Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 27, 3 July 1924 — HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA.

Ala mau no kela knlana opulepule me la, me ka hiki ole ke hoomaopopo mai i kana kaikamahine, ua hele hoi kona noonoo a olalaa, eia nae, ua hoopihaia aku no o Mira me ka hauoli, ka lawela-we ana aku i na hana apau e pono ai kona makoakane. No na maWna pokole wale no kela noho ana a Uilama Gandci me kana kaikamahine, pili iho Ia kona mau maka, oiai kona poo e moe ana iiuna o Mira, a iele ae la kona aho hope loa, oiai hoi o Monotana e ku iho ana a nana me na maka i piha i ke aloha, ame na manao huikala kul'o, no ke kanaka Uwelawe honako, nana i hookomo mai iaia nei iloko o ka pwaa /da uiāu no me Monotana, kana poe kattwa apau i lawe akti ai, i man meapaa hana, no ka hooko ana i kona mau manao inama maluna o kona mau enemi a v iwaena o lakou apau o, Kamaki hookahi, ka mea kaena mau no kona haku; kela kanaka o ka hoaano ana mai, imua o Monotana, ma kona manawa mtta loa, o ka hota ana aku no ka hrale inurama, ma kahi eli gula. E hoea mau ana o Kamaki no kela hale inurama, no ka pa kiaha ana, a i kona manawa e ike ai i na malihini malaila e kamailio mau akn ana oia imua o lakou, e pili ana no Monotanaf ma ke ano, aole o Monotana he kanaka maoli, elike mc ko lakou ano, aka he diabolo oia, maiwaena mai o na ilina o ha poe makeIloko nae o kela mau mahina o ka nohopaa ana o Monotana, ua kuknluia he mau hale hou eia, ma kahi o na kauhale o na kanaka eli guia, no ka mea nona wale no kela mau aina apau, & o ka poe e noho ana ma kela mau wahi, ua haawiia aku na home no lakou, mc ka uku hoolimalima ole, hookahi nae kauoha paa i haawiia aku ia lakou, o ia no ka malama i ka maluhia, o ka mea e pale ana i kela kauoha, hookahi no ona hoopa'i, o ia kc kipakuia, a huli hou aku i wahi nona e noho ai. Me kela waiwai nui hewahewa malalo o kona malu, ua paa ka manao o Monotana e hoolilo i kela wahi, i kiahoomanao nona, ma ka makana ana aku imua o na kanaka i na aina ame na home, no lakou e noho ai me ka uku ole; a no ka hooko ana nae i kana mau kauoha apau, ua lawe ae oia ia Wanada kana Ilikini hoopono, oia ka mana maluna o kela mau mea apau. Me na waiwai nui nae i loa?. -ia Monotana, aole loa o Wanada. i lawe ae i kekahi lihilihi, a hoohana aku elike me kona makemake iho. no ka mea aia mau iloko ona ka manaoio i na mea a kona mau kupuna i hoike aku ai iaia, he akua o Monotana, a oia hookahi wale no ka mea i kuleana i kela mau waiwai. j MOKUNA XXXIX. j T ka hala ana o na mahina eono, o kela noho ana aku o Mo-1 notana ame Mira maloko o ka luahuna waiwai, kukakuka iho| !a laua, no ka hoi ana aku a noho ma kela mokupuni iwaenaj 0 ka moana Karebiana, kahi a laua i manao ai, malaila wale | iio e loaa ai ka hauoli i'o iloko o ko laua ola ana. Mamua nae o ka hooko ana aku ia manao, ua hoohala hou ia he eono mahina e Monotana, ma ka hooponopono ana i kekahi mau hana ano nui. no ka mea aole ua o Monotana e huli hoi mai ana, a noho pu iwaena o na kanaka, aka o kela aina iwaena o ka moana kona home, ahiki i ka hooluolu ana. Iloko o keia manawa a Monotana e hoopau pono ana i kana mau hana mahope nei, he mau kelepa lehulehu ka kona moku. o ka holo ana no kela mokupuni, no ka lawe ana aku 1 na lako hoonani, ame na makaukau apau no kona noho ana akn ame kana mau kauwa. Ina ua hoohalikeia kela mokupuni me ka Paredaiso mamua ua hooi loa ia ae kona nani iloko o keia manawa, i kau a mea o ka nui o na mea a Monotana i hoouna aku ai, no ua mokupimi neL I ka hoea ana mai i ka manawa a Monotana ame Mira e haalele iho ai ialoko o ka luahuna waiwai, wae ae la oia ia \Vanada ame kekahi mau kaUwa kupono, a holo nui aku la no Kapalakiko, kahi o ka mokuahi e kakali mai la ia lakou. He hookahi nae pule, mamua iho o ko lakou haalele ana iho no Kapalakiko, a ma kekahi la, kahea aku la o Monotana ia Wanada e hele mai imua ona, me ka pane ana aku: *X"a hooholo au ame Mira, e huli hoi aku no ka mokupuni iwaena o ka moana, pehea ua makemake anei oe e hele pu *r.c maua." "Ma kau mau wahi apau e hele ai, ua makemake mau o Wanada e ukali aku ia oe." "O ka'u no ia i noonoo mua iho nei, aole nae o'u makemake e koikoi wale aku ia oe, aia no ia nau e kono. He nani hoi ia, ua hoike mai Ia no oe i kou makemake e hele pu me a'u, nolaila he hookahi pule mai keia manawa aku, e haalele iho ai kakou i keia wahi." "He mea anei kekahi au i makemake ai na'u e hana aku no kau huakai?" "Ae, ke makemake nei au, e hele koke oe no Kapalakiko i keia manawa, no ke kuai ana ame ka hoomakaukau ana i kekahi home nani no'u ame ko haku wahine e noho ai, a i ka piha ana o ka pule hookahi mai keia manawa aku, alaila e hoouna mai oe i kekahi kaaahi kuikawa, no ka lawe ana aku ia makou i ka Ipuka Gula." "O kau mau mea apau i makemake ai e kuu liaku, e hookoia ana ia iloko o ka pule,hookahi, mai kanalua oe no ia mea." "Hookahi pule a'u i makemake ai e hoohala ma Kapalakiko, a oiai au ma kela kulanakauhale, maloko o kekahi hale nani loa au e noho ai ame kuu wahine. "E nana oe i na hale apau o kela kulanakauhale, a o ka hale oi loa o ka nani, me ka nana ole nowai la ia hale, a heaha la ke kumukuai e kuaiia mai ana, e kuai aku oe īa hale, a hoolako aku i na mea hoonani apau e loaa ana ia oe, i hiki i ke dala ke kuai/' "Ina o kou makemake ia ea, e loaa ana la ia'u." "I kou hoolako ana i kela home, aole loa hookahi o na lako kahiko, e waihoia maloko o ka hale, i mau lako hoonani hou wale no.

"E hooponopono hou oe i ka mokuahi, hoolako aku i na lako ai, ame na makaukau e ae e pono ai ka huakai au moana, a e hooko oe i na kuuoha apau a'u e waiho aku ana iloko o kou mau lima." He mau hora kakaikahi wale no, mahope iho o kela kukakuka ana o Monotana me Wanada, a i ka loaa ana aku o na kau- 1 oha apau a Monotana i makemake ai, haalele iho la o Wanada| no kona alahele i ka Ipuka Gula, no ka hoomakaukau ana i home no kona haku, e noho ai malaila no kekahi mau la po- i kole. He mea oiaio, i ka piha ana o ka pule hookahi, hoea mai la ke kaaahi kuikawa mai Kapalakiko mai, a ma ke ahiahi no o kela la, aia o Monotana maloko o kona home hou kahi i luakaha ai. Aole o Monotana i ninau aku ia Wanada i ka nui o na dala ana i kuai ai i kela home, ame na lako hoonani hou loa, he mea liilii loa ia iloko o kona noonoo, aka hookahi nae mea i ikeia ma kela kulanakauhale, o ia no ka ike ana a ko Kapalakiko poe i na mea nani he nui, ka mea a lakou 1 ike mua ole ai. Elflce nae me ka papa hoonohonoho a Monotana i hoolala mua ai, i ka piha ana iaia he hookahi pule ma kela kulanakauhale, kau aku la oia me Mira ame ka laua mau kauwa maluna o ka mokuahi, me ka ninau ana ae o kela ame keia mea ma kela kulanakauhale i kahi a Monotana e holo ana, aole nae he hoikeia aku ia lakou, a ua lilo kela, i kumu e hoōiia ae ai ke kahaha o na mea apau no keia kanaka. I kela haia ana aku o ka mokuahi nana e lawe ana ,ia Monotana ame kana wahine no ka aina malihini, a mamuli o ka lohe hou ole ia o na mea e pili ana nona, pela hoi ke ku ole mai 0 kela mokuahi no Kapalakiko, a no kekahi mau wahi okoa ae paha, hookahi noonoo iloko o ka lehulehu, ua holoai'a kela mokuahi iloko o ka papaku o ka moana, a ua pau na mea ola 1 ka make; eia nae he mau mānao koho hewa wale no ia, no ka mea i ka hala ana' he manawa loihi mahope mai aia hoi, ua ku mai la ka moku o Monotana ma Kapalakiko, a maluna o kona oneki o Wanada ka Ilikini, me kona hoike ana ae i ke ano o kana misiona, o ia no ka nana ana aku i na waiwai o kona haku, a aia no ua haku nei ona, ke ola mai la me ke ola kino maikai. Ua pololei no kela mau hoike a Wanada, no ka mea aia ua 0 Monotana ame kana wahine, ke luakaha mai la 1 ka nani o ka aina a laua i kapa aku ai he paredaiso. Ia Monotana me Mira e hoohala la i ko laua mau la ma.kela aina, me he mea la, aole he mea e ae a ko laua mau puuwai pakahi e li'a aku ai, ua hale a piha, o ka hanini wale aku no koe, i na haawina o ka hauoli ame ka maha. 1 Iloko oke ala onaona cv na pua, ka leo hone ona manu. i ame ka owe nehe mai a ke kai i ka aeone; e hoike wale mai ana no ia mau mea apau, no ka hoopihaia o na puuwai a elua i kela mau haawina kilakila loa o ke aloha oiaio, kela aloha nana i hoohalawai ia laua, mahope o ka alo ana i na haawina ehaeha he nui, mamua ae o ka lilo ana o Keoni Kalakona ma ' ka inoa o Keoni Monotana. Ma keia wahi la, e waiho malie aku kaua e ka makamaka heluhelu ia Monotana ame Mira, e hoohauoli ana ia laua iho j iloko o na mea apau a ko laua mau naau i iini ai, a i ka hala I ana o kekahi manawa o ko laua noho ana malaila, ua hanau mai la na laua he mau keikikane a he mau kaikamahine, he mau momi makamae, e hoopuni ana i ko laua mau alo. 1 Ua hoea mai la kaua ika hopena o keia nioolelo kupaianaha, me ka lana nae o ka manad o ka meakakau, mailoko mai o | ka moolelo o Keoni Monotana, e loaa ai he mau haawina a'o maikai loa na kaua e malama ai; a e lilo hoi ke ano o ke ola ana o keia kanaka, pela me kana mau hana, i kumu hoohalike kupono loa no kakou apau. (KA HOPENA.)