Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 9, 28 February 1924 — HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA.

Ma kela manawa i maule aku a! o Mira, me kona waiho kupouli ana iluna o ka papahele, aole kekahi mea i ike i kela pilikia i kau aku maluna o ke kaikamahine opio, aka nae i ka hoi pono ana mai o kona noonoo maikai, ala koke mai la iloko o kana hoomanao ana, na mea ana i ike ai ma ka po aku i hala, pela hoi kona lohe ana i ka leo, no na manawa ekolu maloko o kela rumi, mamua iho; a no kona manaoio maoli no, aole he wahi pilikia iki, e kau mai ana maluna ona, ke ae aku oia e lawelaweia ka oihana mare, ma kela ahiahi, ku ino ae la oia iluna, eia nae iaia i nana aku ai mamua o kona alo, e waiho mai ana kekahi wa-hi leka, a iloko o kona manao pihoihoi, i ka ike ana aku i ka lima kakau mawaho o ka wa-hi he lima kakau ;a no Keoni lalau awiwi'iho la oia, a wehe ae la i ka leka i kakauia maloko, a o keia iho na manao i kakauia: ''Oiai au e ola ana ua aloha aku au ia ae, ua make nae au. e hoi hou mai no au imua ou. Mai maka'u a hopohopo! E alana aku ia oe iho imua o ke kuahu o ka mare, me kou ku-e oie ma kekahi ano, no ka mea e ike aku ana oe ma keia mua aku, he mare hoomaewa wale no ia, aole he mare oiaio. E hoolohe oe i keia kuhikuhi ano nui, a mai hoopoina, no ka mea pe[a wale no e pono ai. Na kekahi mea auanei, e hoikeike mai ana imua ou i kekahi pohaku momi, i okomoia he daimana iwaenakonu, i kufike loa na ano apau me keia pohaku makam,ie maloko o keia leta, nana auanei e kokua moi ia oe. E hoolana i ka manao, a mai hopohopo iki!" Aole i kakauia he inoa malalo o ka leka, he mea liilii wale no r.ae ia, no ka mea aole o Mira i hoohewahewa i ka mea nana i hoouna mai i kela leka, o Keoni Kalakona no ia, a o Keoni Monotana hoi, ma kekahi olelo ana ae. Ua manaoio loa o Mira, na ka uhane o Keoni Kalakona kela loka i hoouna mai iaia, a ma kekahi mana kupaianaha i hiki ai i kela uhane ke kamailio mai, ma na olelo a na kanaka ola, a e !a\ve mai hoi i kekahi palapala elike ae la me kela. Xo ka manawa mua loa, mai kela manawa mai ana i ae aku ai e lilo i wahine na Rolana Kinikala, mamuli o ka hookikina a kona makuakane, 'akahi no oia a ike iho, i ke auhee ana aku o ka maka'u, ka hopohopo, ame ke kaumaha mai iaia aku. a hoomaka aku la oia e hoi noloko o kona rumi, a hoomakaukau iho la i kona lole mare ame na lako m&re e ae, me ka paa o ka manao, e hoea mai ana no he kokua i ka wa pono, no ka hoopakele ana ae iaia, o ke ano nae o kela kokua, ame kahi e hoea m?.V ai, he ninau hiki ole ia iaia ke pane koke ae. Aīa no o Uilama Ganeki maloko o ke keena kahi i kakali mai ai me na manao pilihua no ka hoea aku o kana kaikamahine. Ke hopohopo mau la oia, no ka hoole o Mira i ke ku ana aku imua o ke kahunapule, me ke kane i manaoi.a ai nana, aka nae iaia 1 ike, aku ai i ka iho ana mai o Mira noloko o ka rumi hookipa me ka helehelena mohaha, me ka minoaka hoi ma kona mau papalina, i wale iho la no oia iloko ona: "Heaha la keia uliynahiehie o ka helehelena o Mira a'u e ike aku nei, ua makemake anei oe e hoohoka mai ia'u, a e pulapu mai paha i wahi no'u e punihei aleu ai i kau mau hana maalea ?" Mai kela manawa mai, i hoohiki iho ai ua o Uilama Ganeki, ina aia i'o ka manao iloko o kana kaikamahine, e pulapu mai iaia. e ku aku ana oia, a hana ma na ano apau, e hookoia ai ka mare, i kulike me na kanawai o ka aina, no ka mea o ka mare wale no o Mira me Rolana Kinikala, ke alahele e hoi hou mai ai kona mau waiwai apau, i kaa aku malalo o ka malu o Kolana Kinikala, aole ma kekahi ano e ae. Aole he hoohakalia wale ana iho i koe, oiai aia na mea apau maloko o kela keena. aia ke kahunapule ma kona wahi, i hakalia no i ua o Mira a' hoea mai, o kona kuikuilima pu aku la no ia me Rolana Kinikala, a ku ana imua o ke kahunapule, aia no maluna o Mira, na maka o kona makuakane kahi i nan?. aku ai me ke kakali hoomanawanui ana, e lohe aku i ko Mira ae aku imua o ke kahunapule e lilo i wahine na ke ka--1 naka e ku pu la me ia. | r > ka heluhelu hoi ia o ke kahunapule, i na olelo e pili ana t i ka mare ahiki i kona ninau ana mai imua o ke anaina, ina he f m.-M kumu kekahi, e hiki ole ai iaia ke hoohui i ka wahine or; > ?.ne ke kane opio i hookahi iloko o ke apo gula o ka marr. ke '.iumi wale la no o Uilama Ganeki i kona hanu, no kona o hoole aku auanei o Mira, i kona lilo ana 1 wahine r.a Kolana. \olc nae he hookahi mea i ku ae a hoike aku no ka hiki ole kr hookoia ka mare, aole no hoi he puai leo mai ia Mira aku; nolaila ua hoopau pono aku la ke kahunapule i kana hana ahiki i ka pau ana: akahi no a loaa ia Uilama Ganeki ka maha. Aole no nae i pau kona mau manao hopohopo no Mira, ala mai la kekahi hoohuoi iloko ona, malia pahā e lawelawe mai ana kana kaikamahine i kekahi hana, e lawe okoa ae ai i kona o!a. no kela manao e hoohoka jnai 4 i kona makuakane, aole nae ona ike aku i kekahi hoailona o kela ano maluna o Mira, o ka minoaka ame ka ulumahiehie, ke hekau ana maluna o kona helehelena, iaia e haawi mai la i kona lima imua o na malihini, oiai oia e ku ana malalo pono o kekahi pi'o i hanaia maiioko mai o na pua nani, no kela hiona ana i ike aku ai, i hooholo iho la oia, malia ua hoololi kana kaikamahine i kona manao paakiki, a ae mai me ka manao maikai, e lawe aku ia Rolana Kinikala i kane nana. Xo ke komo pu ana aku me na malihini, ma»ka ike ana i ka paa mare, ku ae la ua o Uilama Ganeki iluna a hele aku la e ike i kana kaikamahine. ame kana hunona. alaila haalele aktt la oia i ke keena hookipa, no ke komo ana aku maloko 0 kekahi rumi okoa, oiai he hana nui kekahi ana i ake ai e hoea inai i ka manawa e hookoia ai. He mea oiaio, oiai no ua kanaka nei e noho hookahi ana, a i ka hala ana paha o ka hapalua hora, komo ana no o Rolana Kinikala iloko, a haawi aku la iaia i kekahi puolo pepa, me ka pane ana mai: "Aia maloko o keia puolo a'u e haawi aku nei ia oe, na pepa pilī oihana apau, i pili i kou mau waiwai. Nolaila i kulike ai me ka kaua aelike o ia kou haawi ana mai i ko kaikamahine 1 wahine mare na'u, pela no au e hooko aku nei i ka'u hoohiki, e hoihoi hou aku i kou mau waiwai apau, a pili me oe." 1 ka lalau ana mai o Uilama Ganeki i na palapala i haawiia aku iaia, a paa maloko o kona mau lima, akahi no a nfaha kona noonoo, mamuli o kona ike ana iho, ua hoi hou mai kona mau waiwai apau, a ua auhee aku hoi ka poino ame ka pilikia jnai iaia aku, a he kanaka oia, e hopohopo ole ai ke ku ana aku.

imua o kona mau hoaloha, no kona kapaia mai i ka ilihune ame ka nele. Oiai o Mira e ku ana ma ka aoao 0 Rolana Kinikala, malalo 0 kekahi pi'o i hanaia me na pua hoonani, no ka lululima ana me na malihini hanohano i kipa aku e ike i ko laua mareia ana, ke ike la kela mau malihini i kekahi pine omou emerala, i okomoia me ka puupuu daimana iwaenakonu, e anapa mai ana ma kona umauma. Ua lilo kela pine omou i mea makahehi loa na na malihini, ahiki i ka ninau okoa ana aku o kekahi o na hoaloha pilipaa loa o Mira iaia, i kahi o ka loaa ana mai o kela pine iaia, o kana pane no ka hoopau ana ae i ko lakou pohihihi, he pine kela 1 haawiia aku iaia ma ke ano makana, no kona la mare, a ua omou mai oia i ua pine la, no ka hoohanohano ana i ka mea nana mai kela makana; aka i ko lakou wa nae i ninau hou aku ai iaia, i ka inoa o ka mea nana mai ua makana la, ua noho hamau iho la oia, me ka hoike ole mai. Oiai no nae na malihini e hoopuni ana ia Mira, aia hoi, ikeia aku la ke komo ana mai o kekahi kanaka malihini, nona ka oiwi kino kilakila, aia hoi ka u'i ame ka hiehie. ke halii la ma kona helehelena, me kona lauoho i hele a kuakea, a iaia e nana mai ana i ka poe apau maloko o kela keena hookipa, me he mea la, aole he hookahi iwaena o lakou i nele ka pii o ka okala i ke kumu pepeiao, mamuli paha o ko lakou hoomanao ana ae, no kekahi kanaka i kUlike loa me kela a lakou i kamaaina ai mamua aku. Hele pololei aku la nae ua kanaka malihini nei, a imua o Mira, kulou aku la oia a ke ike mai la kekahi mau malihini; i ka hele o ka helehelena o Mira a mae, a i ke aea ana ae o ke poo o ua kanaka nei iluna, a nana pono aku la ma na maka o Mira, a ke ike mai la lakou i ka hiki ole i ka wahine opio ke nana ae i kahi e, aka maluna wale no o ka helehelena o keia kanaka, a lakou i ike mua ole ai, koe wale no o Rolana Kinikala. Mahope iho o ke ku malie ana o ke 'kanaka malihini me ka pane leo ole, alaila hoolauna ae la o Rolana Kinikala iaia imua 0 Mira, akahi no oia a pane aku i keia mau huaolelo o ka hoonaikai: "E ae mai oe e ka wahine opio, e lawe aku i ka'u mau hoomaikai, no ka hopena hauoli e kakali mai la ia oe, no kou ola ana o keia mua aku. O ko'u halawai ana me kau kane i lawe mai nei, i Kokoolua no kou ola ana, oiai no nae ua kamaaina kahiko no au iaia, no kekahi mau makahiki lehulehu ae nei 1 hala, ana nae i maopopo ole ai, a i manaoio ai hoi, he hoaloha au nona no keia wa pokole wale no, a mamuli o kana kono, pela au i hoea kino mai la, no ka hui pu ana me na malihini e ae, a haawi aku i ka'u hoomaikai ia oe ame kau kane nei," me kona huli ana ae a nana aku la ia Rolana Kinikala. īaia nae i hoihoi hou ae ai i kana nana ana maluna o ka helehelena o Mira, a ike aku la 1 ka anapa mai o ke pine omou me ka puupuu daimana ma ka umauma o ka wahine opio hoopuka ae la oia i keia mau olelo: "E kapaia mai ana paha au i ka paarula ole, a i ke ku ole i ke kulana keonimana, ke kamailio ae i na mea e pili ana i kela pine omou, e kau mai la ma kou umauma e ka wahine opio; ua hiki ole nae ia'u ke uumi iho i ko'u manao kahaha, no kena pine omou. "Aole no kona aloliilohi ame kona nani ke kumu o ko'u hookahahaia ana mai, aka mamuli o ko'u ike ana, he elua wale no pine omou o kela ano ma ka honua nei apuni, o ka lua o na pine, eia me a'u kahi i waiho ai." "Aia anei ia oe ka elua o na pine?" wahi a Mira, me ka hele 0 kona helehelena a haikea, o ia no oe o ka mea e maule iho ana. "Ae, ua makemake anei oe e ike i ke pine omo'u a'u e paa nei? Eia no me a'u kahi i waiho ai," alaila lalau iho la kona lima, iloko o ka pakeke o kona puliki, a unuhi ae la i ke pine omou, i kulike loa na ano apau, me ke pine omou ma ka umauma o Mira. * "Ua kulike loa keia mau pine omou a elua, a he moolelo kupaianaha ko keia mau pine." "Ua maopopo loa anei ia oe, he elua wale 110 pine omou o keia ano ma ke ao holookoa?" i pane hou mai ai o Mira, me ka hele no o kona mau maka a kunahihi. "Ae, ua maopopo loa ia'u, pehea e hoike aku anei au i ka moolelo o keia mau pine?" "Ae, e hoike mai oe, ke ole ia e lilo i mea hoo'pilikia aku ia oe ma kekahi ano," wahi hou a Mira. "He mau makahiki lehulehu ae nei i hala, oiai no ko'u mau 1 aopio, ua kokua aku la au i kekahi hoaloha i loaa i ka poino ma Inia. Ma īnia no ko'u wahi i hanauia ai, nolaila he kanaka Inia au ma ka hanau ana. No kela hana kokua a'u i lawelawe aku ai no kuu hoaloha, ua haawi makana mai la oia ia'u i keia pine omou, me kona hoikeike pu ana mai i ka elua 0 na pine, a ma ia manawa hookahi, i kamailio mai ai oia i kekahi moolelo kupaianaha loa, a o na mea a'u i lohe ai mai iaia mai, ma kela moolelo, ua hookoia ma na ano apau. Ua kamailio mai oia, o ka mea e kaa ai malalo o kona malu kekahi o keia mau pine omou, e ukaliia kona ola ana me ka holomua ma na wahi apau ana e hele ai, ame kana mau hana e lawelawe ai, ua ike au i kk oiaio o ia mea. Mai ka loaa ana mai o keia pine ia'u, ahiki i keia la, aole loa he manawa i kaawale aku ai mai ia'u aku." "Aole anei oe i manao, he hana naaupo ka lawe mau ana i kena pine omou me oe, aole he waiho ma kekahi wahi paa. e līlo ole ai i ka aihueia?" i pane mai ai kekahi o na malihini e hoolohe mai la i ka moolelo a keia kanaka, aka nae mamua 0 ka loaa ana iaia he manawa e pane aku ai i kela ninau, ua kahamaha e mai la o Mira i ka pane ana mai: "Pehea, ua maopopo no anei ia oe, ua haawi aku kela hoaloha ou, i ka elua o na pine omou i kekahi mea okoa?" "Aole i maopopo ia'u, ahiki i keia ike ana aku la o'u, e kau mai ana ma ko umauma," wahi a ka malihini, me ka pahola ana ae o ka minoaka ma kona mau papalina, a i hou aku la: "Ke hoomanao nei no au i kana mau mea i kamailio mai ai ia'u, 1 kela manawa o kona haawi ana mai i ka'u pine omou." "Heaha ua mea la ana i kamailio mai ai? E ae ana no anei oe e hoike mai ia'u?" wahi hou a Mira. "Wahi ana i kamailio inai ai, aole loa e kaawale kela pine omou mai iaia aku, oiai oia e ola ana, a ke make oia, e lawe pu 110 oia i kela pine me ia iloko o ka luakupapan. Ua akaaka aku au imua ona, me kuu olelo okoa ana aku iaia, he hana hiki ole loa ke hookoia kona mau makemake, aka hooia mai la no oia he hana maalahi loa ia, o ia hoi, aia a maopopo iaia, ua kokoke mai kona hopena, e moni ana oia i kena pine omou, e hiki ole ai ke kaawale ua pine nei mai iaia mai." "Pehea ua hooko i'o anei ua hoaloha nei ona, i kana mea 1 kamailio mai ai ia oe?" "Aohe a'u mea i ike, a aolt no i maopopo la'u, ua make oia." "E oluolu anei oe e hoike mai i ka inoa o ko hoaloha, nana i makana mai i ke pine omou ia oe?" "Aohe a'u huna ana iho i kona inoa, a malia ua kamaaina no paha kekahi mau malihini maloko nei o keia keena iaia, o kona inoa oia no o Keoni Kalakona." I ka lohe ana mai no o Rolana Kinikala i kela inoa, kulana aku la oia ihopē me ka hikaka ana, alaila hoopuka ae la i

ka inoa o Keoni Kalakona,*no kekahi mau manawa, aia hoi ka weli ame ka maka'u ma kona helehelena, Ua lohe pu mai la o Uilama Ganeki i ka inoa o Keoni Kalakona, oia pu kekahi i puiwa me ka hikilele no kela # moa, a hikaka aku la, a pili ana ma ke kihi o kela rumi. No Mira hoi, naka ae la kona kino me ka haalulu, a e aneane mai ana oia e hina imua, no ka maulc«ana iluna o ka papahele, paa e aku la nae oia i ke kanaka malihini, me ka hapaiia ana ae iluna, a ka'ika'iia aku la no kahi o ke ko-ki e wiho mai ana. 0 keia kanaka malihini e ka makamaka heluhelu, aole no ia he mea okoa aku, aka o Keoni Monotana no ia, a o Keoni Kalakona hoi, a ka poe apau maloko o kela keena, e hoomaopopo ole mai la, o keia no ke kanaka hookahi i ahewaia ai no ke karaima pepehikanaka, a i liia ai iluna o ka amana likanaka. 1 ka hookuu ana aku o Monotana ia Mira iluna o ke ko-ke, hawanawana iho la oia me ka leo malie loa, e lohe ole ia mai ai e na malihini, i ka pane ana iho: "E hoolana i ka manao, mai maka'u a mai hopohopo, no ka mea he elele au i hoounaia mai nei, ka mea au i kakali ai no ka hoopakele ana ae ia oe. E hoomanawanui, he mau minuke helu wale no koe, o ke auhee aku no ia o na pilikia apau mai ia oe aku, a e kau mai i kau mau hilinai ana maluna o'u." MOKUNA XIII. Oiai o Monotana e kulou iho la maluna o Mira, me kona kamailio mau iho i ka wahine opio, aole e hiki i kekahi o na malihini, a oki loa aku hoi ke kane mare, ke hookokoke mai ia laua nei, i kau a mea o ko lakou piha me ke kahaha, pela nae i holopono loa ai na mea a Monotana, i hoolala ai, no ka pono o Mira: "Ke lohe pono mai la anei oe i ka'u mau olelo apau, me ka hoomaopopo i ka manao o ia mau olelo? ,, i ninau hou iho ai no o Monotana ia Mira. "Ae, ke lohe nei au i na olelo apau, a e malama loa ana au i kau mau a'o ana no ko'u pono." • "Ina pela, e lawe aku oe i keia omole paakai hoohanuhanu," me ka unuhi ana ae o ua o Monotana i kekahi wahi omole uuku i hanaia mailoko mai o ke gula, a haawi iho la iloko o ka lima o Mira, me ke kamailio hou ana mai: "E loaa ana ia oe he apana pepa maloko o keia omole, aole he paakai hoohanuhanu. E hooko oe i na kuhikuhi apau i kakauia maloko o ka apana pepa, mai pale iki oe i kekahi kauoha, o ke alahele ia o kou pono ame kou palekana." "Ea, he keu aku ka keia a ka mea—" "E hamau mai walaau ae oe! E hilinai mai maluna o'u," alaila kamailio ae la oia me ka leo nui: "Ua pohala oe i keia manawa, eia kau kane maanei ,no ke kokua ana ia oe," alaila kunou mai la oia imua o Rolana Kinikala, i ua kanaka nei, i hoea mai ai a kulou iho la maluna o Mira, aole nae o Monotana i hoohewahewa i ka hiona i kau aku maluna o Rolana, o ia no kona hele a piha me ka weliweli, a o ka haawina hookahi no hoi ia i kau aku maluna o Uilama Ganeki, i ua kanaka nei e nanakee mai la, mai kana wahi mai e noho la maluna o keia kanaka malihini. No kela hiona e halii la maluna o na mea apau maloko o ke keena hookipa, pahola hou ae la ka minoaka ma na papalina o Monotana, me ka hoopuka ana ae i keia mau huaolelo: "Ke ike nei au me ka hoohewahewa ole, mai ka la mua loa a'u i hoea mai ai no keia kulanakauhale ahiki i keia manawa, aole loa he hookahi la, i nele ka hookauia aku o ka weliweli maluna o na kanaka." He oiaio kela mau huaolelo i hoopukaia ae e ke kanaka malihini, no ka mea ma ka manawa a lakou i lohe mai ai i ka inoa o Keoni Kalakona, ua pii ka lia maeele ame ka weli iluna o na kumu pepeiao o ka poe apau e akoakoa ana maloko o kela keena, o ka oi loa aku nae, maluna o Rolana Kinikala ame Uilama Ganeki. No kela ike ana iho o Monotana, aole kuleana e noho hou iho ai me ka wahine opio i kuleana ole ai oia, haalele iho la oia ialoko o ke keena hookipa a hele aku la noloko o ka rumi o na makana e waiho mai ana, me kona ku ana iho a nana i na makana o na ano like ole, eia nae aole' maluna o kela mau makana kona noonoo, aka aia i kahi e loa. Oiai no oia e nanea ana i ka nana i na makana, ua hoopuiwa loa ia ae la oia i ka lohe ana mai i ka leo o Uilama Ganeki, i ka pane ana aku iaia: "O kau makana i haawi mai ai na kuu kaikamahine, ka makana helu ekahi iwaena o na makana apau," wahi a ua kanaka nei ma kela ano piha maalea i ike mau ia ai oia, ma kana mau lawelawe oihana ana apau, me kona manao e hoao i keia malihini, nana i hookau aku i ka weli maluna ona. "Pela i'o anei?" wahi a Monotana, me ka huli ana mai imua o Uilama Ganeki, alaila lalau aku la i ka lei daimana e waiho ana iloko o kekahi holowaa, i uhiia me ka lole satina, alaila pane hoū ae la: "He wahi makana ano ole wale no keia, hookahi kumu o kona lilo ana i makana ano nui, mamuli o kona haawiia ana aku i kau kaikamahine," alaila hookomo hou iho la oia i ka lei daimana iloko o ka poki uuku, a waiho aku la iwaena o na makana e ae. "Pehea, ua halawal mua no anei oe me kuu kaikamahine e Mr. Monotana?" wahi a Uilama Ganeki, no ke ake e maopopo iaia kekahi mau mea e pili ana no keia kanaka malihini. "Ke manao nei au, aole i loaa ia'u kela hanohano o ke kamaaina mua ana me kau kaikamahine, ma keia la wale no i ike ai au iaia," i pane aku ai o Monotana me ka hoololi koke ana ae nae i kana kamailio ana ma ka ninau ana mai: "Pehea kau kaikamahine i k§ia manawa, ua auhee aku anei kela kulana maikai ole mai iaia aku?" "Ae, ua maikai loa oia, a ua hoi aku nei noloko o kona rumi. Me he mea Ia ua lilo ka wela hahana oloko o ke keena hookipa, pela me ke ala o na pua, i kumu nona e ano e ai, aka e oili hou mai ana no oia, no ka nanea pu ana me kakou." "Maikai maoli kela, ina e lioea hou mai ana oia no ka nanea ana me na malihini," i pane aku ai o Monotana, me ka haka pono loa ana mai o kana nana ana maluna o Uilama Ganeki, me ka lilo o kona nana pono mai, i kumu hoopilikia i ka noonoo o kona kamaaina, ahiki i ka pane okoa ana aku o ua o UilamaGaneki: "Ea, e noi aku ana au i kau mau huikala ana mai, ke ninau aku au ia oe, pehea la ua ike mua no anei au ia oe ma kekahi wahi? O kou helehelena, ua kulike loa ia me ka helehelena. o kekahi kanaka i kamaaina ia'u, Ua kamaaina no anei au ia oe mamua?" Pahola hou ae la kela minoaka ma na papalina o Monotana, me ka mau no o kona nana pono loa ana mai ma na maka o Uilama Ganeki a i mai la: "Malia paha ua ike mua no oe ia'u, no ka mea aole no o Monotana wale ko'u inoa; a ke hoomanao nei au i ka hoomaopopo ana o kau mau malihini i ka inoa o kuu hoaloha, o kela mau makahiki i kaahope aku nei. Ua ike mua no anei oe i kela hoaloha o'u ia Keoni Kalakona?" "Ae, ua kamaaina au i kekahi kanaka ma kela inoa, he mau makahiki loihi ae nei i hala." "Pela i'o ka hoi, malia o ua hoaloha nei paha kela o'u, aole

he elua mau kanaka i kulike loa ko laua mau inoa!" "Malia pela i'ol" "O ko'u manaoio maoli keia. Oke kaa ana aku o kela pine omou malalo o ka malu o kau kaikamahine, o kela kekahi o na mea ano nui loa a'u e hoomanao nei." "H& kupaianaha mai hoi kau a koe akul'' "O oe ponoi no nae paha ka mea i kuai i kela pine omou no kau kaikamahine ea? No'u iho, ua hele au a makemake loa e lohe i ke ano o ka loaa ana o kela pine i kau kaikamahine, no ka mea ke mau nei no ko'u hoomanao, i na mea a kuu hoaloha i kamailio mai ai, ma ka manawa ana o ka haawi ana mai i kekahi o kela mau pine ia'u. E oluolu ana anei oe e hoakaka mai i ke ano o ka loaa ana o kela pine ia oe?" "Aohe mea hiki ia'u ke hoakaka aku, no ka mea aole no au i maopopo he pine kekahi o kela ano i loaa i kuu kaikamahine, ahiki i ko'u ike ana aku, e kau inai ana ma kona umauma." "O kela kekahi o na pine omou kumukuai pipii loa, me ka nui pu o kona waiwai, elike me ka'u i ike ai no ke pine a'u e paa nei," alaila nanao hou iho la o Monotana iloko o ka pakeke o kona puliki, a paa ae Ia i ke pine omou iloko o kona lima. "Aia ma kahi o ka hookahi haneri kaukani dala, ke kumukuai o keia pine, a ua kulilee loa ia ma na ano apau me ke pine o kau kaikamahine; a o ka moolelo e pili ana i keia mau pine, kekahi ia o na moolelo kupaianaha loa, pehea ua makemake anei oe e lohe i kela moolelo?" "Ke makemake i'o nei au e lohe i ka moolelo, ke oluolu

mai oe." "Heaha la hoi, oiai kaua e kakali ana, o ka oili Koti mai o kau kaikamahine ua nui loa keia manawa no'u e kamailio aku ai i kela moolelo, me ke kal,iamaha ole ia mai, ke hoomanao nei no hoi paha oe ia Keoni Kalakona, ke kanaka nana i haawi mai i keia pine omou ia'u ea?" "Ae, ke hoomanao nei no au i ka inoa o Keoni Kalakona." "Aole no au i kamaaina mua i kela kanaka, ma ke ano ulia wale no ko'u halawai ana me ia ma Inia... Ma ka'u mau mea i lohe mai ai, mai kekahi poe mai, ma īnia no oia i hanauia ai, eia nae he Amenka ka lahui o kona mau makua. He kanaka opio wale no oia i kela manawa, elike no me ko'u opiopio. Mahope iho o ko maua kamaaina ana kekahi me kekahi, ua hele aku la maua iloko o ka ululaau i kekahi la i ka hahai holoholona, ma kela huakai, i lele mai ai kekahi tiga maluna o ua hoaloha nei o'u, a na'u i hoopakele ae i kona ola, mamuli 0 ke kiia ana o kela tiga e a'u a make me ka'u pu. "No kela hana hoopakele a'u i lawelawe aku ai i kona ola, 1 haawi makana mai ai oia i keia pine, ua hoole aku no au, 'aka paakiki loa mai la no oia, ahiki i kuu lawe okoa ana niai, a iloko o ia manawa hookahi, i hoike pu mai ai oia i kekahi moolelo au no e ike mai ai i ke kupaianaha loa." "Ke hialaai aku Ia au e lohe i na mea aku i koe o kau moolelo," wahi a Uilama Ganeki, me ka piha hoihoi. "He mau makahiki loihi mamua aku o kela hoopakele ana a'u i ke ola o Keoni Kalakona, na kona makuakane i hoopakele i kekahi Ilikini kahuna, a mai kela Ilikini mai, i loaa mal ai na pine omou elua, me kekahi kauoha paa nae i haawiia mai e kela Ilikini, aole loa oia e haawi aku i kela mau pine, i kekahi mea, oiai oia e ola ana; aka i kona wa e make ai, e ili aku no ka malama ana maluna o kana keikikane; me ka niau no o kela kauoha paa, e malama loa oia i kela mau pine, aka ina e manao oia e haawi aku i kekahi mea ana i makemake ai, alaila e malama loa oia i ka elua o na pine, a hoi pu aku me ia iloko o ka luakupapau. "Ua haawi mai oia i ka elua o na pine omou ia'u, a o ka mea oi loa aku o ke kupaianaha, o ke kanaka ana e haawi mai ai i kela pine, e hoopihaia oia me ka mana kupaianaha, a e ukaliia hoi kona ola ana me na ulia pomaikai. "O ka elua o na pine, ina nei no ka make o Keoni Kalakona, a iawe pu aku oia i ua pine nei rne ia i ka luakupapau, alaila elike no me na hana a kela kanaka iloko o kona wa e'ola ana, pela no oia e hana mai ai, ma kona kino uhane. "Ma kela moolelo i hoikeia mai ai ia'u, ina no i ka hohonu 0 ka moana, ma kahi o na kaukani kapuai ka hohonu, e kiolaia ai kekahi o kela mau pine, e hoi hou mai no ia, a elike me ka nee ana o ke au o ka manawa, e hoea hou ana no na pine a elua i ko laua halawai like ana i kahi hookahi, a ia wa auanei e hoohanaia ai kekahi mana kupaianaha loa, maluna o ke ola ana o na mea na laua e paa ana i kela mau pine." "O, he moolelo hoonuinui wale iho no kena aohe oialo iH iloko olaila," L pane mai ai o Uilama Ganeki ma ke ano hoopohala. "Malia paha o kena ka mea oiaio; aka nae, ua lianaia he aelike mawaena o'u ame Keoni Kalakona ma kela manawa, a ua hana maoli maua i kekahi hoohiki paa loa, aole e kaawale keia mau pine mai ia niaua aku, iloko o ko maua wa e ola ana a i ko maua wa paha e inake ai, e lawe pu aku maua i keia mau pine i ka luakupapau, ina no ma ke ale maoli ana iloko o ka ōpu, no ka hooko ana i kela hoohiki." "Pehea olua i hana ai i kekahi hoohiki naaupo elike me kela?" "No ka hoao ana e ike i ka oiaio o ka moolelo, ma kahi e olelo ana, ina e make e ana kekahi o maua mamua, a koe hookahi, alaila ua hiki ia maua ke kamailio pu, me he mea la, aole maua a elua i make." j "O kena kahi kupaianaha loa oka moolelo, a pehea ua hoao [anei oe e hooiaio i ka pololei o na mea au i lohe ai no kena pine?" "Ae, ua hoao au a ike i ka oiaio." "A heaha kau mau hopena i ike?" "Aohe mau mea ano e a'u i ike." "Alaila aole he Wahi oiaio iki iloko o kela moolelo ea?" wah! a Uilama Ganeki me ka maha o kona noonoo. "O ko'u. manao mua no ia i kinohi, aole he oiaio iloko o ka moolelo i kamailioia mai ia'u, aka ma ka'u mau mea i ike i keia po, ke manaoio loa nei au, ua pololei, a ua oiaio loa kela moolelo ma na ano apau." "Pehea oe i manao ai pela?" "Penei, mamuli o ko'u ike ana, aia ke pine omou i koe aku ia Keoni Kalakona, malalo o ka malu o kau kaikamahine, akahi no a loaa mai ka hoomaopopo ana ia'u, ua kaawale kela pine mai iaia aku, mamua o kona make ana; o keia ke kumu nui, 1 hooko ole ia ai na mea oiaio i hoakaka ma ka moolelo no ka hiki i ka mea make ke kamailio pu me ka mea e ola ana. "Ina nei, owau ka mea e lilo mai ai o keia pine elua, a hoohui ae i na pine a elua i kahi hookahi, e hooko piha ia ana na mea apau i hoakakaia no ka mana kupaianaha iloko o keia mau pine, a e hiki auanei ia'u ke ike i na mea apau e pili ana i ke ola ana o kuu hoaloha, o ka wa i hala, mamua o kona make ana. Ke kaumaha loa nei au, no ka hiki ole e loaa kela pii?e a kau kaikamahine e malama la, no ka mea aole o'u makemake e kaili mai iaia mai, aka ina i ka mea okoa aku kela pine kahi i malama ai, e kuai no au, me ka nana ole ae i ka nui o ka'u mau dala e uku aku ai, i wahi e lilo mai ai ia'u; ina no i papalua, a i ole papakolu ae paha ka huina aHi e uku aku ai'.' (Aole i pau.)