka lohe hou ana aku, o ia no ka pae ana mai o kela leo hookahi, no ka ekolu o ka manawa:

            "E hoolana i ka manao e Mira!  Eia mau au ma kahi e kokoke ana ia oe!" alaila pau ae la kona lohe hou ana i kela leo, no ka mea ua hehee iho la oia mailunamai o ke koki a haule ana iluna o ka papahele, me kona maule ana aku iloko o ka noonoo kupouli.

 

MOKUNA XII.

 

            He manawa loihi kela o ka waiho maule ana o Mira, alaila pohala ae la oia me ka hoi pololei ana aku noloko o kona rumi, e hoomakaukau iaia iho, no ka mare e hookoia ana ma kela ahiahi.

            Ke hookokoke loa mai la ka hora no ka hookoia o ka mare mawaena o Rolana Kinikala ame Mira Ganeki, a oiai na mea apau e noho ana maloko o ke keena hookipa nui o kela home uluwehi, aia hoi, ikeia aku la ka iho ana mai o Mira mai ka hale mai maluna, iloko o kona lole mare, aole ke kaumaha aole ka pihoihoi, aole hoi he wahi hoailona iki o ka hopohopo maluna o kona helehelena, me he mea la, ua paa loa kona manao, e haawi aku iaia iho, i wahine na ke kanaka ana i hoihoi ole ai.

            E hookahahaia ana ko kaua manao e ka makamaka heluhelu, no kela loli hikiwawe ana ae o ka manao o Mira, mai ka hoowahawaha mai i ke kana ana e mare aku ai, a i kona makemake loa ana e hookoia ka mare me ke kue ole aku ma kekahi ano: aka malalo nae ia o kekahi kumu, a ka mea kakau moolelo e hoakaka aku ai ma keia wahi.

(Aole i pau.)