Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 40, 2 October 1924 — NA OLELO POHIHIHI A PAAKIKI A KA POE KAHIKO A JOHN W. KEALAONAPUA I HOOLAHAIA MA KA LA 26 O IUNE. [ARTICLE]

NA OLELO POHIHIHI A PAAKIKI A KA POE KAHIKO A JOHN W. KEALAONAPUA I HOOLAHAIA MA KA LA 26 O IUNE.

E Mr. Lunahoopouopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:—E oluolu hoi oe, ina he wahi kowa kaaAvale iki o ka Nupepa Kuokoa, no'u hoi ia wahi. . 0 na ninau a John W. Kealaonapua o Kona, Hema, Hawaii; he mau ninau pololei loa, me. ka maikai, a ua makemake oia- i na laeo-o e ,hoikc ae i ke kaona o ka manao. (Hoikeano) Aole nae hookahi mea nana i wehewehe aku;, no ka paakiki no o ko mau ninau. Eia mai na ninau, ame na wehewehe ana: I—Hele i Kaunakakai ia Hikauhi: A penei i loaa ai ka manao: 0 Hoolehua ka makuakane, a o Kalamaula ka makuahine, no laua kela mau inoa aina hoopulapula e nohoia mai Ja e ka poe hoi i Molokai; a na laua mai keia kaikau.ahine o Hikauhi, a o keia ka wahine a Pakaa, makuahine o Kuapakaa. • Akahi no paha a- maopopo aku la ia oukou; a o kahi e noho ana o Hoolehu, ame Kalamaula o ka aina no ia o Knunakakai; a o kahi kau'hale nui no ia o ia mau aina ia wa. Mai nauki mai oukou i ke kualehelehe aku. He mea ia e mohala ai ka a e akaka ai ke kaona. 1 ka wa i hapai ai o Kalamaula a kokoke loa e hanau, aole ke kane ua holo i ka lawai'a;* aole mea nana e hoomaopopo iaia. Ua pii iho la oia i kahi o ka makuahine e noho ana iuka; o ka inoa o ka makuahine, o Po'ikeanawekeana. He ana ia ahiki i keia ln, a mau loa aku. I ka hoi ana mai o ke kane mai ka lawai'a mai ahiki j ka hale, i nana aku ka hana i ka wahine, «jole o ka hele. Noke ka huli ia Kaynakakāi, aole loaa iki, & ua hoouuaia na kanaka

o na aina e hele e huli, olai, o laua nō na alii nui o Molokai, a he inau la loihi mahope iho, ua hoi mai la ki waliine me ke keiki, a ua kapaia iho la ka inoa,: "Hikauhi;" ,k« ano nalowale. Noke mau ia o Kaunakakai i ka liuli aole loaa iki, nolaila, keia olelo knulana: "Hele i Kaunakakai ia Hikauhi." 2—Hele i Hilea i kalo ekaeka, (ekeeke) Haina. Kapulu. 0 Ko-ha ke aHi e noho ana ma Hilea, Kaua, Ninole, ame na aina e pili koke aku ana, Kaalaiki ma, a o ka puuku malama ai ame i'a o Kalapakaeliee. 1 ka manawa e laweia mai ai 0 ka ai o na aina ia Kalapakaehee e liookaawale ana ka puuku i ka ai 0 kela ame keia aina, e laweia mai ana. I ka a ka puuku i olelo aku ai 1 na kanaka hana malalo ona, e liookomo ka ai iloko o na kumau (umeke pohue nunui) ua ikeia iho la ka ai i ka puupuu, hakuhaku, oneone, a ikein iho la no Hilea, a 0 ka poe na lakou ka ai i hana, ua pau. i ka pepehiia no ke kapulu. Nolaila, o ka poe kapulu apau he poe Hilea ia: ''Hele i Hilea 1 kalo ekaeka." E keeke; o keia olelo, he pili, i ke kapulu, oiai, o ka mea nona' ka home, lie hoomaemae mau, aole ona makemake, me ka lepo no komo. Moe me ka lepo; aolē holoi ka. wawae, alaila, e loaa ana keia olelo. Ekeeke: "Kapulu." 3—Hele i Hiikua. ( He mau keiki keia ua nuuui, a ua mama i ka liele a ma ke kua kona wahi e kau a4; a pela no na keiki i hele aku mai ke alo aku o ka makua; helo no hele loa. Aole nana mai he makua: "He Hiikua kela." 4—-Hele i Hiialo. He mau keiki ai waiu no keia, a ua kokolo no hoi. O keia poe keiki, eia no lakou apau ma ke alo o na makua. Pela iio na keiki i hele aku mai ke alo aku o ka makua, a aloha no i ka makua, hoi no i ka poli aloha o na makua: "He Hiialo ia." s—Hele a kau i ka Nuu. O keia wahi he nuu, he wahi kapu loa keia; aole 'alii e helo ma keia walii i hookapuia. Aia no a na ka mea nana i hookapu, ka noa e nae i kana mea i olelo ai, alaila, pau ke kapu. 6—Hele a kau i ka Ni'o. Elua ano o keia. I—O kekahi poe, hana no lakou i ko lakou wahi kapu me na lole onionio. 2—Ka moolelo e pili ana ia Laka. A o Laka ka i olelo mai, A i papahi lei nona la, Paepae kapu o Laka, Lawe ae oe kau i ka Ni'o, Nolaila, ua kapaia kahi e lawe aku ai i ka ieie, maile, palapalai, na lau nahele o ke kuahiwi, he kuahu, a he ni'o nae elike me ke mele o Laka. 7—Ala-o. O ka manao o keia, he i'a liilii, hoakahi i\o alapahu ana pau; miki ka ai. B—Ala-wi. O ka manao; pankiki. Olelo ka makua i ke keiki, mai hele oe ma kahi o ka eha, nka, pakiki no a eha uwe; he ala-wi kela. Aole i ke keiki wale no keia, pili no keia i ka makuakane, ame ka makuahine paakiki. .9—Pupuhea. O ka pololei. Papuhea> O ka manao, aole makani. E hoe ana na waa mai ke ko'a lawai'a mai, a puka'i ka aina. 10—Kulolia. O ka manao; nui ke aloha. I ka wa kahiko, aole lole, he malo wale no e hele ana i ke alanui ame kekahi lole o ka- mea i niake e lei ana i ka a-i, no ka nui o ke aloha i ke keiki, aikane paha, aohe moe ia o ka hale. Me na keiki hoonohohua.kuu aloha ame ka Ltmahooponoponō kuu welina. Z.. Pr. K. KAWAIKAUMAIIKAMAKAOKAOPU'A,