Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 11, 13 March 1924 — Page 4

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

EHA

            @@@rina nei i hookahi pule wale no au e noho ai me ia; he alua pule okoa aku a oi i koe, o ia mau pule nae ua manao au me papa ame mama au e noho ai, oiai o laua pu kekahi i makemake ia'u no kekahi mau pule, e hiki ole ai ia'u ke hookaawale @@@ iho mai a laua mai iloko o ia manawa."

            "E ae mai oe e ninau aku au, aia ihea kou home?"

            "Aia maloko o ke kulanakauhale o Burkeline."

            "Oiaio ka hoi; ua hoike mai no ka hoi oe la, ua palaka iho la nae hoi au.  He hoomanao nei au i ka Mr. Hunatere opio mea o ka hoike ana mai ia'u aia maloko o ke kulanakauhale o Burukeline oia kahi noho ai."

            "Aole makou e hookuu koke aku ana ia Miss Hunatere nei e hoi no kona home ahiki i keia Poaono ae, e Mr. Mepelasona, no ka mea, e haawi ana makou i kekahi anaina hoohauoli ma keia hale ma ke ahiahi o ka Poaha no kona hanohano, he mau la lehulehu aku nei i hala ka hoopukaia ana aku o na palapala kono i na hoaloha a ke manaoio nei au e hiki mai ana ia poe ma ia ahiahi.  Ua lohi loa keia manawa e haawi aku ai i kekahi palapala kono nau aka nae, in a e apono ana oe no kou hiki m@ ma ia po e hauoli loa ana makou ke hoea mai oe ma ke ano he malihini hanohano na makou ma ia po."

            Ua makemake loa ke kanaka opio e loaa aku iaia kekahi paiapala kono, oiai nae ua lohi loa ia manawa e malamaia ana o ia anaina hoohauoli, aka nae, nonoi mai la no oia i pepa kono a i ka loaa ana aku haawi mai la i kona mahalo me ka hoike @@ mai i kona hauoli in a e hiki ana iaia ke hooko mai i ke kono, @@@@ nae o ka mea nui loa ia iloko o kona noonoo ia manawa o ka hele hou mai, i loaa ai i manawa nui hou nona e hui ai me @@ lede opio.

            I ka loaa ana aku la, ku ae la oia iluna, a me kekahi kunou @@@@@@ loa kaha aku la oia hele, me ka mau o kona makemake @@ Miss Hunatere, me ka ikaika o kona manao e hoao oia ma @@ ano apau i mea e lilo ai oia iaia.

            Ua kau aku la oia maluna o ke kaa a holo aku la i kai, a haa@@@@ iho ia i ke kaa ma kahi kokoke i ka halepule Gerake, e ku ana me ke alanui Borodawe, no ke komo ana aku iloko o kek@@@ hale halawai, kahi on a e hui aku ai me ka hoaloha on a @@ @@@@wata.

            @@@ e kele aku ana no ia hale e kaalo mua aku ana oia mamua o kekahi wahi kuai pua a mahope mai o ia wahi he wahiwe nona paha na makahiki aia ma kahi o ke kanalima i kana koho aku.

            @@ wahine maemae oia ma kona mau aahu a ma kona hele @@@@ he oluolu kona nanaina, a i kana hoomaopopo aku o kekahi oia o na wahine kuai a kalewa pua maluna o na alanui, @ oiai o ka manawa ulu nui no hoi ia o na pua, a he nui na pua nani e loaa ana ia manawa, a ua hoonohonohoia no hoi na pua me ke kupono a makehehi i na maka ke ike aku.

            No ka maikai a akamai loa o ka hoonohonohoia ana o na pua i umeia aku ai kona noonoo me ka makahehi loa, no ka @@@@@ kanaka opio makemake nui loa oia i na pua, a he ka@@@@@@ loa no hoi na manawa i ikeia aku ai oia e hele wale @@@ ana aohe pua ma ka puka pihi o kon kuka.

            He pua helotrope ke kau ana ma kona kuka ma on a manawa o ka hele ana ae i ka home o ka ohana Lorina, eia nae, @@@@ a e ane maloo loa iho ana, nolaile ku iho la oia mamua @@@@ pakaukau kuai pua a ka wahine no ke kuai ana i pua hou @@ kahi o ka pua i maloo.

            O kekahi opuu rose kana o ka wae ana me na lau uliuli e @@@@@ i ke au, a oiai oiai oia e paa ana i ka apana dala iloko o ko @@ @@@ kiola aku la oia iluna o ka uha o ka wahine, a e ane@@@@ @@@ ana oia e hele aku, me ka loaa ole mai o kana koena @@@@ kau e mai nae ka wahine i kona lima no ke kaua ana @@@ iaia.

            Oiai oia e nana pono mai ana, ua haalulu anoe wale ae la no kona kino, haalulu kona mau lehelehe a haloiloi mai la hoi na waimaka ma kona mau maka, a me ke kaikai pu o kona hanu o ia e hoomanawanui mai ana, me he mea la ua ilihiaia oia.

            O kona mau papalina ame na maka ua halu'a mai no ke kahiko, a e hoike mai ana me ka maopopo loa ua komohia oia iloko o kekahi mau haawina kaumaha i na la mamua aku o kona ola ana, he mau aline ke kau mai ana ma kona lae ma ka aoao aku,he mau alina i loaa iaia i na makahiki lehulehu mamua aku.

            "O" wahi ana ihooho mai ana, i ka manawa e makaukau ana o Mepelasona e hele aku. "O, ea e Geofere, ua poina loa no anei oe ia'u?  O Magare no hoi au.

            Ku iki iho la o Mepelasona no nei olelo a ka wahine, nana aku la iaia me ke kahana loa, me ka haka pono aku la o kona mau maka, me he mea la e noonoo ana no kana wahi mua i ike ai iaia.

            "O Magare!" i hoopili aku kana kamailio ana.  "Aohe a'u wahine i ike mua ai la ma ia inoa, a eia hou, aole o Geofere ko'u inoa e ka wahine."

            "O e ka opio aole hiki i ko'u mau maka ke hoopunipuni mai ia'u o oe okoa no kena o Geofere a pau," i pane mai ai ka wahine kuai pua.  "Aole e hiki ke poina na helhelena o ke keiki a'u i aloha ai ia'u. ke keiki a'u i hanai a i malama ai hoi iloko  na makahiki elima o kona ola ana.  Aole anei e hiki ana ia oe ke hoomanao iho no'u e ka opio?  Ua palaka loa no anei ia oe na moa au e hanai ai, a pela pu me na rabati ka @@ no hoi ame na wahi moa keiki elua.  A, e hoao oe e e noonoo iho no ia mau mea e Geofere opio, alila hoike mai ia'u no ko Keaka hopena mahope o kona hoeha ana ia oe me ka pauku aau a holo aku me oe i kahi e a haalele iho ia'u me ka manao ua make au. he mau makahiki lehulehu aku nei i hala."

            "Heaha la ka keia wahine luahine e kamailio mai nei, ua pupulei'anei oia?" i nalu iho ai ke kanaka opio i hoopahaohaoia iloko on a.

            "No'u iho ua huikala aku au iaia no kela hana ino loa ana i hana mai ai maluna o'u a maluna ou," i hoomau mai ai ka wahine i kana kamailio ana, me ka noonoo ole mai i ko Everete kumau aku," a ua hoopoina pu aku no hoi au i na mea i hala mahope, in a no ko'u ike hou aku iaia, me ka loaa ole iho o ka manao kaniuhu iloko o'u no ko'u noho mahemaha ma keia ao iloko o keia wa luahina o'u no ka mea, ua laukanaka no au i ke Akua ame kona mau anela, me ke kaukai ole aku na kekahi uhana e malama mai ia'u.

            "Ea ke ike aku nei au ua poina loa io no oe ia'u ua poina loa oe ia Magare, oiai nae, o kau mea pipili a makemake loa ia i kou mau la kamalii e pili mau mai ana me a'u."

            "Ua hoike aku nei au ia oe i ka mea oiaio loa aole o Geofere ko'u inoa a aole no au oia," i palua aku ai ka Everete hoole ana.  "He mea okoa loa kau e ka wahine, e noonoo la.  No'u iho la ea, aole au i ike iki ia kanaka o Keaka au i olelo mai nei nana oe i pepehi, a pela hoi me Geofere, ame kona hoeha ana i kekahi mea, he oki loa,a ohe au i ike i ka holo ana o Keaka, aole no hoi i ike iki ia oe mamua, o ka makamua loa iho la no keia."

            Ma keia manawa ke noko la ka wahine i ka uwe a no ka haloulou loa mai o kana uwe ana, ua komohia pu iho la ke aloha iloko o ke kanaka opio, oiai nae, ua hoopihaia oia i ka ukiuki i na minuke mamua iho me kona hoihoi ole e ku loihi hou aku e nana i ka wahine kuai pua.

            "Ua poina loa ia oe ia'u; o oe no o Geofere a'u e ike aku nei me ka maopopo loa.  "Malia paha no ka eha ana o ko poo i ka pauku laau a Keaka i nou mai ai i pouli loa ae ai kau hoomanao ana no'u a pela hoi me kana mea i hana mai ai nou mahope o kona lawe ana ia oe me ia ma kela po ana i pepehi ai ia kaua?

            "Aneane loa e naha kuu puuwai i ka hoomaopopo iho aole ou ike mai ia'u, a mea nana oe i malama oiai e noho hana aku ana malama o ko makuahine ma ke ano he wahine malama keiki, na'u no hoi oe i malama i kou wa bebe loa ahiki i ka loaa ana ia oe he eha makahiki, a mai ia manawa mai ko'u ike hope ana ia oe."

            "He wahine oluolu a lokomaikai ko makuahine, he aiai kona helehelena e like me ka pualilia, a he mau onohimaka hoi kona i like aku ka uliuli me iko ke aouli e kau mai la i ka lewa.

            "Aloha ino oe!" aole oe i ike i konahelehelena i kona manawa i make ai, no ka mea ua hoohiki aku o Magare imua on a nana oe e malama elike me ka maikai loa ana e ike ai; oia wahine nana oe i malama owau no ia e noho aku la au e ike mai la.  O oe ka punahele ame ka haaheo o kuu naau iloko o ia mau makahiki elima a'u i malama ai ia oe, a ke ike aku nei nae au aohe ou hoomaopopo mai."

            "Ua kuhihewa nui loa oe, e ka wahine,a no ia hemahema liilii ou ke huikala akunei au ia oe," i pane aku ai o Everete me ka piha on a i ke aloha i ka wahine e hiolo mau maia na na wamaka.

            Ua maopopo ia kaua, e ka makamaka heluhelu ma keia, ua kuhihewa loa ka wahine, no ke klike loa o ko Everete helehelena me ko Geofere; owai la hoi auanei ia mea hoohewahewa ole in a he kulike loa ka helehelena o kekahi mea au i ike ai me kekahi mea akahi no oe a ike aku.

            Ua manaoio loa o Everete ma keia manawa ua halawai oia me ka wahine nana i hanai ia Geofere i kona wa he kamaiki, no ka mea ke hoomanao la oia i ka Geofere mea i hoike mai ai aohe no hoi he haohao ana iho iloko on a no ke kumu o ke kuhihewa ana o ka wahine iaia, no ke kulike loa o kona helehelena me ko Geofere.

            Aku ua lilo i mea hoonaukiuki iaia ka olelo ana ae pela, oia hoi ke kulike o konahelehelena me ko kona enemi, aole no oia e kamailio iki aku ana i ka wahine no ia mea, aole no hoi i moeuhane iki e hoikeia mai ana kekahi mea pihihi i hunakeleia no kekahi mau makahiki lehulehu i hala aku iaia.

            "O ko'u inoa o Everete, o Everete Mepelasona, o ko'u makuahine ke ola mai nei no, aohe no hoi he like o konaheleheilena me ka hinuhinu, a he uliuli na onohiamaka e hulili mai ana iloko o ke keokeo.

            He helehelena ko ka wahine e hoike mai ana ia manawa ua hoopuha loa ia aku oia i ke kahaha no nei mau hoakaka aku la a Everete.  Ke luli la kona poo i o a ianei, me he mea la aole hiki iaia ke hoonana i kona naau kaumaha me kona manaoio i nei mau hoakaka aku la a Everete. He luli la kona poo i o a ianei, me he mea la aole hiki iaia ke hoonana i kona naau kaumaha me kona manaoio i nei mau hoakaka aku la Everete.

            "O ka inoa o ko makuahine o Annie," wahi hou a ka wahine.

            "Aole; o ka inoa o ko'u makuahine o Esterla."

            "O Estela!" i nana pono mai ai ka wahine i na maka o ke kanaka opio.  "Malia paha o kekahi inoa e ae ia on a.  Aole anei he hinuhinu o kona lauoho ehuehu a he helehelena oluolu a minoaka mau hoi kona ke nana a ke kamailio mai?" wahi a wahine.

            "Aole; aia hoi paha ka like ole la, o konlauoho he uliuli piipii paa loa, elike me ka uliuli o na eheu o ka manu revena o ka waonahele, a aole hookahi mea kamailio nona i ka oluolu, no ka mea he wahine pikanana mau oia, he haakei a he wahine pikanana mau oia, he haakei a he kohu moiwahine iloko o kona nani nui.

            "A oia iho la ke ano o kou makuahine la?" i ninau mai ai ka wahine kuai pua..,

            "Ael o ko'u makuahine ponoi oia,a owau nei hookahi wale no hoi kana keiki," wahi a Everete.

            "Kahuhu @ kupanaha maoli hoi ha ka!" i kani iho ai ke uku a ka wahine me na wamaka o kona hoka ma kona mau maka.  "Ua loaa iho nei ka manao kuhihewa loa ia'u ua hui hou ai me kuu keiki hanai, eia ka aole.  Ua huli au iaia ma na kihi eha o ka honua nona iloko o na makahiki he umi- kumamawalu i halame ka manao e loaa ana, aole nae.

            "Nawai no hoi e ole ko'u kuhihewa ia oe i ka like loa no hoi o kou helehelena me kona, me he mea la he mau keiki mahoe olua a eia nae, ma kekahi ano malua ua kapeke iki no kou like me kona, no ka mea ua paha kona helehelena i ko ka manawa mua a'u o ka ike hope ana iaia.

            "O e Keaka, e loaa ka maluhia i kou uhana in a ua make oe, aka nae, o kahi au o ka haalele ana i kela keiki aia la ia mahea, e hoike mai ke au o ka manawa ia'u, i ike aku ai ai iaia mamua o kuu make ana?"

            Kulou iho la kona poo maluna o kona umauma a hoomau iho la i kana namunamu liilii ana, me ka loaa o ka ike maopopo iaia ia manawa no kona kuhihewa loa ana o ke keiki ana o ike ana mai o Geofere no la ia ana i luhi ai a nui a nalowale mai kona mau maka aku.

            No kekahi manawa pokole ko Everete ku ana iho me ka kaupuupu mau iloko on a e hoike aku i ka wahine i kahi e loaa iloko on a, kaohi malie wale iho la no oia iloko ona.

            Ua lilio keia kaua loihiia ana on a i mea hoonanauki loa iaia, no ka mea ua hala ae la ka manawa ana e hui aku ai me Vanawata, no ia kumu aohe oia i ku hou iho, o noke hou ia mai i ka niele e ka whaine, nolaila hele aku la oia me ka awiwi loa no ka hale halawai me ka mau o kela noonoo iloko on a no ka wahine ame kana mau kamailio iaia, a ke hoomauopopo pu la oia he wahine kauwa keia i halawai iho la me ia na ka ohana Hunatere, a me he mea la mahope iho o ka hookamaia ana o Geofere e ka anakala on a i nalowale ai oia, mamauli o kekahi ano ulia i loaa ai oia i ka ohana Hunatere a malamaia.

            Ua hiki ole iho la iaia ke hoomaopopo i na mea a ka wahine i kamailio mai ai no ka pa ana o ke poo o Geofere i ka pauku laau a Keaka o ke kiola ana mai, a pela hoi kona holo ana me Geofere no kekahi wahi me ka manao e pee loa, no kona manaoio ua make o Magare.

            NA ANOAI O KAUALILILILEHUA O PALOLO

            E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe: - E oluolu mai kou kapena, e hookomo iho i keia mau hunahuna meahou o Kaualililehua o Palolo nei.; a na kou ahonui hoi ia e hii hele ae ma na kauaulu o ko kaua mau mokupuni, mai ka hiki ana a ka la, a ka welona a ka la i ka mole olu o Lehua; o ia iho keia malolo nei:

            Na Hana Kula Sabati

            Eia ke nee mua ne in a hana o ka pono o ko ke AKua aupuni, ma Palolo nei, malalo o ke alakai ana a ko makou makua oluolu, Mr. mahoe e paipai a e hoolanalana ana i ka manao o na hoahanau, e ala, a e hopu, a auamo i ke ke'a o Kristo, a he mea olaio, ua ala mai na hoahanau me ka lokahi, a ke ike aku nei au, ke naue ae nei na makuakane, ame na makuahine, hui pu iho hoi me na opio ame na pokii e alakaiia ana o Mrs. King, hele loa i ka nani na hana pono ma keia awawa.

            Aole keia o ka manawa mua o ka hanaia ana o na hana pono ma keia awawa; he nui no na wa i hooneeia ai imua, aka, elike no me na kokoia o ke au o ka manawa, aia no he mau huia ma ke alahele, no ko ke Akua aupuni lani; aka, ma ko'u mamaoio ma keia hoonee hope ana, ua kukuluia iho ia maluna o ka pohaku paa, aole hoi maluna o ke one hehee; a e ikeia penei:

            Makua alakai Mr. Mahoe, Joseph K. Kapono, pres. Kula Sabati aohe hope, Mrs. Mary Kamakau, Jr. puuku; Mrs. Magaret Iao, kakauolelo hoopaa moolelo; Jos. Iao komite ohi dala iwaena o na hoahanau i hiki mai i ka halawai; Mrs. Jow King, alakai himeni, ma ka olelo Hawaii, Mr. Kekapa, alakai himeni ma ka olelo Bertnia.

            O ka mea nae i nani loa ai, mamuli o ka ae maikai ana mai o keia kumukula, i kekahi rumi nui oloko o ka halekula, e noho ai ka halawai a na hoahanau pela iho la i hele loa ai i ka u'i a oiai mamua aku nei iloko no o na home e malaaia ai na halawai Poaha, ame Sabati.   

            Nolaila, eia hoi ka'u wahi kau leo ia oukou e na haipule iloko o Kristo e hoomau i ka hana maikai imua loa no ka pomaikai lani o ko kakou mau uhane.

            Puanuanu Keia Mau La.

            He oi aku a ka puanuanu o keia mau la ke hoi hou mai nei elike me na la i hala aku la ke pa mai nei ka makani mai ke kukula hema mai, e lawe mai ana i ka ua ame ka makani hu'ihu'i pu, e pupue ai oe iloko o ka huluhulu moe kehau a o Palolo aole no Milolii.

            Ka Wili Pohaku o Palolo Nei

            Eia ka wili pohaku o Palolo nei, ke hana nei i ka po a i ke ao, e mau ana a e hoolilo ana i ka paakiki o ka pohaku i mea ole mamua o kona alahele, neia hana imi dala ame gula a ka haole, a'u e olelo ae nei, ke hu nei ke gula ame ke dala ma Palolo aole mai mua mai o ko'u noho ana ma keia wahi, no iwakalua makahiki keia, a akahi wale no i keia mau lahope e nee nei.

            Ua lawa ae la au maanei, ua pau loa ae la no na wahi anoai o ua uka iuiu nei o Palolo.

            Me oe e Mr. Lunahooponopono opio ko'u aloha nui, ame kou mai keiki hoonohohua kepau ko'u welina pauole.

            Kooukou no a man,

            SAM P. KEPANO,

            10, Ave Palolo, Feb. 25, 1924

HE PUOLO WAIMAKA NO KUU AUNTY ALOHA MRS. PUA PAU UA HALA

            I ka Lunahooponopono o ka N@pepa Kuokoa, Solomon Hanohano; Aloha malihini kaua:- E oluolu mai hoi oe ia'u in a he rumi kaawale kekahi o ko kaua moku, ka Nupepa Kuokoa, no'u hoi ia rumi, no kela puolo e kau ae la maluna, a nana hoi ia e uwila aku ma na kihi eha o ka aina mai ka puka ana a ka la ma Kumukahi, ahiki aku i ka welo ana a ka la i Lehua i ike mai ai na makamaka ame na hoaloha o kuu aunty aloha, i haalele mai ia akou kana poe keiki, ame na moopuna he nui a lehulehu, e paiauma aku ana nona.

            Oiai au e nanea ana i ka la'i kupolua o ka aina i ke kai malino a ehu, ka haupa ole ae, he lono kaumaha e hiki ana; oiai au ame ka'u aliikane e paina ana i ko maua aina kahahiaka,hiki ana ko makou pokii kane, Mas. Piko Kailikini, me na holoholona, a hui ae la makou.

            Ninau aku la au iaia: Nowai keia holoholona @ Pane kela ia'u, nou keia lio.

            Puiwa ae la kahi noonoo; a ninau hou aku la.  Heaha keia Pane kela; ua heleponoia mai nei oe, e hele, o loaa aku ana paha o mama ia oe, aole paha.

            Auwei he manawa iho la ia o ke kaumaha.  Pau ae la kahi noonoo pono; olelo aku la au i ko makou pokii kane, e pii mamua a mahope aku au, pii kela hoomakaukau iho la keia i ka puolo, kela o keia aohe hooponopono, kau i ka lio o ka piiaku la no ia, ahiki iuka, kali aku la o ko kaa.

            Nolaila nou o Mrs. White ko'u mahalo nui, oiai nau i ha'i mai i keia lono kaumaha no kuu aunty aloha; oluolu e lawe aku i ka'u hoomaikai palena ole no'u.

            Oiai no e nauki ana o ka hoea mai o ke kaa, no ka mea he kowa mamao no keia e hele mai ai; i ka hiki ana mai o ke kaa, o ka hora 1:00 ponoi ia.

            Huialoha iho la me ka'u mau keiki, Mr. Chas. Johnson, ame kona pokii David Kanehoalani, aole i nanaia keia loa, oiai laua e kii mai ana ia'u ko laua aunty.  Aloha wale kuu poe keiki i hooneleia i ke tutu a pela hoi makou na keiki i ka mama.

            Puka mai la ka'u mau keiki, o ka @uliu makaukau koke iho la no ia, kau i ke kaa o ka hele iho la no ia.

            Hiki i Waimea, hui me ko'u pokii kaikunanae, Pai, Jr., ninau aku la, pehea o mama@ Ha'i mai la kela; o mama ua haulei Auwe hoi ka mea ehaeha o ka naau e; na ka waimaka no e hana!

            Nolila ua pauaho mai la kuu aunty i keia ola honua ana, i ka hora 1:00 o ka la Sabati.  Feb. 10, 1924.  No ka makahiki i hanau ai, aole i maopopo ia'u; auwe kuu minamina pau ole no kuu aunty heleloa, ua pau, ua nalo no ka wa mau loa.

            Hiki ana aku, e waiho mai ana ke kino oni ole o kuu aunty, auwe ka mokumokuahua o ka noonoo, huiae la me ka poe pokii, na keiki ame na moopuna iloko o na kumakena ana no ka makou mea aloha.

            Ku kiai iho la ia po a ao, Poakahi, hora 4:20, hoi aku la ka lepa i ka lepo a o ka uhana i ka Mea no Nana i haawi mai.

            Nolaila e hoonaniia no kona inoa u@@ na lani kickie loa, he malu ma ka honua, he aloha i kanaka.

            Nou e kaina Mrs. Mary Robins ko'u waimaka; e lhe aku ana oe o mama ua hela, ua nalo no ka wa mau loa; ua pau kana hana ma keia ao, ua kuu kona luhi.  Auwe, kuu minamina.

            He makua e lelepau ana ia kakou na keiki, a pela no hoi ia oe e kuaana, Mrs. Peter Kahea, pau ae la ka hulu akua, oiai he hulu loaa ole ia kakou; me ka minamina!

            Ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai piha i ka Hui Kaahumanu, ma o kona mau lunahooponopono, ame na lala no apau, i ka lakou makana pua, ame ko lakou ku kiai pu ana me makou no ka makou mea aloha he makua.

            Oluolu elawe aku i ka'u hoomaikai, a na ka Haku no e hoopiha iho i ko oukou Waihona.

            Me ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, ko'u mahalo nui, ame na keiki hoonohohua o kou papapa'i kou adien.

            Owau iho no me ka naau luuluu,

            MRS. KALAWA HIGGINS,

            Keauhou, N. Kona, Hawaii, Feb. 22, 1924.

KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI AME KE KU ANA MAI O NA MOKU MA KA PAEAINA O HAWAII NEI, AME KA OLELO KAUOHA A KO KAKOU ALII.

(Kakauia e J. H. K.)

(Hoomauia mai.)

            Mamua o ke ku ana aku o ka moku i Hawaii, eia no ke alii o Kaniopuu i Maui nei kahi i noho ai, e kuka kamailio ana oia me kona mau koa no na mea e pili ana i ke kaua me Kahekili no ka mea, ia mau la he kapu, aole e pono ke holo na waa, no ke kapu i ka makahiki.

            No ka ike ana no hoi kekahi o Kaniopuu ia Lono i Maui manao iho lo oia, ua noa ke kapu o ke kai no ka mea ua ku mai ke Akua o Lono, a pela oia i manao ai, e hoi.

            I ka hoea ana mai o ka moku mawaho mai o Kohala, Hawaii, ua uhi paa pu ia na mauna o Hawaii e ka hau, kokoke ma Kukuipahu, kona wahi i ku ai o ka la elua ia o Dekemaba A.D. 1778

            Holo aku la na kanaka e nana i ka moku, a ike aku la lakou i na haole e ai ana i ka ipu aimaka, alaila olelo aku la lakou penei:

            He akua io no ka, ke aiia mai la ka i'o o ke kanaka, a ke a mai la ke ahi iloko o ka waha.

            Kuai iho la o Lono i kekahi puaa hookahi malaila, no hookahi pauku kakai, i mea ko'i a i mea makau hoi kekahi.  I ka loaa ana o ka puaa ia Lono ua haalele iho la o Lono ia Kukuipahu, a holo aku la oia mawaho mai o Hamakua, Hawaii.

            I ka holo ana a ku malaila, he mau la, holo aku ana a mawaho mai o Hilo; a pela aku, ku ma Puna, a pela aku ana ma Kau, a kokoke e puni o Hawaii.

            Ua ku mai la o Lono ma Kealakekua, Kona, o ka la 17 ia o Ianuari, ka makahiki hookahi kaukani ehiku haneri kanahiki- kumamaiwa, (1779).

            Ua paa ka manao o na kanaka, he akua io no o Lono, a o kona moku he heiau ia, a ike aku la lakou i kekahi poe haole e okomo ana i ka lopi ma ka aoao o ka moku, ua kapa aku lakou i ka inoa o ia poe haole o Mokuhalii ma na akua kalaiwaa.

            A ike na kanaka i kekahi poe haole he ahi ma ko lakou waha ua kapa aku lakou o Lonopele, no ka manao o na kanaka he akua lakou; hele nui aku lakou e hoomaua ia Lono.

            Hele nui aku la na wahine ma ka moku e hookamakama ai me na haole.  Haawi nui mai la na haole ia lakou i ka hau ame ke aniani,a i ka nana ana o na wahine i ke aniani a ike aku la lakou i ko lakou mau aka maloko o ke anini, ma ka'u iho la lakou, no ka nui loa o ke aka maloko o ke aniani ke nana aku.

            Holoi iho la lakou i ka heu o ke aniani, a pau ae la ka ike o ke aniani a minamina nui loa iho la lakou ia mea, no ka mea ua pau aku la ka ike.

            No ka manao nui o na kanaka ia Lono he akua io oia; nolaila hoomana nui lakou iaia me ka hilinai nui ana aku maluna ona.

            Haawi wale aku la lakou iaia i ka puaa ame ka ai, ame ke kapa, ame na mea apau a lakou i ike ai, he mea pono ia elike me ka haawi ana aku imua o na akua, aole lakou i kuai aku ia mea.

            Hookokoke aku la na kanaka imua on a, me ke kulou ana iho ilalo, a hoolei aku la i na kapa ulaula maluna o kona mau poohiwi, a hoi hope mai la lakou, haawi aku i na puaa ame kela mea keia mea me ka olelo loihi ana, ame ka olelo wikiwiki, o ia ka pule ame ka lakou hoomana ana a ka poe kahiko.

            Ina i hele o Lono mauka o ka aine, holo aku ka nui o na kanaka no ka maka'u, a o ke koena iho i kow kulou lakou ilalo me ka hoomana ana aku iaia.

            Alakaiia aku la o Lono ma na hale o na akua, a iloko no hoi o ka heiau, a ua hoomanaia oia malaila e na kanaka.

ELUA KANAKA I LAWE PONOI AE I KO LAUA MAU OLA.

            E hoakaka ana kekahi lono mai Kauai mai o ka loaa ana ae, e pili ana i ka lawe ponoi ana ae o Kama he kanaka Okinawa, he kanaka hana noloko o ka halekaa ma Lawai i kona ola ma o kona oki ana ae i kona opu me ka pahi.  Loaa aku kona kino make i kona mau hoaloha ma ka Poakahi maloko o ka ulu kiawe.  He 38 on a mau makahiki a iaia i make aku la ua haalele iho oia i kana wahine ame eha mau keiki.

            O ke kumu o kona lawe ana ae i kona ola ma ka oleloia no kona ilihune ka ame ka hiki ole iaia ke malama iaia iho ame kona ohana i na mea e pono ai keia ola ana.  He kanaka hana oia no ka Mahiko o McBryde, a he kanaka malama apana ko oia malalo o ka aelike mahi.

            O ka lua o na kanaka i lawe ponoi ae i kona ola, a he kanaka hana pu no hoi no ka mahiko o McBryde, he Pake no Eleele, a i kaawe maoli oia iaia iho, a o ke kumu o kona hoopokole ana i kona mau la, aohe mea i maopopo, a me he mea la, no ke kumu no paha i like me ko kela Okinawa i lawe pu ae i kona ola.

            OMAHA, Mar. 7- Maloko o ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Federala J. W. Woodrough o ka waiho ana mai i keia la ua hoakakaia o kela mau hapa o ke kanawai hookapu waiona lahui e hoakaka ana no ka hoemi ana mai i ka inu waiona ma ke ano he mea hoopilikia i ka lehulehu ma o ka hookapu ana i na wahi i hopuia no ka waiona, ua ku-e loa i ke kumukanawai.

           

HOOLAHA I KA POE PAA AIE.

            Ma keia ke haawi aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho nei, i hookohuia i Kahu no ka poe paa aie ame ka poe paa mahele o ka HONOLULU BREWING AND MALTING COMPANY, LIMITED, he hui Hawaii i hoohuiia, i hoopauia ma ke kauoha a ka Puuku o ke Teritore o Hawaii, i hanaia ma ka la 21 o Feberuari, 1924,, i ka hoolaha i ka poe paa aie apau o ka hui o oleloia, e waiho mai i ka lakou mau koi iaia, ke Kahu i oleloia. ma kona wahi lawelawe oiahana 916-26 Alanui Papu, Honolulu. iloko o 90 la mai ka la aku o ka hoopuka mua ia ana o keia. o hoole mau loa ia aku no ia mau koi.

            Honolulu, Feberuari 22, 1924.

            TRENT TRUST COMPENY LIMITED. kahu no ka Poe Paa Aio ame ka Poe Paa Mahele o ka HONOLULU BREWING AND MALTING COMPANY LIMITED WATSON & LYMER, na Loio no ke Kahu i oleloia 517 Hale Kauikeolani, Honolul.

            6597- Feb. 28: Mar. 6, 13, 20, 27.

            E Hookaawale i Kekahi Hapa o Kou Ukuhana

            ma o ka hoahu ana maloko o ka Banako i loaa ai ka hauoli i kou ohana. 

            O ka hoomakaulii, o ia ka mole o ka nohona ulakolako ana.

            Ua makaukau mau makou e lawe mai i kau mau hoahu liilii

            CHINESE- AMERICAN BANK

            Kihi o na Alanui Mor ame Nuuanu.          Honolulu. T. H.

            Pahu Leka 2000                                         Kelepona 6119