Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 37, 11 September 1924 — Page 5

Page PDF (1.70 MB)

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POAHA. SEPATEMABA, 11. 1924 ELIMA
Kuahaua Koho Baloka
Wae Moho.
I kulike ai me ke kahawai, owau
u W. K. Farrington, Kiaaina o ke Te-
ritore o Hawaii, ma keia ke kukala
aku nei, he koho baloka wae moho
ae ka wae ana no na Elele 1 ka Hale
o na Lunamakaaianana o ka Aha-
olelo o na Mokuaina i Huiia o Ame-
rika, a no na Senatoa ame na Luna-
makaainana no ka Ahaolelo o ke Te-
ritore o Hawaii e like me ia i hoaka-
kaia mahope ae nei, ke malamaia
ana ma ka Poaono, la 4 0 Okatoba,
M. H. 1924, apuni ke Teritore, ma-
waena o na hora ewalu a. o ame
elima p. m.
NA APANA SENATOA.
O na Apana Senatoa ame ka helu-
na o na Moho Senatoa e waeia ai,
e kela ame keia aoao kalaiaina
penei iho ia:
APANA EKOLU— Mokupuni o
Oahu — Ekolu.
NA APANA LUNAMAKAAINANA
O na Apana Lunamakaainana ame
ka heluna o na Moho Lunamakaai-
nana e waeia ai e kela ame keia
nono kalaiaina, penei:
Iloko o ka APANA EHA— Eono,
Iloko o ka APANA ELIMA—
Eono.
O na Apana Lunamakaaina, na
Mahele Koho ame na wahi koho
elike iho penei:
APANA LUNAMAKAAINANA
EHA HAPA O KA APANA SE-
NATOA EKOLU— KA HAPA O
KA MOKUPUNI O OAHU AME
KE KULANAKAUHALE A KA-
LANA O HONOLULU MA KA
HIKINA HEMA O KE ALANUI
NUUANU AME KA LAINA E
HOOLOIHIIA ANA MAI KA
PALI AKU O NUUANU AHlKl
I KA LAE O MOKAPU.
MAHELE EKAHI— O ka hapa o
ka Apana e Honolulu ma ka hikina
akau o ka laina mai ka lalani mau-
na mai o Koolau i hooloihiia aku a
pili me ke Alanui Mauumae, mai ia
alanui aku i oleloia, Alanui Umi-
kumamakahi, Alanui Daimana Hila
ame ka laina i hooloihiia ahiki i ke
kai. Wahi koho, ma ka pa Hale-
kula Liliuokalani.
MAHELE ELUA— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu mawaena o ka
Mahele Ekahi ame ka laina mai ka
lalani mauna mai o Koolau a e Uolo
ana ma ke kualapa ma ka aoao hi-
kina o ke Awawa o Manoa a hoea
i ke kahawai o Manoa, malaila aku
ma ke kahawai i oleloia a hoea i
ke alanui e moe ke 'a ana ia kahawai
makai iki aku o kona hui ana me ke
kahawai o Palolo, alaila ma ia ala-
nui, Alanui Campbell, Alanui Kake-
la ame Alanui Daimana Hila. Wahi
koho, ma ka Paka Mauumae, Kai-
muki.
MAHELE EKOLU— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu ma ka hema
o na Mahele Ekahi ame Elua a ma
ka hikina o ka laina e holo ana ma
na Alanui Kapahulu ame Makee
ahiki i ke kai. Wahi koho, «ua ka
"Haleauau o ka Lehulehu ma ka Pa-
ka Kapiolani.
MAHELE EHA— O ka hapa o ka
Apana o Honolulu ma ka hema o
ke Alanui Moi ame ke Alanui Wai-
alae mawaena o na mahele elua
ame ekolu, a ma ka laina mai ke
kihi mai o na Alanui Punahou ame
Moi ahiki i ke alahaka loihi ma
ke (alanui kahakai) Ala Moana.
Wahi koho, kihi o Alanui Kalakaua
ame Alanui Keoni Ena.
MAHELE ELIMA— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu ma ka akau
o ka Mahele Eha a ma ke komoha-
" na o ka Mahele Elua, i hoopuniia ma
ke Komohana e ke Alanui Punahou,
a ma ka akau e ke Alanui Waila
ame ke Alanui Metcalf ahiki i ke
alanui e holo, ana i ka hikiiia ma
ka hema iki mai o ke Kulanui o Ha-
waii, ma ia alanui i oleloia ame ka
laina i hooloihiia aka ahiki i ka
palena pau o ke kualapa e hoopuni
ana i ka Mahele. Elua ma ke komo-
hana. Wahi koho, ma na Alanui
Young ame Alexander,
MAHELE EONO— O ka hapa o ka
Apana o Honolulu ma ka akau o ka
Mahele Elima a mawaena o ka Ma-
hele Elua ame ka laina e holo aria
mai ke Alanui Waila mai ma ke
Alanui Punahou ahiki i kona hui
ana me ke Alanui Manoa, alaila ma
ke kualapa ma ka aoao komohana o
ke Awawa o Manoa ahiki i ka lalani
mauna o Koolau. Wahi koho, ma ka
pa Hale o, ke Kalapu o ka Manoa
Tennis, kihi o ke Alanui Manoa
ame Alanui Kamehameha.
MAHELE EHIKU— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu ma ke komo-
hana 0 na Mahele Eha ame Elima,
ma ka hema aku o ke Alanui Be-
ritania a ma ka hikina o ka laina
e holo ana mai ke kai mai ma ke
Alanui Sheridan ahiki i ka welelau
o ka laina e hooloihi ana i ke Alanui
Piikoi, alaila ma ua laina nei i ole-
loia o ka hooloihi ana ame ke Ala-
nui Piikoi. Wahi koho, Hale Hoo-
kawowo laau o ke Aupuni, kihi o na
Alanui Keeaumoku ame Moi.
MAHELE EWALU— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu ina ke komo-
hana o na Mahele Elima ame Eono,
ma ka akau o ka Mahele Ehiku a
ma ka hikina o ka laina mai ke Ala-
nui Beritania mai ma ke Alanui
Piikoi ame ka laina e hooloihi aua
malaila aku ma ka palena komo-
hana o ka pa-hale o ka Home Luna-
lilo ahiki i ke kihi hema o Kalawa-
hine, alaila ma ka palena hikina o
Kalawahine, ahiki i kona hui ana
me ka palena komohana o ke Awa-
wa o Manoa. Wahi koho, kihi o
Alanui Waila ame Alanui Keeaumo-
ku.
MAHELE EIWA— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu ma ka hema o
Alanui Beritania a mawaena o ka
Mahele Ehiku ame ka laina e holo
ana mai ke kai mai ma ke Alanui
Ward ame ke Alanui Kapiolani. Wa-
hi koho, ma Kamaki Kuea.
MAHELE UMI— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu ma ka akau
o ka laina mai ke Alanui Alapai
mai ma ke Alanui Moi ahiki a ma
ke Alanui Kapiolani, alaila holo hi-
kina ma ke Alanui Beritania mawa-
ena o ka mahele ewalu ame ka laina
ma ke Alanui Alapai a i hooloihiia
ahiki i ka pahuhae kahiko ma ka
piko o Puowaina, alaila ma Puowai-
na ahiki i ka palena mawaena ft
Kewalo ame. Auwaiolimu, alaila ma
ka palena komohana o Kewalo ft
holo ke 'a ma Kalawahine ahiki i ka
palena komohana o ka mahele ewa-
lu. Wahi koho, Halekula a'o Kumu.
MAHELE UMI-KUMAMAKAHI,
— O ka hapa o ka Apana o Honolulu
ma ka hema o Alanui Moi a mawae-
na o ka Mahele Eiwa amo ka laina
e hooloihi ana mai ke Alanui Moi
mai, alaila ma Alanui Hema ahiki i
ke kai. Wahi koho, ma na Alanui
Hema ame Kawaiahao.
MAHELE UMI-KUMAMALUA—
O ka hapa o ka Apana o Honolulu
ma ka hema o Alanui Hokele a ma-
waena o na Alanui Alapai ame He-
ma ma kekahi aoao ame Alanui
Nuuanu mu kekahi aoao. Wahi ko-
ho, kihi o na Alanui Puowaina ame
Moi.
MAHELE UMI-KUMAMAKOLU
— O ka hapa o ka Apana o Honolulu
i hoopuniia e Alanui Luso, Alanui
Alapai, Alanui Hokele ame na Ala-
nui Alakea ame Ema. Wahi koho,
ma Ema Kuea.
MAHELE UMI-KUMAMAHA—
O ka hapa o ka Apana o Honolulu
i hoopuniia e ka palena komohana
o ka Mahele Umi, e ka palena akau
o ka Mahele Umi-kumamakolu ame
ka laina e holo ana mai ka huina
mai o na Alanui Kula ame Ema
ahiki i ka pahuhae kahiko ma ka
piko, o Puowaina. Wahi koho, hui-
na o na Alanui Iolani ame Magellan.
MAHELE UMI-KUMAMALIMA
— O ka hapa o ka Apaha o Honolulu
i hoopuniia e Alanui Kula, na Ala-
nui Ema ame Alakea, Alanui Ho-
kele ame Alanui Papu. Wahi koho,
Alanui Papu mauka o ke Alanui Be-
ritania.
MAHELE UMI-KUMAMAONO—
O ka hapa o ka Apana o Honolulu
i hoopuniia e Alanui Kula, na Ala-
nui Papu, Alanui Hokele ame ke
Alanui Nuuanu. Wahi koho ma ke
Alanui Pauahi kokoko i Alanui
Papu.
, MAHELE UMI-KUMAMAHIKU
—O ka hapa o ka Apana o Honolu-
lu ma ka akau o na Mahele Umi-
kumamaha ame Umi-kumamalima a
mawaena o ka Mahele Umi ame ka
laina e holo ana ma ke Alanui Papu
ame Alanui Pacific Heights ahiki i
ke kee mua o ia alanui i oleloia a
malaila aku ma ka aoao komohana
o ke Awawa o Pauoa. Wahi koho,
ko 'iko'i ana ponoi imua o ia aha,
i hana ai, ma ia huli hoi ana mai,
he oiaio e wela mai ana ka noho
ana, a ua kii hou ia mai no Waialua,
imua o kana hiapo ola i moe iho ai.
Ua hoopokole koke ia kona ola.
mamuli o kona ano e i kaua mau
ki no. Ua loaa ia laua 7 kaika-
mahine, 2 keikikane. He 86 kua-
kahi, 11 kualua. Ua naue e aku
no kana wahine mao, i na la no e
kau ana ka ohu i na kuahiwi. O
ka mea e kakau nei, he pili oia
no ko'u makuahine a Ke Malaeka-
liana maua a he Laieikawai i Waia-
puka i Kahuku i o Kanehunamoku o
ka aina lewa.
Ina no hoi i ai ole o Adamu i
ka hua o ka laau ina no hoi kakou
aole i loaa, olai, e noho ana i ke
kino lani, i kulike me ko ke Akua
kino. He poo ame na lala ahiki
i na wawae ka iwi ke kino, ka alu-
alu, aole ka i'o ame ka koko, aka,
ke hauoli nei kakou i ka loaa ana
mai, a ike kakou i keia la.
He nani keia honua ao malama-
lama, pela o Mr. Dain i halai aku
la, e ike ana oia i kona moolelo
mao; ana i hana ai maanei; a we-
liweli loa, a oiai, aole oia i unihi
aka e mihi ana ke ole e bapetino
ka poe ola no ka poe i make mau-
nei e mahae nei, a manalua na ike
Baibala ame ke ku ana o kakanaka
ma ke kino o ko ke Akua ano.
Imua o na keiki e ola nei a ko
oukou mau makua hooko aku la i
ke kauoha a ke Akua. E hoopau
koke oukou, i ko oukou ona ana, e
mihi aku iaia me ka oiaio, aole ka
ona i kona aupuni.
JOELL K. APUAKEHAU
Kahuku.
HE PUOLO WAIMAKA NO KUU
MAKUAKANE DAVID KU-
MAUNA KAUMIUMI, UA
HALA.
Mr. Sol. Hanehane; Aloha adieu
kaua: — E oluolu mai kou ahonui e
hookomo iho i ka 'u puolo e kau ae
la maluna, ma kekahi kowa kaawale
o ke kino lahilahi o ka hiwahiwa
aloha, a ka laimi; a nana hoi ia e
ahai aku ma na kihi eha, o ka aina
aloha nei o Hawaii, mai ka puka
ana a ka la ma Haehae, a ka welona
a ka la i ka mole olu o Lehua, i
ike mai ai na ohana, ame na ho-
aloha o kuu papa heleloa.
Ua haalele mai kuu papa David
Kumauna Kaumiumi i keia ola ho-
nua ana, i ka hora 9 p. m., o ka
la 21 o Aug 1924, ua haalele mai
eia ia'u kana lei kahi ma ka aoao o
kona moe, ame kona Aunty Mrs.
Lanihau Kuewa.
Upoi iho la na maka, kuu ka luhi,
pau iho la ka ike ana, i ka ehaeha.
Auwe kuu papa e!
O kuu papa aloha i haalele mai,
ua piha iaia na makahiki he 53 5
mahina, 4 la, o ka hoomanawanui
ana i keia oo maewaewa; aka e hoi
ka lepo i ka lepo; a o ka uhane me
ka mea i kuleana ia mea, hoonani
mau loa ia ka inoa o ka Haku,
ke keiki, ka Uhane Hemolele Amene.
Ua hanauia kuu papa mai ka
puhaka mai o Sarah Lohai ame Ku
Kaumiumi, i ka A. D. 1871, Mar.
17, ma Punaluu, Koolauloa, Oahu.
Iaia i haalele iho la ia'u, ua haa-
lele pu iho oia i kona kaikuaana
hookahi, Damien Kaumiumi aia paha
i ka huikau o ke kaona. Anoai
wale au i ke aloha makua, e hoo-
makua wale aku ana no paha ia ha'i.
Ua kaama'i kuu papa no aneane
hookahi makahiki, a haalele walo
mai la ia'u. Kuu papa puuwai ha-
mama e haawi ana i ka akau, haawi
ana i ka hema, Auwe kuu papa hele
loa e, ka makua hoi o kuu lehulehu
o Kawaihapai i koko hei i io ia'u
nei.
Kuu papa hoi e kuu papa aloha
aloha keiki. Kuu papa i ka waikau
mai i ka pali. Kawaikuilaau, aole
oe e inu hou ana ia wai i kamaaina.
Kuu papa e, eia au ke imi nei in
oe, aia, aku la paha oe i ka luua
o Kawaikumuole, ua wai kapu hoi
a Kane, a i ole aia iho paha i kahi
pali ulaula, ka wai o Kaalaea, ma
kalu ana iki, kahi i pee mai ai.
Papa hoi mai kaua!
Heaha la hoi ka'u hala nui i hoea
aku ai ia oe, au e pee mai nei ia'ui
Ua pau ua moe, ua hala no ka wa
mau loa.
Kawaihapai hoi e aole o papa
Kamaina ma kou mau kualono, alo-
ha, hele hoi oia e hehi hou ana
i kou Iepo aloha. Kuu papa i ka
lae o Kaena e, aole oe e hele hou
ana ma ia mau olaelae aloha. Ena-
ena mai ke aloha makua e uwe no
au.
E Kane-ana, i ka home o ka lehu-
lehu, aia anei kuu papa maloko o
kou mau paia pumehana! Pohaku-
lanai i ka olu a ka makani, aole
anei me oe kuu papa kahi i walea
ai? Auwe kuu papa hoomanawanui
e!
Kaupoo i na haloaloa pohaku,
aole kuu papa e hehi hou ana i kou
mau aa. Kawaiakaaiea e, ia w ai
e hooinu ai i ke kamahele o ke ala-
nui, e ha'oha'o ana paha oe i kuu
papa; aole oia me a 'u, aole pu me
oe. .
E Koheiki kau mai i na ehu o
ka manu, e Uluhulu hoi e, aole olua-
e ike hou ana i kuu papa ma ka
olua mau alo, ua pau ua hele no ka
wa mau loa.
E Hauone i ke one ae a upoi Iho
la kuu papa hele Ioa. E Punawai
kalii one iki, kahi a'u me kuu papa
e hele ai i ke hoau upena, e imi ana
i pono no keia noho ana, aole! aole,
au e hele hou ana me ia ma ia ae-
kai.
Papaloa, kahi a kuu papa e hele
ai, o ke aumoe, ke ono ae i ka i'a,
mea ole ke anu, auwe ilihia wale
au ke hoomanao ae. Aole oia e au
hookahi hou ana ia mau kai aloha,
auwe kuu papa hele loa e!
E kuu kaikuaana Kawahaloaa, nau
ka e noho hookahi ana ka home
aloha o kakou, kuu kaikuaana hoo-
manawanui i ka papa o maua. Aka
ua pau no ka wa, mau loa. Ua pau
ko papa leo nui ana ia oe. Auwe
kuu kaikuaana e!
Kuu papa i ka hale lana i ke kai
aia anei oe ilaila! E na ale aloha
o ka moana e, hai mai hoi oe ia'u,
aia anei me oe kuu papa! Kuu
papa ohana nui ame na hoaloha i
k» la o ka pilikia, mahea la hoi
ua poe hoaloha nei e kuu papa! Ka'u
no hoi ia i ao aku ai i kuu papa,
o ke ola o ka nama, mahea la oia,
aka na lilo ia i mea mokuahana, a
haalele mai oia ia'u me kona olelo
mai e aho oia e hoi me kuu kaikua-
ana hoahanau, no ka mea o ka rama
o kona laau ia, kaupale mai oia
ia'u, ka hua kalii hoi o kona mau
H opio.
Hoi oia me kuu kaikuaana no eha
mahina a oi, me ko maua kamailio
ole kekahi me kekahi. Ke hele
mai ia'u nei o ka hunona no kona
Loa kamailio aole ona makemake
i'a 'u, aka hiki mai ka lono kaumaha
hiki aku no au. imua o kona alo
aole oia i ae mai e ike maua.
O ka hunona no kana i ike mai,
me kona pane mai no ia'u, aohe ona
aloha ia'u, aloha oia i ka hunona
ame kuu kaikuaana, auwe no ho
kuu papa e, a laa kuu waia ia oe
e kuu papa pau kuu malama ole ia
oe, aka o kuu makua i ka lani ka
i ike, me ia au i haawi ai i ka'u
leo pule, aloha no kuu papa.
I ka wa o ka pilikia, ua pale ne
no au i kana olelo, a koi aku no
iaia e hoi mai oia me au, ua ee ma
oia i ka'u oi e ka i mai; me oe
ana au e pepe no hookahi la, a
hele kaua i ke kau kaa pio i Maui
No Maui kona luaui makuahine
no Molokai hoi kona luaui makua-
kane, hanau oia i la nei. Auwe
menemene wale au i kuu papa, kuu
papa makemake ole ia'u e hai i ka
lono kaumaha i ka ohana.
Ua ike mua no kuu papa o hele
ana oia; ua a'o mua mai no oia
ia'u i ka mea e hana ai iaia, auwe
kuu hoomanao poina ole i na olelo
hope a kuu papa e. Auwe kuu papa
e kuu papa i ka hokua o ka lio e,
aole oe e haulani hou ana ilaila.
Kuu papa i ka haulani a ke kaa
oto e, aole pu oe ilaila, kuu papa
i na pali hauliuli e ke Koolau e,
aole oe e maalo hou ana, ma ia
mau wahi.
O kuu papa i haalele mai i keia
ola ana, o ka hoohuli pipi kana
hana lealea ame ka lawai'a, e imi
una hoi i pono no keia noho ana,
ame ko ke Akua pono pu.
He hoahanau kuu papa, no ka
hoomana o na La Hope Nei, a ha
hoapaahana pu hei no ko Kriste make-
make, a na ka make i hookaawale
mou la iaia mai na hana maikai
apau.
0 kuu papa he puuwai hamama
oia ma ua ano apau, e ike ana
oia mai ke kiekie a ka haahaa.
Nolaila i ka poe apau i kipa mai
e hui pu me a'u i ka wa o ko'u
luuluu makua. Ke haawi aku nei
au i ka'u hoomaikai ia oukou apau,
ame ka poe na lakou i hoohiwa-
hiwa iho i ke kino wailua o kuu
papa hele loa; me na pua nani apau.
A na ke Akua i piha i ke aloha
e haawi mai i na mea i oi aku.
Pela pu hoi ia olua. E o'u mau
Cousin Mr. ame Mrs. L. M. Anoho-
lani no ka olua kokua he nui no
ka papa aloha o kakou.
Oluolu e lawe aku i ka'u hoomai-
kai mailoko lilo aku o kuu puuwai
a na ke Akua i piha i ke aloha e
haawi mai i na mea i oi ae mamua
o ke gula ame ke dala.
Pela no hoi ia olua e Cousin, Mr.
ame Mrs. Maggie M. Gora, no ko
olua kokua ana mai ia'u, i ke kii
ana, i ka hale o kuu papa ame
ka hoolewa ana inia, no olua kekahi
rumi kaawale o kuu puuwai, a na
ke Akua no hoi e hoopomaikai mai
ia olua.
Pela no hoi ka'u hoomaikai i ka
poe i eli i ka home hope o kuu papa
i lawelawe ia hoi e kuu tutu Dan
Kuewa; no oukou pu ko 'u hoomai-
kai. Pela pu ka'u hoomaikai he
nui ia Hon. H. Kanihonui ame na
misiona no ka oukou lawelawe kope
ana, no ke kino lepo a kuu papa, ma
o ka hoomaikai ana a Hon. H. Ka-
nihonui ma ka home nei, ame ka
luakini, a ma kona home mau loa e
hoomaha ai, no ka wa pau ole,
I kuu papa i haalele mai la ia'u ua
uhai aku ke oia i ka meheu o kuu
mama, ame kana wahine elua. UA
hoomoeia kuu papa aloha maloko o
ka 'ilina o ka pa luakini o na La
Hope Nei, ma Kamooloa, Waialua,
Oahu, i ka hora 4 p. m. Aug. 22,
1924. Pau ua nalo no ka wa mau
loa.
Ma ka lawelawe haipule hope ana
hoi a Hon. H. Kanihonui.
Me oukou na hoaloha apau o kuu
papa, ame ka ohana, Kou welina
hope,
Owau i hooneleia i ka makuakane,
MRS. K. H. OTHOLT,
Haleiwa, Waialua, Oahu.
KONOIA KA LEHULEHU
Dr. Emma & C. R. Moon,
D. D., Ph. D.
Halawai akea oa Sabati apau ame
Poakolu 7:30. Ano hou loa o ka
Hoola ana ma ka Mana Akua ame
ka Hoike Uhane. Lawe ma! i ka
ma'i.
Pili i na ano apau o ke ola ana.
Paneia, na ninau apau ma ka leka
$12. Haawiia na haawina. Na hora
10 a 5, 6 a 7:30.
2506 Kuhio Ave. Kelepona 79774.
6608— 6 mns.
kihi o ke Alanui Puowaina ame Ala-
nui Luso.
MAHELE UMI-KUMAMAWALU
— O ka hapa o ka Apana o Honolu-
lu ma ka akau o ke Alanui Kula a
mawaena o ka Mahele Umi-kumama-
hiku ame ke Alanui Nuuanu. Wahi
koho, Alanui Nuuanu ame Alanui
Bates.
MAHELE UMI-KUMAMAIWA—
O ka hapa o ka Apana o Koolaupo-
ko ma ka hikina hema o ka laina
mai ka Pali mai o Nuuanu ahiki i
ka Lae o Mokapu. Walu koho, Ha-
lekula o Waimanalo.,
APANA LUNAMAKAAINANA
ELIMA HAPA O KA APANA
SENATOA EKOLU— KA HAPA
0 KE KULANAKAUHALE A
KALANA o HONOLULU MA
KE KOMOHANA AKAU O KE
ALANUI NUUANU AME KA
LAINA I HOOLOIHIIA, MAI KA
P ALL O NUUANU AHIKI I KA
LAE O MOKAPU
MAHELE EKAHI--O ka hapa o
ka Apana o Koolaupoko inawaena o
ka laina mai ka Pali mai o Nuuanu
ahiki i ka Lae o Mokapu, a maluna
o ke kualapa mawaena o Heeia ame
Ahuimanu. Wahi koho, ma ka Hale
Hookolokolo o Koolaupoko, ma Ka-
neohe.
MAHELE ELUA,— O ke koena
aku o ka Apana o Koolaupoko -Wa-
hi koho, ma ka Halekula o Waiahole.
MAHELE EKOLU— O ka hapa o
ka Apana o Koolauloa ma ka hikina
hema o ka palena hikina hema o
Laie. Wahi koho, ma ka Hale Hui
Yin Sit, ma Kapano, Punaluu.
MAHELE EHA— O ke koena aku
ka Apana, o Koolauloa. Wahi ko-
ho, ma ka Haleaina kokoke i ka hale
hoolulu ka aahi ma Kahuku.
MAHELE ELIMA— Ka Apana o
Waialua, e hookoe ana i ka hapa o
ua apana la, ma ka hema o ka laina
mai ka piko mai o Kaala a koino
i ka piko o Kamaohanui, Puu Pane
amo Puu Peahinaia ahiki i ka pale-
na o Koolauloa, Wahi koho, ma
ka Hale Hookolokolo o Waialua.
(No ke koena aku o ka Apana o
Waialua, e nana i ka mahele Umi-
kumamaono.)
MAHELE EONO— Ka Apana o
Waianae. Wahi koho, Hale Hooko-
lokolo o Waianae.
MAHELE EHIKU— Ka hapa o ka
Apana o Ewa , e komo pu ana na
aina o Hoaeae ame Honouliuli, Wa-
hi, koho, ma ka Hale Hoolaule'a o
Ewa, (Ewa Pavilion).
MAHELE EWALU— Ke koena
aku o ka Apana o Ewa, e hookoe
ana i kela hapa o Halawa ma ke
komohana hema o ka laina mai ka
palena mai mauka o ka lokoi'a o
Kuahua a e komo ana ma ka lua-
pele o Makalapa ahiki i ka palena
o Moanalua. Wahi koho, ma ka
Hale Hookolokolo o Ewa.
(No ke koena aku o Halawa e
naua i ka Mahele Umi-kumamahi-
ku.)
MAHELE EIWA— O ka hapa o
ka Apana o Honolulu ma ke komo-
hana o ka laina mai ka lalani mau-
ra mai o Koolau e holo ana ma ka
palona komohana o Kalihi ahiki i
ke Alanui Moi, alaila ma ke Alanui
Moi ahiki a ma ke Alanui Kalihi
ahiki i ke kai. Wahi koho, kihi o
Alanui Moi ame Kalihi.
MAHELE UMI— O ka hapa o ka
Apana o Honolulu ma ka hikina, akau
o Alanui Moi a mawaena o ka pa-
lena komohana o Kalihi ame ka
palena hikina o Kalihi mai ka la-
lani mauna Koolau mai ahiki i ke
Alanui Kalihi, alaila ma ke Alanui
Kalihi ahiki i ke Alanui Moi. Wa-
hi koho, Halekula o Kalihi-waena.
MAHELE UMI-KUMAMAKAHI
— O ka hapa o ka Apana o Honolulu
i Hoopuniia e Alanui Kula, Alanui
Pupule, Alanui Moi ame Alanui Ka-
lihi. Wahi koho, Alanui Moi ame
Alanui Houghtailing.
MAHELE UMI-KUMAMALUA—
O ka hapa o ka Apana o Honolulu
ma ka akau o Alanui Kula A mawae-
na o ka Mahele Umi ame ka laina
mai ka lalani mamua mai o Koolau
ma ka palona pau o ke kualapa ma
ke komohana o ke Awawa o Nuuanu
ahiki i ka laina i hooloihiia o Ala-
nui Kauka, alaila ma ia laina i ole-
loia ame Alanui Kauka ahiki i Ala-
nui Liliha, alaila ina Alanui Liliha
ailiki i Alanui Kula. Wahi koho,
kokoke i ke kihi o ua Alanui Liliha
ame Kula.
MAHELE UMI-KUMAMAKOLU
—O ka hapa o ka Apana o Hono-
lulu ma ka akau o Alanui Kula ma-
waena o ka Mahele Umi-kumamalua
ame Alanui Nuuanu. Wahi koho,
kihi o ke Alanui Kuakini ailio Ala-
nui Nuuanu.
MAHELE UMI-KUMAMAHA—
O ka hapa o ka Apana o Honolulu i
hoopuniia e Alanui Kula, Alanui
Nuuanu, Alanui Beritania ame ke
Kahawai o Nuuanu. Wahi koho,
Alanui Vinia ma, ka aoao hikina o
ke Kahawai o Nuuanu.
MAHELE UMI-KUMAMALIMA
— O ka hapa o ka Apana o Hono-
lulu ma ka hema o na Alanui
Beretania ame Moi a mawaena o ke
Alanui Nuuanu; ame ka laina e holo
ana makai mai ke Alanui Moi aku
ma ke alanui ololi Chapel (Palama
Chapel road) ame kona hooloihiia ana
aku ahiki i ke Alahao Oahu, alaila,
ma ka hookuina hema o ia alahao Ahi-
ki i kona wahi kokoke loa i ka lihikai
e komo pu ana me na Mokupuni Hoo-
malu Ma'i ame na Mokupuni hapapa
e ae. Wahi koho, ma Aala Paka.
MAHELE UMI-KUMAMAONO—
O ke koena aku o ka Apana o Wai-
alua. Wahi koho, ma ka Halekula
o Wahiawa.
MAHELE UMl-KUMAMAHlKU
—O ke koena aku o Halawa. Wahi
koho, ma ka Halekuai ma Water-
town.
MAHELE UMIKUMAMAWALU
— O ka hapa o ka Apana o Honolulu
i hoopuniia e Alanui Kula, Kaha-
wai o Nuuanu, na Alanui Beretania
ame Hoi amo Alanui Liliha. Wahi
koho, Alanui Vinia, ma ka aoao ko-
mohana o ko Kahawai o Nuuanu.
MAHELE UMI-KUMAMAIWA—
O ka hapa o ka Apana o Honolulu
i hoopuniia e ke Alanui Kula, Ala-
nui Liliha, Alanui Moi ame Alanui
Pupule. Wahi koho, Alanui Hoi
ma kela aoao mai o ka Halekula
Kaiulani.
MAHELE IWAKALUA— O ka ha-
pa o ka Apana o Honolulu ma ka
hema o Alanui Moi a mawaena o
Alanui Kalihi ame ka palena komo-
hana o ka Mahele Umikumamali-
ma. Wahi koho, kilu o ke Alanui
Waiakamilo ame Alanui Moi.
MAHELE IWAKALU A-KUMA-
MAKAHI- O ka hapa o ka Mahele
Eiwa e komo ana maloko o ka pa o
ka Haukapila o Kalihi. Wahi koho,
ma ko Keena o ka Haukapila o
Kalihi,
I HOIKE NO KEIA, ke kau nei
au i ko'u lima me ka hoo-
pili pu ia o ke Sila Nui o ke
Teritore o Hawaii.
HANAIA ma ke Kapitala ma
Honolulu i keia la 25 o Auga-
te i ka makahiki o ko Kakou
Huku, hookahi tausani eiwa
haneri me iwakalua-kumama-
ha.
(Sila) W. R. FARRINGTON,
Kiaaina o Hawaii.
Na ke Kiaaina:
(Sila) RAYMOND C. BROWN,
Kakauolelo o Hawaii.
I kulike ai me ka manao o ke
kanawai i hanaia no ia mea,
ma keia ke hoopuka aku nei
nu i ke Kuahaua Koho Baloka
Wae Moho, ma kahi e pili ana
i ke Kulanakauhale a Kalana
o Honolulu, T. H.
D. KALAUOKALANI,
Kakauolelo, Kulanakauhale a
Kalana o Honolulu, T. H.
WAIHO I KONA
KULANA OIHANA
Mahope iho o ka noho haiia aha
iloko o ka oihana kaua o Amerika
Huipuia, no na makahiki he umi-
kumamaiwa a oi, i hoouna aku ai
ka Lukanela Samuel Wilder King,
i kaila palapala waiho oihana i Wa-
kinekona, no kona kaawale mai ka
oihana kaua mai, ma ka la 1 o ka
mahina o Ianuari o keia makahiki
ae.
Ma ka hoakaka a ka Lukanela
King, aole he kumu okoa ae o kona
nanao ana e waiho aku i kona ku-
lana iloko o ka oihana kaua; ma-
muli no ia o kona kaawale mau
mai. kona ohana aku; a i wahi nona,
G noho mau aku ai me kona ohana,
hookahi no hana o ia ka waiho i
kana oihana.
laia e waiho aku ai i ka oihana
kaua, aole i maopopo kana mau hana
e lawelawe aku ai, koe wale no ko-
na manaoio, aole no e nele ana ka
loaa o kekahi hana kupono nana
maanei nei, i wahi nona e pono ai
ame kona ohana.
HE HOINAINAU KALAIAINA.
Mr. Solomon Hanohano, Lunahoo-
ponopono, Nupepa Kuokoa; Aloha
kaua— Ma kau hiwahiwa o ka la
28 o kela mahina i hala aku la, ike
iho la keia i ka noeau o na lalani
mele a A. K. E. Kehene Boy e hoo-
maikeike nei i ka lehulehu, a i ku-
pono loa hoi e hoopiliia aku no na
kenerala kalaiaina hookalakupua o
Hawaii Kalana, maluna o ka ninau
Aelike Keonimana, a penei ka holo
ana o ua wahi mele nei:
Kiauau, kiauau!
Koloauau, koloauau,
E au aku, e au mai,
Kalaihi ka lani,
Kupikipiki-o ka honua,
Kolopa une i ka malama,
Ku ana epa,
Noho ana epa,
Kaua ka Iwa, he la makani,
Ua ka ua, kahe ka wai,
Pii ka opae,
Ku 'i ka ina,
Lou ka wana.
Nolaila e Mr. Lunahooponopono,
e kailike mai kaua no ka wehe-
wehe iki ana i ka manao o keia
wahi mele ame ko lakou manao
pakahi, a penei ka'u i manao ai:
Kiauau -He puana oli paha keia
na na kalaiwaa e oli ai i ka wa
e hukiia ai o ka waa mai ke kuahiwi
a i ke kahakai.
Koloauau— Oia no palia ka huki
na me ka eleu.
E au aku, e au mai -O ka hi-o,
huli ana paha o ke kino imua, ihope.
Kalaihi ka Iani— He kaena, he hoo-
io, he liki, e laa paha, ka leo kala-
ihi, o na alakai.
Kupikipiki-o ka honua— Ua pili
i ke kai, kupikipiki-o ke kai, a i ole
he keeo, he huhu nui.
Kolopa une i ka malama — Ua pili
paha keia i ka une ana i na mea
kaumaha.
Ku ana Epa— O ka huaolelo "ku"
he inoa paha keia o kekahi kanaka,
a o ka "epa'' he hoopunipuni e
alapahi, e wahahee.
Noho ana Epa- O ka huaolelo
"noho" he inoa paha keia o kekahi
kanaka.
Kau ka iwa he la makani — A ma-
kani ole, aole paha e ikeia keia manu
i ka pokaa i ka lewa.
Ua ka ua kahe ka wai— Aia no
a ua, hoike mai ke kahawai i kana
hana.
Pii ka opae— O ke kahe paha o ka
wai, e pii ana ka opae.
Ku'i ka ina-- O ka hele ana no
paha keia e ohi 'u ina
Lou na wana — Me ka lou wale
no o na wana e loaa ai, aole me ka
lalau aku me na manamanalima,
o welenia mai na manamanalima i
ke kakala kui.
No ka hoopili ana mai i na hua-
olelo i noakakaia ae la maluna o ka
ninau "aelike keonimana'', penei
ka 'u i manao ai i puana hoominoaka
na ka poe e heluhelu mai i keia mau
hoopilipili ana.
Elike me ka noho hoaloha ana o ke
kanaka me kona hoalauna, ka noho
hauoli aua o ke kanaka me kona
ohana, pela iho la no ka nee ana
o na ninau kalaiaina e nee paoni-
oni nei i keia mau ia, a aia ma-
luna o ka "aelike keonimana'' ka
ninau o ka la e nee nei o Hawaii
Komohana ame Hawaii Hikina.
Ke kiauau nei ua puana oli a ka
poe kalaiaina kakaikahi o ka aoao
kalaiaina Repubalika, a ina e hoo-
piliia aku ka aoao Repubalika he
"waa" ia a ka poe kalaiaina e huki
nei, e puana nei, "aelike keonimana,
aelike keonimana," na pili maoli
keia i ka huaolelo "kiauau"; a no
ka huaolelo "koloauau, "e au aku e
au mai" ua pili no keia i ka aume-
me ana o na alakai o ka aoao, ma-
luna o keia "aelike keonimana".
Ke hoakaka nei ka poe e kakoo
nei i ka aelike, penei ka pololei,
a e kupono no e malamaia keia
aelike, a ke hoole aku nei hoi ke-
kahi, aole pololei o ia aelike, e ili-
waiia na kokua a ka lehulehu ma-
luna o na mea maikai a na senatoa
i hana ai, a aole e hookahuaia ma-
luna o ka paa ana i ka hanohano
o na paia ihikapu o ke senate.
Ke kahea nei ka leo kalaihi o na
alakai na lakou keia aelike, aohe
pololei o Hawaii Hikina, e hau-
kae mai nei i ka aelike a kakou
i hana ai, a no ka mea o ka hoo-
hemahema ana o Hawaii Komohana
i paa ai. Ke ninau nei ka mea nona
ka inoa e kau iho Ia malalo : Heaha
ua hanohano la? Aole anei o ka-
iini o ka lehulehu, e hanaia na ka-
nawai maikai, e loaa mai na haawina
dala no ko kakou kalana, a aole e
kiola wale i ke dala a ka lehulehu
i ka makani, a aole hoi e hana, a
e apono aku i na kanawai lalau e
hookapu loa aua i ke kanaka, aole
hiki e hookau i elua makau i ka
laina hookahi, a o ka hoopa'i aole
oi aku maluna o $100.00 a emi mai,
malalo 0 $20,00, a i ole hoopaahaoia
eono mahina?
Hiki anei kekahi senatoa ame ke-
kahi lunamakaainana ke olelo mai
he ohikau keia a Aona e hoomaike-
ike nei i ka lehulehu, a, ina he
ohikau, e naua iho ma ka aoao 373
o ka moolelo o ka senate, apono
ke komite ululaau (a owai keia poe),
a e nana ma ka aoao 39 o na kana-
wai o ke kau o 1923 e loaa no ka
oiaio?
Kupikipiki-o ka honua, he mea oi-
aio, i ka nana aku, he nui. ka huhu-
a keeo, a kupikipiki-o ka manao o ka
poe e paepae nei keia aelike keo-
nimana, a i lilo no hoi i kolopa e
une ana i ko lakou noonoo kalai-
aina, e ku nei, a noho iho, e kala-
hea nei i ka lehulehu o ka ninau
"aelike keonimana" wale no ka
ninau e pono ai ka lehulehu; aole
o kekahi mau ninau e ae, a no ka
mea aole hiki ia lakou ke kikoo
mai i ke kinaunau o Lukela ame
kaua mau mea i hana ai ma ka hale
kaukanawai, a ke lele nei na alakai
i ka lewa, opiopi ua eheu i ka ma-
kani, a ma kahi hopipi o ko ahi, ma-
laila ka ikaika, o ka puhipuhi, a
maikai no hoomania mai ka puhipuhi
o ka "aelike keonimana" i
a lapalapa loa ae ke ahi a Lukela
ame kona mau kenerala, o Hawali
Komohana ame Hawaii Hikina.
Ua ka ua, kahe ka wai, ae, polo-
Lei keia ke kahe nei ka hou o na
alakai, ke ka nei i na paka hou
o ka lae, "pii ka opae", a ke pii
nei ka maeele ame ka lia o na kino,
"ke ku'i nei ka ina", o ia no ke
ku'i ana o na puupuu i o ia nei,
kuhikuhi aku kuhikuhi mai, "loa
na wana", a e hoopiliia keia, ua
like no me ka lou ana i na baloka o
ka lehulehu, e pinepine nei na hoo-
nee kalaiaina ana maluna o ka ninau
"aelike keonimana.''
Me ka mahalo,
A. K. AONA
Sept. 4, 1924
UA HALA AK LA O KAIKA UHA
O KAHUKU AIKA LEWA.
Mr. Lunahooponopono o ke Kuo-
koa, Aloha oe a nui: — Mamuli o kou
ahonui, i keia kupa kamaaina i huli
hoi aku la ma kela aoao, i kekahi
itamu kaawale o ke Kilohana Poo-
kela e kaapuni, nei. kona malamala-
ma hoonee, apuni keia wahi honua
poepoe, a i iho la ke Akua penei:
E hana hou ia, i honua oiai, ua ike
ke Akua, ua nui loa na uhane ma ka
lani, o Iesu Kristo kana makahiapo,'
ame kona kokoolua i hooliloia o Sa-
tana o kona pokii no ia.
Maanei e Mr. Lunahooponopono
e kala mai ia 'u i hiki aku ai kakou
i kahi o Adamu ame ke kumu o ko
ke kanaka make wale ana, o keia
Kaina Uha he haneri umi-kumamaha
ka nui o kona mau makahiki, he
kupa no Malaekahana, he pepee, hoio
no Kaukanalaau ho kaka wahie no
ka la ino, i hanauia mailoko mai
o Ikua Pohakoeleele e Mr Uha ame
Mrs. Manuhi o ka Paianala o Puna
mai, a hanau hookahi mai o Mr. Dain
Uha 1819, i ka nee hou ana mai a
komo i ka 1924 o Aug. 23.
Ma ka ehukai o Waialua oia i hia-
moe iho ai ma na kumu kupaianaha
no i kekahi mau la o ka pule mamua
aku, na ikaika loa kona noonoo, a
ulupuni, mamuli mai no o ke ane o
kana mau keiki, a pii koke aku no
oia i Honolulu me kekahi o na keiki,
ame na moopuna o Waialua imua o
na hooiaio o ia aha. E holoi, e
hoopau loa ia na palapala i kau ka-
pakahi ia ma ka mea hookahi wale
no imua o ia aha oia i ku aku ai
me kona ikaika, kana mau hoaka-
ka maikai ana, a ua ninaninau pono
ia imua e kekahi mau ike. Ua
aponoia mai kana hoohalahala ana,
me kona manao ponoi iho.
Pela i ili laula aku ai kona mau
aina iluna o kana mau keiki he nui,
i ka pau ana o ia hana ano nui, a