Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 8, 21 February 1924 — HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA.

"Me kela-mau olelo i kamailioia aku, pahola ae la ka mino-j aka ma na papalina o Monotana, ka mea nana i hoonalohalo | ae i kekah.*, nanaina uahoa mai ka helehelena ae o ka malihini, me he mea la ua hiki iaia ke ike aku, aia ka lioowahawaha iloko-o kela kanaka no kekahi mea, eia nae, mamuli o ke auhee koke ana aku o kela hiona a nohoalii mai la ka minoaka oluolu ma na maka o Monotana, ua hoauhee loa aku la o Ro3ana i kona mau manao kuhihewa no keano o Monotana. "Ua loihi loa keia lioouluhua ana a'u ia oe e Rolana Kinikala, a mamua o kuu haalele ana iho ia oe, e ninau aku ana au, pehea la, he nui anei ko oukou poe kanaka waiwai e noho nei ma keia kulanakauhale?"' *'Ae he nui na kanaka waiwai loa ma keia kulanakauhale," "Aole au i ike i ka nui o ko lakou waiwai; a e olelo mai ana oe i ko ? u kaena a i ole hooio paha, ke olelo aku au, ina e huiia na waiwai apau o kela poe kanaka kuonoono o ko oukou kulanakauhale nei, ua like ia me he wahi hunahuna liilii la, no ko'u mau waiwai. Ke kamailio aku nei au ia oe i keia mea me wa oiaio loa. i ele ai e hookahahaia kou manao, i ke ano o ka makana e loaa aku ana i kau wahine mai ia'u aku; a i hiki ai no.hoi ia oe ke manaoio mai, i na mea a'u i hoike mua aku nei imua ou. e uku aku ana au i ko f u mau aie apau, e pa-umi ai ka mea e loaa i kela ame keia mea a'u i noho. aie ai no keia mau makahiki loihi." Mamua o ka foaa ana he manawa ia Rolana Kinikala e pane mai.ai, ua oili e mai la o Monotana a puka iwaho, eia nae ua waiho aku oia mahope ona. i kekahi hiona, e līiki ole ai ia Rolana' ke hoopoina. He kanaka o Rolana Kinikala, i noonoo nui ole no ke ano o na kanaka- mawaho ae ona. ame ko lakou mau waiwai, aka nona ponoi wale iho no kana e noonoo ai, ame kona mau waiwai t»ela me kanā mau mea apau e hana aku ai, i kulike ai me kona mau makemake. I kela hala ana mai o Monotana, a koe hookahi aku la o Rolana maloko o kona rumi, ia wa i kaomi aku ai oia i ke pihi 0 ka bele kahea. aole no hoi i loihi iho, ku ana no kana kauwa la«elaw-e imua ona. a o ia ka ua kanaka nei o ka ana mai: *'Kc makemake nei au. e hele oe e ninau a e huli pono. i na mea e pili ana ia Monotana. he malihini oia maloko nei o keia hokele!" "Ua hiki ia f u ke hoike koke aku ia oe i keia manawa i na pili ana i.kela kanaka, me ko f u liele ole aku e ninaninau elike me kau £&uoha. v wahi a ke kauwa. me ka minoaka ana iho. "īna hoi ha ua maopopo ia oe ke ano o kela kanaka, e hoike mai ia'u nie ka hakalia ole!" "Ua hele na paia o keia hokele, a piha me na leo kupina'i, e hoike ana no keia .kanaka. 7Te malihini oia, i na mea apau. aka o ka nui o kona waiwai, aole ia i kana mai, me ka hiki ole iaia ke hx)T>maopopo. i.kau a mea o ka nui hewahewa." " Owai oia. a inailiea mai oia i hele mai ai?" "O JMx>notana kon.a .inoa. aka aole loa lie hookahi mea i ike 1 kona wahi i hple mai ai." "Pehea i loaa niai ai ka. ike no kona lilo ana he kanaka waiwai loa?'' "Ma ke ano o kona hoolilo ana i kana mau dala. a mai ka waha ponoi mai o kana mau kauwa lawelawe. Ua ike no oe. mai na kauwa mai e loaa ai ia kakou ka ike no ka waiwai ame ka nele paha o ko lakou mau haku." "līe mea oiaio no kena au e olelo mai la. aka heaha kau mea i lohe ai i ke kamailio o na kauwa no ka waiwai o ko lakou haku "Ma ka lakou olelo. he mea maa i ko lakou haku, ka hookomo ana he miliona dala.maloko o na pakeke o kona lole, ke hele oia i ka holoholo. Mawaho ae o kana mau data nui hewahew3, he nui ka ke gula. kē daimana ame na pohaku makamae īaia e'hiki ai i kela kanaka ke kuai i keia honua holookoa, a r» ka mea ano nui loa-a'u i lohe mai nei. o ia no ka liīo āna o keia hokele i kela kanaka ma ke kuai." "He oiaio anei kena mau olelo au e kamailio mai nei ia'u?" wahi a Rolana Kinikala me ka htfle a aa na maka, i kau a mea 0 kona hele a piha me ke kahaha, no kana mau mea o ka lohe ana aku la. "He oiaio loa na olelo apau a'u i kamailio aku nei ia oe, no ka mea o ke poo kupakako ponoi o keia hokele ka mea nana 1 hoike mai nei'ia f u i keia nlea, he mau niinuke helu wale ae nei no i hala." "O ka hookomo aha o kekahi kanaka i kana mau dala iloko o ka hokele, aole loa ia he-hoailona, 110 ka nui o kona mau waiwai." i pane hou mai ai o Rolana ma ke ano pikanana. "Aole he makemake o keia kanaka. e hoomau aku i ke ku ana o keia hale i hokele. oiai ua hoouna aku nei oia i kana mau kaūwa, no ka hoike ana aku i ka lohe, i na malihi'ni apau r noho nei ma keia hokele. a pela pu hoi i na ona niua o keia hale, e lawe ana oia i keia hokele, i home noho nona, oiai eu'a ma keia kulanakau'nale, a e imi.aku na malihini i hokel.e hou np lakou e noho ai." "'Aole e hiki ia'u ke manaoio aku i kena mau mea au e k :amaiiio māi la!" "Nou ponoi nō ia kuleana. o ka manaoio mai. a manaoio ole mai i keia mau mea a f u e hoike aku nei ia oe. Eia hou kekahi. ua haawi pu aku oia-i ke kauoha i na kauwa lawelawe apau. e mau aku no ko lakou noho hana ana maloko o keia home ona, o na malihini wale no kana i makemake ai e hele aku e huli i wahi hou no lakou e noho ai." * "Ina e hoomaopopoia ana ka waiwaiio o keia hokele, I<a aina ame na lako hoonani apau, aia ma kahi o ka elua miliona dala ka nui: a o kekahi no hoi. aole au i ike mamu?, i ke kuai hoolilo ana o na ona o keia hokele i kekahi o ko. lakou mau aina. ma ka hoolimalima wale no lakou e ae aku ai. e kaa ko lakou mau waiwai, malalo kekahi poe okoa aku." "O-kau paha ia i ike ai, aka nae, ina e haawiia mai ana kekāhi kumukuai makepono loa. aole ana e hoohakalia kela mau ona waiwai, i ka hoolilo ana aku i keia hokele me kona mau pono apau." a.mamua nae o ka hiki ana ia Rola,pa ke pane mai, ua kahamahaia ka laua mau kamailio, maniuli o ke komo ana aku o. Wanada iloko o ka rumi. Aia ma ka lima akau o AVanada e paa ana oia i kekahi pa gnla. i okomoia me na pohaku momi makamae loa, no lakoū

na waihooluu like ole e anapa ana, o īa no oe 6 na ihoiho kukui he mau kaukani, e hoomalamalama ana i kela pa gula, a kau| aku la oia i ke pa imua o Rolana, me ka pane leo ole. j Aia kekahi leka e waiho ana iloko o ke pa, me ka lalau ana mai o Rolana, a lawe aku la, a iaia 1* nana iho ai, ike iho la oia me ka piha i ke kahaha, ma *kahi maamau e hoopaaia ai ka wa-hi me ka mea hoopipili, ua omouia kela walii o ka wa-hi } me ke pine daimana. Iloko o kona kahalha piha, ua hooiia ae nae kela kahaha ona, iaia i heluhelu ih oai, a ike i na manao i kakauia maloko o ka leka, e olelo ana penei: t( E Mr. R. Kinikala:—He kauoha ka'u i haawi aku nei i na malihini e noho ana ma keia hokele, no ka huli ana aku i mau . wahi hou 110 lakou e noho ai, me kou komo ole iloko o kela kauoha. Malia paha ua lohe oe, no ka lilo ana mai o keia hokele ia'u ma ke kuai, o ko'u manao ma ke kuai ana i keia h'ale, no ka hoolilo ana aku 110 ia i home no'u e noho ai ma keia kulanakauhale; nolaila ma ke ano he ona 110 keia'hale, ke wa,iho aku nei.au i keia home ame kona mau lako hoonani apau, pela pu me na kauwa lawelawe, malalo o kou malu, elike me ka loihi o kou noho ana mai he malihini hanohano loa na'u. He hoailona wale no keia no ka manao maikai mawaena o kauaMONOTANA." Alawa mai la ka nana ana a Rolana Kinikala ia \\anada, mahope o kona heluhelu ana iho i na manao o ka leka, a i mai la: "E hoike aku oe imua o Mr. Monolana ko haku ,i ka nui 0 ko'u mahalo, no kana nīau mea i kakau mai nei maloko o keia leka, a ke lawe mai nei au me na manao hiipoi, no na hana lokomaikai ana i pahola mai la imua o'u. no ka lilo aija 1 malihini hanohano nana. E kamailio pu aku oe, he mau hora kakaikahi wale no ko'u e noho ai ma keia hale, alaila hele aku au a noho ma kekahi wahi okoa." Kulou aku la o Wanada imua, me ka makaukau ana e huli inai hele no kahi o ka puka, pane hou mai la nae o Rolana Kinikala i ka ninau ana mai: "Eia ihea ko haku i keia manawa?" "Aia no oia maloko o kona mau rumi kahi i noho ai." "Ina hoi ha pela, alaila e lawe aku oe ia'u imua ona, makemake mai la hoi au e kamailio pu me ia." "E kakali iki iho oe pela, e hele mua ae au e ike iaia, a hoike aku no kou makemake e kainailio pu me ia." "Ua pono kela, e hele mua aku oe e ike i ko haku!" alaila hemo mai Ia o Wanada iwaho, me ka hele pololei ana aku noloko o na rumi o kona haku. Aole no nae i 'loihi aku kela hele ana a Wanada, oili hou mai la oia, me ke kamailio ana mai: "Ua kuhihewa loa ia au, aia no la maloko o kona mau rumi, kuu haku kahi i noho ai. Aole oia maloko nei o ka hokele i keia manawa, aka ua hala aku oia 110 kekahi wahi, a aole oia e huli hoi koke mai ana ahiki i kekahi manawa o keia po," a me kona kakali ole ak'u no kekahi pane mai ia Rolana mai, o kona huli mai la no ia hele no kahi o ka puka e hamama ana. MOKUNA XI. Pela iki iho kaua e ka makamaka heluhelu e hoomanawanui ai, no na hana ku i ke aiwaiwa a Keoni Monotana. e kiei iki aku hoi kaua ma ka home o ka makuakāne o Mira, ka wā:hine opio a Roiana Kinikala e mare aku ai i wahine nana. Aia'ka home nani o Uilama (ianeki ma ke Alanui Elima kahi i ku ai, ua hele no hoi ua home kakela nei, a luhiehu i na hoohiwahiwa o kela ame keia ano. he hoailona e hoike mai ana, no ke'kahi mare hauohano loa e malamaia ana maloko o kela home. Aia na pua nani, na pua aala kupaoa, i hele a ku ke ahua maloko o ua hale nei, na pahu o na meakanu uliuli, i helie a mokaki ma kela ame keia wahi, a ke nana aku i ka hiona o kela home. o ia no oe o ka uka waokele, i ka hele a lipolipo i na lau uliuli. Aia na kauwa lawelawe ke hi-o la* maloko o na rumi lehulehu, pela hoi na kanaka hana, ame ka poe hoohiwahiwa, ke kuupau la i ka lakou mau hana akamai, no ka hooi ana ae i ka u'i ame ka nani, o kel.a home, no ka mea o ka mare e hookoia aku ana, ua inanaoia. o kekahi ia o na mare hanohano loa, i ike ole ia leona lua, maloko o ke kulanakauhale o Nu loka. Ma keia la a kaua e kilohi aku la e ka makamaka heluhelu iloko o keia home nani/o ka la ia e hooliloia aku ai ke kaikamahine huapala makaonaona a kekahi o na moi kaaahi o Amerika, i wahine marc na Rolana Kinikala, he kanaka opio waiwai, i loaa mai iaia mamuli o ke akamai ame ka naauao ma ka hookele. ana i kana mau oihana, ka mea nana i hapai ae iaia, ahiki i kona ikeia ana ae, no ka nui o kona kaulana ame ke dala. Aole he mea hookahi i ike i ka nui o ka waiwai o keia ka naka, ame kahi i loaa mai ai. He manawa pokole Avale 110 mamua. i hoea mai ai o Rolana Kinikala ma kela kulanakauhale, mamuli .0 kona maka'u ole, ma ka hookomo ana i kana mau dala iloko. o kekahi mau oihana hoopukapuka waiwai, a hui pu iho 110 hoi me kona akamai ame ka naauao, ua hookeia aku kekahi poe laeoo iloko.o na hana imi Avaiwai a pilipu i ka paia. Me he mea la, iloko o na la i pii ae ai ke kaulana o Rolana Kinikala ma ke ano oia kekahi o na kanaka opio waiwai loa, ua ala mai na manao lili iwaena o kekthi poe iaia, a ua kau aku hoi ka weli maluna o kekahi poe hoopukapuka waiwai nona. , Tle mau hale oihana lehulehu i poho mahope mai o kA hoea ana aku o Rolana a naho ma kela kulanakauhale, me ka lilo 0 kela poho ana. i x mea na Rolana e nana wale aku ai no me na minoaka, ito ka hiki loa iaia me ka maalahi, ke hoohaahaa 1 i.ho i na kanaka w-aiwai o Nu loka inalalo o kona mau kapuai wawae. Ma kela ame keia manawa e poho ai o na hale oihana, e pii mau ae ana ke kaulana aiue ka w'aiwai o keia kanaka opio. Afa na mea-apau a ua lima o Rolana Kinikala e hoopa aku ai, e lilo ana ia mau mea i gula, a oiai he inakahiki wale no a oi aku kona noho ana iwaena o na kanaka waiwai o kela kulanakauhale. ua kaa aku ka noho hoomalu ana i na hui alahao ame na hale hanako malalo ona. Maniuli o ka nui.o kona kaulana ame kona mau waiwai, ua lilo ia i kumu e lili ai na wahine huapala a lalawai o Nu loka, no ka mare aku o Mira Ganeki ia Rolana Kinikala, no ko lakou ike iho, e lilo ana o Mira i wahine lianohano loa. nle na miliona dala a keia kanaka malalo o kana hoolilo ana. no kana mau mea apau i makemake ai. Ta kaua e ike la i ka hele oloko o ka home o Uilama Ganeki i na pua ame na lau uliuh" • na meakanu, aia ua moi la o na hui kaaahi. ame kana kaikamahine, maloko o kekahi rumi kahi i noho ai. aole na hiona hauoli, no kela la ano nui o ko laua ola ana, N ma ko laua mau helehelena pakahi, aka o ke kunahihi ame ke kaumaha ke nohoalii la iluna olaila. Ke ku la o Uilama Ganeki iluua, a aia hoi mamua pono aku |o kona alo o Mira kahi i kukuli ai. me ka paa ana i kona mau ilima mamua o ka umauma, a e kihe'ahe'a ana hoi na waimaka

ma kona mau papalina, a me na maka c haka pono aku ana maluna o kona makuakane, i pane aku ai oia i keia mau olelo:

"O, e hoopakele ae oe e kuu makuakane ia'u, mai keia hopena awahia mai! Aole loa e hiki ia'u ke mare me keia kanaka i keia Ia! Ina he kanaka okoa kau i makemake ai i kane na'u, aole o Rolana Kinikala, ua makaukau loa au e ae aku a e hoolohe aku elike me ia au i hoolala ai. Ua niaopopo loa ia'u, mamua o ko'u lilo ana aku i wahine na kela kanaka, e maule ana au, imua o ke kahunapule, nana e hooko mai ana i ka mare i keia la. Pehea la oe e kuu makuakane i aloha ole mai ai ia'u, kau kaikamahine nei, ma ka paakiki ana, o keia kanaka ka'u kane e mare ai?'' "Mai hoao mai oe e Mira, e.pii ae maluna o kou makuakane nei! Aole anei o Kolana kekahi o na kanaka opio waiwai loa, iwaena o ka poe au i kamaaina ai ma keia kulanakauhale? Aole anei, oia kekahi o na kanaka opio u'i? Aole anei. aia ua ano apau iloko o kela kanaka, e haaheo ai kekahi wahine. ke lawe mai iaia i kane nana?" "Hookahi no a'u pane ia oe e papa, e hoopakele ae oe ia'u, mai ka lilo ana aku i wahine mare nana!" j "O oe e kuu kaikamahine ka'u e uwalo aku ,nci, e liio oe j i mea hoopakele ae ia'u. Aole anei au i hoike mua aku ia j oe, o na mea apau loa maloko o keia home, maloko o kuu keena oihana. a o na waiwai apau i onaia e a'u, ma na wahi like j ole, ua pau ia i ka lilo i keia kanaka? Aole anei au i hoike mua aku ia oe, ua hiki loa i keia kanaka ke keehi iho ia'u malalo o kona mau wawae. elike me kona keehi ana i kekahi peelua. ke ole oe e lilo aku i wahine mare nana? Ina he wahi aloha kekahi iloko ou no kou makuakane nei. alaila e hoopakele ae oe ia'u mai ka make mai!" "O oe e papa ka'u e uwalo aku nei, e hoopakele ae ia'u mai ka make mai!' J "Ma ka manawa e hoopukaia ae ai ka huaolelo, e hoolilo ana ia oe i wahine mare na Kolana Kinikala, ia wa e hoi hou mai ai na mea apau a pili me a'u : aka no keia manawa la-he kanaka ilihune loa au, a he kaikamahine oe na kekahi makuakane ilihune. Ma kou mare ana aku me kela kanaka, aole wale 110, e lilo ana oe i wahine na kekahi kanaka Avai*Avai loa o Nu loka nei, aka e hoihoi liou mai ana oe i ko'u mau waiwai apau. i lilo aku ai i kela kanaka.' Auhea oe e Mira. aole anei au i lilo i makuakane maikai. e hooko ana i kou mau makemake apau e kuu kaikamahine?" "Aole a'u mau kumu hoohalahala nou e papa, o keia hookahi wale no, kou hookikina ana ia'u e mare me keia kanaka a'y i aloha ole ai." "Aole anei, 110 ko'u pono, a no kou pono pu e Mira, i ake ai au e mare oe me Rolana Kinikala?" Ku ae la o Mira iluna, me ka hele a piha i ka haalulu, i hui pu ia me ke kaumaha, no ka mea ua ike oia, aole loa e hoololi ana kona makuakane mai kana mea mua i koho ai, e hoomare aku iaia me kela kanaka. No kekahi mau sekona kela ku malie ana a Mira, alaila kulou aku la imua o kona makuakane me ka pane ana aku i keia mau olelo: "Auliea oe e kuu makuakane, ua poina anei oe i kekahi mea ?" Pahola ae la ka haikea ma na papalina o Uilama Oaneki. a ninau mai la: "Heaha ia mea a'u i poina ai?" "Ua poina anei oe no Keoni Kalakona?" Ilikaka aku la o Uilama Oenaki ihope no kekahi mau kapuai, alaila nana mai la maluna o kana kaikamahine, me na maka i hele a hulili me ka inaina, me ka hookokoke ana mai i kahi a Mira e ku aku ana, a pane mai la i keia mau olelo me ka ikaika: "Pehea Ia oe e ī\fira i aa ai e hoopuka mai i ka inoa o kela kanaka imua o'u. kela kanaka inō a'u i hoowahawaha loa ai."' "Heaha auanei ka pilikia o ko'u kamailio ana aku la ia oe nona ?" "Aole loa o'u makemake e lohe i ka inoa o kekahi kanaka i make maluna o ka amana likanaka! Aole anei oe i ike, i ka hana ana o kela kanaka i kekahi o na karaima ekaeka loa e hiki.ole ai i kekahi lawehala ke haawi aku ai na kokua ana iaia? O kela kanaka la, i komo iloko o ka home o kona hoaloha, i ka wa e pa'uhia ana na mea apau i ka hiamoe, a aihue aku i kona mau waiwai; me ka pepehi ana i ka ohana holookoa o kela hoaloha, i wahi e nalowale ai kana hana karaima, o ke kanalea anei ia au e aa mai nei e kamailio imua o'u?" "Aole loa i hawahawa na lima o Keoni Kalakona i ke karaima, i kahihi wale ia aku maluna ona." Avahi a ]\lira me ka leo pihoihoi ole. "Ua maopopo ia'u ke ano o ka'u mea e kamailio aku nei imua ou. Ife oiaio, ua halawai 01'a me ka make, maluna o ka amana likanaka, aka nae oia hookahi wale no ke kanaka a'u i aloha ai, a ke mau nei no kuu aloha iaia. ahiki i keia minuke. I lohe hou oe e kuu makuakane ea, uā ala hou mai oia mailoko mai o ka make. a ua ike au iaia me kuu mau maka ponoi." No kela mau olelo i hoopukaia aku e Mira. hopu okoa mai la o Uilama Ganeki i na lima o kana kaikamahine, me ka puliki ana iho me ka ikaika. me ke kakau o kona mau manamanalima, i kona wa i hookuu ae ai mahope mai, a me kela mau maka kunahihi ninau'okoa mai la oia: "Heaha ke ano o kau mau mea i kamailio mua mai nei ia'u?" "E hoolohe mai oe e kuu makuakane i ka mea oiaio loa. Ma ka po nei, aole e hiki ia'u.ke hiamoe, ua hoohiaa loa ia mai au, mamuli o keia mare i hoolalaia mawaena o'u ame ke kanaka nana i hooikaika ma na ano apau e ahewaia o Keoni Katakona. no ke karaima pepehikanaka. Maluna no au o ko'u wahi moe kahi i ala ai. me ke kaakaa no o ko'u mau maka, a iloko 0 ko'u nanea, ua hoohikilele loa ia mai au, i ka ike ana aku 1 kekahi malamalama ma ke kihi o ko'u rumi." "Ua lawa, he hihi'o moeuhane kena au e kamailio mai nei ia'u!" wahi a Uilama Oaneki, me ka hoi hou ana mai o kona noonoo maikai. - "Aole he hihi'o moeuhane ka'u mea i ike ai, no ka mea aole au i hiamoe. a e kaakaa anā no ko'u mau maka. Oiai no au e nana aku ana i ka malamalama. aia hoi, ku ana no o Keoni Kalakona ma ka aoao o kuu moe, aole ona ae, ! mai kela manawa hope loa a kakou e luana like ana maloko nei o keia hale. ma ka manawa a na kanaka o ke aupuni i hoea mai ai a hopu iaia, oiai oia e ku ana ma kuu aoao, a imua hoi o kou alo e kuu makūakane." j Pahola wale ae la no ka minoaka ma na papalina o Uilama Oaneki, alaila haule iho la maluna o kekahi noho, me ke kakali ana mai. o ka lohe i ke koena o na mea a kana kaikamahine e kamailio aku ai imua ona. "E hoomau aku i kau kamailio ana mai i kena moolelo kupua. akahi mai la hoi ko'u hialaai i kau moeuhane palaualelo! "Oiai o Keoni Kahakona e ku ana ma ka aoao o kuu moe, ike | aku la au, aole he kukui ma kona mau lima, o ka mea kuI paianaha nae, ua puni oia me kekahi malamalama kupaianaha j a'u i maopopo ole ai i kahi o ka oili' ana mai; me kela malamalama. i hiki loa ai ia'u ke ike aku i kona helehelena ame 4ce ano io-kona paalole e komo ana." j "Ina he mea oi«»j kena au e kama-ilio mai nei. ua pomaikai

maoli oc e Mira, i kona lalau ole mai ia oe, a lawe aku no na ilina, kalii o na akua lapu o ka po." ''O ka noonoo mua o ka oili ann ae iloko o'u, o ia 110 ka uwa ana me ka leo nui, aka na uinni iho la au ia noonoo, ine ke kakali ana aku, malia o kamailio mai oia ia'u, elike me ke ano ona kino kanaka me ke ola iloko o lakou. Oiai no e kakali aku*ana, paliola mai 1a oia i kona mau lima imua o'u, a poha mai la na huaolelo moakaka mai kona waha mai i ka i ana : "Mai hoopihoihoiia kou noonoo e Mira, e hiainue aku me ka noonoo ole ae i kekahi mau mea e hookaumahaia ai kou inanao. Aole anei ou hoomanao i ka kaua olelo hoopaa? 'Oiai e ola ana e aloha no au ia oe, ke make au. e hoi hou mai no au imua ou." Ua hoea liou mai la au, ua kiai au ia oe i ke ao ame ka po. i oie ai e hookauia mai na hoopilikia ana maluna ou. E hoolana ika manao. no ka mea aule he pilikia e halawai mai ana me oe, mai kela manawa aku. ahiki i kou mau 1a hope ma ka honua nei. "Aohe au mea e hopohopo ai. aka e hiamue aku me ka *.iluolu, no ka mea a hoea mai ai i ka la apopo. owau ponoi no ka mea nana e lioopakele ia oe. V. hui pu aku oe me ko makuakane. a uwalo aku imua ona, no ka mea o keia wale no ka manawa maikai hope loa, no kona palekana, a i maliu ole mai oia, maluna iho o kona poo ka auamo ana i na hopena awahia e kau mai ana."' Ma kela wahi o na hoakaka a Mira, i ku ino ae ai o Uilama Oaneki mai kona noho mai. me ke kau ana mai i na lima iluna. ma ke ano e papa mai ana i kana kaikamahine, me ka i okoa ana mai: "Ua lawa, aole o'u makemake e hoolohe hou aku i kena 1110 olelo hoopunipuni." aole nae ia he kumu m» Mira e li<»opnu ai i kana kamailio ana. a o ia kana o ka pane hou ana aku: "Ua olelo pu mai oia ia'u penei: 'Ke ae mai ka hoi «»ia e hoopakele ae ia t»e. mai ke kane mai a ko makuakane i makemake ai. alaila e luiikalaia 110 kona mau hewa apau, a e lu;; kaia pu aku au, o Keoui Kalakona i kona mau hewa.' " Iloike okoa mai la ka helehelena o Uilama (īaneki i ka ueliweli ame ka maka'u. a ma kahi o kona papa hou mai i kana kaikamahine, aole e kamailio aku 110 kana mau mea i ike ai. i mai la: "E hoomau aku i ke kamailio aua mai i na mea i koe!" "O kela wale ae la no kana mau mea i kamailio mai ai ia'u," wahi a Mira me ka noke aua ae nae o Uilama « ianeki akaaka pahenehene. me ke kau nna ae o kekalii Vima maluna o ke poo o Mira, aaki iho la kona mau ku'i, alaila kamailin niai la: "E hoolohe mai oe e Mira i ko'u manao hope, oia keia. \ia no ia oe ke kuleana e hoole aku ai i ka hookoia o ka marr mawaena ou aitie Rolana Kinikala, aole e hiki ia'u ke hookikina wale aku ia oe, me kou apono ole mai ia manao o'u: a oiai nae elike me ka'u e manaoio nei, aia he Akua ma ka lani. e lohe oe i ko'u manao maoli. ina aole oe e mare ana ia Rolana Kinikala i keia la, aole au e kapa hou aku ia oe he keiki na'u. pela hoi kou kapa hou ole mai ia'u he makuakane nou. "E kipaku aku ana au ia oe mai kuu alo aku, me ko'u n?na ole aku no kou hopena. No na mea e pili ana ia Keoni Kalakona, ke hoowahawaha loa nei au me ke kuamuamu iaia. kela kanaka ino lapuwale, nana i kaili aku i kou aloha. mr* muli o kona kipa ana mai maloko nei o kuu liome. Ke lana nei kuu manao, aia oia iloko o na auwe ana, o na hana hoomaino ino, maloko o ka luahi o Uehena, iua he wahi k'ekahi o kela ano i hookaawaleia no ka poe hana karaima." Me kona mau maka i hele a piha i ka inaina ame ka hoowahawaha no kana kaikamahine. i nana hope mai ai o Uilama Oaneki iaMira, alaila huli aku la oia hele. mamua o ka 1«»aa ana he manawa i kana kaikamahine e kamailio aku ai iaia. I kela haalele aua mai hoi o Uiiama (ianeki iak»ko o kela keena, noho aku la o Mira maluna o kekahi koki loihi. palulu ae la i kona mau lima, ma na maka, a hoomaka aku la e uwe me ka piha ehaeha maoli o kona naau, no ka paakiki o kr»na makuakane. Oiai nae oia e hookahe la i kona mau waimaka o ka ehaeha. aia hoi, puiwa ae la oia. i ka lohe ana aku i keia mau huaolrl<» 0 ka paneia ana mai ma kekahi wahi kokoke loa mai iaia aku i ka i ana mai: "E hoolana ika manao e Mira! Mai hopohopo iki oe 110 kekahi poino!'' Aea koke ae la kona poo iluna. me ka alaaiawa ana ma krla ame keia wahi oloko o kela keena, aoie ona ike aku i kekaln mea, eia nae o ka leo ana o ka lohe ana aku. he leo ia no kekahi mea i kamaaina loa iaia, alaila kamailio okoa ae la ua o Mira : "O kela leo, he leo ia no ka mea a'u i kamaaina ai! E Keoni. e Keoni, eia anei oe maloko nei o keia keena? O kou uhane anei ka mea nana e kiai nei ia'u ? Ea, he moeuhane auei keia 1 loaa ia'u, a i ole no ko'u 11001100 nui loa paha nou. i waia ae nei au, me he mea la ua lohe maoli aku nei i kou leo' Ua ala hou mai anei oe mai ka make mai, a i hele mai nei oe e hoopakele ae ia'u mailoko mai o ka poino?" No ka elua o ka manawa, lohe hou aku la no o Mira i ka leo i ka pane ana mai: "E hoolana i ka manao e Mira! Mai hopohopo iki oe no kekahi poino!" Me he mea la e pa-e okoa iho iho ana kela leo ana i a!<jha ai, maluna pono ae o kona poo. alaalawa ae ia kana nana ana iluna, me ka hoopuka ana ae i ka inoa o Keoni Kaiaikona, nae ona ike aku i kekahi mea, o kana nae o ka lohe hou ana aku, o ia no ka pa-e ana mai o kela leo hookahi, no ka ekolu o ka manawa: "E hoolana i ka manao e Mira! Eia mau au ma kahi e kokoke ana ia oe!" alaila pau ae la kona lohe hou ana i kel.< leo, 110 ka mea ua hehee iho la oia mailuna mai o ke ko-ki haule ana iluna o ka papahele, me kona maule ana aku iloko o ka noonoo kupouli. I MOKUNA XII. Ile manawa loihi kela o ka waiho mauie ana o Mira, alaila pohala ae la oia me ka hoi pololei ana aku noloko o kona rumi. e hoomakaukau iaia iho, no ka mare e hookoia ana ma kela ahiahi. Ke hookokoke loa mai la ka hora no ka hookoia o ka mare mawaena o Rolana Kinikala ame Mira Oaneki, a oiai na mea apau e noho ana maloko o ke'keena hookipa nui o kela home uluwehi. aia hoi, ikeia aku la ka iho ana mai o Mira mai ka hale mai maluna. iloko o kona lole mare, aole ke kaumaha aole ka pihoihoi, aole hoi he wahi hoailona iki o ka hopohopo maluna o kona helehelena, me he mea la. ua paa loa kona manao. e haarwi aku iaia iho, i wahine na ke kanaka ana i hoihoi ole ai., E hookahahaia ana ko kaua manao e ka makamaka heluhelu, 110 kela loli hikiwawe ana ae o ka manao o Mira, mai ka hoowahawaha mai i ke kane ana e mare aku ai. a i kona makemake loa ana e hookoia ka mare me ke ku-e ole aku ma kekahi ano; aka malalo nae ia o kekahi kumu, a ka mea moolelo e hoakaka aku ai ma keia wahi. (Aole i pau.)