Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 8, 21 February 1924 — Page 4

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE MOOLELO KAMAHAO

No Ko

Geofere Lanakila Ana

A I OLE

KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA.

O ke keiki i hele mai ai a kokoke loa iaia nei, ka makamua loa o ke kamailio ana mai, me ke kau ana ae o kona poo ilua, m@oa nui pu ana iho no hoi o kona hanu:

@ Mr. Hunatere, he mea kupanaha maoli no keia! Ua @ mai ia makou imua ou no ka hoopuiwa ana aku i kou @ a eia nae, ia makou i hoea mai la ua aneane maoli ma@ e pilipu na hanu me ka maopopo ole ia makou o ka makou @ @ kamailio aku ai ia oe. Ke nana aku nei au i nei manawa i ko'u helehelena iloko o ke aniani kilohi. Owai oe, e hai ma@. E hoakaka mai oe imua o makou i kou moolelo piha mai mua mai, e hoike mai oe i kou mau kupuna ame kou mau kupuna ame kou mau makua nana mai oe."

 

"E na keonimana opio, ua hoopiha loa mai oukou ia'u me na manao kahaha i oi aku mamua o ka mea kupono," i pane aku ai o Geofere. "No ka oukou ninau no ko'u inoa ma ka'u lohe ana aku nei me he mea la ua maopopo mua loa no ia oukou e waiwai ole ai ko'u hoike hou ana aku, no ka mea ua loaa mua mai nei no ia oukou, a i mea aha auanei ia e hai hou aku ai.

 

"Eia wale no ka'u e noi aky nei, e oluolu oukou apau e hoike mai @wai la ko oukou mau inoa, i kupono ai hoi paha ka'u hoolauna ana aku ia'u iho imua o oukou, a o oukou hoi imua o'u aole no keia manawa wale no, aka no nei mua aku. Aia a Pa@e mai oukou i keia noi a'u, alaila hauoli au i ka pane ana aku i ka oukou mau ninau, aole mamua ae."

 

"Aka nae," wahi hou a Mepelasona opio o ka pane ana mai," aole pono ia makou ke kapae wale aku i ka manao kumu o ko makou hoea ana mai la imua ou i nei manawa, Ua komo mai nei makou, e Mr. Hunatere, no ka hoao ana aku i kou ike haiolelo a o ia ka makou e noi aku nei ia oe e hoike mai i kou makaukau. E oluolu oukou, e o'u mau hoa, e noho iho ilalo."

 

No keia kauoha a ke alakai o na keiki noho io iho la lakou apau a maluna o ka noho kokoke loa ia Mepelasona i noho iho ai oia, me ke kauoha ole ia aku a ma ke ano mahaoi a paa @ula ole hoi.

 

Ua ike aku la o Geogere ma na helehelena o na keiki a pau aia na manao iini iloko o lakou pakahi e lohe aku ana lakou i kekahi haiolelo mai iaia aku e hiki ole ai iaia ke alo ae, a oiai @ mau iloko on a ka manao inaina ia manawa no ke komo hokai wale ann mai o nei mai keiki iloko o kona rumi me ke @ ole ia aku, a no kona kauaohaia ana mai la hoi e ke kanaka opio me he mea la he mea oi ae oia o ka mana ame ke kuleana iaia, he kanaka opio hoi i emi loa iho kona opiopio @ kona a ua hiki hoi iaia ke hana aku mai kekahi ano maikai @ a maloko hoi o na palena kupono, i mea e hoohokaia aku ai ia mau keiki.

 

MOKUNA VII.-Me Kau e Ana Aku ai Pela e Anaia Mai Ai.

 

@ Kulike me ia makemake o Mepelasome o ke noi ana mai ia Geofere haawi aku la oia i kekahi minoaka me ke kunou pu ana aku a i aku la:

 

"E @oi mua aku ana au ia oukou no ka oukou huikala ana mai ia'u no ka mea ke ike nei au no'u iho aole no i lawa loa ka makaukau ma kela hana o ka haiolelo, a o kekahi no hoi me ka nanea wale no au i noho iho nei me ka manao ole ae @ @ea mai ana oukou imua o'u a noi mai e haiolelo aku au.

 

"Ke hopohopo pu nie au ale i loaa ia'u na makaukau ma @e ano e ike mai ai oukou he loea haiolelo au, aka nae no ka oukou noi, heaha la hoi, e hoao no hoi paha au elike me ka hiki ia'u o ka hooko ana aku i ko oukou makemake a ke kanalua mua nei no nae au aole e hoolawaia aku ana ko oukou makemake: me ka nana ole ae nae ia ea, e lohe aku ana oukou."

 

Noonoo iho la oia no kekahi haiolelo a kekahi kanaka naauao a kaulana a he loea hoi ma ka haiolelo, a he haiolelo hoi i walewaha iaia, a i ka loaa ana o ka manawa kupono alaila hoomaka aku la oia e hai paanaau i ua haiolelo la mai ka mua a ka hope, me ka leo moakaka a me ka pahee hoi a akuku ole iho, me he mea la, aia wale no na olelo apau ma kona lehelehe kahi i kau ai a ke hoolohe pono mai la no hoi na keiki apau me na manao mahalo, a koe o Mepelasona.

 

I ka pau ana o ka Geofere haiolelo ana ua nui ka paipai o na keiki e ae a koe o Mepelasona. Koi mai la oia e haiolelo hou aku o Geofere me kona poo ilalo a iluna na wawae, he hana hooheu hakaka a i ikea ai hoi mahope iho.

 

I ka lohe ana mai o na keiki e ae elima i nei olelo a Mepelasona ua uwa koke ae la lakou apau, me ka i pu mai:

 

"O hilahila ole maoli oe e Mepelasona! Aole, aole oe e Geofere e hoooko mai i ko i nei manao lapuwale! Ua oi loa aku ia kau, e Everete, mamua o ka mea kupono. Ua hooko mai la o Geofere i kou makemake, nolaila heaha iho la ke kua! o kou makemake ana e haiolelo mai o Geofere ilalo kona @ a iluna na wawae? Owai kau o ka ike ana mamua pela kekahi kanaka naauao loa i ka haiolelo i haiolelo mai ai imua @ kekahi ahakanaka nui?"

 

Ua piha loa mai o Everete i ka inaina no nei hoohokaia wai la o kona makemake e kona mau hoapapa ponoi, nolaila ua hele ae la kona mau maka a hulili, a he ike wale ia mai @ ka ula ma kona mau papalina.

 

Ua piha pu mai la me Geofere i ka inaina: ke ike iho la oia @ iho he makemake maoli no ka ko kona enemi e hoohaa2 iaia, a ia wa oia i pane aku ai me ka hulili o na maka:

 

"Ke manao ei au ua hana mai oe i kekahi hana kuhihewa @ loa," in a he manao kou e hoohaahaa ia'u. Ina ua maopopo ia oe aole i lawa aku la ka makemake o keia mau @ ahiki i ko lakou ike ana mai i ke ano a'u e ku ai maluna o kuu poo-"

 

"Ua maopopo loa au a e hooiaio koke aku ana makou imua @ aole oe e hooko mai ana i ka mea a'u i kauwoha aku nei @ wahi o ka pane a ke keiki hookiekie a haakei no kona @ paha he makuakane keikie, hanohano a waiwai kona, @ @ aohe no he hopo iho o Geofere.

 

"Ina pela, e heluhelu paanaau aku au i kekahi kumumanao kahiko loa mai a Poedero mai a ia manawa like e hoolawa @ ia aku ai na makemake ou mau hoa.

 

@ Geofere i hoopuka aku ai ia mau huaolelo ua hele pu aku la oia imua me ka hikiwawe loa, me ka loaa ole hoi he manawa no ke keiki o ka Hema, e kuplae ae ai nona iho, ua paa aku a ko@@ puhaka i na lima hao o Geofere, a kulaiia iho la iluna o ke papahele, a ma na wawae i hopu iho ai oia a paa ae la iluna me ka lewalewa o ke poo o Mepelasona iluna o ka papahele, elike me ia a Everete i kamailio mai ai ia Geofere pela oia e haiolelo aku ai, a oiai oia e paa ana i na wawae o ke keiki o ka Hema, puana ae la oia i kekahi mau huaolelo Latina.

 

"Saepe intereunt aliis meditantes necem. (Eia ka manao o nei mau huaolelo,) He pinepine na manawa a kekahi poe, ka poe i hoolala e hoopoino aku i na ola o kekahi poe e aku eia nae, o lakou no ka i lilo i mau pio na ka lakou mau hana ino ponoi, i hoolala ai."

 

"Ke manzo nei au ua hoolawaia aku la e a'u kou makemake ma na ano apau elike me kau i koi mai nei. Ua hoikeike aku la au i ou mau hoaloha, in a aole oe i ike, i ke ano o ko'u nanaina i ka wa e ku ai au maluna o kuu poo, a ia manawa hookahi ua heluhelu aku nei au imua ou i kekahi mau huaolelo ma ka olelo Latina e lilo ai i mea hoopaanaau nau a e hoopomaikai ia ai oe ma nei mua aku.

 

"No ka hikiwawe loa o kela hopu a kulai ana aku a Geofere ua loaa ole he manawa no na keiki e ae e kuku mai ana e lele mai a uwao ae in a he manao kekahi iloko o lakou e hana mai pela" ua loaa ole no hoi he manwa no ke keiki hookiekie o ka Hema kupale ae ai nona iho no ka mea, ua hopaia aku la oia me ka hikiwawe loa ana i manao ole ai e hanaia aku ana oia pela, a no na keiki e ae hoi apau ua hookahaha loa ia aku lakou apau no ka palamimo loa o ka Geofere hopu ana aku ia Mepelason a paa ae la i kona mau wawae iluna a o ke poo ilalo.

 

I kela ku hou ana ae o Mepelasona iluna ua hele kona helehelena a enaena i ka ua mea o ka piha i ka ukiuki. O ke koko e holo ana iloko o kona mau aakoko ua pailaia ae la a kuku ka mahu, a me kona kali ole iho, a me kela mau maka hoi on a e hulili ana, me ka pii o ka ula nono ma kona mau paplina, me na puupuu lima e puliki ana i makaukau e hoolele mai maluna o Geofere, lele mai la oia imua me ka manao e hamare mai ia Geofere ma ka lae.

 

Ua ike mua o Geofere o ka hopena keia e hanaia mai ana maluna on a nolaila, ua ku makaukau mua oia, i ka manawa o ke keiki o ka Hema i ku'i mai ai ua paa koke aku la kona lima i ka hopuia e Geofere, a no ka ikaika loa o ia umii ia ana iho o kona lima e ka lima kona hao o Geofere, ua hiki ole i ke keiki hoonana o ka Hema ke oni ae, a ia manawa hookahi i aku la ia Mepelasona:

 

:E Everete Mepelasona. Aohe i lawa kou ikaika e manao mai ai ouwau kou hoa paio" aohe manao inaina iloko o'u mamua o kuu hopu ana aku la i ko lima" o keia mau aahuki o'u ua like me ka hao mamuli o ka hoomaamaa mau ana ma na hana hooikaika kino no ka manawa loihi, no ia kumu ea ke kauleo mua aku nei au ia oe mai hoomaunauna wale oe i kou wahi ikaika.

 

"Ke kaumaha nei au i ko'u lawelawe lima maoli ana aku nei ia oe, aka nae e hoomaopopo iho oe aole na'u i hoehu mua aku nei keia hakaka nau no, ua hoao mai oe i kuu hoomanwanui a ua hiki ole a o keia iho la ka hopena e loaa aku ia oe.  Aole au i hoeha aku nei ia oe, aka ua kupale wale no au no'u iho oiai hoi oe e hoao mai ana e hoeha ia'u, no ka mea ua ike aku nei au ia oe ua hele a kahu kaena oia no oe o ka liona e makaukau ana e lele mai a e ale i kana mea e makemake ae e ai."

 

Ua pau na noonoo maikai iloko o Mepelasona, ua like oia ia manawa me kekahi o na kanaka pupule i piha me na manao  hehena, a ma kahi o kona ku'u mai ua hoopuka mai la oia i na huaolelo kuamuamu o kela ame keia ano elike me na olelo e ulu ae ana iloko o kona manawa o ka inaina; ua kapae loa ae ia oia i kona mau ano maikai apau, o kela ano keonimana on a mamua iho ua hapalaia a ekaeka loa ia manawa, a o kona mau hoakula o ka papa hookahi me ia ke ku wale mai la no lakou me ka mahalo ia Geofere no ke ku'i ole aku oiai na olelo hailiili ino o kela ame keia ano e hailukuia mai ana maluna on a, a maluna o Everte Mepelasona ka lakou hoahewa nui loa.

 

"E hookuu ae oe i kuu lima, e keia opio limakoko!" wahi a Everte i nui mai ai ka leo i ke noi me ka ha o ka leo, me ka aaki o kona mau kui.

 

"E hookuu aku ana au i ko lima e Mepelasona, in a nae aole oe e hoao hou mai ana e hana me ka manaoino e hoopoino mai ia'u," i pane aku ai o Geofere me ka leo oluolu a pihoihoi ole, a ia manwa hookuu koke ae la i ka lima o Everete.

 

I kela hookuuia ana ae la o kona lima a  mahope iho o kona hoopuka ana mai i kekahi mau huaolelo ino jou, a me ka hikiwawe loa o ka iho ana iho o kona lima i ka pakeke mahope o kona lolewawae, a mamua hoi o ka hiki ana i kekahi on na keiki e kuku ana maloko ia manwa ke koho iho no kana mea e hana mai ana, ua huki koke ae la o Mepelasona i kana pu panpana mailoko ae o kona pakeke, a kau pololei mai la imua o Geofere me ke ala o ke kiko, a o ke kani wale mai no koe, a hooleleia mai ka elele menmen ole a ka make ka poka kila, a ihea la e inu mai ia poka i ke koko o Geofere, i ka lolo paha, a iole i ka puuwai paha.

 

O ka hopena awahia a, mulea loa e ikeia ana ma ia iho aohe me hiki ke olelo ae, in a aole i lele koke mai kekahi o na keiki e kuku mai ana nona ka inoa o Abota, a pale ae la i ka lima o Mepelasona i kahi e, a kani aku la ka pu i kahi e, me ka paa pu ana mai o ka lima o Mepelasona i ka hopuia a kailiia aku la ka pua mai kona lima aku.

 

"Ua ulupuni loa anei oee Mepelasona i ka ukiuki i hana ai oe i keia hana naaupo loa?" i ninau mai ai o Abota. "No keia hana hupo loa au i hana iho la e kau mai ana na kumu i kekahi hoopa'i koikoi loa maluna o kakou apau no kou hoao ana e kipu o ko kakou hopena ua maopopo ia oe oia ko kakou hoopaaia aku iloko o ka rumi pouli no kekahi manawa; nau i hoehu iho nei keia hana, o makou pu ana nae kekahi e uku pu ana no kau hana hewa."

 

Ua hele mai la na keiki e ae a ku puni ae la ma ko Mepelesona mau aoao a hoao mai la e hoomalielie, i ko lakou alakai piha me ka inaina, eia nae, iloko o ia manawa a lakou e hoomalimali aku ana ia Mepelasona ua hooi loa ia ae la ka inaina iloko o ka naau o ke keiki o ka Hema, me ka hoopuka ana ae i kekahi mau olelo hoomauhala he manawa e hiki mai ana e inu ana ka poka o kana pu i ke kokoke o Geofere no ka paaia ana o kona mau lima e Geofere ma ke ano hoohoka aku iaia.

 

"O, e Mr. Mepelasona, aole maikai o ia manao ou, aole na i ala i hoehu mua mai nei i ka hakaka, aka nau," wahi a kekahi o na keiki elima e ku pu ana, "aole hiki ia oe ke hoahewa aku iaia la, in a no nei a o oe ma kona wahi e hana aku ana no oe iaia la., in a no nei a o oe ma kona wahi e hana aku ana no oe iaia elike me kana i hana mai ai; eia hou, aole o i ala i hana mai ma ke ano e hoeha ia oe, aka, no ke kupale mau ana ae no iaia iho, a no i ala au e haawi aku nei i ko'u mahalo, no kona pihoihoi ole, in a o i ala a he keiki e makemake ana e hoeha ia oe, ua eha mua oe, o ka oi loa aku o kau hana hewa loa oia kou hoao ana e ki aku iaia me ka pu."

 

"Owai ka i lohe mamua no ka hoao ana o kekahi haumana o ka papa eha e hoopapa mai me kekahi haumana o ka papa ekolu?" i nui ae ai ka leo o Mepelesona me ka piha loa i ka inaina." He poe keiki hohewale no oukou apau loa." wahi hou ana i kona mau hoa. (Aole i pau.)

 

KO MAKOU MAKUAKANE ALOHA UA HALA.

 

I ka Nupepa Kuokoa, aloha nui kaua, ka ipukukui hoi o ka rumi hookipa, hookipa iho oe i kuu aloha ma kou mau kolamu, i ike mai hoi na makamaka ame na hoaloha e noho ana ma kela ame keia pe'a o ka aina.

 

Ma ka mahina o Ianuari 26, 1924, i pauaho mai ai kuu makuakane aloha G.S. Kelii i keia ola ana a hoi aku la oia ma kela home mai, kahi hoi o ko kakou Haku aloha i kahea mai ai ia kakou. Hele mai oukou e ka poe luhi ame ka poe kaumaha, Na'u oukou e hoomaha aku.

 

Ua hanauia kuu makuakane aloha ma Kau, Hawaii, i ka manawa ia Kamehameha II, i ka wa i auhauia ai ka lahui, no ka hookaa ana i ka aie o ke alii Kamehameha 2.

Ua pii pu kuu makuakane me kona mau makua i ke kuahiwi, i ke oki iliahi no ka hookaa ana i ka aie o ke alii. Ua nui oia ia manawa, ka lakou hana na kamalii hoiliili i ka apana iliahi a pua a auamo.

 

Nolaila mai ia manawa mai ahiki i kona haalelo ana mai ia makou kana poe keiki, ua piha iaia ka haneri makahiki a oi.

 

Ua mare oia i ko makou makuahine Kaaialii Kuhea, a mai ia laua mai i loaa mai ai makou he 11 keiki. Ua lawe aku ka po a koe makou 3 e ola nei, mai ka laua poe keiki aku i loaa ai he 42 moopuna kuahai; moopuna kualua 33, huina nui o na moopuna apau 75.

 

No kona mare ana i ko makou makuahine i noho ai oia i Kona nei. I ke kauea a Kaona ua komo oia i ka oihana makai, o ia ka manawa a Kaona ma e kii mai ana i ko makou halepule e kaili no lakou.

 

Ua noho haipule ia e ho makou makuakane ame ka makuahine mama Laika, e nonoi ana i ka Makua Lani e kokua mai ia lakou. He mea oiaio ua hookoia ka lakou leo pule. Ua kaa ka lanakila ma ko makou aoao. Pela iho la i heaia ai ka inoa o ko makou Halepule Lanakila.

 

I ka hoomaka ana o ke kaua a Kaono, ua hele aku na makai e hopu ia Koana me kona poe kanaka, @ paa aku la ka makai nui Like a pepehiia e lakou a make, a pakele mai ai oia. Ua paa oia i na kanaka o Kaoaa, a oiai e lulumi an ana kanaka maluna on a, ua kokolo oia malalo o na kanaka ahiki i kona puka ana ma kekahi aoao. Ua ike aku la oia ia Loe maluna o kona lio e kali mai ana iaia; ua holo aku la oia me ka mama nui a paa i ka huelo o ka lio o Loe, a ua kuupau o Loe i ka holo o ka lio i wahi no laua e pakele ai.

 

I ka wa i kaheaia ai e kii i ka pualikoa i Honolulu no ka hopu pio ana ia Kaona, o kuu makuakane ka mea nana i lawe ka palapala i kahakai o Kaawaloa. Ua kau aku oia maluna o ka waa me kekahi kanaka a hoe aku la laua a pili i ka mokukuna Pilina. Haawi aku la oia i ka palapala i ke kapena moku, e hoi hou kona moku i Honolulu no ke kii ana i na koa, a ua hooko ke kapena i kana kauoha.

 

Maluna o ka moku Kilauea i laweia mai ai ka pualikoa no ka hopupio ana ia Kaona, I ko lakou hoea ana mai ua paapio iho la o Kaono me kona poe kanaka i na keiki o Kau.

 

Eia makou na keiki ke haawi aku nei i na hoomaikai ana i ka poe i haawi mai i ka lakou mau kokua ana, a na ke Akua no ko kakou Makualani e haawi mai k na hoomaikai oi ae.

 

Me na keiki hoonohohua ko'u welina ame oe e ka Lunahooponopono ka'u hoomaikai nui.

 

Owai iho no iloko o ka luuluu ame ke kaumaha,

 

WILLIE KELII, Kainaliu Feb. 7 1924.

 

KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI AME KE KU ANA MAI O NA MOKU MA KA PAEAINA O HAWAII NEI, AME KA OLELO KAUOHA A KO KAKOU ALII.

(Kakauia e J.H.K.)

(Hoomauia mai.)

 

Ma kekahi manawa o na 'lii e noho ana ma Waimea, Kauai, oia o Kaneoneo laua o Keawe, o ia ke ku mua ana mai o Lono, i ka malama o Ianuari ke ku ana mai i ka makahikki o ko kakou Haku 1778.

 

Ma Waimea i ka po ke ku ana mai a ao ae, ike aku la na kanaka mauka i ke ku ana mai o keia mea kamahao i ae la kekahi i kekahi: Heaha la kela mea nui manamana? I mai kekahi he ululaau ua nee ae la iloko o ke kai, a nui loa ae la ko lakou pioloke ana alaila kena ae la na"lii i kekahi mau kanaka e holo ma na waa e nana i ike pono ia kela mea kamahao.

 

Holo aku la lakou a pili ma ka moku ike aku la lakou i ka hao e pili ana mawaho o ka moku, olioli iho la lakou no ka nui o ka hao, no ka mea ua ikeia mamua ka hao, no kekahi mau manawa mamua aku, ua pae mai kekahi mau laau me ka hao a pela lakou i ike ai, he uuku nae hoi ia a he nui aku hoi keia.

 

Pii aku la lakou iluna o ka moku a ike aku la lakou i kanaka ua keokeo ka lae, ua alohilohi na maka, a ua alualu  ke kapa, kihikihi ke poo a he namu ka olelo.

 

Alaila manao iho la lakou he wahine wale no ia poe kanaka, no ka like pu me ke poo o na wahine o ia manawa; ike iho la lakou ua nui loa ka hao maluna o ka moku, a makahehi ui loa iho la lakou.

 

Hoi aku la lakou a ha'i i na'lii i na mea a lakou i ike ai maluna o ka moku i ka nui o ka hao, lohe ae la kekahi koa o ke alii i ae ae la kekahi koa o ke alii i ae la oia. E kii au e hao i kela waiwai, no ka mea o ko'u aina no ia e ka hao wale aku. Ae mai la na'lii, alaila holo aku la ua kanaka koa nei a pii iluna o ka moku, lawe ae la i ka hao maluna olaila a kiia mai la oia i ka pu a make iho la ua koa nei, o Kapupuu kona inoa.

 

Auhee mai la ka auwaa e ha'i mai ana ua make o Kapupuu i ka waiki, a ia po iho, ua ki mai la ka pu a lele ke ahi iluna, manao ae la lakou, he akua, a kapa aku  la lakou i kona inoa o Lonomakua.

 

Manao iho la na kanaka e kaua; i mai la kekahi aliiwahine o Kamakhelei kona inoa o ko Kaumualii makuahine ia aole e kaua aku i ko kakou Akua e hooluolu aku ka pono i oluolu mai ko kakou akua. (Aole i pau.)

 

HE HOALOHALOHA NO REV. SOLOMON KAMAHA KAULILI.

 

Ma ke kakahiaka nui poniponi, mawaena o ka hora ekahi me hapa, o ka Lapule Dec., 30, 1923, i kipa ae ai ka anela o ka make ma ka haukapila o Koloa, a lawe aku la i ka hanu ola mai ke kino aku o Rev. Solomon Kamaha Kaulili, kekahi o na makua hoopono o Koloa nei, a waiho iho la i kana wahine, na keiki ame makou hoi na hoaloha e kaumaha a luuluu aku nona, a ko ae la no ka olelo a ko kakou Makua iloko o ka lani, mai ka lepo mai no, a hoi aku no i ka lepo.

 

Ua hanauia o Rev. Solomon Kamaha Kaulili ma Kala'e Molokai, iloko o Maraki 26, 1871, a ua piha iaia na makahiki he 52 a oi, o ka hanu ana i na inea o keia ao, a hoi aku la kona uhane me ka mea nana oia i hana mai.

 

Nolaila ua pau ke kakou ike hou ana iaia. Pau no noi kona auwe ana i na ehaeha like ole o keia ao, kuu ka luhi no ka manawa mau loa. O kakou ke hele aku i ona la, aole oia e hoi hou mai io kakou nei.

 

Nolaila me oe e ka hoahanau i hooneleia i ka mea aloha he kane, a i na keiki hoi i hooneleia i ka makua, ke kono aku nei na hoahanau ame makou hoi a komite o ka Ahahui Kaahumanu o Koloa, e auamo pu me oukou i na kaumaha a luuluu; a wahi Ana, i kaumaha a luuluu oukou, holo mai i o'u nei, na'u no oe e hoomaha aku. Na ke Akua mana loa e hoomama mai i kou kaumaha a luuluu.

 

O makou no me ka haahaa. Na komite o ka Ahahui Kaahumanu o Koloa,

MRS. EDITH WAIALEALE, MRS. EMMA NALEIMAILE, MRS. KEAO VIDINHA,

 

LIKE OLE NA HOIKE NO KA PAA ANA O KA WISAKE MA KAUAI.

 

I kulike ai me ka hoike i hoounaia mai i ka Advertiser mai kona meakakau mai ma Kauai, e pili ana i ka hana hoopae malu i ka wisake, o ka hopuia ana e na makai o Hanalei, Kauai, aia he like ole nui, mawaena o na mea i kamailioia ae e na makai o Hanalei, ame ka akena hooko i ka kanawai hookapu waiona, oia o James Conshee.

 

Ua hooleleia ae na pahu waiona he kanaha kumamalima mailuna mai o kekahi waapa Kepaui, ma ka po o ka Poalima, a ma ka manawa ka a na makai i hopu ai i ka waiona, aole i pau ka hoolele ana mai o ka waapa Kepani, i ka waiona iuka o ka oina.

 

Ua ka ua aku ka James Conchee i na makai, aole e pupuahulu i ka hopu ana i ka waiona, aka e kakali ahiki i ka hookauia ana iluna o ke kaa kalaka, o ka wa ia e hele aku ai e hopu, aole nae i maliuia mai kela manao, a hopu aku la na makai i ka waiona.

 

He haole nona ka inoa o Thomas Fish, ka i hopuia mamuli o ka manaoia ana, oia ke kapena o ka o ka waapa Kepahi, eia nae aole he mau hooiaio no kona pili i ka hoopae malu ana mai i na pahu wisake. Ua kauaia ka hela o hookahi haneri dala maluna on a, eia nae ua haaleleia kela mau dala bela, no kona hoea ole ana ae iloko o ka aha ma kekahi kakahiaka mai.

 

Ma ka hoakaka a Edward Gardner, kekahi o na makai o Hanalei, a i kuleana hoi ma kela hopu ana i ka waiona, ma ka hora eha o ka auwina la Poalima, ke ku ana aku o kekahi mau waapa Kepani elua i Hanalei; mahope koko iho o kela ku ana mai o ua mau waapa nei, i lele mai ai hookahi haole nouka o ka uwapo, me ka noke ana i ka holholo.

 

No kona ake e ike i ka mea a kela haole i makemake ai, i hele okoa mai ai oia e hui pu me ia, a i kona ninau aua aku, i hoike mai ai kela haole, no kona makemake e kuai i ohe, no ka pale ana i na aoao o na waapa, a kuhikuhi aku la o Gardner iaia i kahi e loaa ai o ka ohe.

 

Ua hoohalaia kekahi manawa e laua ma ke kamailio ana, ahiki i ka olelo ana aku o kela haole ia Gardner, e hoi hou ana oia noluna o ka waapa Kepani, la wa i haalele iho ai o Gardner iaia, a hoi aku la no kona hale, aole no i mamo loa mai ka uwapo aku.

 

Ma kahi ka o ka hoi aku o kela haole noluna o ka waapa Kepani, ua pii aku la oia no kahi o na kauhale o Hanalei, ia wa i hooholo iho ai o Gardnere e hele e hui pu me ka Hope Makai Nui J.K. Lota, no ka hoike ana aku i kana mau mea i ike ai.

 

Hoounaia he Makai Hou

 

Ma kela loaa ana aku o ka lohe i ka Hope Makai Nui Lota, ua kauoha ae la oia i kekahi makai hou, no ka hele ana e hakilo o Aarona kona inoa, a ma ka hoakaka a Gardner ame Lota, he hana hoopae malu i ka opiuma, ka laua o ka hoohuoi ana, e lawelaweia ana e ka haole i ikeia ai, me ko laua noonoo mua ole, he hoopae malu i ka wisake ka hana i makemakeia ai.

 

Ma ka huli hoi ana aku ka a Gardner no ka uwapo, ua loaa aku la iaia he kaa kalaka, a he Pukiki ke kiakaa, ninau aku la oia i kela Pukiki i kana hana o ka uwapo, o kana pane, e kakli ana oia i kona haku malaila. Ua ike pu aku la ka oia i ka haole malihini, e pee ana malalo o ke kaa kalaka, me kona hoolalau ana nae, me he mea la aole oia i ike i ua haole nei.

 

Hele pololei loa aku la oia no kahi o ka uwapo, me kona pee ana malalo o ka malumalu o kekahi mau kumulaau paina, a he manawa mahope mai, i hoea aku ai kekahi makai okoa a loaa oia, me ka hele ana aku o keia makai hou e pee mahope o ka hale uakana.

 

Oiai ka kela mau makai e pee ana, ua ike mai la laua i ka hoea ana aku o kekahi kaa hou, e hookeleia ana e kekahi Pukiki, a na makai i hoike ole ae ai i kona inoa. Ua hui pu aku la ka haole malihini, ame ke kiakaa o ke kaa kalaka me keia Pukiki hou, a hele nui mai la no kahi o ka uwapo.

 

He kaa hou kekahi o ka hoea ana aku mahope mai, a i ka manawa i lele aku ai kekahi mea mailuna aku o kela kaa, ua haawiia aku la he hoailona i ka poe oluna o ka waapa Kepani, ma ka hoanapaia ana aku o ke kukui ia wa i hoounaia mai ai he waapa uuku nouka o ka aina.

 

Aohe Pihi Makai

 

Ma ka manawa ka a Aarona i kaa wale mai ai mai kona wahi mai e pee ana. ua halawai mai la oia me kekahi mea i hoea aku ai maluna o ke kaa hope, a ninau aku la i kona kuleana o ka hoea ana maluna o ka uwapo, o kana pane, he makai oia a i ka nunauia ana aku o kona pihi makai, o kana pane, aole oia i lawe pu aku me ia.

 

O keia mea o ka ninau ana aku ia Aarona i kona pihi makai, ma ka hoakaka a Gardner o James Conchee no ia. Ua haalele aku la @ Gardner i kona wahi i pee ai a hele mai la e hui pu me Conchee, me ka hoike ana mai iaia, he makai oia.

 

Ua kamailio pu iho la ka o Gardner me Conchee no kekahi manawa me ke koi ana aku o Conchee, ua makemake oia e kokua aku o Garnder, iaia ma ka hele ana e hopuhopu waiona ma Haena, ua hoole loa aku nae o Gardner, no ka mea he okou ke kauoha i haawiia aku iaia e kona poo ma ka oihana.

 

I loko ka o kela manawa i hele mai ai ke Pukiki kiakaa o Conchee, a hele like aku la lakou eha no ke poo o ka uwapo, kahi a na Pukiki kiakaa elua e noho ana, a i ka ike ana mai ia lakou nei, i haalele aku ai i kela wahi, me ke kamailio ana mai nao o kekahi o kela Pukiki, i kiki a na kela Pukiki hoi i kamailio ke kiakaa o Conchee ma ka olelo Pumai ia Conchee, o ko lakou haalele no ia i ka uwapo, no ka hele ana aku e hopuhopu waiona ma Haena, elike me ka Conchee i kamailio ae ai.

 

OPENA A CHARGE ACCOUNT AT The Model Clothiers FORT ST.

HOOLAHA LULU MANAWALEA HELU 6.

 

Ma ka keia ke kauaohaia aku nei ua lala apau o ka Ahahui Klanma, @ uku koke mia i ka auhau manawal@a o Hookahi Dala ($1.00) no ko kakou Hoahanau Mrs. Hooulu Kapukini i haalele mai i keia ola ana. E hoomaka ana ka ohi ana mai Februari 14, 1924, a pau i Maraki 14, 1924, o ia hoi ke 30 la.

 

Ma ke kauoha, MRS. AGNES P. CHUNG HOON, Kakauolelo Ohi Dala, Ahahui Kalama.

 

6595- Feb. 14, 21, 2@

 

HOOLAHA.

Uku Ana i na Auhau Wai.

 

I kulike ai me ke Kauoha Kanawai Helu 65 elike me ia i hoololi ia ai e ke Kuaoha Kanawai Helu 91 ame 102 o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, ma keia ke hoi keia aku nei ka lohe i ka poe apau e paa ana i na ponowai malalo o ke ana auhau mita, o na auhau wai no ka manwa e pau ana i Feberuari 29, 1924, ua hiki mai i ka wa e uku ai, a e ukuia ma ka la MUA o Maraki, 1924.

 

O ka uku ole ana i ua mau au hau wai la iloko o KANAKOLU la mahope aku e kauia no i kaki paku'i o UMI pakeneka.

 

O na ponowai apau no lakou aa auhau e koe ana i uku ole ia mahope aku o Maraki 31, 1924 e pani koke ia no.

 

E ukuia ae na auhau wai ma ke keena o ka OIHANA WAI O HONOLULU HALE KAPIOLANI HONOLULU, HAWAII.

 

W.A.WALL. Lunanui Laula, Oihana Wai & Sua o Honolulu. 6595- Feb. 14, 21

 

HOOALAHA KUAI O KA HOOLIMALIMA AUPUNI.

 

Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha akea ma ka hora 10:00 a m@ Poalima, Maraki 14, 1924 ma ka puka mamua o ka Hale Aupuni Kalana, Lihue, Kauai, malaila e kuai hoolilo ia aku ai ma ke kudala akea i ka mea koho kiekie loa malalo o na manao o ka Pauku 73 o ke Kanawai Kumu o Hawaii, na Pauku 358 ame 380 et seq. o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii o 1915 ame ke Kanawai 143 o na Kanawai Ahaolelo o 1917, ka Hoolimalima Laula o ka aina Aupuni ma lalo iho nei:

 

Apana 46 na APana Taona o Hanapepe, Hanapepe, Waimea Kauai, nona ka iliana o 34, 460 kapuai kuea, oi aku a emi mai paha, e hookoe ana i ka auwai e moe ke'a ana maluna olaila.

 

E kaa no ka hoolimalima e hooliloia aku ana malalo o na kumu ae like ame na kulana apau o na Hoolimalima Laula Aupuni i hoopukaia e ke Keena o ke Komisina o na Aina Aupuni.

 

E kaa keia kuai malalo o na kulana mahope ae nei:

1. Manawa o ka hoolimalima, 15 makahiki mai Maraki 14, 1924 aku. 2. Uku hoolimalima haahaa. $15.00 o ka makahiki, e uku makahiki mua ia. 3. E uku mua ka mea e lilo ai ma ka haule ana o ka hamare, i ka uku hoolimalima o ka makahiki mua, hui pu me @a hoolilo a ka hoolaha ana ame na kaki e ae apau e pili ana me ka hoomakaukau ana i ka hoolimalima i oleloia.

 

O ke kii palapala aina e hoikeike ana i na aina e hoolimalimaia aku ana ame ke ano o HOolimalima AUpuni Laula, eia ke waiho nei ma kahi o na palapala a e ikeia no ma ke keena o ka Hope akena, Hale Aupuni Kalana, Lihue, Kauai, a i ole ma ke Keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, Hale Kapitala, Honolulu, T.H.

 

No na hoakaka i koe e ninau ae ma ke Keena o ka Hopeakena, Mr. J.M.Lydgate, Hale Aupuni Kalana, Lihue, Kauai, a i ole ma ke Keena o ke Komisana o na A@na Aupuni, Hale Kapitala. Honolulu, T.H.

 

Hanaia ma Honolulu, T. H., maloko o ke Keena o ke Komisana o na Aina Aupuni, i keia la 6 o Februari, A.D. 1924.

 

C. T. BAILEY, Komisana o na Aina Aupuni. 6595-Feb. 14, 21.