Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 8, 21 February 1924 — KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI AME KE KU ANA MAI O NA MOKU MA KA PAEAINA O HAWAII NEI, AME KA OLELO KAUOHA A KO KAKOU ALII. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI AME KE KU ANA MAI O NA MOKU MA KA PAEAINA O HAWAII NEI, AME KA OLELO KAUOHA A KO KAKOU ALII.

(Kakauia e J. H. K.) (Hoomauia mai.) Ma kekahi manawa o na'lii e noho ana ma Waiinea, Kauai, oia o Kaueoneo laua o Keawe, o ia ke ku mua ana mai o Lono, i ka malama o lanuari ke ku ana mai i ka makahiki o ko kakou Haku 1778. Ma Waimea i ka po ke ku ana mai a ao ae, ike aku la na kanaka mauka i ke ku ana mai o keia inea kamahao i ae la kekahi i kekahi: lieaha la kela mea nui manamana? [ mai kekahi he ululaau ua nee ae la iloko o ke kai, a nui loa ae 1a ko lakou pioloke ana alaila kena ae la na'lii i kekahi mau kanaka e holo ma na waa e nana i ike pono ia kela mea kamahao. Holo aku la lakou a pili ma ka moku ike aku la lakou i ka hao e pili ana mawaho o ka moku, olioli iho la lakou no ka nui o ka hao, no ka mea ua ikeia mamua ka hao, no kekahi mau manawa mamua aku, ua pae mai kekahi mau lanu nie ka hao a pela lakou i ike ai, he uuku nae hoi ia a he nui aku hoi keia. Pii aku la lakou iluna o ka moku a ike aku la lakou i kanaka ua keokeo ka lae, ua alohilohi na maka, a ua alualu ke kapa, kihikihi ke poo a he namu ka olelo. Alaila manao iho la lakou he wahine wale no ia poo kanaka, no ka like pu me ke poo o na wahine o ia manawa; ike iho la lakou ua nui loa ka hao maiuna o ka moku, ;i makahehi nui loa iho la lakou Hoi aku la lakou a ha'i i na'lii i na mea a lakou i ike ai maluna o ka moku i ka nui o ka hao, lohe ae la kekahi koa o ke alii i ae la oia. E kii au e hao i kela waiwai, no ka mea o ko'u aina no ia 0 ka hao wale aku. Ae mai la na'lii, alaila holo aku la, ua kanaka koa nei a pii iluna o ka inoku, lawe ae la i ka Uao maluna olaila a kiia mai la oia i ka pu a make iho la ua koa nei, o Kapupuu kona inoa. Auhee mai lā ka auwaa e ha'i mai ana ua make o Kapupuu i ka waiki, a ia po iho, ua ki mai la ka pu a lele ,ke ahi iluna, manao ae la lakou, he akua, a kapa aku la iakou i kona inoa o Lonomakua. Manao iho la na kanaka e kaua; 1 mai la kekahi aliiwahine o Kauiakahelei kona inoa o ko Kaumualii makuahine ia aole e kaua aku i ko kakou Ak'ua e hooluolu aku ka pono i oluolu mai ko kakou akua. (Aole i pau.)