Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 34, 21 August 1924 — UA PAPAA NA IPUHAO, KE HOHONO MAI NEI! WAIHO AE O HOLLINGER I KEKAHI HOIKE IMUA O KA PAPA O NA LUNAKIAI! Hoike Maopopo ae o Lunakiai Hollinger i Kekahi Mau Hana Poholalo i Lawelaweia Maloko o ke Keena o ka Oihana Wai Koi Oia Ame Kona Mau Hoa Repubalika e Kapaeia Kekahi Mau Limahana Mai ka Lakou Mau Hana Mai o na Pilikia i Ikeia [ARTICLE]

UA PAPAA NA IPUHAO, KE HOHONO MAI NEI! WAIHO AE O HOLLINGER I KEKAHI HOIKE IMUA O KA PAPA O NA LUNAKIAI!

Hoike Maopopo ae o Lunakiai Hollinger i Kekahi Mau Hana Poholalo i Lawelaweia Maloko o ke Keena o ka Oihana Wai Koi Oia Ame Kona Mau Hoa Repubalika e Kapaeia Kekahi Mau Limahana Mai ka Lakou Mau Hana Mai o na Pilikia i Ikeia

Ma ka halawai a ka papa o na hinakiai i malamaia ma ka Poalua 0 ka pule aku nei i hnla, Augate 12, 1924, i kauoha ae ai ka papa ma o na balota he 3 i ka 2, e waiho 1a ka palapala a Lunaki- ! Bon Hol--1 irtger i waiho ae ai imua o ka papa o na lunakiai e pili ana i kana maii inea i ike a i maopopo no na hana poholalo e lawelaweia nei ma loko o ke Aupuni Kalana, ma kahi mau o na palapala pili oihana o ka papa lunakiai, mahope iho o kona heluheluia ana e ke kakauolelo. Ua waiho ae ka Lunakiai W. K> Basfiett, he hoololi maluna o ke noi 9 Lunakiai Hollinger n'o ka waiho ena i kela palapala ma kahi mau 0 na palapala, eia nae ua haule. He ekolu mau lunakiai īlepuhalika 1 akoakoa ae malnila, o ia no na Lunakiai Hollinger, Cunha ame Ahiā. koho ae lakou maliope o ke noi a Hollinger a ku-e i ke noi a Lunakiai W. K. Bassett. O Bassett ame Lester Petrie wale no na lunakiai Demokarata malaila i kela auwina la. j KA LEKA A HOLLINGER PENEI NO IA: I ka Mea Hanohano ka Meia ame na Lala o ka Papa o na Luna- I kiai o ke Kulanakauhnle a Kalana o Honolulu. j E na Keonimana:— i 1 "Ma ka halawai a ka papa i malamaia ma ka auwir i la Poalua Augate 5, ua ahewa aku au i ka Meia John H. Wilson imua o ke akea ro ka hoomau i ka paa ana m&. na hana o ke aupuni l<r^ v "n i na kanaka i V- uia i ke apuka ame ka hoopone ole ka lakou mau hana, PiB ka hoike pu ana aku e haawi aku ana au i kekalii mau olelo ike j i na nupepa e huai ae ana i keia mau hana apuka a malama pono ole i ka oihana me ka hoopono elike m* ia a'u i hoomaopopo ai. "L*a hoomakaukau au i kekahi mau mea a ua wailio aku i ka Hono» lulu Star Buletin ame.ka Honolulu Advertiser, mahope iho o ka pokepokeia ana ua lioole ae lakoft i ku hoopuka ana, a o ka mea wale no i hiki ia'u ke hana i keia wa no ka hoopakele ana ae ia'u a e hoike ae imua o ka lehulehu ma o ka hookomo ana ia mea maloko o ka moolelo o ka papa. Koi e Noiiia, "Ke paio nei au e noii kokeia keia mea i keia wa a oiai e lawelaweia ana kena mau hana noii e-ka-pae kokeia na luna aupuni a i ole ka poe hoopono 010 i ka hana, elike me ia i hoakaka ia inaloko o ka Pauku 1702 o na Kanawai Hooponopono Houia o Hawiii, 1916, a e heluhelu hapaia penei: "I ka wa 0 kekahi kinaunau oihana a* i- ole hoohemahema i ka lawelawe ana i ka hana, a i ole hewa ma ka oihana e hoomaopopoia ana e ia, e kapae aku oia i na luna aupuni a i ole 1 ka mea hookupono ole i ka hana mai ka oihana' mai oiai na hana noii oihana e lawelaweia ana." "O ka pane nae a Meia Wilson no na hoahewa a'u i hookau aku ai maluna ona o ia no ke ku'i ana wai ia'u ma ka maka me koua lima. Kulana Pono Ole "Malia paha ua hilinai ka Meia TVilson o kona ike ku'iku'i puupuu ka mea nana e hoopakele ae iaia mai ke ahewa a'u i hookau aku ai maluna ona. He manolana iki ko'u aja he manao kaokoa iloko 0 ka hapanui o ka poo o Honolulu nei a e kulike ana ko lakou niau uanao me ko'u o lawe ae oia i kfehina pale okoa hou ae i iiiki ti e pakele oia wiai ka hoahewaia kva mai. "Malia paha e paluku hou mai ua no ka Meii Wils(n ia'u no k* haua ana i keia, aka, ua makemak* >d e hoomaopopo k». poo o Houolule nei i ke kulana j>ono 010 e pahola n*i maloko o ka hale oihana kalana, maloko o na keena i kaa aku malalo o ka mana o ka Meia. Aia kekahi mau keena o ko aupuni kalana, 1 hoomaopopo le'a loa ia ke keena wai ame ke keeua kukulu hale ua pa'u me ke apuka a liaukae; im pinepine ka hoikeia ana aku o keia kulana i ka M«ia John H. Wilson. Ua waihoia a'ku imua'ona ka inoa • kekahi mau limahana o ke kalana

i hoohuoi nuiia no ka pili i ka hewa, aka ua hoole oia i ka hoopaa a i 01-3 kapae ana ia lakou oiai o kaliia una no ka pili maoli o ka howā ia lakou a i ole hewa ole paha. Ahewa no ka Mikini "Ma ko'u manaoio mamuli wale no o na hana kalaiaina ke kumu nui ma ka aoao o Meia Wilson i kapae 010 ai i kela poe i hoohuoiia; e hoao ani oia e kukulu ae i kekahi mikini kalaiaina ikaikn, a o kana hana, a i ole kana mea i liana ole ?.i, lie haawina ino no ka pono ame ka holomuā o keia kalaua. Mahope iho o ka ulaaia ana ae 0 na mea e pili ana i ke keena wai, na mea i ikeia ai ka pokole a i manaoia ai ua lioea f.ku ka pokole i ka $120,000.00, he hookahi limahana oloko o ia keeua, D. K. Paliu, i hoopaahaoia ma Kawa. No kekahi limaliana e iho, J. P. Awana, eia malalo o na hoahewa ana a ke kiure nui, a ke kali nei no ka hookolokoloia aku. Aohe he Mea i Hanaia "Eia nae, niahope iho o ka hooiaioia ana no ka pili o ka hewa ailiue ia D. K. Pahu, 3ole he keelHna hana a Meia Wilson «me W. A. Wall kana lunanui o ka oihana wai, 1 lawe ae ai e ku-e ana ia lakou. Aolo laua i kapae aku i ka poe i kauia aku ai ua pili i ka hewa, aka, paa 110 i ka' lakou mau hana. Mamuli wale no o ko'u koi ikaika ana in Wall, o ia wale no ke kumu i hoopauia ai o Pahu. Aole 1 hoopauia o Awana aliiki i kona hoahawaia ana e ke kiure nui; a aole no hoi oia i kapaeia. "O na haawina i ario like me ia i ikeia maloko o ke keena o ka lunanana kukulu.hale, 0- hoomaha flna i na ia i kaahope loa aku nei i ka wa o Louis S. Cain, ka mea a Meia Wilson i paakiki loa ai e hauhoa maluna o ka noho o ke kulanakauhale ame kalana ma ke ano i enekinia no ke kulanakauhale a kalana. Ua ike no o Meia Wilaoii i keia mau haawina i keia wa a i na manawa no i hala ae nei, mamua o kona hoopii ana ae ia Louis S. Cain i enekinia. Kekahi Poe e ae i.Hoohuoiia "Eia nae, elike me keia haawina 0 ikeia nei i kulike loa aku me ko ke keena wai, ua lioole loa o Meia Wilaon i ka lawe ana ae i kekahi keehina hana. Ko hooniau nei oia ma ka oihana i na kanaka, aole nae 1 hoahewaia e ke kiure nui a i ole hoahewaia aku no ka pili o kekahi hewa ia lakou, aka i hoohuoi nui loa ia no nae ka pili ia lakou o ka hewa apuka a hoopono ole i ka hana. "Eia hou, aole e hiki ia'u maloko o kekahi manao pepa elike me keia ke waiho aku i kekahi hoike oiaio kupono loa eliko me ia e makemakeia ana e kekahi aha hookolokoīo. Aole ia he hana kupouo o ka hoike maoli ana ae i ko'u lima he mea ia nana e koi akn i ka mea hewa e lanakila. O ka nv4 o na ike, o ia Loi, a'u i hookahua ai i ka'u mau koi hoahewa, ua waihoia aku ia maloko o na iima' o W. H. Heen, loio o ke kulanakauhaie a kalana, a ua apono iho' 0 Mr. Heen ia mea ma o ka liana ole ana i kekahi hana. "No keaba! "E hōomaopopoia he kanaka ka* lepa a he lala wale no au no ka papa o na lunakiai. Aole au he makaikiu a i ole loio pahā, aole nr» hoi he loea njoii buke. Aole .e īnanaoia mai na'u e hooma'kaukau 1 na ike apau a waiho' aku imua o ka aha heokolokolo eliko me ia a'u f hoike ae nei i wahi e hoopa'iia ai ka -poe apuka a hoopono ole ma ka iawelawe ana i ka lakou mau hana. Hiki ke Ike i na Hana Poholalo "Ke i ncf a*i, me ka loaa ole o ka naauao elike aku me ko Blackstone a i ole ka ike makaikiu o Kelaka Homa, ua hiki loa ia'u ke ike i na hana poholalo elike me ia fli ikemakaia mploko o ke keena wai a aia pu he kumu kupono e hoomaepopo ai o ia haawina hookahi no ka mea e pahola nei maloko o ke keena o ka lunanana kukula hale. Ina ua hiki loa-ia'u ke hoomaopopo i keia mau hana poho*

lalo o ia haawina hookahi no ke loaa i ka Meia . John H. Wilson a no ka meii aole o Mr. Wi2aon he kanaka hupo. "Na hooiaio apau loa a'u i hookaliua ai i ko'u mau manao no na hana poholalo a popopo e lawelaweia uei maloko o na keena o ke aupuni kalana i hoikeia ae nei ua maopopo ia mau mea ia Meia Wi'son ame Loio Kalana Heen. Heaha ke kumu o ka lawelawe ole ia ana o kekahi keehina- hana? u He mea makehewa ia Mr. WilEon e ku maluna o ke kulana hookauhihi wale ana aku i ka hewa maluna o kekahi mea, aole ia he mea e hoopa'iia ai o kekahi mea ahiki i ka pili maoli ana o ka hewa iaia. He loiua naauao ia elike, me ka mea maamau ia no i ka paa ana i na kanaka i hoohuoi nui loa ia no ka malama pono ole i ka hano* hano o ka hana. Ua Ike no ka Meia "l T a maopopo no ia Meia John H. Wilson.na inoa o keia poe kanaka; ua maopopo iaia na. kumu ku-« e pili ana ia lakou. "Heaha ka mea lawe ole ae ® Meia Wilson i kekahi keehina hanal Healia ke kumu o kona hoopaakiki lōa ana e paa no keia mau kanaka i ka lakou mau oihanaf E oi aku ana mamua o kekahi ku'iku'i puupuu hou aku a ka Meia Wilson mamua o ka hiki ana iaia ke pa'ne j keia ninau a.kulike me ta makomāke o na makaainana a poe uku auhau. Oiai aole ho hana maalahi ka waiho ana aku i na ike oiaio imua o ka lehulehu na hoike a'u i,hookahua ai i ko'u mau manao ku-e ia Meia Wilson; o na ike oiaio apau a'u i kaulele nui ai no ka hooiaio ana mai i ka'u mau mea i hoike ae ai e pili ana no ke pa'u o ke keena wai ame ke keena o ka lunanana kukulu hale me na hana apuka, aia nae he mau mea hou ae a'u i manao loa ai e hoakaka aku i ka lehulehu i hiki ai ke hoomaopopo. pono loa ia ke ino o kei£ mau hana e pahola nei. Loaa ka Ike "O keia iho malalo nei kekahi o na ike i loaa mai ia'u: Mamua 0 ka lilo ana o Louis S. Cain he enekinia ,no. ke kalana, a oiai oia e noho ana ma ke ano he lunanana kukulu hale, ua ike a ua maopopo iaia na kumu hoopii ku-e e ku-e ana 1 kekahi mau kanaka hana oloko o ke keena o ka lunanana kukulu liale. Oiai i ka wa e lawelaweia ana na hana noii maloko o ke keena 0 ka lunanana kukuluhale "Ua hui kuka pu o Mr. Cain mo kekahi o na kanaka maloko olaila- He elua mau kanaka hana iloko o ke keena o ka lunpnaua kukulu hale i waiho ae 1 kekahi mau palapala i hoohikiia imua o ke keena o ka loio kalaua e pili ana no kekahi limahana oloko o ia keena, ka mea i hoohuoi nui loa ia ua pili iaia ka hewa apuka. "He hookahi manawa ua halihaliia aku kekahi mau laau kukulu hale ma ka halekula o aKahuman'u a ma kekahi la ae ua laweia aku kela mau laau no kekahi wahi, ua-uku ke kalana no kela mau laau; aole he hana i hanaia ma ka halekula. Aia hoi he hookahi lunakiai, aole nae o ia he lunakiai i keia wa, ua hooponopono hou ia kona hale me ke pena pu ia ana, a na na limahana o ke keena o ka lunanana kukulu hale i hana ka hana, he hapa wale no o ka uku hana kai ukuia eia. Ae, ua A'oa'oia '' Ua ka hale o kekahi mau kanaka hana elua oloko o ke keena o ka lunanana kuk'ulu hale a hoo* ponlpono liou ia e na kanaka hana o ke aupuni, eia nae aole he mau kaki i hoopaaia maloko o na buke o ke keena o ka lunanana kukulu hale. "He hookahi hale i hooponopono hou ia no kekahi makaainana'.e na kanaka malalo o ke keena o ka lunanana kukulu hale. "Ugi a'oa'oia na kanaka hana oloko o ke keena o ka lunananā kukulu hale i ka lakou mau mea e olelo ai imua o ke kiure nui.

I XJa hookokono maoli ia aku kekahi mau limahaoa e hoiko mai i kekahi mau ike i maUemakeia € ka poe noii maloko o ke keena o ka lunanana k'ukulu hale. "Ua hoopaaio ka inoa o kekahi kanaka i ike ole ia e ola nei maluna 0 ka papainoa o ka poe hana o ke keena o ka lunanana kukulu hale' a he mau haneri <Jala i ohi hewa ia e kekahi mea okoa; ua waihoia aku ke kauoha i ka haleleka e hoounaia na leka apau e hoea aku ana ilaila ma ka inoa o ka mea i ike ole ia no kokahi wahi, eia nae aole ia mel malaila. 12ia nae, o ke kanaka i manao nui ia nana kela mau hana aihue 1 ke dala o \e aupuni ke mau nei no i ka hana ana malalo o ke keena o ka lunanana kukulu hale. Oiai ua ike maopopoia keia mau mea me ka maopopo pu i ka Meia Wilson ka inoa o keia kanaka, ua hoole nae oia i ka lawelawe aua i kekahi hana e hoopau a i 010 kapa« ae paha iaia. ! Oiai o Louia S- Cain e noho ana : ma ke ano he iunanana kuk'ulu hale ! ua nui ke poho o ke mamuli 0 ka haahaa o kana kau ana i na kumukuai o na hale ilalo loa. Ua hoopukaia aku na palapala ae kukulu hale no ka hooponopono wa> le ana no eia nae o ka mea oiaio maoli no ke kukulu liou ana i hale hou. . Ua. hoolimalimaia aku keknhi kaa kalaka mai kekahi wahi mal o na limahana o ke aupthii me kona hoo* ponopono hou īa ana nO*na ka huiina hoolilo i hoea aku ma kahi o na hanen dala, me ke kakiia o ke kalana no ia mea ame ke kikoo p\i ia mai o ka bila »o ka uku hoolimalima e kekahi mea e ae mawaho mal. Manaoiio he Mau Ike Kupono Loa Keia "0 keia mau mea apau i ikeia, ma ko'u manao, he mau k'umu kupono ioa ia e kakoo ana i ka f u 1 heike ae ai aia ke pa'u ame ka popopo iloko o ke keena o ka Junanana kukulu hale iloko o ka wa e noho poo ia ana e Louis S. Cain, ke kanaka a Meia Wilson, ma o kekahi mau hana maaie» la, ua hookohuia ae i Enekinia no ke kalana me ka hoopaakiki loa ana e paa iaia ma ka oihana. Aole poe ku-e ia Mr. Wall o ke keena wai ua pili iaia ka hewa. Aka oia ke poo o kela keena no kekahi wa loihi. Ua kau iho maluna ona ke koikoi o ka ike ana i na mea apau e lawelaweia ana maloko o kona keena. Aia iaia ka mana e hookoh'u i kanaka kupono a hoopono elike me kana i ike ai. Wall, Malalo o ke Okaoka Ahi "No kekahi mau makahiki ,i lawelaweia ai kekahi mau hana aiiiue malalo o ka pou ihu o Hr- Wall, he aihue nona ka huina i hoea aku i ka $120,00.00, a i manaoia no "ua oi aku no paha maluna o ia huina. "Eia nae, ua hoopaakiki loa no o Meia Wilaon e'paa ia Mr. Wall ma kana oihana ma ke ano poo iio kela keena, heaha ke kumul Aole anei, mamuli o ko laua lilo ana malalo o ka aoao kalai&ina hookahi, he k'umu ia e manaoioia aku ai, a i mea hoi nana e kokua i ke kukulu ana i' ka mikini kalaiaina a 3fr. Wilaon i kukulu ai mai kona wa-i noho ae ai i ka oihaua. "Ua hoike ae nei au no kc keena wai ame ke keena o ka lunpana liykulu l ale aka, he mea pono e noiia kekahi mau keena e ae a no ka niea, aia no he m&u hemahema e pahola nei maloko o kekahi mau keena oihana e ae. KaMeai UwU kekahi o na han* «oii o huli ana, a^a loa& ae la keia ike, ,toa ikeia ka nalowal» aha o kekahi anau bona o na hana hou o ke Iwilei Helu 4. Mamuli o ke

kokua a Kiaaina W. R. Farrington, eia na kanaka noii banako o ke au|iui}i. k« lawejavre nei i na bana noii, eia nae aolo lako'u i hoopuka ae i ka lakou hoike, no ke kali ana a hoi mai o Mr. Conkling, i loaa ai kekahi mau malamalama )niai iaia maiHeu ka Kamare Maluna o Caia "B aui hou ae ihope i ka wa i hookohuia ai o Mr. Cain e Meia Wilion ma na hora hope loa mam\ia fc©ki» iho o k* pau ana o ka papa j kahiko o na lunakiai, e ikeia ai ke ano uuku maoli o ka hana a ka Meia Wilaon me kona hoopaakiki loa ana lilo o Cain i Enekini» no ke kalana' leah» ke kumu nui o kona paakiki ana pela! Heaha na ike makaukau ma ko Cain aoao e kupono ai e !«aa iaia kela kulana, koe wale no ma knna ano he kan*ka iloko o ka jjo*o kalaiaina hookahi me ko ka Meia Wilioii. Aole oia he fcnekinia Kiwila, a i»a he Enekinia Kiwila ka mea i makemakei» alaila he m«& kupono e Jiookohuia i Enekinia Kiwila no ke poo o ia keena. Aka h« Enekinia eli lanahu a pela aku, o ia ko Cain kulana. Aole kakou e manao e eli gula ana a i ole o la mau ano paha maanei. '' Mamua o ka haalele ana mai 0 Fred Orht i ka lawelawe hana ana malalo o ke aupuni kalana ma ke ano he eneki'nia, ua ninau aku au iaia ina paha he kanaka kupono o Oain « hookohuia no kela oihana o kana i olelo mai ai "Aole". Ua hoike pu mai o Mr. Orht ia'u e hookohu ae ana o Meia Wilson ia Mr. Austin ma kona wahi, eia nao ma ka hora hope loa, ua hookohuia ae la o Cain ma kona wahi. Kakoo o Kumalae "Ua laweia mai ia'u kekahi lohe,! 1 loaa ia Meia Wilion na kakoo | ana a Lunakiai Kumalae mamuli o kona haawi ana aku iaia i na hooia | ana e paa no oia i ka luna o ka halehana ukulele a Kumalae, Mr. Kealoha ma ke kulana lunanana ■waiu, a ia Thomas Blackwell i ene* kinia no kekahi o na paumawai. Eia nae ua kapa mai o Mo.ia Wilion ia'u ame ko'u mau hoa Repubalika no ka paani kalaiaina. "0 ka paani kalaiaina he ninau hope loa ia ileko o ko makou mau vraihona noonoo. Ua kopio mai makou me na manao hauoli, i hookahuaia maluna o na olelo hoopaa a na hoa Demdkarata e hana like ana makou no ka pono o ka lehuleliu mai o a o. Aka, o ka mea i oike ia ua onouia mai !a kekahi upena kalaiaina a haule pahu wale na manaolana no ka liuki like ana i ka hana. Hoomaka • Noii '* Aka, oiai nae keia mau mea i lioea mai mamuli o ka hooko ole ana o na hoa Demokarata i ka (Akou mau olelo hoopaa, ua hoomaka koke au e noii a e mawahewahe ae i ka hihia iloko o ka waihoua o ke aupuni, me ko'u hoolilo ana i ka hapaniii o ko'u manawa ma ia hana. 0 kekahi o na mea i loaa ma ia hana anla. ua ikeia e ka lehuleliu 1 keia wa. Ua kaulaiia ae k'ekahi mau hana i hanaia maloko o ke keena wai, me ka paa ana o kekahi mea apuka ma Kawa* a o kekahi ua hoahowaia o ke kiure nui. Aole 1 Pau "Aole i pau ka noiiia ana o ke keena o ka lunanapa kukulu hale mo ka loaa pu o na ike o ka liaawina 0 pahola nei maloko o ke keena wai o ia hookahi no ka mea e pahola nei malaila. He hookahi mea hoo* kuia ma kela mau hana noii, o ia no ka hoopaakiki loa o ka Meia e 1 paa no i na kanaka i hoohuoi nui ia ma ka lakou mau hana me ke kapae ole ia. He nui na mea i koo 1 kupono loa e kamailioia, aka ua manao au ua lawa keia kumu e ike mai ai na makaainana noonoo' akahele i ka pololei o ka'u mau kumu ku-e e ku-e nei. BE& HOLLINGySK, Lunahoomalu Komite Waiwai, Ku- , lanakauhale a Kalana o Honolulu. i _