Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 27, 3 July 1924 — HE MOOLELO KAMAHAO No Ko Geofere Lanakila Ana A I OLE KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAMAHAO No Ko Geofere Lanakila Ana A I OLE KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA.

"Ihea oia i noho a! i kela manawa ana e huli ana i hana nana?" i ninau ae ai o Everete. "Me kona kahuma'i a wahine malama keiki mua, he wahine Paele, he wahine i aloha nui iaia. O Mauma Geregori kona inoa. Ua noi aku au iaia e hoi mai e noho pu me a'u, no ka mea o kuu makemake nul ia o kona hoi mai, i loaa ai i lehulehu no'u e noho ai, no ka mea, iloko o ko maua mau la opio he hoaloha pilipaa loaa kona makuahine no'u, aka ua i mai oia ina no kona hoi mai me a'u e noho pu ai, e lilo ana paha ia i mea hoehaeha aku i ka noonoo o kona hoaloha, ka wahine Paele kahuma'i oiai no hoi e manaolana ana no oia no ka ka loaa o kana hana maloko o kekahi mau la kakaikahi mai ia la aku, a ua manao oia aole hana maikai nana ka hoololi ana i kona wahi e noho ai." "Ke ola mai nei no anei kela kahuma'i Paele i nei manawa?" "Aohe maopopo ia'u, aole hiki ia'u ke hai aku i haina kupoqo loa no kena nianu au. Ina ke ola mai nei oia, alaila ua luahine loa, pela ko'u manao, ke kanalua nei au i ka loaa aku 0 kekahi haina kupono loa." "Mahea oia kahi i noho ai i kela manawa?" wahi hou o ka Everete ninau. Alaila hoakaka ae la ka lede luahine i ka inoa o ke alanui ame ka helu o ka pa, a kuhikuhi niai la, elike me ka hiki iaia ke hoomanao, i ke alanui e hele aku ai ahiki ilaila. "Mai kela mana'wa mai aole au i ike hou i kela kaikamahine, Ane Dale," i hoomau mai ai ka lede i kana kamailio ana. "Mahope mai o kela kipa ana mai ana aole au i ike a lohe hou mai 1 kekahi mea e pili ana nona, no kuu makemake loa e loaa ka ike no kekahi mea e pili ana nona, ua holo aku au 1 kekahi la e ike i ka wahine Paele, Mauma Geregori, a ninau aku la iaia no na mea e pili ana no Ane Dale. "O ka wahine Paele kekahi i hookaumahaia ka noonoo no ko Ane Dale nalowale ana, he elua pule wale no kona noho pu j ana me ia, a iloko o ia manawa he elua mau palapala noi i loa mai iaia no ka hoi ana aku e noho me kekahi ohana, ma ke ano he wahine malama hale a malama keiki, a ia manawa I hookahi no hoi i loaa ae ai i ua o Ane Dale kekahi leka, nana i hookaumaha loa i kona noonoo, pela ka ike aku a ka wahine Paele, elike me ia ana o ka hoike ana niai ia'u. "Elua la mahope iho, olelo mai la ka ia Mauma Geregori e hele ana oia e hana maloko o kekahi hale mawaho loa aku o ke kulanakauhale, aole nae oia i hoike ae ia wahi ana e hele aku ana, o kana wale no ka o ka olelo ana mai i ka wahine Paele, ina no ka loaa o kana hana a loaa kona wahi e noho ai, e hoike ae ana oia iaia. "Aka nae, mai kela manawa mai ana o ka haalele ana iho a hala he makahiki ma ia hope mai, aole i lohe hou ia kekahi mea e pili ana nona, a me ke kaumaha nui ka wahine Paele o ka hoike ana mai ia'u; ma kona manaoio ua make o Ane Dale no ka mea, ina aole pela aole loa oia e hana mai ana i kekahi hana lokoino loa iaia." "He mea kupanaha loa kela, ka nalowale loa ana aku o kekahi kaikamahine opio ui me ka hikiwawe loa mai ka poe aku i aloha iaia, me ka loaa ole o ka ike i kekahi mea no kona hopena," i pane aku ai o Everete, me ka noonoo nui iloko ona. "He mea oiaio ia ke noonoo iho, a eia nae aohe ona mau makamaka i noonoo nui aku nona a i huli aku hoi iaia, i ka nana aku aohe ohana i noonoo nui a i aloha iaia, a i hoao hoi e huli aku i koe wale no owau me kela wahine Paele kahuma'i Mrs. Geregori, a heaha auanei ka mea hiki i kekahi mau wahine palupalu ke huli aku, me ka loaa ole o kekahi alahele .oiaio maopopo loa e huli aku ai? He Hianao koho wale no ko'u, a maluna o ia manao e huli aku ai, aka nae i kuu noonoo

hou ana ua mamao loa ia mai ka oiaio mai, ua hoopau wale au." "Heaha la ia manao koho wale au \ noonoo ai nona? oluolu oe e hoike mai," i ninau ae ai ke kanaka opio. Nana mai la ka lede luahine me ka helehelena kahaha a i mai la: "Ma ka'u nana aku ia oe aia ka makemake nui iloko ou e maopopo aku ka moolelo o kekahi hanauna o ka wa i hala; 0 kou iini nui maoli no paha ia ea', e noho mai la o ka loaa aku o na hoakaka piha ia oe no ka moolelo o ka wa ihala?" "Ae, o ko'u makemake maoli no ia e noho aku la, me ke ake nui e loaa mai kekahi hoomalamalama ana mai ia oe mai," 1 hoike aku ai ke kanaka opio me ka huna ole iho i kona manao. "O ko'u lohe ana mai no ia no keia moolelo oka ohana Dale ma kekahi manawa aole i loihi loa i hala »ku nei ame ko lakou pili ana ma ke koko i ko'u ohana pouoi. Ma ka la aku la i nehinei, oiai au e holoholo ana no ka makemake e ike aku i kekahi wahi maluna o ko'u lio, ua hoea aku la au i kekahi wahi kauhale uuku nana 1 huki nui aku i ko'u noonoo. "la'u i lele iho ai ilalo mai ko'u lio iho hele aku la au a pii iluna o ka lanai o kekahi hale, a kiei aku la ma na puka ani&ni me kuu manao e ike aku ana i kekahi mea maloko o ia hale, aka nae, no ka paa loa o na puka aniani i na uhi puka aniani manoanoa ua hiki ole ia'u ke ike aku i kekahi mea maloko. nolaila, hele ak ula au a mahope mai o ka hale a ueue mai la i ka puka ahiki i ka hemo ana, a ia'u i komo mai ai iloko ike iho la au aole e kala i haalele ia ia hale no kekahi miikihiki lehulehu. Ua hoomaopopo koke au no ka ohana Dale ia liale mamuli o na mea i kamailioia mai ai ia'u." "He wahi hale pena keokea anei ia au i komo ai a e ku ana ma kahi kokoke mai i kekahi halewili wai kahiko aole i mamao loa mai ka lokowai mai? He wahi palaau haahaa anei i hanaia me ka maikai ke hoopuni ana ia wahi hale, a he lanai hoi ko ia hale aneane e hoopuni loa i ka hale?" wahi a ka lede i ninau mai ai." "Ae; o kau i hoakaka mai la ua kulike loa me ka'u i ike ai/' "A pehea oia mau no anqi ka waiho o na lakohale maloko o la hale?" r "Pela ka'u ike aku, me he mea la o na lakohale no apau o ia mau no aohe mea hookahi i laweia: aia no na moe ke ku Ja, ka paku makika no, na pela, na noho, na pakaukau. ka piano, ke kapuahi kuke, na pahuku, na lako no apau oloko o ka halekuke" i pane aku ai o Everete. "O, kupanaha no, no ka mea aneane e piha ka iwakalua tnakahiki i nei manawa mai ka manawa mai a Ane Dale i haalele aku ai ia hale a hele mai la i Rikemona nei," wahi a ka lede. "Maikai maoli no ke Konela Mepelasona o ka haalele ana ta mau ukani apau maloko o ia hale, malia paha no kona makemake ole e laweia kekahi o ia mau lako hale apau. a e waiho malie no ia mau mea maloko o ka hale me ka lawelawe a hoonioni ole ia, me kona manao malia e hoi ae ana no ka mea auwana maloko o ia hale i kekahi la a ua loaa no kona * hale ame kona mau lako e noho aku ai." Aohe o Everete i kamailio aku no kana mea e noonoo ana ia manawa, aka nae he helehelena kona e ikeia mai ana h« mea kana i kaumaha ai maloko o kona naau. "E hoike mai oe i kan mea i koho wale ai no ke kumu o ko Ane Dale nalowale honua ana," i noi aku ai ke kanaka opio. "Ma ko'u koho wale he ipo kana," i pane mai ai ka lede. "Ma ko'u manao ua halawai oia me kekahi kanaka opio. u ua haulehia like laua i ke aloha, a ua noho pu a i ole ua mare. no ka mea aole e nele ana ka makemake o kekahi kanaka opio ia Ane, he wahine opio u'i oia, a i ka lilo ana o Ane ia kanaka ua laweia aku oia i kahi mamao loa; ina aole laua i mareia alaila ua hoowalewaleia o Ane me ka hoohiki mai oia kanaka e mare me ia, aka nae, mahope iho ua haaleleia oia a ua hele auwana aku." "Alaila, o kou manaoio aole anei oia i mare?" i ninau aku ai ke kanaka opio. "Aole hiki ia'u ke hooiaio aku ia mea ia oe; e!a no ka'u mea o ka noonoo ana, ina i mare o Ane i ke kane, aole e nele ana kona kakau mai i leka i ke kahuma'i wahine Paele ona, e hoike mai ana i na mea oiaio apau, no ka mea ma ka Mauma Geregori kamailio mai ia'u ina no ka loaa o ka Ane hana, e hoike mai ana oia ia mea iaia, mahope o ka loaa ana o kona wahi e nohopaa ai, eia nae, mai kela manawa mai ana o ka haalele ana iho ia Mauma Geregori ahiki i ko'u halawai hope ana me

fa aohe ana wahi leka i loaa mai." ' Malia paha ua kakau mai no a ua loaa ole ae nae ka leka ia Mauma Gercgori," i pane aku ai o Everete. "Ina peia ina no «a kakau hou mai oia, no ka mea he hiki r o ia Mauma ke kakau, a ina aole e loaa aku ana kekahi leka pane ia Ane, e kakau hou mai ana o Ane me ka ninau pu mai i ke kumu o ko Mauma pane ole ana aku i kana leka. Mawaho ae o ia aneane loa e lilo kau mea i kamailio mai nei ma kc ano hoohuoi i mea hooiaio mai. no ka mea ina ua mare oia mohe ana kumu e hilahila iho. ai i ka hoike mai, aka, ina ua oia i ka hewa, e hilahila ana oia i ka hoike mai. "Eia hem. ina he wahine oia i mare kane a he home ponoi lona, aole e nele ana kona makemake i na lako hale: apau jna3oko o kela wahi hale au r kamailio mai nei a e kii ae ana oia a lawe i kona home hou. no ka mea oia ka ona o Ta mau iako hale apau, a e lilo ana ia mau lako hale iaia i mea minaimna nui nana a he mau mea hoolako pu no hoi i ko laua noho fina mahope o ko laua mare ana. "Aole o'u manao pela; ma ko'u noonoo ana me he mea la «a halawai o Ane Dale me kekahi pilikia nui koikoi, a ua make oia mamuli o ka inoino o ka noonoo a naha kona puuwai, a i ole ke pee mai nei no paha i mea e ike ole ia aku ai kona mzu pilikia e ka poe apau i ike a i kamaaina iaia." I ka hooki ana iho o ka leda kamailio ana, helelei iho la na •waimaka nunui mai kona mau maka iho aole no ka ehaeha aka no ka minamina ame ke aloha no ko Ane Dale nalowale loa ana me ka maopopo ole o kona hopena. Ke nooneo la o Everete Mepelasona ia manawa ua hiki iaia ke hoakaka aku i ko Ane Dale hopena e hoopauia aku ai ka pohihihi o ka lede ma o kona hoike ana aku i na mea apau a Magare, ka wahine kuai pua ana i halawai ai, a i kamailio mai ai iaia, aka nae no kona noonpo ana iho he mea pono ole paha ia ke hoike aku ia manawa. uumi wale iho la no oia ia mea iloko ona. a no kona manaoio ana ua loaa mai la iaia na ike ana i makmeake ai mai ka lede mai hoololi ae la oia i ka laua kumuhana, a i ka hala ana o kekahi mau minuke ia laua 0 ke kamailio ana, haawi aku la oia i kona aloha. me ka i pu ana aku, e hoea hou aku ana no oia ilaila i kekahi manawi kupono ana e holo mai ana i Rikemona. laia i oili aku ai a kau iluna o kona lio kamoe pololei loa aku la kana holo ana no ka hale kahi a ka lede i hoike mai ai iaia aia ilaila o Mauma Geregori kahi i noho ai, aka nae, cs hoohokaia kana huakai, no ka mea iaia i hoea aku ai i ka hale o Mauma Geregori i noho ai. hoikeia mai la iaia e ka poe e noho kokoke mai ana malaila, aohe e kala wale ka lede Paele i make ai, he elua makahiki kona nalo ana mamua aku. He hoka nui keia nona no ka loaa ole ana o Mauma iaia. a he minuke ia»nō ka hoopohihihi loa ia o kona noonoo no kana hana hon e imi aku ai i mea e mohala mai ai iaia ka moolelo e pili ana no Ane Dale. Ia manawa ua mihi a hoahewa loa iho la oia iaia iho no kona meniele ole ana ak uia Magare. ka wahine kuai pua, ma kela manawa ana o ka hui a kamailio pu ana me ia ma kahi kuai pua maloko o ke kulanakauhale o Nu loka. Ina nei no kona ninaninau aku ia lede a pau pono mai ka moolelo iaia ua manao oia o ke ki ia e hemo.ai na meahuna pohihihihi a pau. Xo keia nele ana ona huli aku la kona alo no ka home ka pahuhopu, me ka oi aku o ka hoouluhuaia o kona noonoo i kr, na manawa e ae i hala. MOKUNA XXII—He Loaa Ana ma ke Ano Kamahao. "E hele aku ana au e huli i kahi i ku ai o kela w r ahi hale o Robaka Dale i keia la." wahi a Everete Mepelasona, i kona manawa i ala ai ma kekahi kakahiaka nui ae. "He makemake au e ike no'u iho i ke ano ame kahi i ku ai ia hale no ka mea ke ike nei au i ka hauoli o ko'u noonoo e huli aku i f keia mau mea pohihihi o ka wa i hala, he mau mea hoouluhua maoli mai i kou noonoo. "He makemake au e huli i na mea apau e pili ana i kekahi moolelo ahiki i ka pau pono ana mai ka mua a ka hope. Ke noonoo iho no keia moolelo o Ane Dale ine he mea la he wahine koa oia i hana i kekahi hana r kaulana loa a i nalowale nae, me he mea la, aole e loaa hou ana a e ike hou ia ana kekahi moolelo e pili ana nona. "Pela hoi me keia Robaka Dale o ka ipo aloha anei ia !a makuahine?" wahi hou ana oiai oia e komo ana i kona lole. "Kupanaha maoli no ka huikau o na mea apau ma keia ao! Xo keaha no la hoi na kanaka i aleha ole ai i ka mea knpono i pakele ai mai ka manao lili mai a pau ame ka hoaa? Me he mea la e hoike paluaia ana ko Nani Devenapota moolelo maloko o keia hanauna. "O. e Gelade, no keaha no la hoi kou mea i haawi ole mai a: i kou aloha ia'u a i kela kanaka opio me kona moolelo pohihihi loa ka hoi oe e aloha aku ai? Ua hiki ia'u ke haawi aku 1 inoa kiekie nou, ka waiwai ame ka hanohano pu iloko o kou oia ana. oiai nae kela kanaka opio aohe ana me*a e haawi mai ana ia oe no ka mea, he kanaka ilihune a nele loa oia. '*Aka, aole au e hoopau ana i k-a'u hana ahiki i kou lilo ana mai na'u. E hoonee aku ana au i na mauna i mea e hookoia mai ai kuu makemake. a he manawa e hiki mai ana e lilo mai ana oe i G«lade Mepelasona!" Uhu !" Mahope o ka pau ana o kona aina kakahiaka, kauoha aku la oia i ke kahulio e hana mai i ka noholio iluna o ka lio nona e holo aku ai. a mahope o kona ninau ana aku i ke kahulio i ke alanui e holo aku ai ahiki i ka hale kahi i noho ai o Robaka Dalc, kau ae la oia a holo pololei aku la no kahi o ka ululaau e ulu mai ana, kahi a Robaka Dale i hoohala ai i kekahi maa makahiki lehulehu o kona ola ana. Hc ioa kela alanui ana o ka holo ana aku, he mea hoohauoli nmi no nae i kona noonoo, kona ike aku i ka uliuli mai o na lau laau, ka huihui maikai no hoi o ke ea mailoko mai o ka ulunahele, oiai na kumulaau paina e ulupo mai ana ma keia & ma keia aoao o kahi moali alanui i uluia e ka mauu, o kahi kaawale wale no oia kahi o na huila o ke kaa i hele mau maluna o ia wahi, kahi o kekahi kaa e hukiia ai e kekahi paa hoki i kela ame keia manawa. no ka huki ana i na pauku a kumulaau nunui i-okiia no ka lawe ana i ke kulanakauhale i wahie. Aneane no hoi e kani ka aina awakea hoea aku la oia ma kekahi wahi oneanea e hiki aku ai iaia ke ike i ke ku mai o kahi hale pohaku, elike me ia ana i lohe mai ai mai ka makuahine mai. laia i kokoke akn ai. ike aku la oia he hale nui maoli ia o na hoolilo o ke kukuluia ana, no ka mea. me ka pohaku wale no ia i kukuluia ai, a ua hanaia no hoi me ka noiau ame ke akamai maoli, a me he mea la ua hala okoa kekahi manawa loihi o ke kukuluia ana b ia hale. He nani ke kii o ka hale i kana ike aku. e ku ana ia mawaena 0 kekahī mau kumulaau paina nunui, a e hihi ana na mea hihi mawaho apuni o na paia. Hookahi no papahele o ia hale a he alapii pohaku kahi e pii aku ai ahiki i ke kau ana iluna o k alanai ma ke alo o ka hale, a e hele aku ai a komo i ka puka mamua pono o ka hale. Aohe 1 ka puka i ke paniia. a ia Everete i komo aku ai iloko ike iho ia oia iaia iho aia iloko o kekahi holo ololi nana i mahelo

ka hale mawaenakonu a kaawale a na kekahi pukia aniani ma kekahi aoao mai o ka hale i haawi mai i ka malamalama ialoko ofia holo. ✓ Ma kela a ma keia aoao he elua mau keena: Ma ka aoao akau, i kana nana aku me he mea la o ka rumi kuke ia ame ka rumiaina, no ka mea he pahuku nui ke ku mai ana ma kekahi aoao; he kapuahi akea me kekahi palehao hakahaka, a ma kekahi aoao ae o ka puka komo he pakaukau me he mea la he pakaukau aina mc elua mau noho e kuku mai ana iwaenakonu o ia keena. Mahope aku o keia he wahi hale uuku, me he mea la. o kahi hale paha ia o ke kauwa e noho ai, a ma kekahi aoao ae o ka holo he elua mau keena elike no ka nui ame ke akea me na keena ma kekahi aoao. (Aole i pau.)