Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 35, 28 August 1924 — HE MA'I HIKI ANEI KE AKEPAU KE HOOLAIA? [ARTICLE]

HE MA'I HIKI ANEI KE AKEPAU KE HOOLAIA?

0 ke ola e loihi ai na la, e\Joaa mai ai ka hauoli, e lanakila a> ka hana ana, ka hele ana, ka noho ana, ka huli ana i na pomaikai, a pela aku, ke kumuhana ko'iko'i e pono ai e haawiia na noonoo hohonu oi aku a kela ame keia kanaka a wahine i kela ame keia manawa, no ka mea, o ia ka waiwai makamiae ōi loa, a o ke kumupaa hoi e hiki ai ke hoopukapuka aku i mea e loaa mai ai na pomaikai he nui no ke ola honua ana a no ke ola ana ma kela ao. 1 ka haawi ana i ka noonoo hohonu a kekahi maluna o keia kumuhana, e pono e nanaia kona mau aoao apau, o ia hoi, ka mea e mau ai ke ola, ka hana e loaa ai ke ola, na mea hoopilikia i ke ola, ka hana e hoopakeleia ai ke ola, a pela aku, no ka mea, he lehulehu na mea hoopilikia i ke ola o ke kanaka mai ka poe ilihune loa a i ke kanaka ona miliona, mai ka lopa haalele loa a i ka mea e noho ana ma ka nohoalii, hookahi hopena o na mea ola a pau. He nui a lehulehu wale na mea hoopio a kinai i ke ola 0 ke kanaka mai ka manawa no e hanauia mai ai a ka manawa I elemakule ai, a e paio mau ana kela ame keia me na popilikia Jehulehu, o ia no na ma'i lehulehu e hiki mai ana i ka manawa i\moeuhane ole ia, a no ia mau pilikia i koiia mai ai ke ku ana a kela ame keia i na manawa apau me ka makau-. kau e hakaka aku me ia mau mea hoqpoino i ke ola. He lehulehu na ano ma'i like ole e pahola nei iwaena o na lahui like ole o ke ao me ko lakou ikaika luku like ole, he oi aku ka heuna make a kekahi i ka kekahi, a he hikiwawe hoi ka hoolaia o kekahi i ko kekahi, elike me ka hiki i ka ike o.na kauka ke lanakila maluna o ia mau ano ma'i, a pela hoi ka ikaika o ka laau e hoola ai ia ma'i. Ma ka mea i hoomaopopoia i keia mau la o ka ma'i akepau e kau nui ia nei ka weli, ka ma'i hoi i kapaia e na lahui e ka (white plague), ka ma'i i ikeia ma ka hoike o kela aine keia mahina a ka papa ola ka oi aku o ka poe i make, a he emi mai ka poe make i na ano ma'i e ae; alaila he ma'i luku maoli ka ke akepau, a no ke aha ke kumu i nui loa ai ka poe i make ia ano ma'i, a no ke aha ke ola ole i ka laau a na kauka? Aia maloko o ka halema'i ma Leahi i keia la he mau haneri 0 na kanaka o na lahui like ole e noho mai la i loohia i ka ma'i akepau a ua lehulehu wale ka poe i loohia ia ano ma'i i make mamua o na ma'i e ae. O" ke kumu o ke ola ole a make aku kekahi poe, ua loihi a kumu loa ka ma'i akepau iloko o lakou, wahi ana kauka, no ia kumu paakiki ka hoola ana; o ka manawa kupono loa e kinai ai ia ano ma'i o ia no ka manawa kinohi e hoomaka ae ai. He ma'i ola ke akepau ke lapaauia i ka wa opiopio o ka ma'i, wahi a na kauka. Na kumu e loaa ai i keia ma'i. Ka mua, he ma'i hooilina mai na makua a kupuna mai, o ia hoi, ma'i kuluma, wahi a na kauka; ka lua, no ke ea mai; ke kolu, no ka noho'huikau,. a pela aku. Ina io o na kumu keia i ulu mai ai keia ano ma'i, alaila e pono hoi lia e makaala loa ia na kumu i ulu mai ai keia ma'i. He mea kupanaha ke noonoo iho, i kela au kikilo loa, ke naaupo o na Hawaii i oleloia, nui a manomano na kanaka, aohe luku nui ia o na kanaka e ka ma'i akepau, aohe no i ikeia ia ano ma'i ia au, o ka ma'i hokii, ka okuu ame ka pala, me kekahi mau mea e <tc na ma'i ike nui ia ia au, elike me ka olelo a kahiko, a, i keia au naauao hoi, he heluna nui o ka poe i make 1 ke akepau, a ke pahola nei ia iwaena o na kanaka o na lahui like ole me ka holokiki, o ka hana e hoopakeleia ae ai na lahui like ole, heaha ia? O ka ma'i akepau i hoopalaleha a noonoo ole ia he ma'i make me ka maopopo loa. a ma ka oleloia ua oi aku ka poe i loaa i ka ma'i akepau ma Hawaii nei mamua o ko na mokuaina he 47 ma Amerika, no ke aha? No ka noho me ka makaala a noonoo ole me ka hoao'ole o na kanaka e hakaka me ia ma'i. O ka hana wale no e kinaiia ai keia ma'i ma Hawaii nei o ka imi a loaa ka laau kupono nana e kinai me.ka lawa kupono o ka lapaauia ana, me ka lapaauia o ka poe apau ī loaa ia nia'i.