Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 9, 28 February 1924 — HE MOOLELO KAMAHAO No Ko Geofere Lanakila Ana A I OLE KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO No Ko Geofere Lanakila Ana A I OLE KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA.

Ia manawa hopu mai la kekahi o na hoapapa o ua o Mepe!asona ma kona mau lima a kai aku la iaia mailoko aku o ka nimī, me ka nana ole iho i ka hooloiohe o Mepelasona, a me ia hoopuka mau ae hoi i na otelo hooweliweli ia Geofere ina e haiawai hou ae ana laua ma ia mua aku, e panai mai ana oia i ka ino a Geofere i hana aku ai maluna ona. I ka manawa i haaleleia iho ai o Geofere oia wale no, papani aku la oia i ka puka a laka aku Ia a paa, a hoi ae la a maluna 0 ka noho a noonoo iho la no na mea apau i hanaia mai nona Ina minuke mamua ihe. Ia manawa kona hoomaka ana e ike he enemi ino ka kona aia iloko o ke kula, a e pono e makaala mau iho oia iaia iho ma ia mua aku, me ka paa o kona manao ina no ko laua halawai hou he alo a he alo me Mepelasona ma ke ku papakahi ua maopopo iaia e eha ana ke keiki hookiekie a hookano o ka Hema, e hiki hou ole ai iaia ke hoaano mai

no kekahi manawa hou aku. Ua maopopo loa iaia i nei manawa kona hoolilo ana aku i ke kanaka opio o ka Hema i enemi ino loa nona a no kekahi manawa loihi hoi elike me kona noho ana maloko o ke kula, a ua hookaumahaia oia no ia mea, no ka mea he keiki o Geofere i makemake mau i ka noho maluhia a noho aloha ana me na mea apau malalo o ke kula, a aole no hoi o ka hakaka kana n»ea i makemake ai a i komo aku ike kula, aka e kakali ana no nae oia me ka hoomanawanui me ka nana aku i ka hopena e hiki mai ana, a i ka loaa ana o kana olelo hooholo, hoopoina loa ae la oia i na mea apau a hoomaka aku la kona huli ana i kana mau haawina. O ka mea apiki, oiai oia e nana ana i kana mau buke aole hoihoiia o kona noonoo maluna o ka haawina, ua lilo na mea i hanaia mamua iho i mau mea hoohaunaele i kona noonoo; o kekahi mea hoouluhua loa mai la i kona noonoo o ia ka like loa o kona helehelena me ko Mepelasona me he mea la he mau keiki like laua na na makua hookahi. "He mea oiaio anei o ke koko e holo nei iloko o ko'u mau aakoko ua like aku no ia me ke koko e holo la iloko o na aakoko 0 Mepelasona? Ina pela alaila pehea e hoopauia ae ai keia mea pohihihi? "No Everete Mepelasona he keikikane oia na kekahi kanaka koikoi o ka Hema, a no'u nei, he keiki ilihune au i hele Imewa a haaleleia e auwanahele maluna o na alanui o ke kulanakauhale me ka maopopo ole o ko'u hopena, a e ole kekahi mau naau aloha loaa ana keia mau pomaikai ia'u i keia la." MOKUNA IX—Ka Halawai Ana ma ke Ano Kupaianaha. He mu la lehulehu i hala.aku aohe o Geofere i lohe hou mai 1 kekahi mea mai a Mepelasona mai a i ole hoi ia mai kekahi mai o na haumana o ka papa ekolu i hele pu mai ai iloko o kona rumi me Mepelasona. Aohe no hoi oia i halawai iki me kekahi o lakou i kona manawa e hele aku ai a e hoi mai ai mai ai kona manawa kula mai, no ia nele loa lana ae la kona manao hou mai ana kekahi ano hana elike me ia mamua, e hoopoina loa ia aku ana na mea apau o ka wa i hala me ka halawai hou ole aku me kekahi pilikia o ia ano. Aole oia i hoike wale aku i kekahi o kona mau hoa haumana no na mea i hanaia mawaena ona ame Mepelasona, aohe no

"hoi he manaoino i koe iloko ona no ka mea i hana hewa mai iaia, no ka mea ua maopopo iaia pela iho la no na ano hana maloko o na kula nui lehulehu, o na haumanakemo hou o ka papa eha ka uoke mau ia i ka hoohenehene ame na hana hoao a hoonaukiuki lehulehu e ae e na haumana. Aka nae, he mau manao koho wale no keia ona, ua manao oia ua malino loa ke kai aohe ooloku hou ana, aka he kuhihewa nae ia ona, no ka mea, iloko o na manawa apau ma ia hope mai ke hoolala mau mai la kona enemi no ko laua halawai hou a no na hana hoi i oi aku ke ino mamua o ko ka mua. I ka manawa i maalili ai ko Mepelasona inaina ua hoomaopopo oia ma kekahi ano he mea makehewa wale 110 nana ka hoao ana e hooneanea hou i ke kanaka opio lanake wahi ana, a o kona mau manao apau i hoolala ai mamua no ka panai ana inai i ka ino no ka ino e hoopau loa ia no keleahi manawa, no ka rnea ua ike oia me ka maopopo loa aole kona mau hoa e komo pu hou mai ana e kokua iaia no ka hooko ana mai i kona mau manao ino. Ua piha loa oia 1 ka ukiuki i kona mau hoa no ke komo pu ole ana mai e kokua iaia, a ua lilo ia i mea hoonaluea nui i kona noonoo no kekahi manawa mai ka manawa mai i kaiia aku ai oia a hoea i kona rumi mahope o ka haalele ana iho ia Geofere. I ka manawa a Mepelasona i noi aku ai i na keiki e ae e kokua mai iaia, ua nana mai la lakou iaia me na maka hoohenehene. me ke a'o pu mai īaia e pono e hoopau loa i kona manao ino a e hoao oia e hoolilo ia Geofere i hoaloha nona, eia nae, me ia nui no o ka lakou mau a'o mai iaia pela no ka oi loa aku o kona inaina; ua loaa no iaia ka noonoo aokanaka ia wa e malama loa oia iaia iho, aka no leona kokua oleia mai e kona mau hoa ua lilo ia i mea hoehaeha a hoonaukiuki loa mai iaia. Ina oia i hookuuia aku e hele a e hoi mai elike me ka mau, oiai e mau ana iloko ona kona mau manao inaina, aohe mea h:ki ke olelo ae heaha ana la kana hana ino lapuwale loa e hana aku ai. Oiai e mau ana keia mau manao ino a hoomauhala iloko ona, a oiai oia e hele mau ana iwaho i ke anu ma kekahi mau po ma ia hope mai ua loaa oia i ke anu loa, a no ekolu mau pule kailike kona waiho ana maluna o kona moe mamuli o kekahi ma'i fiva. I ka hala ana o ia mau pule, a oiai hoi aole i maalili kona inaina no Geofere. aka nae, ua pau kona manao ana e hana aku i kekahi hana hoopilikia maluna o maloko o kekahi manawa kokoke, aka e kakali oia a loaa kekahi manawa kupono ma ia mua aku. Xolaila, i ka loaa ana o ke ola maikai i kona kino, hoomaka hou aku la kona hooikaika ana e huli i kana mau haāwina me ka launa mau ana aku me kona mau hoahaumana me he mea la aohe mea i hanaia o ka wa i hala, no ia maikai ona i ka lakou nana mai ua hoopau loa paha oia i kona mau manao inaina no Geofere, ma ka mea oiaio nae aia mau no kela naau hoomauhala iloko o Mepelasona kahi i hoopue malie ai, me he anoano la i moe iloko o ka lepo a i ka wa e loaa ai i ke kuaua ia manawa e ulu ae ai. Me ia ano iho la ka ike mau ia mai o ko Mepelasona ano maikai a hala ka haulelau, a hala ka hooilo. Iloko o ia manawa ua nui ka mahaloia o Gelade maloko

0 ke kula nui Vasa. Ua lilo na haawina kula i mea hoihoi mau nana, no ia kumu ua holomua loa oia ma kana mau haamina a pau, o kona holomua oia kana mea i lia nui ai i mea nona e hemo koke ai mai ke kula aku. Ua IMo ka inoa o Gelade Hunatere i mea nui i na mea apau, mai na kumukula a i kona mau hoapapa, aole hoi he mea hookahi iwaena o lakou apau i nele ko lakou hoike mua ae i ko lakou mau manao koho e lilo ana ia Gelade ka makana ekahi me ke kau pu ia mai o kekahi degere kiekie loa maluna ona, 1 ka manawa e pau ai koiia manawa iloko o ke kula. Ma ka ncfna aku mawaena iho o na haumana he mahalo wale no ka lakou olelo nona me ka loaa ole o kekahi manao lili no ko Gelade holomua, a no kona mahalo ia e na kumukula; no keia kumu no, ua lilo maoli oia he mea punaheleia iwaena o na haumana ame na kumukula pu, no ka maikai o kana mau olelo ame kona oluolu pu i na mea apau, he minoaka oluolu wale no ma kona helehelena i kela ame ke'ia mea e halewai

aku ana me ia. Iloko o ka manawa hoomaha o ke kula ma na manawa mawaena o ka hooilo ame ke kupulau, ma ka elua o kona makahiki o ka noho ana maloko o ke kula nui o Vasa, i ke Kulana-j kauhale o Nu loka, oia i hoohala ai i kekahi mau Ia kakaikahi me kona hoaloha a hoarumi pu noi oia o Ade Lorina. Ia manawa he nui na mea e kuai ai maloko o na halekuai no kekahi mau lole lahilahi no ke kau wela, ka humuhumu'ana 'no hoi i mau lole, ka hele ana no hoi ma na anaina hoohauoli a no ka hana pu hoi. Ma kekahi kakahiaka, mahope o ko laua hele ana e kuai i kekahi mau mea a laua i makemake ai inaloko o na halekuai, a ua maluhiluhi maoli no hoi laua me ka pololi pu, komo aku

la laua iloko o kekahi haleaina no ka hoopiha ana i ko laua mau houpo lewalewa, a i ka pau ana o ka laua ai ana, hoomaha liilii iho la mamua o ko laua hoi ana aku i ka hale. Ia laua i u komo mai ai i ka puka o ka haleaina, e ku ana kekahi kanaka opio ma ke pakaukau o ka mea haawi dala, he kanaka niape i ka laua nana mai mahope o ke kua, a me he mea la, e hookaa aku ana oia no kana mau meaai o ka ai ana. Ua ike koke aku la no o Gelade ia kanaka opio ia manawa, a pii e wale ae la no ka ula ma kona mau papalina, a i ka maopopo ana iaia o ke kanaka opio e ku ana o kona hele aku la no ia imua me ka lamalama o kona helehelena, a kau iho' la kona lima maluna o ka lima o ke kanaka opio, a hooho ae la i keia mau huaolelo: , "Auwe, o oe ka keia e Geofere, mahea mai nei hoi oe i komo mai nei? Ke manao mau nei au aia no la oe i ke kula nui o lale ke hooikaika mau mai la i kau mau olelo Latina ame Ilelene, elike me ia au o ke kakau ana ae maloko o kau leka hope loa, eia mai nei ka oe ianei!" I ka lohe maopopo ana aku o ke kanaka opio i ka leo i kamaaina mau i kona mau pepeiao, kona leo i like ka hoene me ko ka lira, huli mai la oia me ke ano puiwa a nana mai la i ka helehelena o Gelade e huli papu aku ana i kona, ka mea .hoi nona ka helehelena ana i olelo mau ai aole oia i ike i kekahi hiona ui a nani elike me ia i loaa ia Gelade. He helehelena hoomahie maluna o ke kanaka opio ia nawa, no ka mea, o ka nani o ko Gelade mau aaliu ame ka nani o kona helehelena ke hoohuiia ae, uaiawa loa ia e hoopiha iho ai i ke kanaka opio i ka hauoli, ka makemake ame ka hoohihi. Wehe ae la oia 1 kona papale a hapai malie ae la me kela kulana e hoike mai ana i kona paa rula a keonimana oiaio, a kunou mai la me ka haahaa loa, a i pu mai la: "Ua hana mai la oe, e ka lede, i kekahi wahi kuhihewa liilii a'u no nae e huikala aku nei ia oe no ia hewa. "Aohe o'u pane aku ma kela inoa au i kahea mai nei, malia paha o hoaoia mai au e hana aku pelir, ina e hiki ana ke loaa mai ia'u ka hauoli o ka hoolauna ana aku ia'u iho imua ou ma ia inoa. "E ae oluolu mai oe e hoolauna aku au ia'u iho imua ou," wahi ana i hooki ana iho, a unuhi ae la i kekahi apa-

na pepa mailoko ae o kona pakeke a haawi aku la iaia. I ka manawa a Gelade i lolie mai ai i ka leo haupu koke ae la oia a hoahewa iho la iaia iho no kona kuhihewa a pii ae la ka ula o ka hilahila ma kona mau papalina, no ka mea, ike koke iho la oia aola ka o Geofere ke kanaka opio ana e ike mai ana, owai nae la ka keia no ka mea, o Geofere ok?oa no kona helehelena mai o a o, aohe wahi i lilo o Geofere? Ua kulike loa ka helehelena o ke kanaka opio e ku mai ana mamua o kona alo me Geofere, aole o ia wale, aka o ka nui no 0 ke kino, na maka no me ka lauoho, ame kela kau 6 Geofere 1 kona poo iluna i kona manawa e kamailio mai ai iaia. I ka loaa ana aku la o ka pepa hoolauna ia Gelade, nana-iho la oia i ka inoa e kau ana, "Everete Mepelasona, o Vereginia," wahi ana i heluhelu iho ai, akalii no a loaa ae la ka maha iaia, alaila nana pono mai la oia i ka helehelena o ke kanaka opio u'i e huli papu aku ana ke alo iaia, i hiki pono ai iaia ke ike mai i kekahi like ole mawaena o Geofere ame ke kanaka opio eku aku ana imua ona. Alaila, ninau iho la oia iaia iho," he mea oiaio anei he pilikoko keia kanaka opio no Geofere ? Akahi maoli ka hoi ke kulike loa o ko i nei helehelena me kona." "E Mr. Mepelasona, e noi aku ana au i kau huikala ana.mai ia'u no ko'u mahaoi. Ke ike maopopo nei au i nei manawa i ko'u kuhihewa maoli, hookahi no kumu o ko'u olohewa ana aku neito ke kulike loa hoi o kou hiohiona me kona, aohe wahi lilo ou ma ka helehelena a ma kou kino." Aneane loa o Gelade e kahea mai, "Kuu kaikunane" i kona manawa o ka ike ana mai ia Everete Mepelasona, eia nae, ua hoopau koke iho la no oia ia manao, no ka mea, mai ka manawa mai o Geofere i hoike aku ai iaia i kona aloha, a ua hoomaka no hoi oia e ike iho i ke kulike loa o kona manao me kona, no ia kumu ua lilo i meg» hilahila nana ke kahea ana aku ia Geofere he kaikunane. "A! o Mr. Geofere Hunatere," wahi a Mepelasona i hoopili mai ai i kana kamailio ana, me ka hulili ano e ana ae la o kona mau maka a ke noonoo pu la hoi iloko ona he kaikuahine ka paha ke kaikamahine e ku aku ana mamua ona no ke kanaka opio ana i ukiuki ai. "Ua halawai au me ke keonimana nona ka inoa au i hoike mai la ma kekahi manawa i hala maloko o ke Kula Nui o lale, no ka mea owau pu kekahi haumana maloko o ia kula," wahi ana, "e huikala mai oe i ko'u ano hoomakae a hookano paha au e olelo iho ai,~a ke manaolana nei au ua loaa ia'u ka hauoll o ka halawai ana he alo a he alo me oe, e Miss Hunatere, kona kaikuahine." "Ke huikala aku nei au i kou kuhihewa, e Mr. Mepelasona, aole au he kaikuahine ponoi nona a kaikuahine hanauna paha, hookahi wale no kumu o ko maua pili ana, ua hanai like ia maua malalo o ke kaupaku hale hookahi a e na makua hooleahi hoi, a he mau lala like maua a elua no ka ohana Hunatere o Burukeline nei." v "Aha! Pela ka, ea? Ina pela e huikala mai oe ia'u, aka ua pili no hoi ha olua ma ke ano he mau hoahanau hanauna. No kekahi manawa aku nei i hala ua hoike mai o Geofere Hunatere ia'u na kona anakala ka i hanai, malama a i hoonaauao iaia, pela anei ka mea oiaio?" (Aole i pau.)