Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 11, 13 March 1924 — KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI AME KE KU ANA MAI O NA MOKU MA KA PAEAINA O HAWAII NEI, AME KA OLELO KAUOHA A KO KAKOU ALII. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O HAWAII NEI AME KE KU ANA MAI O NA MOKU MA KA PAEAINA O HAWAII NEI, AME KA OLELO KAUOHA A KO KAKOU ALII.

(Kakauia © J. H. K.) (Hoomauia mai.) Mamua o k© ltu ana «ku o ka moku i Hawali, eia no ke alii o Kalaalopuu i Maui nei kahi i noho ai, o kuka kamailio ana oia mo kona mau koa no nn mea e pili ana i kc kaua me Kahekili no ka mea, ia m«n Ja, he kapu, aole e pono ke holo na w»a, no ke kapu i ka makahiki. No ka ike ana no hoi keleahi o Kalaniopuu ia Lono i Maui manao iho oia, va noa ke kapn o ke kaf no ka mea ua ku mai ke Akua o Lono, a pela oia i manao ai, e hoi. ī ka hoea ana mai o ka moku mairaho mai o Kohala, Hawaii, ua uhi paa pu ia na mauna o Hawaii e ka lmu, kokoke ma Kukuipahu, kona

wahi i ku ai o ka la elua ia o Dckemaba A. D. 1778. Holo aku la na kanaka e nana i ka moku, a iko aku la lakou i na haolo e ai ana i ka ipu aimaka, aiaila olelo aku la lakou penei: He akua io no ka, ke aiia mai la ka i'o o ke kauaka, a ke a mai la ke ahi iloko o ka waha. Kuai iho la o Lono i kekahi puaa hookahi malaila, no hookahi pauku kakaki, i mea ko'i a i mea makau hoi kekahi. I ka loaa ana o lea puaa ia Lono ua haalele iho la o Lono ia Kukuipahu, a holo aku la oia mawaho mai o Hamakua, Hawaii. I ka holo ana a ku malaiia, he mau la, holo aku ana a mawaho raai o Hiloj a pela aku, ku ma Puua, a pela aku ana ma Kau, a kokoke e puni o Hawaii. Ua ku-mai la o Lono ma Kealakekua, Kona, o ka la 17 ia o lanuari, ka makahiki hookahi kaukani ehiku haneri kanahiku-kumamaiwa, (1779). Ua paa ka manao o na kanaka, he akua io no o Lono, a o kona moku he lieiau ia, a ike aku lakou i kekahi poo haole e okomo ana i ka lopi ma ka aoao o ka moku, ua kapa aku lakou i ka inoa o ia poe haole o Mokuhaiii ma na nkua kalaiwna. A ike na kanaka i kekahi poe haole he ahi ma ko Jakou waha ua kapa aku lakou o Lonopele, no ka manao o na kanaka he akua Inkou; hele nui aku lakou e hoomaua ia j Lono, I Helo nui aku Ia na wahino ma j ka moku e hookamakama ai me na haole, līaawi nui mai la na haole ia lakou i ka hao amo ke aniani, a i ka uana ana o na wahino i ke aniani a ike aku la lakou i ko lakou mau aka maloko o ke aniani, maka'u iho la lakou, no ka nui loa o ke aka īnaloko o ke aniani ke nana aku. Hoioi iho la lakou i ka heu o ko aniani, a pau ae Ia ka ike o ke aniani a minamina nui loa iho la lakou 1 a mea, no ka mea ua pau aku la ka ike. No ka manao nui o na kanaka ia Lono he akua io oia; nolaila hoomana nui lakou iaia me ka hilinai nui ana aku maluna ona. * Haawi -wale aku la lakou iaia i ka puaa ame ka ai, ame lee kapa, amo na mea apau a lakou i ike ai, j he mea pono ia elike me ka haawi I ana aku imua o na akua, aole lakou ' i kuai aku ia mea. Hookokoko aku la na kanuka imua ona, me ke kulou ana iho ilalo, a hoolei aku ] a i na kapa ulaula maluna o kona mau poohiwi, a hoi hope mai la lakou, haaAvi aleu i na puaa ame kela mea keia moa me ka olelo loihi ana, ame ka olelo wikiwiki, o ia ka pule ame ka lakou hoomana ana a ka poe kahiko. Ina i hele o Lono mauka o ka aina, holo aku ka nui o na kanakn no ka maka'u, a o ke koena iho i koe kulou lakou ilalo me ka hooma-

na ana aku iaia. Alaleaiia nku la o Lono ma na h«v Jo o ila akua, a iloko no hoi o ka h(uau, a un hoomanaia oia malaila o na kanaka. (Aole i pau.)