Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 32, 7 August 1924 — HOONANEA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

HOONANEA NO KA MANAWA.

MOOLELO NO LONGjvAMAKAHIKI KE ALD KAE'AE'A AO HE LUA MA KA HOOPAPA, AML KE KAUA.

MOKUNA IX. i (Ka»aii:a eZ.P. K. Kawaikaumai'kamakaokaopna) (Hoomauia. mai.} Ira kipi i aaaa mai ai i ka lanak:*a e hele aku ana mauka, he mea « ka onkn, a no ia uuku, aa bo na e kaua ir.ai i ko Lonoikamakaj.:ki poe kaua. Aka, i k<» hookokcke

ana aku o lea lanakila, ua auhee lionua na kipi, a luku aku a luku mai na leipi ia lakou iho no, a holo aku Ja me ka manao e pee uia na pali o Pololu ame Hono)sane. I līalelua, loaa aku la na kipi ilaila, h lukuia iho la e Pupuakea me kana laau palau. A mako iho ia ko Kohala pukaua o Kaiopihi, a lanakila ae la o Lonoikamakahiki mrt oa Laua ana. Ua kapaia ia kaua a Lonoikamakahiki o Kaiopihi, no ka make ana 0 Kaiopihi malaila, a o ka inoa ia o ia wahi ahiki mai i keia la. Mahope iho o keia kaua, hoi ak<l la o Lonoikamakahiki a noho aauka o Pololu, maluna o kela puu kaua i oleloia o Puumaneo, elike me ke kuhikuhi a ke kahuna Hauna, kona kahu. | Iluna o Puumaneo, hiki hou mai la no na kipi o Hamakua, o Hilo, o Pu- | na ame Kona, a luku hou aku la o 1 Lonoikamakahiki, i ka luku nui ioa; j a o ka poe i holo o lakou ka i pakele aku i na ihe wela a ua mau keiki nei o ka palikapu o Keoua. Lanakila loa ae la o Lonoikamakahiki, ilaila pau loa na alii kipi i ka make, aole hookahi alii i ola, apuni ae la o Hawaii apau ia Lonoikamukahiki. Maliope iho o keia lanakila aua hoi aiu la o Lonoikamakahiki a kapu heiau iho la ma Apuakehau, Kqhala, aia malaila ka heiau i -oleloia Muleiula. A pau ke kapu heiau ana a Lonuikamakahiki alaila hoi aku la a kapu heiau hou ilu.na o Puukohola. A puy ia kapu lieiau ana malaila, alaUa hoi aku la a ma Kahaluu, i Kona, kapu lieiau hou, ma ka heiau i kapa.ia o Makole-a; alaila. hoi akir Ja a loaa o Kapulani, kekahi alii o na kipi, ma Nawawa, Kona Hema, e pee ana, a lilo ae Ia oia ma ka lima 0 ka lanakila; 110 ka mea, ua oleloia oia kekahi alii i huipu m« ka poe kipi, e kipi. aku ia Lonoikamakahiki, a no ia mea ua noho ka ahakuka a na alii ma A'apoopoo a hooholo e kauia ma ke heiau o Hikiau, kahi e ku nei ka pohaku hoomanao o H. Opukahaia. I ka po i ka'i ai ka aha ua manaōia ma ia ao ana ae e kau ai i ka lele. Aka, ma ia po, ua nui loa ke aloha o Kalaniouuii ia Kapulani, a he alii pili loa no i kona mau makua, a ma ia po ana iho, ua hōpmahukaia aku la e Kalanioumi t a. IMo a^u la o Kapulani a noho i a pakele aku Ia i ka niake, MOKUNA XI. •_ Ka Holo Ana o laori«ikamfckahlki f i Maui e Ike me Kamalalauwalu. Mahope iho o ka luku ana a Lonoikamakahiki i na lii o Hawaii, Hukakuka ae la oia me kana wahine me Kaikilaui e holo i Maui e ike ni3 Kamalalawalu, a hooholo ae la laua ame ka nui alii apau e hookuu akii mamuli o ka Lonoikaniakahiki m«a 1 noonoo mua ai. i ka Ia i makaukau ai ko Lonoikamakahiki holo i Maiii lawe ae la oia i kona poe kupono ame kor na mau leanaka ikaika kaulana. Lawe ae la oia i kona kaikaina ia Pupuakea ma kona ano aina (Kuhina nui, a aliliikaua no hoi). Ma ia holo ana a Lonoikanjakahiki aole oia i poina ia Hauna ma kona ano kahu, a kalahala no hoi. A penei ka moolelo o Lonoikamakahiki ma ia holo ana: la Lonoikamakahiki i liiki aku ai ma Maui, e noho ana o Kamalawalu ma Hana, ma ke Ahupuaa i oleloia 0 Wananalua. Ia Lonoikamakihiki i pae aku ai ma ke awa paewaa i Punahoa ikeia mai la o Lonoikamakahiki e Kamalalawalu a kiiia mai la ua o Lonoikamakihiki ame konaj)oe apau a hoihoiia aku la ma ko Kamaiāuiwalu hale alii. Ia manawa akahi'o Kamalālawalu a ikemaka i ke alii o ka hikina a ka la. He lohe olelo wale no kona. Ua olelo ia he makuakane no o Kamalalawalu no Lonoikamakahiki. He mau l a paha-mahopa iho he mea mau no hoi ma na halealii o ia manawa, he inu awa; a nolaila makemake ae la o Kamalalawalu e inu awa pu me Lonoikamakahiki. ]Solaila olelo aku o Kamalalawalu ia Lonoikamakahiki: "Ua makemake au e inu awa kaua." A elike me ka makemake o ke Alii o Maui, pela 1 ae aku ai ko Hawaii alii. I aku la o Kainalalawalu ia Lonjikamakahiki: "E hele kaua i ka heenalu a hoi mai ua wali ka awa," nolaila hele aku la laua. Mamua nae o ko laua hele ana i ka auau ua hooholo mua laua he moa ka pupu oko laua awa ke inu. la manawa nae ua kauoha ae la laua i ko laua mau kaikaina e hoomakaukan i ka awa ame ka pupu e inu ai ko laua awa, mamua o kō laua hei ana mai, mai ka auau ana. 0 ka pupu a laua i manao ai no ka iny ana i ko lakou awa he moa. Mamua o ko Lonoikamakahiki hele ana i ka lieenalu kauoha iho la oia ia Pupuakea penei: "Ke hele nei au i ka heenalu nie ke alii o Maui nei, puholo ae oe i-ka moa i hoi mai maua mai ka auau mai, ua makaukau na meaai." A pau lea Lonoikamakahiki olelo ana i kona kaikaina, hele aku la oia me Kamalalawalu i ka auau. O Kamalalawalu hoi ua kauoha ae la no oia i kona kaikaina ia Makakuikalani elike me ka Loneikamakahiki kauoha ia Pupunkea. Ma keia -kauoha a na ālii, aole rr a kahi hookahi ka laua kamailio ana i

na kaikaina o laua. Aka, ma ko kaawale no laua i olelo ai, me ka lohe ole aku o kekahi i kekahi. A hala aku la na alii i ka heemiiu a o Makakuikalani hoi, hana iho la no oia i ka moa. a Kamalalawalu aind ka awa« A pau ka moa i ka puhalo ame ka aw& i ka niama, alaila, kali aku o ka hoi mai o ke alii mai ka auau mai. Aka o Pupuakea, aole oia i hana i na mea a kona kaikuaana i kauoha j ai iaia, no ka mea, aole oia i ike i ka hana ana o ka.moa, ame ka mama ana o ka awa, no ka mea, aole i maa. Aka nae, he mea ha'oha'o no ia ia ! Pupuakea, keia kauoha ana a Lonoikamakahiki, me ka ike no o ke alii aole i maa o Pupuakea i ka hana ana o ka moa olelo mai no nae e hana. A hoi mai la na alii mai ka auau mai, ua makaukau o Kamalalawalu no kana mea e ai ai. | . (Aole i pau.) 1