Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 9, 28 February 1924 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
PAA HOU AE IA POE NO KA HEWA HOOPAE WAIONA
Komo pu ka Akena James Conchee i Hoopauia
o kauai ma Kela Hopuia Ana no ke ku-e i ke Kanawai Waiona
------------------------------
Mahope iho o ke alualuia ana e na l@na oihana federala maluna o ko @@kou kaa niomobile. no ka ukali ana mahope e ke kaa otomobile e hole ana ma ke alanui o ka Papu Ka@auki. i paa ae ai o John S. Grace, ka hananui o ka Hui Lawe Aelike Grace Brothers ame James A. K. @@@hee ka akena hooko i ke kana wai hookapu waiona, no ka mokupuni o Kauai, i hoopauuia, i ka hopoia. pela po hoi me John B. Fernandez. ka l@nanui o ka halekuai o Kapai. Kauai, malalo o ke kumu hoopii. o ia ao ko lakou komo like ana ma ka hana hoopae malu i ka wisake ma Kauai.
O ka Loio Amerika Garden, ka mea nana i hoohiki i ka palapala @@@@@ o ka hookoia ana maluna o na kanaka okolu. a mahope iho o ko lakou aweia ana ae no ke keena o ka @@@ Amerika, i waiho ae ai o John S. Grace ame John B Fernandez, i ko laua au hona, o elima kaukani @@@ pakahi, ma ia ano iho la, i hookouia mai ai laua, a hoopaaia aku @ Conehee. maloko o ka halepaahoa, no ka loaa oia o ka mea nana e bona iaia.
I kulike ai me na mea i loaa aku ma ka huli ame ka noii pono ana a ka Loio Amerika Garden. i ke ano o ka hoopae malu ia ana o ka waiona ma Kauai, ua komo pu o James A. K. Conchee, me ka puulu o ka po@ hoopae malu i ka waiona, no ka hoelilo ana ia Kauai, i kahua e hoa@@@@ ai kela waiwai ku e kanawai.
Ma ka manawa ka a Conchee i kau aku ai maluna o ka mokuabi, no ka ho@@ ana i Kauai, no ke kahua o kana hana hooko kanawai, ua ka'u pu aku me ia o John S. Grace, @ @@ na moa i loaamai i na luna ouhana federala. ua komo pu o Con@@@@ Grace ame Fernandez, ma ka bana e hoopae aku i ka waiona ma Kauai ma ke ano malu: elike me ia i hookoia ai. ma ka la 8 iho nei o keia mahina. ma Hanalei. Kauai.
O ka hopena o ka noii ana a na luna oihana federala, no kela hana hoopae malu i ka waiona, o ia no ke kauohaia ana aku o Conehee, e hoi mai no Honolulu nei, me kona hoopauia ana aku mai kona lilo ana he akena hooko i ke kanawai hookapu waiona no ka mokupunio Kauai.
Mahope iho o kela hoopauia ana aku, aole i hookuu wale na luna oihana federala iaia, me ka hakilo ole i kana mau hana, aka e makaala mau ana lakou nona, a ma ka awakea o ka Poakolu aku nei i hala, i i keia ai oia maluna o ke kaa oiomobile o Grace, ma ke alanui o ka Papu o Kahauiki, o ka manawa ia a na makaikiu i alualu aku ai, ahiki i ka hopuia ana o kela mau kanaka a elua.
Ma ka manaoio loa o naluna iohana federala, o John S. Grace, kela haole i hopuia ai ma Hanalei, i hioke aku ai i kona inoa o Tom Fish. a i haalele ai i kona bela o hookahi haneri dala, a oia no ke kaena o ka waapa Kepani, nona i hoopae i ka wisake iuka o ka aina.
No ke komo ana ma kela hana hopae malu i ka waiona, ua manaoio pu na luna oihana federala, o Grace ka mea nana e hoouna aku i ka waiona ia Fernandez, a e lilo o Conchee, i mea hoopakele i kela hana hakihaki kanawai; elike me ke ano o kana hana a na makai o Hanalei, i hoomaopopo ai, ma ke koi ana aku ia laua, e haalele i ka uwapo, a e hele lakou i Haena, e hopuhopu ai i ka poe hakihaki kanawai waiona.
No kekahi mau pule lehulehu ae nei i hala ka noii ana o na luna oihana federala, i keia hana hoopae malu i ka waiona, a ma ia noii ana. i loaa mai ai kekahi mau ike, ke hookomoia mai nei ka waiona i Hawaii ner, ma kahi o ka elima haneri pahu o ka mahina, e kekahi puulu hoopae malu.
Aole i pau iho la ka hana a na kanaka o ke aupuni. mamuli o ka hopuia ana o na kanaka ekole, no kakou ua inoa maluna ae nei, aka ua manaoia, he poe kekahi e hope houn ia ana iloko o keia mau la aku.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
EIA HOU NO UA MAKE I KA OTOMOBILE
-------------
Aohe manawa ha o i ka ike ana i na @@@@ ame na kame mai na @@@ kaa otomobile mai, he kakaika @hi loa ka pule, n@le i ka loaa ana e na ulia nana i hookau aki i ua @@@@ maluna o kekahi poe, malalo e na kulana like ole.
Maloko o ka Halema'i Moiwahine, ma ka hora wealu o ka po o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i make loa ai, he keiki Pukiki, nona ka inoa o Jesse Pacheca, a nona hoi na makahiki he 21, mamuli o na palapu i loaa iaia. ma kekahi ulia kaa otomobile ma kela po no.
I kulike ai ma ka hokaka a ka Makai Mokokaikala Mike Morse, ka mea i ike pono i ka ulia, nana i hoopokele ae i ke ola ana o ke keiki Pukiki opio, e kau ana ka o Pacheco, maluna o kekahi kaa otomobile, me kona mau hoa, a e holo ana hoi ma ke aianui Moi.
Mamuli ka o ka haule ana o ka haina ka o kekahi @ na kaikamahine maluna o kela kaa. ua ku iho la ka otomobile a lele aku la o Pacheco @@@@. me ka holo ana mai ihope, no kahi i haule ai o ka baina ka.
E holo aku anahe kaa kalaka nui, e hookeleia ana e T. Shiukawa ma ke alanui Moi. nouka o Kalihi. ma ke alahele o kela kaa kalaka e holo mai ana. i holo aku ai o Pacheco, a i wahi e hooku'o ole ia aku ai kela keiki Pukiki. ua hoohuli ae la ke kiakaa o ke kalaka no ka aoao akua: eia nae no ka pihoihoi paha o ka noonoo o Pacheco, a no ka maepopo ole paha iaia o kana mea e hana ai. ua hoomau mai la no oia i ka holo ana. a hiki i ka hooku'i ia ana mai, e ke kukui o ka aoao hema o ke kaa kalaka, o kona hina aku ia ne ia ilalo me ka pii ana o na @@@@ e ke kaa kalaka maluna o kona kuno.
Ua hoihoi awiwi ia mai ka mea poipo no ka halema'i eia nae aohe @@@ @@@@ ke hana aku no ka hoo@@@@@@ @@@ ae i kona ola. no ka mea ua make oia he hookahi hona wale @@ mahope iho o kela hooku'lia ana e ke kaa kalaka.
Ma ka hioke a ka Makai Morse. ho ulia poino kela i hiki ole ke alo @@ @@@ hopuia hoi ke kepani kia kaa o ke kalaka, no ka ninaninau pono ia aku o ke ano, i loaa ai ka poino i ke keiki Pukiki.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
IKEIA KA EPA O IA MAKAI O MAUI
--------------
O ka hopena o na hana noii no ka epa ame ke koloje, o kekahi o na makai o Maui, ma ka aoao o kekahi o na lunanui o ka mahiko o Wailuku, o ia no ke kapaeia ana aku o na makai Pilipino Pedro Bautista e ka Makai Nui Crowell, mai ka oihana makai aku o Wailuku, i kulike ai me kekahi meahou o ke kakuia ana mai ika Advertiser, o ka Poaha aku nei i hala.
O kela keehina i laweia ae e ka Makai Nui Crowell, ma ka hoopau ana aku i ka maki Pilipino, mahope iho ia o ka noiia ana, o na hana apau i lawelaweia ae e ka Makai Nui Crowell, ma ka hoopau ana aku i ka makai Pilipino, mahope iho ia o ka noiia ana, o na hana apau i lawelaweia eia no ka pule holookoa.
O kekahi o na hana epa, elike me na kumu hoohalahala e ku e ana i kela makai, o ia no kona lawe ana i na huina dala mai ua Pilipino limahana mai o na mahike, na limahana hou i hoea aku, ma ke ano he mau dala ia, no hookaawale ana i ka poe i mareia ma ke kanawai. Ma ka oleloia, o na ia hana, mai ke kanalima-kumamalua dala aku ahiki i ke kanawaliu kumamali ma dala.
I ka wa ka e hoea aku ai kekahi mau paamare imua o kela makai, no ka makemake ana e oki mare, e lawe mai ana oia i ka palapala mare a haehae, ma ka olelo ana aku, ua moku laua malalo o ke kanawai.
O ka hoohakaka moa iwaena o na Pilipino, kekahi hana i aeia aku o kela makai, me ka ukuia aku iaia he umi pakeneka o na dala apua e piliia ana ma kela mau hana a ua ae pu aku ka oia, i ka lawelaweia o kekahi mau hana iliwaiwai malalo o kana hoopakele ana.
O kekahi mau paamare ka, i manaoia ua kaawale malalo o ke kanawai, elike me ia a na Pilipino naaupo i manaoio ai, ua mare hou lakou no ia hana nae aole i maopopo loa ka mea e hanaia mai ana e na lun oihana o Moui, ahiki i ka pau ana o na hana niele e lawelaweia ma la i pili i kela makai Pilipino.
Hookomoia he Koipoho i ka Oihana Makai
-----------------
Ala he Hoopii Ku-e i ka Makai Nui Trask no ka Hana a na Makai
-----------
KANALIMA KAUKANI DALA KE KOIPOHO
------
Komoia ka Home o Chester A. Doyle e na Makai me ka Mana Ole
----------
No ke komo ana aku o na makai maloko o kona home, me ke kuleana ole, oiai oia e hoonanea ana me kana mau malihini, i kulike ai me na kumu hoohalahala, i hookomo ae ai o Chester A. Doyle, he hoopii koipoho ma ka poalua aku ia i hala, e kue ana i ka Makai Nut Trask, no ka huina o kanalima kaukani dala.
E hoakaka ana ke kumu hoopii, no kela koipoho. i ka makai Nut Trask, no ka hoea ana aku o kona mau hope ame na makai, no ka home o ka mea hoopii ma ka po o ka la 25 iho o keia mahina, me ka loaa ole ia lakou o ke kuleana e laa ka palapala huli a palapala hopu paha a i ole mau kuleana e paha malalo o ke kanawai.
Ma kela komoia ana aku o ka home o ka mea hoopii e na makai wahi ana ua lawelaweia aku na hana hoohaahaa iaia ame kana mau mlihini a a mamuli o ia mau hana, ua hoopilikia loa ia aku ka mea hoopii. a o ke kumu hoi i ala mai ai o kana hoopii koipoho no kela huina ae la maluna.
O ka hui loio o Brown, Cristy & Davis na loio o Chester A. Doyle, ma kela hoopii koipoho.
Ma ka manawa i hookomoia aku ai ka hoopii koipoho iloko o ka ahn, aole i loaa koke aku ka hoike i ka Makai Nui Trask no kona hoopiiia ana,, eia nae ua lohe oia e pili ana ua kela hoopiii, a aole he mea i maopopo iaia no na hana i lawelaweia e na makai, oiai aole he mau hoike a na makai i waiho aku ai imua on a.
--------------------------
MAKEMAKEIA E HELE AE E HUI ME KE KIAAINA
-------
Ina eia o Mrs. Mary Kealoha ko noho nei ma keia kulanakauhale, a i ole ma kekahi paha o na mokupuni ma keia Teritore ua makemakoia oia e hele ae e huipu me ke Kiaaina W. R. Farrington, a i ole me ka Rec. Akaiko: Akana, no na mea e pili ana i kana keiki no William Kealoha, i pauaho mai i keia ola ana ma ka la 8 o ka mahina aku nei o Ianuari i hala. o keia makahiki 1924, ma Genor, Italia.
Ua noho mua o William Kealoha ma Brookyln, New York, ma Amerika no kekahi manawa, a mailaila aku i holo ai no Italia, a loaa i ka ma'i malaila, ahiki i kona make ana.
Ua hoikeia ae ka lohe e ke aupuni o Italia no kela mako ana o William Kealoha, i na poo aupuni ma Wakinekona. a oiai he keiki Hawaii oia ua hoike loa ia mai la ka lohe i ke Kianina Farrinbton nolaila me ke Kiaaina, e maopopo ai na mea apau e pili ana no kela make ana o William Kealhoa, ke hoea kino ae kona makuahine imua ona.
Ina nae no ka hele pololoi ole ae imua o ke kiaaina, alaila ua hiki no ke hui pu aku me ka Rev. Akaiko hele pu ana aku e hui me ia, a e kokua aku paha una na kamailio kukakuka ana.
--------------------------------
O KELLETT KA ONA O KA WAAPA HOOPAE WAIONA
------------
Mahope o ka noho pouliuli ana, no ka on a nona ka waapa Kepani, nana i halihali akui ka wisake, a hoopae ma ke ano malu, ma Hanalei, Kauai, he mau pule ae nei i hala, i hoea mai ai, i ka maopopo ana o ka Makaikia Kellett, o ka poihana makai o honolulu nei, ka on a nona kela waapa, eia nae, aole oia i komo pu ilko o ka hana hoopae malu i ka waiona, a i ole maopopo paha no ka hoohaniai ana o kona waapa ma kela hana hakihaki kanawai.
a ke Sabati aku nei i hala, ke ku ana mai o kela waapa no Honolulu nei, e ka laweia ana ae, hoekolu mau kepani, no ka ninaninauia mai e ka Loio Amerika Garden, ma na mea e pili ana, i ka hana hoope malu i ka waiona, elike me ia i loaa ai i na makai ma Hanalei, Kauai.
Ma ka hoakaka a ka Makaikiu Kellett, ua hoolimalima oia i kona waapa i kekahi Kepani o Sarai ka inoa, he mau mahina ae nei i hala, no a hana lawai'a, no ka uku hoolimalima, o hookahi haneri mee iwakalua-kumamalima dala o ka mahina, mawaho ae olaila, aohe ana mea i ike aku, i ka hana a ke Kepani i lawelawe ai me kona waapa.
No na mea e pili ana i ka haole nona ka inoa e kau ana ma ka ihu o ka waapa.
No na mea e pili ana i ka haole nona ka inoa o Tom Fish, a o ke kapena hoi o kela waapa i manaoia ai, aohe mea a na luna oihana federala i kamailio ae ai, koe wale no ke kauka'i ana aku, mai ke Kepani mai nana i hoolima i kela waapa, e loaa mai ai na mea oiaio loa.
HOOKU'I HE KAA OTOMOBILE ME KE KAA UWILA
-------------
He kaa otomobile, ma ka oleloia no L. Davis, ka i nahaha ma ke alanui Wilder, ma kahi kokoke aku i ke alanui Anapuni, ma kona manawa i hooku'i mai ai me ko kaa uwila ma ka hora 7:30 p/m/, o ka po Savati nei, i ka ua mea o ka holo nui me ka noonoo ole.
Ma ka hoike a ka Makai Mokokaikala Mike Morse o ka hioke ana ae i ka halewai, ka mea nana i niuaninau pono i kela hooku'i ana o P.A. Abdul ke kiakaa uwila Helu 4 e holo ana i ke komohana ma ke alanui Wilder ma o aku o ke alanui Anapuni, elike me ka abdul hoike iaia. Ma kahi he 75 kapuai ka mamao ua ike aku la oia i kekahi kaa otomobile e holo mai ana manua pono aku ana e hookani iho la ola i ka hele. I ka loha ana mai o ke kalaiawa ua hoohuli ae la oia i kona kaa i ka aoao akau, aole i hoomau loa ke kalaiwa o ke kaa oto i ka holo ma ka aoao akau, ua hoohuli ae la oia i kona kaa ma ka aoao hema, o ka manawa no ia i hooku'i mai ai me ke kaa uwila, a no kekaa oto hoi, ua poino ka huila hema omua, ka pale omua o ke kaa, ka huila hema hope ame ka pale ohope.
I ka manwa o ka Maki Mike Morse i hoea aku ai ma kahi o na kaa i hooku'o ai aole o Davis, ke kalaiwa o ke kaa otombole, ua nalo aku oia, a ma ka manao a Abdul ua on a o Davis.
HAAWI KA AHA I KANA OLELO HOOHOLO I KA POE KOI
-----------------
Ma ka hoopii koi ikuhana a na aliimoku he umi-kumamakahi ame na luina o ka moku Chilean Dharma no ka huina o $4720.31, ua hoopuka mai la ka Lunakanwai Federala Joseph Poindexter i kana olelo hooholo ma ka Poakahi nei o haawi ana i ka pono ma ka aoao o ka poe kou mahope o kona hoakaka ana mai he moku ke Dharma i kupono ole e holohou maluna o ka moana akea a ua haalele loa ia hoi ia moku maanei.
Ma ka manawa i hoike mai ai ka Lunakanawai Poindezter i kana olelo hooholo ua hookomoia ae e koi hou no $4657.70 e ka General Steamship Co., e kou ana i keia moku ma kana kou ua hoakakaia ua hookaa ae ia hui i ka huina i koiia ae i ka C. Brewer Cr., no na aie o ka moku. Ua hookonio pu ia maloko a oka hoopii a ka hui ka inoa o Prosrer Duran, ka on a o ka moku.
O ka hoopii a ke Kapena Juan Boissett Sr., e koi ana i ka moku ua hoopauia e ka Lunakanwai Poindecter iloko o kana ninaninau ana, ma kana hokaka o ka aha hookolokolo Chilean ka aha kupono nanan e hooponopono ia koi ana.
Ehiku mau kanaka i haawiia ae ko lakou mau ukumoku e hoi aku ai i Chile e ka eha, mawaho ae o ko lakou mau ukuhana a ka moku i aie ai. He $4515.97 i haawiia ae ia lakou.
O na kanaka ekolu i holohe ole i ke kauoha a ko lakou mau aliimoke ma ka la 4 o Okatoba, 1923, ua haawiia aku ko lakou mau ukuhana e ka aha ahiki ia a wale no. O kkahi kanaka i haalele ai i ka moku, o Robert Ramiez ka inoa, i ka manawa i ku mai ai ka moku ianei, oia kekahi i ukuia aku ahiki i kona la i haaleleia ia moku e na kolu mamuli o ka ike ia ana no kona nalukai a ua kupono ole hoi ke hooholo hou ia aku maluna o na moana akea, a ua nele pu no hoi ka moku i ke dala no kona holo hou ana aku no kekahi wahi.
HOPUIA HE HAOLE OHUA MAANEI NO KE APUKA
-------------
Hoounaia Mai ke Kauoha Mai Amerika Mai no ka Hopu Ana Iaia--Na Kekahi Makaikiu e Kii Mai Ana Iaia
-------------
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Calawaii no Honolulu nei, ma ka Poaono aku la i hala, i paa ae ai he haole ohua, nona ka inoa o Herbert Lock i khopuia, mamuli o ke kauoha pili oihana o ka hoounaia ana mai i ka Makai Nui Trask mai Los Angeles mai, malalo o ke kumu hoopii, o ia ke apuka.
No ka hooko ana aku i kela kauoha pili oihana, i holo kino aku ai ka Makai Nui Traskm noluna o ka mokuahi Calawaii, ma ka manawa a kela moku, i hoea mai ai no ka nuku ae nei o ke awa, i ukaliia aku e ke Kapena Makai Filedgrove, a pela hoi me ke Kakiana Makakirkiu Ross.
O ke Kakiana Makakikiu Ross, ka i hoea mua aku nolina o ka mokuahi, a mahope iho o kona hoike ana aku i na aliimoke i ke ano o kana hana i hoea aku ai ua hopuia o Mr. Locke, me ka hoopaaia ana o kona mau lima i a hao.
Ma ke kumu hoopii koohalahala e ku e ana i kela haole ohua, o ke kikoo dala ana i hoopuka ai, no ka uku ana i kona tikiki ame kana wahine, he kikoo waiwai ole ia, pela i hoonaia mai ai ke kauaoha i ka Makai Nui Traskm e hopu iaia ke hoea mai no keia kulanakauhale.
Ma ka moolelo hoi, no na hana a keia haole maluna o ka mokuahi, he manawa pokole wale no mahope o ka haalele ana aku o ka mokuahi i ka aina, ua hoomaka ae la oia e kamilio e pili ana no ke kaua, me kona kamailio okoa ana aku i na ohua, he akena oia no ka Ahahui Ligiona Smerika, a e kaahele ana oia ma na wahi like ole, no ka pono o kela ahahui.
Elike no ka me ka wahawai o ke kane pela no kana wahine, mamuli iho la o kela ano o laua, ua nui na hoaloha i loaa ia laua iwaena o na ohua oluna o ka moku.
Ma ke ano o na olelo a kela haole i kamailio aku ai i na ohua, me he mea la, oia kekahi o na kanaka nui o ke dala, a he kulana ulakolako maoli kona ame kana wahine.
Ma ka po o ka Poalime, ka po hope loa a ana ohua e hoohala ai maluna o ka mokuahi ma ka moana, ua malamaia ae la kekahi aha hulahula, elike me ka mea maa i ka hana mau ia maluna o na mokuahi. Ma kela aha hulahula, i kahikoia ai kekahi wahine opio, me ka have Amerika, no kela hana ka i lawelaweia, ua nui ka huhu o keia haole, me ka hoopuka ana i na olelo kupono ole, e manaoia aku ai, oia kekahi mea makee loa i ka have Amerika, a ua kua e loa oiam no ka hoohaahaaia o ka have, ma ke hooliloia ana i lole hulahula.
No ka nui loa o kona huhu, ua koi okoa aku la oia i ke kapena o ka mokuahi, e kauaohaia ka wahine opio, w wehe i ka have mailuna aku o kona kino aole nae he hoolohe mai o ke kapena iaia, no kela hoolohe ole, i unuhi okoa ao ai oia i kekahi pu panapana, me ka manao e ki aku i ke kapena o ka moku ua kaili e ia aku la nae ka pu, e kekahi o na aliimoku a hoopaaia oia i ka hao mamuli o ke kahaoha a ke kapena.
Ma ka huliia ana o na ukana o kela hoal ame kanawahine i loaa aku ai he pu panapana hou aku, pela me kekahi buke kikoo dala banajo, ame na dala pepa he elua haneri me kanalima, malalo o ka malu o ke kane. a he hookahi hoi haneri me iwaklua-kumamalima dala malalo o ka malu o ka wahine.
Ua lawe loa ia aku o Locke, no kahi hoopaa o na lawehala, no ke kakali ana ahiki i kona manawa e hoihoi hou ia aku ai no Los Angeles, no ka hookolokoloia mai, malalo o ke kumu hoopii e kue ana iaia.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Piholo a Make He Hawaii ma Waikiki ae Nei
------
Halawai o Mealoha Kainaluma me ka Poino ma ka Hele Ana e Lawai'a
---------
LOAA KONA KINO ME KANA UPENA KILOI
-------
Nui na Manao Kohokoho i ke Kumu Oiaio o Kona Piholo Ana i ke Kai
--------
Mawaho ae nei o Waikiki, ma ka auwina la, o ka Poaha o ka pule aku la i hala, i piholo ai o Mealoha Kainulama iloko o ke kai, iaia i hele ai i ke kiiola upena ma kela Ia.
I kulike ai me ka hoakaka a ka poe i ike i ka halawai ana o Kainulama me kona hopena poino ua hele oia i ka lawai'a ma ka hapalua o ka hora umi o kela kakahiaka Poaha, mawaho pono aku o kahi auau o ka lehu;ehi ma Waikiki.
He nui no ka poe i hele aku i ka lawai'a ma ke kahaiaka, me ko lakou ike i ke ku o Kainaluma ma kekahi wahi no ka hakilo ana, o kona ike aku i ka i'a.
No kekahi mau hora ko Kainulama ku ana ma kahi hookahi, me kona haalele ole i kela wahi, me ke komo on a manao hoohuoi iloko o ka mea kiai David Fanuha, me ka hopohopo pu nona.
I ka hoea na a mai nae i ka manawa o ke pani o David Kanuha i hoea aku ai no ke ku kiai ana ma kona wahi, oia o Bill Keaweamahi, ua kamailio mai la o Kanuha iaia e makaala loa ia Kainulama, oiai ua loihi loa ke ku ana o kela kanaka ma kahi hookahi me kona hele ole no kekahi wahi okoa aku.
Ma ka hoakaka a Keaweaniahi, aole ka i loihi kona lawe ana ae i ke kulana kiai, i ka poe auaikai, ike aku la oia, i ka hina ana o Kainulama imua, o ke piholo no ia iloko o ke kai me kona holo ana aku e nana iaia a nana i luu a loaa ke kino, me ka hoihoi ana mai nouka o ka aina maloo.
Ma ka olelo hoi a kekahi poe i like i kela pono, e huli hoi mai ana ka o Kainulama, me ke kau ana i kana upena kiloi iluna o kona piholo no ia iloko o ke kai, a ma ko lakou manaoio no ke kaumaha o kela upena a i ole, no konahihia ana paha pela poa o pijolo ai a me koho wale hoi a kekahi pe, ua laau kona wawae mamuli o kona ku loihi loa iloko o ke kai.
Ua lawelweia na hana hoopakele i ke ola o Kainulama, iaia i hoihoiia ae ai nouka o ka aina, ua lilo nae ia mou hooikaika ana i mou me waiwai ole, no ka mea ua haalele kahiko mai ke ola i kona kino.
--------------------------------
HOOPAUIA KA HIHIA PILI HOOMANA E KA AHA KIEKIE
-------------
O ka hihia hoopaapaa pili hoomana i ku ai no kekahi manawa loihi i hala aku nei mawaena o na aoao paonioni elua o ka hoomana Naaua o Hawaii, he hoomana i kukuluia ae e na kanaka Hawaii, ua hiki mai i kona hopena ma ka manawa o ka aha kiekie i hoopuka ae ai i kona manao e hoakaka ana o Mrs. Emma Dudiot ka piiku mai a pololei i kohoia no ia ekalesia, aole kekahi mea e ae. Ma keia hoakaka ana ae la a ka aha kiekie i kona manao he kakoo ana ami la ia i ka manao o ka aha kaapuni, ka aha nana i hoolohe mua i keia hihia a i hooholo ai ka lunakanawai Frank Andrade i kona manao i kulike loa me ka manao o ka aha kiekie ma keia hihia.
Ua nui na paio ana a keia hoomana maluna o kaninua e pili ana no ko Mrs. Emma Dudoit kuleana e noho puuku no ia Ekalesia, a i maopopo ai ka manao o ka aha kaapuni maluna o keia ninau, ua hookomia ae la o Mrs. Kahalewai Maker he hoopii imua o a aha, a o keia la ae ka hopena maluna o ia ninau. Na ka Lunakanwai Antonia Perry i kakau i ka manao o ka aha kiekie. Mai ka 1919 mai ke ku ana o keia hihia a e pau ana paha.
HOPUIA HE KAHUNAPULE NO KA HEWA LIMANUI
-------------
Uli Kona Maka i na Puupuu i Ku-iia Iaia e ke Kane a ka Wahine i Hoopilikiaia e Kela Kahunapule
-------------
No ka limanui ana o kekahi kahunapule nona ka inoa o Daniel H. Klinfelter, ke kakauolole o na hana misiona iwaena o na Pilipino, o ka hoomana Mekokike, maluna o Mrs. Maggie Bartels, elike me na mea i hoakakaia ae e kela wahine i paa ai kela kahunapule i ka hopuia ma ka po o ka Poalima aku nei i hala, e ole kona belaia ana i ka huina o hookahi haneri dala, pela oia i hookuu hoi ia mai ai.
Ma ka hoakaka a Mrs. Bartels, ua haalele iho kana kaue i ko laua home ma ke alanui Yong, no ka hele ana e kuai ice cream, i ka hala ana mai o ke kane, ua hele mai la oia i ka holoholo ma ke alanui Young o ka hora umi ia o kela po, iloko ka o kona nanea i ka hele, lohe mai la oia i ka holoholo ma ke alani Young o ka hora umi ia o kela po, iloko ka o kona nanea i ka hele, lohe mai la oia i kekahi kanaka e hahahi aku ana mahope on a, me ka ninau ana aku iaia, in a paha ua ike oia i ke kahi ilio.
Ua hoole mai la oia, aole i ike i ka ilio, me kona hoomau no i ka hele ana imua Ia manawa ka i ninau hou aku ai ke kahunapile iaia no kana wahi e hele ana, o kana pane e hele ana oia i ka holoholo, a ia manawa ka i kou aku ai ke kahunapule e hele pu aku oia me ia.
Ua hoole ak la o Mrs. Bartels i ka makemake o kela kahunapule, la wa ka i hopu okoa mai ai oia ma ka lima, me ko laua noke ana i ka aumeume, ahiki i kona hemo ana, a holo aku la no ke alanui. me ka alualu hou ana aku o ke kahunapule ahiki i kona paa ana, o kahi nae o ka laki ua hoea koke mai la o Mr. Bartels, maluna o kona kaa otemobile, o ka paa iho la no ia o kela kahunapule.
Oiai ka e kakli ana, o ka hoea aku o na makai, ua hoao kela kahunapule e pakele mai ia Mr. Bartels aku no ia hana ma ka aoao o kela kahunapule, i haawiia aku ai he mau puupuu mahanahana iaia. a uli na maka, a me ia ano oia i hoea aku ai i ka halewai, mahope iho o ka hoea ana mai o na kanaka o ke auouni.
He kahunapule kela i mare a he ohana kona, a ma kana hoike aia kona wahi noho iluna o Alewa. Ia hoea ao kana keikiane no ka halewai ma kela po, a mahope o na hooikaika ana e loaa na dala bela, no ka holopono ole, i kelepona okoa ia ai ka Hope Makai Nui A@ch. ilalo o Aaa Paka, ma ka hoikeike a ka Hui Malu Elks. a nana i haawi mai i ke kauoha e hookuu iaia. a ma ka hapalua o ka hora umi kumamakahi oo kela po no i huli hoi aku ai oia me kana keikane no kona home.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
HOOLE I KA MANAO E HOOPONOPONO
------------
Ma kekahi halwai makaainana o ka malamaia ana e ka poe hookuonoono o Waiakea, Hilo, Hawaii. elike me ka meahou o ka hoikeia ana mai i Honolulu nei. i koho lokahi ae ai lakou, ma ka hoole ana i ka makemake o ka hui mahiko, o Waiakea, e hooponopono i kekahi mauninau ano nui, i pili i ka aelike kanuko, i hanai mawaena o ka mahiko ame ka poe hookuonoono.
Hookahi kahua i koho ai ka poe hookuonoono, ma ka aoao e hoole ana i ka makemake o ha hui mahiko e hooponopono i kahi o ka pilikia, i ala mai ai mamuli no ia o ka manao kanwai o ka Loio Kuhina Matthweman, e hoakaka ana ma ke ano nui. no ka hiki no i ka poe hookuonoono, ke hoole aku i ka hooponopono ana me ka hui mahiko, ke manao lakou pela.
Ma ka aoao nae o kekahi poe hookuonoono, ma o na kahu la, oia o M. de F. Spinola, A. M. Cabrinha ame J. E. Hamilton, ua hooikaika loa lakou, ma ka hoakaka ana ae i ko lakou mana apono, i ke kou a ka hui mahiko, e hooponoponoia kahi o ka pilikia mawaina o ka mahiko ame ka poe hookuonoono, me ka lakou makemake pum e kohoia o J. W. Russell, i mea uwao ma ka aoao o ka poe hookuonoono.
Ma kekahi aoao hoi. o G. H. Biears, Mrs. George Pa, A. Kalei Aona ame J. B. McSwanson, o lakou ka i hoakaka mai i ko lakou manao kue loa, i ka makemake o na kahu, no ka hooko ana aku i ka makemake o ka hui mahiko; ua paakiki loa lakou ma ka olelo ana, ua kaa aku ke ko'iko'i ma ka aoao o ka mahiko, ka uku ana, aole maluna o ka poe hookuonoono.
Ma kela halawai akea, i a'oia aku ai na kahu o ka poe hookuonoono, e hoike aku i ka hui mahiko o Waiakea, ai i na kahi o ka poe hookuonoono, e hoike aku i ka hui mahiko o Waiakea, a i na luna oihana teritore, no ka hoole ana o ka poe hookuonoono, i kela manao hooponopono; a e hoike pu aku hoi i ka loio kuhina, no kona lilo, i mea kupale i ka pono o ka poe hookuonoono.
Ua nui ka poe i hoike ae i ko lakou mau mana hoakaka ma kela halawai, me ko lakou kalele ana e laweia ae na keehina apau, e loaa aku ai i ka poe hookuonoono, na mea apau i ku i ke kanawai, in a no ia he alahele e laweia aku ai na hoopiii kanwai imua o na aha hookolokolo, a hoea loa aku i na lina oihana ma Wakinekona.
------------------------
COLUMBUS, Feb 25--- Ua hooholo ka ahakuka a an kanaka hana in a na uwapo i kela la e hoopau i ke koi ana i na ukuhana kiekie. Ma ka la apopo e hoomaka hou aku ai ka hana ana a na kanaka. He mau halawai nui ja i malamaia ma na awakumoku apau no ke kukakuka ana maluna o na kumuaelike no ka hoopau ana i ka olohani, i apono loa ia.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PAA I KA HOPULA MA KAPALAKIKO
-------------
Mamuli o ke kauoha pilu oihana i hoounaia aku i ka oihana makai o Kapalakiko, i paa mai ai o Antono Acosta ame Isabella Jonah, i ka hopuia e na makai o kela kulanakauhale, ma ka Poakahi o ka pule aku la i hala. ma ka manwa i ku aku ai ka mokuahi Sonoma, no ka Ipuka Gula.
Ma na mea i hoomaopopoia no Mr. Acosta, he wahine mare no kan@ e ola nei, ma keia kulanakaha@@ eia mamua o kona kau ana aku maluna o ka mokuahi, no Kapalakiko ua mare iho la oia @@ Isabella Jonah he kaikamahine i noho mua ma ko halekula o na kaikamahine ma Ka moliili, a kekahi @@@ @unapule Kakolika laua i n@@@@@@ olo pu aa2@ la no Kapalakiko.
He ehua mau kum@@@@@@ o pii ma ka aoao o ke aupuni. e ku e ana ia @tone Acosta, o ka mua o ia no kora lawe ana ma ke ano epa me ko koloje, i na dala a kekahi poe I'ilipino i haawi ako ai nana e malama no ke kuai ana i mau tikiki moku no lakou, a o ka lua, o ia no kona ku e i ke kanwai mare lehulehu.
Na kekahi makaikiu o Kapalakiko e hoihoi mai ana i na lawehaia no Honolulu nei, no ko laua hookoloko'o ia aku.
No ka bana ana o Mr. Scosta i kekahi hana aloha ole i kana wahine mare mua, ua hookomo okoa ao kela wahine i ka hoopii iloko o ka aha kaapuni, a ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, e noi ana, e hookaawaleia mai oia ma ke kanawai mai kana kane mai, no ka pili o ka hewa moekolohe i kana kane, i ku like ai me na hoakaka maloko o kana hoopii no ka noho pu o Acosta ame Isabella Jonah, no hookahi mahina, mamua o ko laua holo like ana aku no Kapalakiko.
Ma ka hoopii oki mare a Mrs. Mary C. A. Acosta, ka wahine mare mua, ua mariea oia me Axost. @@ ka la @ o Januari, o ka 1992 aole ha keiki i loaa mai ko laa mau pohaka mai, ma ia mare ana.
Ma ka hoakaka boi a na maka. ua mare hou o Acosta la Isabella Jonah ma ka la 12 iho nei o Feveruari, o keia makahiki. ka la no a laua i holo aku ai no Kapalakiko.
I kulike ai me ka hoakaka a na luna oihana @@@nei nei, o ke kama hoopii a ke teritore e lawe mai a no ke kue ana fa Acosta, o ia no ka lawe aihue. i ka waiwai i haawi ia aku nana e malma. a na ke aupuni federala hoi, e lawe mai ana i ke kumu hoopii. no kona pili i ka hewa mare lehulehu.
-----------------------------------------
No ka hoomanao ana, i ka piha ana o ka makahiki o ka make ana o kona makuahine, e haawi ae ana o Mrs. Helelani K. K. Kikaua he ahaaina ma kona home ma ke alanui Kawaiahoa, Helu 1017, ma ka hora 12 o ke awakea o keia Poaha ae, Maraki @.