Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 10, 6 March 1924 — KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI, AME KE KU ANA MAI O NA MOKU. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI, AME KE KU ANA MAI O NA MOKU.

(Hoomauia inai.) Mahope iho o ka olelo kauoha a lta makuahine o Kaumualii, ua haalele iho la o Lono Kapena Kuke ia Waimea, Kauai, a holo aku la oia a ku aku la ma ka aoao komohana akau o Amerika, a i ka hala ana o kekahi mau malama, ua hoi hou mai la oia a ku ma keia paeaiiia, o ia hoi ma ka. akau aku o Maui hikina. I ka la 20 o Xovemaba, o ia makahiki uo, 1778. I ke ku ana mai o Lono ua holo mai o Kalaniopuu mai Hawaii mai, a Maui, e kaua mc Kahekili; i ko laua kaua ana, ua lilo ka aoao hikina o Maui ia Kalaniopuu, o ia hoi ke kaua ma Hamakualoa; i ka pau ana o ke kaua, ua hoi mai la o Kalaniopuu a noho ihola ma Wailuaiki, Koolau o Maui. Moe iho Ja lakou malaila ia po, a ala ae la i kakahiaka nui, ike aku la lakou ia Lono e ku kokoke mai ana makai koke aku no o lakou, a ua kapaia ka inoa o ia Avahi moana 0 Haaluea; iko aku la lakou i ke ano o ka moku ame na mea apau maluila o ke kia, ame na puka e hamama mai ana, ma ka aoao o ka moku. Kaliaha ae la na kanaka mauka aku nei, i ae la kekahi i kekahi. Aia ho ka puka o ka v.-aiki a kakou 1 lohe ai he mea kani. Mamua aku o ia manawa, ua loheia he mea kani ka waiki, no ka mea ua holo mai kekahi poe kanaka mai Kauai mai a i Oahu nei, a olelo mai la i ko Oahu poe kanaka, i na mea apau a lakou i ike ai no Lono (Kapena Kuke). A lohe kekalii kanaka no Ilawaii mai, e noho ana ma Oahu nei, i ka lakou olelo ana. i n;i mea apau no Lono; o Moho ka inoa o ua kauaka la, oia no ka i holo :iku mai Oahu aku nei a loaa o Kalaniopuu i Maui, a, hai aku la oia i na mea apau ana i lohe ai no Lono. Ninau mai la lakou iaia, i ke ano o ka moku ame kanaka. Hai mai la oia i ke kia ame ka pe'a, ame ka hae. Ninau hou mai la lakou i ke ano o kanaka. Hai mai la oia. he kanaka keokeo, he ili alualu, he poo kihikihi, ua manaoia lie akua lakou, he pele no ka mea, ua ikeia aku ka a ana mai o .ke ahi ma ko lakou waha, a he puka "waiwai ma ko lakou aoao; ua puka loa iloko o ko lakou kino; a ma ua puka la e uao iho ai k 0 lakou linia, a unuhi ae la i ka hanaoi, ame ke kanikani ame ka hao, ame ka lei, ka 1010 ame ke kui amo na mea e ae apau. Ka. keia kanaka i hoakaka e mai mamua i ke ano o ka haole auie ka moku, mahope o ke ku ana mai o ka moku, ame na mea.apau a ];i kou i lohe ai. Ua like io no me k lakou lohe ana mai i ua kanaka I: Oiai e .noho 'āna ke alii 0 Kann

hameha ma Hana, Maui, liikina ia manawa, ua ku mai la ka moku o Lona, alaila holo aku la o Kamehameha a pii iluna o ka moku, a ahiahi ae la, ua nalowale ka moku ma ka moana, a moe no o Kamehamoha ma ka nioku ia po, ua manao na kanaka ua laweia o Kameliameha i Kahiki, minamina nui loa lakou ia Kamehameha, a uwe iho la lakou ame Kalaniopuu, i ka lilo o Kamehameha. A kakahiaka ae o kahi la, hoihoi mai la ka moku ia iuka, alaīla nalowale liou ka moku, o ka nalotvale ana ia, o ia ka holo ana i Hawaii. (Aole i pau.)