Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 8, 21 February 1924 — HE MOOLELO KAMAHAO No Ko Geofere Lanakila Ana A I OLE KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO No Ko Geofere Lanakila Ana A I OLE KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA.

° Vciki i hele mai ai a kokoke loa iaia nei, ka makamua h -a n ke kamailio ana mai, mc kc kau ana ae o kona poo iluna, irr ka nui pu ana iho no hoi o kona hanu: F Mr. Hunatcre, hc mea kupanaha maoli no keia! Ua h ca mai ia makou imua ou no ka hoopuiwa ana aku i kou r•■"•!!< »o. a eia nae, ia makou i hoea mai la ua aneane maoli mak •: c pilipu na hanu me ka maopopo ole ia makou o ka makou r:ra c kamailio aku ai ia oe. Ke nana aku nei au i nei mana\\a i ko'u helehelena iloko o ke aniani kilohi. Owai oe, e hai irsa: r K h< >akaka mai oe imua o makou i kou moolelo piha mai mua mai. e hoike mai oe i kou mau kupuna ame kou mau kupuna ame kou mau makua nana mai oe." "E na keonimana opio, ua hoopiha loa mai oukou ia'u me rsa manao kahaha i oi aku mamua o ka mea kupono," i pane ai o Gcoiere. "Xo ka oukou ninau no ko'u inoa ma ka'u lohc ana aku nei me he mea la ua maopopo mua loa no ia oul;ou r waiwaī ole ai ko'u hoike hou ana aku. no ka mea ua loaa mua mai nei no ia oukou, a i mea aha auanei ia e hai hou akn ai: *'Ilra wale no ka'u e noi aku nei., e oluolu oukou apau e hoike jnsi r.wai la ko oukou mau inoa, i kupono ai hoi paha ka'u ana aku ia'u iho imua o oukou. a o oukou hoi imua e-nole no keia manawa wale no, aka no nei mua aku. Aia r na:ic mai oukou i keia noi a'u, alaila hauoli au i ka pane ana i i ka oukou mau ninau, aole mainua ae." "Aka nae," wahi hou a opio o ka pane ana mai/' aoie pono ia makou ke kapae wale aku i ka manao kumu o ko makou hoea ana mai la imua x ou i nei manawa. Ua komo mai tct makou. ē Aīr. Hunatere, no ka hoao ana aku i kou ike haiolelo ?. o ia ka makou e noi aku nei ia oe e hoike mai i kou makaukau. E oluolu oukou, e o'u mau hoa, e noho iho ilalo." Xr- keia kauoha a ke alakai o na keiki noho io iho la lakou apau. a maiuna o ka noho kokoke loa ia Mepelasona i noho iho ai <»ia. me ke kauoha ole ia aku a ma ke ano mahaoi a paa mla ole hoi. Ua ike aku la o Geofere ma na helehelena o na keiki a pau ?. ; a na manao iini iloko o lakou pakahi e lohe aku ana lakou 1 kek?.i>i haiolelo mai iaia aku e hiki ole ai iaia ke alo ae. a niai mau iloko ona ka manao inaina ia manawa no ke komo hokai >va!c ann mai o nei mai keiki iloko o kona rumi me ke korio r.le ia aku, a no kona kauohaia ana mai la hoi e ke kar:akn opio me he mea la he mea oi ae oia o ka mana'ame ke kuleana iaia, he kanaka opio hoi i emi loa iho kona opiopio ; k« na. a ua hiki hoi iaia ke hana aku ma kekahi ano maikai •■e a o na palena kupono, i mea e hoohokaia aku ai ia mau keiki. MOKUNA VII.—Me Kau e Ana Aku ai Pela e Anaia Mai Ai. ] kulike me ia makemake o Mepelasona o ke noi ana mai ia ' eofcrc haawi aku !a oia i kekahi minoaka me ke kunou pu ?.na aku a i aku la: "H nōi mua aku ana au ia oukou no ka oukou huikala ana ma ; ia'u, no ka mea ke ike nei au no'u iho aole no i lawa loa makaukau ma kela hana o ka haiolelo, a o kekahi no hoi v.)c ka nanea wale no au i noho iho nei me ka manao ole ae e h< »ca mai ana oukou imua o'u a noi mai e haiolelo aku au. "l\e hopohopo pu nei au aole i loaa ia'u na makaukau ma ke ano e ike mai ai oukou he loea haiolelo au, aka nae, no ka < ukou uoi. heaha la hoi, e hoao uo hoi paha au elike me ka hiki ia"u p ka hooko ana aku i ko oukou makemake, a ke kana-h-ia mua nei 110 nae au aole e hoolawaia aku ana ko oukou makemake: me ka nana ole ae nae ia ea, e lohe aku ana oukou.'' | Xc»onoo iho la oia no kekahi haiolelo a kekahi kanaka naauao r a Kaulana o ka wa kahiko nona ka inoa o Cicero, he kanaka [ i kaulana a he loea hoi ma ka haiolelo, a he haiolelo hoi i | w alewaha iaia. a i ka loaa ana o ka manawa kupono alaila hoo- \ maka aku Ia oia e hai paanaau i ua haiolelo la mai ka mua a ka hope, me ka leo moakaka a me ka pahee hoi a akuku ole ihOi me he mea la. aia wale no na olelo apau ma kona kahi i kau ai. a ke hoolohe pono mai la no hoi na keiki apau me na manao mahalo, a koe o Mepelasona. I ka pau ana o ka Gcofere haiolelo ana ua nui ka paipai o na keiki e ae a koe o Mepelasona. Koi mai la oia e haiolelo hou aku o Geofere me kona poo ilalo a iluna na wawae, he jiana hooheu hakaka a i ikeia ai hoi mahope iho. ] ka lohe ana mai o na keiki e ae elima i nei olelo a Mepelasona ua uwa koke ae la lakou apau, me ka i pu mai: "O. hilahila ole maoli oe e Mepelasona! Aole, aole oe e [ i roicre e hhoko mai i ko i nei manao lapuwale! Ua oi loa ; -:u }h kau.'e Everete, mamua o ka mea kupono. Ua hooko ?\ U o < ieotcre i kou makemake, nolaila heaha iho la ke ku- - kou makennake ana e haiolelo mai o Geofere ilalo kona >■» a iluna na wawae.* Owai kau o ka ike ana mamua pela kanaka naauao loa i ka haiolelo i haiolelo mai ai imua . kekahi ; 'iakanaka nui?" Ua p ha !oa mai o Rverete i ka inaina no nei hoohokaia -a; !a o kona makemake e kona mau hoapapa ponoi. nolaila : ::cle ae !a kona mau maka a hulili, a he ike wale ia mai - . ka ula ma kona mau papalina. l'.i i«ha pu mai la me Geofere i ka inaina; ke ike iho la oia - 'ho lie makemake-maoli no ka ko kona enemi e hoohaa- , :-a* iaia. a ia « a oia i pane ak ;u ai me ka hulili o na maka: • K, manao nei au ua hana mai oe i kekahi hana kuhihewa | me kona hele ana ak ;u a kokoke loa ia Everete •c.a->i»na. ina he manao kou e hoohaahaa ia'u. Ina ua ; ia oe aole i lawa aku la ka makemake o keia mau ; •-a.ī"-!r::na ahiki i ko lakou ike ana mai i ke ano a'u e ku ai i'-.aiuna o kuu poo i a maopopo loa au. a e hooiaio koke aku ana makou imua :i aule oe e hooko mai ana i ka mea a'u i kauoha aku nei •>c." wahi o ka pane a ke keiki hookiekie a haakei no kona ' • paha he makuakane kiekie, hanohano a waiwai kona, } <".n -iar. aohe no he hopo iho o Geofere. "Ina pela. e heluhelu paanaau aku au i kekahi kumuma-nao k:;hiko !oa mai a Poedero mai. a ia manawa like e >u ia aku ai f.a makemake ou mau hoa. ia Gcotere i hoopuka aku ai ia mau huaolelo ua hele pu aku !.: oia imua me ka hikiwawe loa, me ka loaa ole hoi he mana*wa no ke keiki o ka Hema. e kupale ae ai nona iho, ua paa aku a ko- ? puhaka i na lima hao o Geofere, a kulaiia iho la iiuna o ka papahele, a ma na wawae i hopu iho ai oia a paa ae ia'

iluna me ka lewalewa o ke poo o Mepelasona iluua o ka papa- ! hele, elike me ia a Everete i kamailio mai ai ia Geoiere pela oia e haiolelo aku ai, a oiai oia e paa ana i na wawie o ke keiki o ka Hema, puana ae la oia i kekahi mau huao.elo Latina. "Saepe intereunt aliis meditantes neeem. (Eia ka manao o nei mau huaolelo,) He pinepine na manawa a kekahi poe, ka poe i hoolala e hoopoino aku i na ola o kekahi poe e aku eia nae, o lakou no ka i lilo i mau pio na ka lakou mau hana ino ponoi, i hoolala ai." "Ke manao nei au ua hoolawaia aku la e a'u kou makemake ma na ano apau elike me kau i koi mai nei. Ua hoike'ke aku la au i ou mau hoaloha, ina aole oe i ike, i ke ano o ko'u nanaina i ka wa e ku ai au maluna o kuu poo, a ia manawa hookahi ua heluhelu aku nei au imua ou i kekahi mau huaolelo ma ka olelo Latina e lile ai i mea hoopaanaau nau a e hoopomaikai ia ai oe ma nei mua aku. ''No ka hikiwawe loa o kela hopu a kulai ana ak ;u a Geofere ua loaa ole he manawa no na keiki e ae e kuku mai aia e lele mai a uwao ae ina he manao kekahi iloko o lakou e hana mai pela ; ua loaa ole no hoi he manawa no ke keiki hookiekie o ka Hema e kupale ae ai nona iho no ka mea, ua hopuia aku la oia me ka hikiwawe loa ana i manao ole ai e hanaia aku ana oia pela, a no na keiki e ae hoi apau ua hookahaha loa ia aku lakou apau no ka palamimo loa o ka Geofere hopu ana aku ia Mcpelasona a paa ae la j kona mau wawae iluna a o ke poo ilalo. I kela ku hou ana ae o Mepelasona iluna ua hele kona helehelena a enaena i ka ua mea o ka piha i ka ukiuki. O ke koko e holo ana iloko o kona mau aakoko ua pailaia ae la a kuku ka mahu, a me kona kali ole iho, a me kela mau maka hoi ona e hulili ana, me ka pii o ka ula nono ma kona mau papalina, me na puupuu lima e puliki ana i makaukau e hoolele mai maluna o Geofere, lele mai la oia imua me ka manao e hamare mai ia' Geofere ma ka lae. Ua ike mua o Geofere o ka hopena keia e hanaia mai ana maluna ona nolaila, ua ku makaukau mua oia, i ka manawa o ke keiki o ka Hema i ku'i mai ai ua paa koke aku la kona lima i ka hopuia e Geofere, a no ka ikaika loa o ia umii ia ana iho o kona lima e ka lima kona hao o Geofere, ua hiki ole i ke keiki hoonana o ka Hema ke oni ae, a ia manawa hookahi i aku la ia Mepelasona: <l E Everete Mepelasona. Aohe i lawa kou ikaika e manao mai ai owau kou hoa paio; aohe manao inaina iloko o'u mamua o kuu hopu ana aku la. i ko lima; o keia mau aahuki q'i ua like me ka hao mamuli o ka hoomaamaa mau ana ma na hana hooikaika kino no ka manawa loihi, no ia kumu ea ke kauleo mua aku nei au ia oe mai hoomaunauna wale oe i kou wahi ikaika. "Ke kaumaha nei au i ko'u lawelawe lima maoli ana aku nei ia oe, aka nae, e hoomaopopo iho oe aole na'u i hoehu mua aku nei keia hakaka nau no, ua lioao mai oe i kuu hoomanawanui a ua hiki ole a o keia iho la ka hopena e loaa aku ia oe. Aole au i hoeha aku nei ia oe, aka ua kupale wale uo au no'u iho oiai hoi oe e hoao mai ana e hoeha ia'u, no ka mea ua ike aku nei au ia oe ua hele a kahu kaena oia no oe o ka liona e makaukau ana e lele mai a e ale i kana mea e makemake ae e ai." Ua pau na noonoo maikai iloko o Mepelasona. ua like oia ia manawa me kekahi o na kanaka pupule i piha me na manao hehena, a o kona ku'i mai ua hoopuka mai la oia i na huaolelo kuamuamu o kela ame keia ano elike me na olelo e ulu ae ana iloko o kona manawa o ka inaina; ua kapae loa ae ia oia i kona mau ano maikai apau, o kela ano keonimana ona mamua iho ua hapalaia a ekaeka loa ia manawa, a o kona mau hoakula o ka papa hookahi me ia ke ku wale niai la no lakou me ka ia Geofere no ke ku'i ole aku na olelo hailiili ino o kela ame keia ano e hailukuia mai ana maluna ona, a maluna o Everete Meoelasona ka lakou hoahe\va nui loa. "E hookuu ae oe i kuu lima, e keia opio limakoko!" wahi a Everete i nui mai ai ka leo i ke noi me ka ha o ka leo, me ka aaki o kona mau kui. "E hookuu aku ana au i ko lima e Mepelasona. ina nae aole oe e hoao hou mai ana e hana me ka manaoino e hoopoino mai ia'u," i pane aku ai o Geofere me ka leo oluolu a pihoihoi ole, a ia manawa hookuu koke ae la i ka lima o Everetc. I kela hookuuia ana ae la o kona lima a mahope ilio o kona hoopuka ana mai i kekahi mau huaolelo ino hoo, a me ka hikiwawe loa o ka iho ana iho o kona lima i ka pakeke mahope o kona lolewawae, a mamua hoi o ka hiki ana i kekahi o na keiki e kuku ana maloko ia manawa ke koho iho no kana mea e hana mai ana, ua huki koke ae la o Mepelasona i kana pu panapana mailoko ae o kona pakeke, a kau pololei mai la imua o Geofere me ke ala o ke kiko, a o ke kani wale mai no koe, a hooleleia mai ka elele menemene ole a ka make ka poka kila, a ihea la e inu mai ia poka i ke koko o Geofere, i ka 1010 paha, a i ole i ka puuwai paha. O ka hopena awahia a. mulea loa e ikeia ana ma ia iho aolie mea hiki ke olelo ae, ina aole i lele koke mai kekahi o na keiki e kuku mai ana nona ka inoa o Abota, a pale ae la i ka lima o Mcpelasona i kahi e, a kani aku la ka pu i kahi e, me ka paa pu ana mai o ka lima o Mcpelasonjt i ka hopuia a kailiia aku la ka pu mai kona lima aku. "Ua ulupuni loa anei oe*e Mepelasona i ka ukiuki i hana ai oe i keia liana naaupo loa?" i ninau mai ai o Abota. "No keia hana hupo loa au i hana iho la e kau mai ana na kumu i kekahi hoopa'i koikoi loa maluna o kakou apau no kou hoao ana e ki-pu o ko kakou hopena ua maopopo ia oe oia ko kakou hoopaaia aku iloko o ka rumi pouli no kekahi manawa: nau i hoehu iho nei keia hana, o makou pu ana nae kekahi e uku pu ana no kau hana hewa." Ua hele mai la na keiki e ae a ku puni ae la ma ko Mepelasona mau aoao a hoao mai la e hoomalielie i ko lakou alakai piha me ka inaina, eia nae, iloko o. ia manawa a lakou e hoomaliniali aku ana ia Mepelasona ua hooi loa ia ae la ka inaina iloko o ka naau o ke keiki o ka Hema, me ka hoopuka ana ae i kekahi mau olelo*hoomauhala he manawa e hiki mai ana e inu ana ka poka o kana pu i ke kokoke o Geofere 110 ka paaia ana 0 kona mau lima e Geofcre ma ke ano hoohoka aku iaia. "O, e Mr. Mepelasona, aoie maikai o ia manao ou, aole na 1 ala i hoehu mua mai nei i ka hakaka, aka nau," wahi a kekahi o na keiki eiima e ku pu ana, "aole hiki ia oe ke hoahewa aku iaia la. ina no nei a o oe ma kona wahi e hana aku ana no oe iaia elike me kana i hana mai ai; eia hou, aole o i ala i hana mai ma ke ano e hoeha ia oe, aka, no ke kupale mau ana ae no iaia iho, a no i ala au e haawi aku nei i ko'u mahalo, no | kona pihoihoi ole, ina o i ala a he keiki e makemake ana e j hoeha ia oe, ua eha mua oe, o ka oi loa aku o kau hana hewa loa oia kou hoao ana e ki aku iaia me ka pu." "Owai ka i lohe mamua no ka hoao ana o kekahi haumana o papa eha e hoopapa mai me kekahi haumana oka papa ekolu ?*' i nui ae ai ka leo o Mepelasona me ka piha loa i ka inaina." He poe keiki hohewale wale no oukou apau loa." wahi hou ana i kona mau hoa. (Aole i pau.)