| | HE MOOLELO KAMAHAO
No Ko Geofere Lanakila Ana A I OLE
KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA
EPAIA. "Aole au he wahine lokoino, aole no hoi i nele i ke aloha ma ko'u ano he makuahine. Ua like no ko'u aloha i ka'u keiki me ke aloha o kekahi makuahine e aku i kana keiki, ina e hiki ana e loaa kekahi manawa e hoike aku ai au i kuu aloha i ka'u kaikamahine e hana aku ana au ia mea, koe wale no keia o ka hiki ole ke ike aku, a he mea pono no'u e hoolilo i ko'u puuwai me he haokila la a huli ku-e aku iaia. "Aole au i aa iki e honi iho iaia ahiki i kela manawa i lawe aku ai kela mau mea iaia mai a'u aku no ko'u makau ina au e honi Iho ana iaia e aloha ana au a hoole I ka haawi ana aku ia bebe i kela mau mea. Aole hiki ia'u ke hoike aku ia oe i ke kumu o ia manao ana o'u pela, aole no hiki ia'u ke hoakaka aku imua o kekahi mea ola uhane. Ua pakuia mai au a paa, e pa mau ia ana wau e na popilikia, a elike me ka loihi o ko'u ola ana ma keia honua pela ka loihi o ia mea huna e Iakaia ai a paa loa maloko o kuu puuwai." Hoomaha iho la oia no kekahi manawa mamuli o ke ano ilihia iho Ia no na mea hookaumaha i kona noonoo i hoalaia ae la e keia mau hoomanao ana no na la i hala, a no ke kauka hoi ua piha oia i ke aloha he mea i loaa ole iaia mamua, no na popilikia i loaa i ka wahine iloko o na makahiki lehulehu aku i hala. "E hoao au e hoonana la'u iho me na mea apau au i hoike mai nei ia'u i keia la," wahi a ka wahine o ka hoomaka hou ana mai e kamailio, "oiai nae o ko'u manao nui o ka makemake ana mai nei e hele mai ianei oia no ko'u makemake e iko i na ano o ka hanaia ana o kuu kaikamahine, a ke hauoli loa nei au no kuu lohe ana mai nei mai a oe mai, ua malama maikai Ioa ia oia me kona hoomalu a kiai pono ia e kona mau makua, a ua lilo hoi ke oia i mea nani a hoohauoli aku iaia; e mau loa aku ia malamaia ana ona pela ma keia mua aku, ka manawa aohe mau mea huna hou." Aea ae la na maka o ka wahine iluna a-ike mai la i na maka o ke kukaa e haka pono aka ana a i mai Ia : "Ka manao nei au, e Kauka Tuna, aole kaua e halawai hou ana ma keia mua aku. Ina ma kekahi ano ulia e hoohalawaiia ai kaua mamua o kekahi poe e ike mai ana, ke noi aku nei au ia oe ma ke ano he hana aloha nau i ka hoakanaka, mai hele mai oe e ike ia'u mo ko kaua hoolauna ole ia ae ma ke ano loina," wahi a ka wahine, ma kona manawa o ke ku ana ae a huki pono ae la i kona kihei maluna o kona mau poohiwi, "Elike me kau noi pela e hanaia aku ai, no ka maikai a hoo-uluku ole ia o kou noonoo, owau pu kekahi e manaolana nei aole kaua e halawai hou ana ma keia mua aku, aka hookahi wale no mea i ike ia hopena," i pane aku ai ke kauka. Ukali aku la ke kauka ahiki i ka puka a malaila i haawiia ae ai na lululima aloha ana, a kaha aku la no hoi ka wahine hele no ke alanui, ma ke ano a ke kauka e nana aku ana me he mea la aohe maka'u a pihoihoi iloko ona, me he mea la, i hele wale mai no oia e kuai i kekahi mea liilii iloko o ka halekuai laau, ma kahi o kona olokaa ae 1 kekahi pohaku nui mai ka waha ae o ka lua kupapau i paniia a paa he iwakalua makahiki i hala, a o ka mea huna o ia mau no nae ka moe lolii ana me ka hoike ole ia ae. I ka hala ana aku o ka wahine noi hou ae Ia ke Kauka Tuna iloko o ka halekuai a komo loa aku la iloko o kona keena malu, a malaila oia i noho ai no kekahi manawa loihi, me ka noonoo nui ana no na mea huna pohihihi aneane he hapaha kenekulia i hala, me ka ninau mau iho iloko ona ina e hiki ana e loaa mai kekahi kie iaia no ka hoopau ana ae i kona pohihihi. "O kela ka mea pohihihi loa ia'u iloko o ko'u mau la apau e lawelawe ana i ka oihana kauka," wahi ana iaia iho. "Ina e hiki ana e loaa ia'u ka moolelo piha ia manawa au e kakau ai i kekahi buke moolelo e waiwai ai ka heluhelu ana. "Ua maikai ole loa maoli au," wahi ana iaia iho he mau minuke mahope mai," no ka hoike ole ana aku nei i kela wahine i ka inoa oiaio o kela ohana Demona; aole poino e ala mai ana ke ike oia i ka inoa o ka ohana Hunatere, aka ina he poino kekahi, alaila owau ke hoahewaia; a ke manao ne: au he oi ae ka maikai aole i hoikeia aku nei iaia. No kekahi mau la lehulehu ma ia hope mai kona makaala ana i ka poe hele ae ma ke alanui me ka manaolana e ike hou aku ana oia i ka wahine i kipa mai ai e ike iaia, eia nae, aole i kipa hou mai ua wahine Ia aole no hoi oia i ike hou aku iaia. MOKUNA XXXII— Loaa Kekahi Mea Hoomanao ia Geofere Ma ka hoomolehulehu ana iho o kekahi la ko Geofere hoea ana aku i Santa Fe, a iloko hoi o ka wa e pa ana ka ino ka ua me ka makani me ka ikaika, aneane he pule mahope iho o kona haawale mai a Magare ame Keaka Henele mai. Ua hauoli lo aoia no ka loaa ana aku o kahi e palekana ai mai ka inoa mai maloko o kekahi hale hookipa, he hale i ha-naia me ka lepo i hoomalooia, a e malama ana hoi e kekahi kanaka Paniolo ame kana wahine, a he mau kamaaina hiki no hoi ke kamailio mai ma ka olelo Enelani me ka maikai. O na rumi ame na lako hale a pau oloko he maemae, aohe no he lehulehu o na wahi lako hale, ua kupono no nae no ia wahi hale, a he hale hoi ia e kupono ai e lilo i puuhonua no ka poe apau i halawai me na popilikia ma ke alahele, elike me Geofere. Ua maikai kona hiamoe ana ia po ahiki i ke ao ana a ma ke kakahiaka ae i ala oia i kona kiiia ana aku e hoala ua makaukau ka aina kakahiaka, a mahope o kona komo ana i kona mau aahu a hoomaemae iaia iho, hele aku la a ma kahi o ke pa-kaukau i hoomakaukauia na meaai, a noho iho la e ai i na mea ono i hoomakaukauia, a ia pau ana, alaila hele aku la i ka haleleka no ka huli ana i ka Pahuleka 43 i Iakaia, ina e hiki ana e loaa mai iaia ka moolelo e pili ana ia pahuleka. Ua hoohokaia oia i kona manawa i ike aku ai o ka lunaleka e noho ana ma ia haleleka he kanaka opiopio loa nona na ma-kahiki he 35, a mahope o kona ninau ana aku iaia i loaa mai ai ka ike iaia he elima a aneane i ka eono makahiki wale no ka loihi o ka noho ana o ia kanaka ma ia haleleka, I kona ike ana aku i ka helehelena opio o ka lunaleka koho koke iho la no oia aole e loaa mai ana kana mau haina i ma-kemake ai e ninau aku, alaila hoomaka iho la e make kona noonoo no ka waiwai ole o kana huakai o ka holo ana no ia | ia ana i lunaleka no keia wahi ?" i ninau aku ai oia, mahope
o ko laua kamakamailio ana ma na mea e ae e pili ana i ka
noho ana o na kanaka maloko o ia kulanakauhale.
"O Brown, o ka'u no hoi ia e manaolana ae nei no ko'u laki
elike ana ka loihi o ko'u mau makahiki e noho ai maanei ma
ke ano he lunaleka elike ma kona, no ka mea he umi-kumama-
lima makahiki o kona noho ana maanei a waiho mai i ka
hana."
No keia hoakaka mai la a ka lunaleka ke hauoli la oloko
o Geofere, ina e hiki ana e loaa o Brown iaia, e loaa mai ana
kekahi hoakaka mai iaia mai e pili ana i ka Pahuleka i Lakaia.
"Ke ola mai nei no anei oia, Mr. Brown?" i ninau hou aku
ai o Geofere.
"Ae ; ke ola mai nei no, o ia mau no kona ikaika me ka
maikai o kona ola kino, "a i kona hele ana aku a ku ma ka
puka kuhikuhi aku Ia kona lima i kekahi hale kahiko e ku
mai ana ma kekahi wahi aole nae i mamao loa mailaila aku.
O ko Geofere hele pololei aku la no ia no kahi i kuhikuhiia
mai ai iaia a kikeke aku la ma ka puka o ka hale o Mr. Brown. I
"Komo mai iloko nei," wahi a kekahi leo o ka pa-e ana
mai maloko, mahope o ko Geofere pale ana ae i ke panipuka,
a ike aku la i kekahi kanaka elemakule e noho mai ana malu-
na o kekahi noha paipai nui a nona paha na makahiki he ka-
naono i kana koho aku, a e nala papale ana mai kekahi pu-a
mauu mai e waiho ana ma kona aoao, a i ka wahine hoi, he ano
opiopio iho oia, e noho kokoke mai ana iaia a e humuhumu
ana ia hai o na papale i paa i ke nalaia. I
"Komo mai, e ka malihini, komo mai," i palua mai ai ka
leo kono a ke kamaaina, i ko Geofere manawa i kuhau iho ai
ke ku ana ma kahi o ka puka. "Mai ku iho ke konoia aku, no
ka mea aohe o maua manawa e hoopau wale ia ai, e akuku
ae ana keia la e ake ana o ka paa koke ae o nei mau papale
mamua o ka aina awakea mamua o ke kiiia ani mai, a ma ka
holo wale no maua e hana ai aia ka pono o ka paa ae.
"Eia mai ka noho, noho iho," ke ike aku nei maua aole oe
he kamaaina no keia wahi, he malihini mai paha oe ea?" ala-
ila hoomau mai la ka elemakule i kana nana ana maluna o ka
opio mailuna a hala i na wawae, malalo mai o kona kuemaka
puhuluhulu.
"Aole au no nei wahi, he malihini au no kalii e mai," i pane
aku ai o Geofere, a noho iho la iluna o ka noho i kuhikuhiia
mai ai iaia e noho iho.
"No ke kuhikuhiia ana mai nei ianei e loaa ai ka haina o
ka'u ninau, o ka mea hoi a'u i hele mai nei e huli, pela au i
hoea mai Ia, no ko'u lohe ana mai nei o oe ka lunaleka mua
o kela haleleka e ku mai la mao no na makahiki lehulehu i kaa-
hope aku nei."
"He hana nui io ka hoi kau o ka hoea ana mai Ia" i pane
mai ai o Mr. Baraunu, a mahope o kona kapae ana aku i kana
mea hana, nana pono loa mai la i ka malihini me ka helehelena
hoihoi ole, a i ka wahine hoi i huli mai ai e nana iaia nei me
ka haikea o ka helehelena.
Minoaka iho la o Geofere no kona hoomaopopo ana iho o ka
manao o na kamaaina i kana nana aku ua hoea aku oia ma ke
ano he luna aupuni a luna e ae paha.
"Mai hoopihoihoiia ko olua mau noonoo," i pane aku ai o
Geofere, "o ka'u hana wale no o ka hiki ana mai la oia ka
ninau ana aku no kekahi keonimana a'u e huli nei, ina ua mao-
popo ia oe, e Mr. Baraunu," i hoakaka aku ai o Geofere i ke
ano o kana hana o ka hiki ana aku no ka hoopau ana ae i na
manao pahaohao o na kamaaina.
"Ahe, ina pela hoike mai," wahi a Mr. Baraunu o ka pane
ana mai a hoomaka hou iho la no kana nala papale ana. "Ua
manao iho la au ina kela mau luna aupuni ma Wakinekona
i hoouna mai i kekahi kanaka ianei i keia la hope no ke kope
ana ae i na lanahu kahiko, he oi aku a ka mea kupanaha, a
no ka mea, aohe wahi hana epa iki i hanaia, a aohe no hoi
he wahi keneka hookahi i nalowale mai ka manawa mai a'u
i komo aku ai i ka hana ahiki i ko'u waiho ana aku i ka oihana
lunaleka no nei wahi. He kanaka hoopono o Abe Baraunu a
he kanaka ui pu," wahi a ke kanaka elemakule o ka hooki ana
iho, me ka hene iki ana iho o kana aka o ke ano paani.
"Aohe o'u kanalua no ia ano hoopono ou," i pane aku ai o
Geofere me ka akaaka ana aku no ke ano hookolohe o ka Mr.
Baraunu mau olelo o ke kamailio ana mai; "aka e ninau aku
ana au ia oe ina ke hoomanao la oe no kekahi kanaka i hoo-
limalima i kekahi pahuleka maanei nona ka helu 43 i Iakaia
no na makahiki lehulehu i kaahope iloko o na makahiki kai-
like, iloko o kou manawa e noho ana he lunaleka, a he mau
leka hoi ka i hoounaia mai iaia me kela helu i kakauia ma-
waho o ka wa-hi leka.
"Ae, ke hoomanao nei au ia kanaka, he kanaka niape, he
helehelena ui, he uliuli na onohimaka, a he ehuehu ka lauoho,
a nona hoi kekahi mau umiumi maikai loa a'u i ike ai i ka
manawa mua a'u o ka ike ana aku iaia, aka nae, ua kahi oia ia
umiumi ona a pau mahope mai. E ka malihini, ma ko'u noo-
noo ana iho la me he mea la he mea pili oia ia oe no ka mea
akahi ka hoi ke ano Iike loa o kou helehelena me kona."
Haule iho la ka papale a Mr. Baraunu o ke nala ana mamua
iho mailuna iho o kona u-ha a iluna o ka papahele, a haka
pono mai la kana nana ana i ke kanaka opio i mea nona e ike
maopopo mai ai i ka helehelena.
"Hoomau aku hoi paha i kau hoakaka ana, ina e oluolu mai
ana oe," i pane aku ai o Geofere me ka pokole loa.
"Ae, elike me ia, a'u i olelo mua aku nei ke hoomanao nei no
au nona ; aohe no o'u poina i ka poe a'u e ike a e kamaaina
ai. He kanaka lokomaikai pu keia," wahi a Mr. Baraunu"
he nui kana dala, a e lu ana no hoi oia ma ka akau a ma ka
hema me he keikialii la. He wahi ano kupanaha no kela i
ka noonoo iho ka hoounaia mai o kana leka i kela pahuleka
o kekahi mau Ieka nae ea, ohe no he hoounaia mai ma kela
ano."
"Aohe hoounaia mai ma ia ano?" i ninau koke ae ai o Geo
fere. "lawai ia mau leka e hoounaia, mai ai? Owai kona
inoa?"
"He mau ninau kena au e hiki ole ai ia'u ke pane aku, o
ka poe wale no i aie mai ia'u o ko lakou mau inoa, ka paanaau
loa ia'u ; ma ke kilo aku i ka helehelena o kela ame keia he
oi aku ko'u hoomanao ame ko'u makaukau malaila, a ke ike
nei au i ko'u waiwai ole no ka hiki ole e hoopaanaau i ka inoa
a o ka poe.
"Aka nae, ma ka mea hiki ia'u ke hoomanao ae i nei mana
wa la ea, me he mea la o Wiliama kona inoa mua, o kona inoa
hope aku aohe hiki ia'u ke hoomanao ae ; a he inoa kiekie ke
kahi ona, he kenerala a i ole he kapena koa paha la — aole hiki
ia'u ke hoomanao."
"Aole anei o Dela kona inoa hope?" wahi a Geofere i ninau
mai ai.
Luliluli mai Ia ko Mr. Baraunu poo me ke kanalua Ioa a
pane mai la: Aohe hiki ia'u ka hooia aku a ke hoole aku paha oia kekahi | inoa ona. Ma kekahi ano ke noonoo ae me he mea la aohe ona inoa hope o kena ano." "He makemake nui loa au e loaa ia'u ka ike no la inoa, a ke makemake pu nei no hoi au e haawi aka i kekahi huina dala nui ina no ka loaa mai o ia inoa me ka maopopo loa alaila hopauia ae ko'u pohihihi. Aole anei e hiki ia oe ma kekahi ano ke huli aku ahiki i ka loaa maopopo ana o kona inoa?" wahi a Geofere. "Aole o'u manao he kanaka kekahi maloko o Sante Fe nei i keia la i noho loihi maanei elike ka loihi me kela, koe wale no kuu wahine nei. E Marie, ke hoomanao la no anei oe i kela keonimana helehelena ui nana ka Pahuleka Helu 43 Lakaia?" i ninau ae ai ka elemakule i kana wahine. "Ua ike aku au i kona helehelena i kekahi manawa ana e kipa mai ai i kuu manawa e kokua ana ia oe maloko o ka ha-leleka, eia nae owau pu kekahi i poina i kona inoa, ina au i lohe iki i kona inoa mamua," wahi a ka wahine, "Aole anei i loaa ia oe kekahi mea ana i haule mamua. "Ae, he mea oiaio ia, ua loaa ia'u. Mai noonoo ole au ina aole oe i hoomanao mai la, a he hapa o ka inoa pu kekahi e kau ana maluna o Ia mea. Malia paha o liloia i mea hoike ae i keia kanaka opio no kana mea i makemake ai e ike." Waiho koke iho la o Mr Baraunu i kana mea hana hale a ku koke ae la iluna a hele pololei aku la no kahi o kekahi pe hu-ku e ku mai ana ma kekahi aoao o ka rumi Mamua o kona hiki ana aku no kahi o ka pahuku, ku iki iho la oia a huli mai Ia e nana ihope ia Geofere a i mai la "Ke manao nei au, ina no ka loaa o kau mea i makemake ai e loaa maanei aole anei oe, e hookomo aku ana i kela Keonimana iloko o ka pilikia! He hoaloha maikai ola no'u a o ka hana, ana aku e hookomoia aku ai oia iloko o ka pilikia o ia ka'u e makemake ole nei. Ina aohe au hana hoopilikia aku iaia alaila loaa aku keia mea ana i haule ai e waiho nei maanei, aka i ole pela ke hoike aku nei no au ia oe aole e loaa aku ana." "Aohe au mea e maka'u iho ai "i pane koke aku ai o Geofere I me kona noonoo ana iho he mea maikai ma kona aoao ka hana ana aku i kekahi mea maikai no keia mau elemakule lokomaikai, "a no ka mea o ke kanaka nona ka inoa a'u e huli nei o ko'u makuakane ponoi no ia, ua loaa ia'u ka manaoio ikaika o ko'u makuakane oia ; no kekahi mau makahiki lehulehu i hala kona nalowale ana me ka maopopo ole o kona wahi e noho mai nei, o ko'u manao nui ma keia hele ana mai nei oia ka loaa o kekahi moali ike i hiki ai ia'u ke hookolo aku ahiki i kona loaa ana." "Ahe, o ia ka kau hana o ka hiki ana mai la; a auhea oe, ua hoea mai nei oe i kahi e hiki ole ai e loaa aku na ike a nui ia oe, no ka mea, o na mea wale no a'u i hoike aku nei mamua ke loaa aku ana a koe aku ka nui, e hiki ai e maopopo piha ia oe na mea apau e pokole ai kau hana." Hoomau aku la oia i ka hele ana ahiki i kahi o ka pahu-ku a wehe mai la i kekahi ume, a mailoko mai olaila i lawe mai ai i kekahi mea hoomanao mailoko ae o kekahi ekeili a waiho mai la mamua o Geofere ua wa-hiia ia mea a paa me kekahi pepa lenalena. 'Eia ia mea la ana i haule ai a i malamaia ai e a'u a ke ike iho la oe, a o keia iho la ka mea maikai loa a'u e hana aku ai ia oe." Wehe koke ae la o Geofere i ka pepa I wa-hiia ai a ike iho la o kekahi hapa o kekahi hoailona, he gula, a he hoailona kea-hoohanohano no kekahi naita kiekie loa. Ua naha hapa, o ka hapa malalo o ka hoailona o ia ka mea i loaa ai ia Mr. Baraunu a koe aku kekahi hapa, No kekahi mau manawa lehulehu ko Geofere hoohulihuli ana me ka iini nui iloko ona e loaa ka inoa piha o ka mea nana ia medala hoohanohano i haule, aohe nae he ikeia iho, o ka inoa Wiliama wale no ke kau ana. Nui iho U ka hanu o Geofere no ka mea ina o keia wale iho la no ka mea e loaa mai ana iaia no keia holo ana mai ona i Sanate Fe elike ana no kona noho pouliuli me ke ka manawa mamua aku, aole e loaa ana kekahi ike maopopo iaia e hiki ai ke huli aku a loaa kona makuakane. "Ihea kahi i loaa ai ia oe o keia mea?" wahi ana i ninau aku ai ia Mr, Baraunu. "Maluna o ka papahele, malalo pono iho o ka pahuleka ana." "I kau ike hope ana aku iaia e kau ana anei kekahi o keia ano maluna o kona kino?" "Aole ; ua maopopo loa ia'u nana kena mea, no ka mea ua loaa kena ia'u malalo iho o kana pahuleka, ma kahi no ana i ku ai no ka wehe ana i ka pahu a nana ina he mau leka kana ; a eia hou, aole hookahi kanaka maloko o ka rumi ma kela hora o ka la no ka aneane e piha ka hora. "Ma ko'u manao o kekahi no o na mea elike me ia e kau ana mamua ona a i haki, a me he mea la ua hookomo oia iloko o ka pakeke aole nae i komo ua haule iluna o Ra papahele i kona manawa i huki ae ai i kana huihui ki no ka wehe ana i ka pahuleka," "Malia io paha ua pololei kau i hoakaka mai la," wahi a Geofere o ka pane ana aku. "I kuu manawa i ike iho ai ua holo koke aku au ahiki i ka puka a kahea aku la iaia e kii mai, eia nae, ua emoole loa hoi kana hele ana aku aole au i ike aku iaia, no ia nele ua waiho aku au ma kekahi wahi, me keia manao, ina no kona hele hou mai, alaila haawi aku au i kena mea iaia, eia nae, aole au i i ike hou i kona mau maka ahiki mai i keia la a kaua e kamailio pu nei mai kela manawa mai. "Aole anei oia i hele hou mai mahope mai o ia manawa?" i ninau aku ai o Geofere, me kona kahaha loa, he mea kau la i ka ika iho o Wiliama i ka haule ana a ulu ae ka manao e kii mai, a i ole hele mai paha e ninau. "Ae, ua hiki hou mai no mahope mai, no elua a ekolu paha manawa, aka nae, he kowa mamao Ioa mawaena o kekahi ma-nawa ame kekahi, a eia nae, iloko o ia mau manawa ana o ka hiki ana mai ua hele hoi au i kahi e k mau manawa, o ke keiki a'u i hoolimalima ai, oia no hoi ka mea e noho hana mai nei i keia manawa maloko o ka haleleka, aole i ike mua iaia. Ma kela manawa hope loa a Wiliama i hele mai ai i hoihoi mai ai oia i na ki o kela pahuleka ana." "Ma kahi paha kela o ka umi-kumamalima makahiki i hala aku nei, pela ka'u koho iho; aole hiki ia'u ke hoomanao loa i ka loihi o ka manawa," i pane mai ai o Mr. Balaunu. Noonoo iho la o Geofere me he mea la o kela no ka manawa a kona makuakane i hoi mai ai mai Kaleponi mai mahope o kona hele ana ilaila e ninau ai nona a hoikeia mai ai kona nalowale ana me ka maopopo ole, a no ka nele a loaa ole ana o kekahi hoike maopopo iaia mao kana pahuleka la, i hoopau loa ai kona manao hoolimalima hou i ka pahuleka a hoihoi mai ai na ki o ia pahuleka i ka lunaleka Mr. Baraunu. (Aole i pau) | HE MOOLELO
No Ke Kaikamahine 0 Ka Pouli A i Ole Ka Iliohae Iloko o ka Aahu Huluhipa ame na
Alahele o ka Poe Ino. Elike me ka noho pouliuli me ka maopopo ole ia Mine, aia ka wahine Paele ke hakilo mai la i na mea i hanaia ma kela po mawaena ona ame Matado, o ia haawina hookahi no ka i loaa ia Matado, oiai ua kanaka nei, e hele la no ke komo ana aka maloko o ka rumi o Pilipo Kuaina. "Manao paha oe e kena wahine ino lapuwale, e hookoia ana kau mau kuko palaualelo," wahi ana i namunamu ae ai. "Ua paa ka hoohiki a na kanaka pepehikanaka, e hiki ole ai i kekahi mana ma ka honua nei ke hoopahu'a ; o ua hoohiki Ia, o ia no kou make ana e Mine. E lilo ana nae oe i meapaahana waiwai loa na'u no keia manawa, a ke holopono ka'u mau hoo-lala ana apau, mahope aku o ia manawa, e make al oe. "Ina he hiki ia oe e Mine ke pule i na akua diabolo haukae o ka po, o keia wale no ka manawa nou e nonoi aku ai imua, o Iakou e kokua ma! ia pe, no ka mea ua kokoke loa mai ka Ia no kou make, Owau ka mea e noho aku ana ma ke ano he ona no na waiwai o, Kenerala Rudena, aole o oe,( a owau pu ka mea e kuleana aku ana i na waiwai o Pilipo Kuaina mai ko'u alahele ae, o ka malaelae ia o ke alanui e hoea aku ai au i ka hooko ia ana o kau moeuhane. E make ana oe e Mine, ka Momi o Bacelona, a mare aku au ia Kaloke Rudena, ka hooilina oiaio o Pinelana nei, a iloko auanei o ka imo ana a ka maka, e lilo ai au i haku maluna o keia mau waiwai a elua. E haawi aku ana au i manawa pokole ia oe e Mine, e noho ai iloko o ka hauoli, a mamua o ko'u hoi ana aku e hiamoe, e hele mua ae au e hui pu me Pilipo. Ua hoea aku la o Matado mawaho o ka rumi o Pilipo, no-laila me kona kikeke mua ole aku, wehe aku la no oia i ka puka, a komo aku la iloko. E noho hoola'i mai ana no o Pilipo mamua o ke kapuahi hoopumehana, no ke kakali ana no o kona hoea aku, ia ike ana mai ia Matado, ku ino ae la oia iluna, me ke kauoha ana mai ia Matado e pani i ka puka & paa, me ka pane ana mai : "He keu aku no paha a kou piha i ka maalea e Dugale!" wahi ana me ka akaaka ana ae. "Heaha ke ano nui o ka olua mau kamailio me Kenerala Rudena, no na mea pili anei ia i ke kaua? O kela kekahi o na keonimana maikai loa, a na-wai no e ole e hoohihi ko'u makuakane iaia. "Haawi mai i kou lima akau, no ko'u haawi ana aku i na mahalo kiekie ana ia oe, no ka holopono o na mea apau a kaua i hoolala ai, a e lalau aku i kekahi noho nou, i hoohale ai kaua i kekahi mau minuke o keia po, ma ke kamailio ana i na mea e pomaikai like ai kaua. "Maluna ou e Dugale na mahalo kiekie loa a'u e haawi aku nei, no kau mau hoolala ana e kuapo inoa kaua; ua hooa mai nae i ka manawa e hiki hou ole. ai ia'u, ke huna i ko'a mau ano oiaio, no ka mea ua loaa ka'u mea i iini loa ai, o ia no ko'u koho ana, ia Kaloke Rudena, oia ka wahine 1 kupono loa na'u. "Iloko o keia manawa pokole o ko'u hookamaaina ana me 1 na kaikamahine a Kenerala Rudena, ua maopopo loa ia'u, o Kaloke ka wahine kupono, aole ona nana ia mea he dala a he waiwai paha, aka aia wale no kona noonoo maluna o'u; ua hakilo aku au i kona mau ano apau, a ua ahuwale ia me he buke hamama la, nolaila ma ka la apopo, e kiola aka ai au i. ko'u mau ano hoonalonalo, a kahiko iho i ko'u mau ano oiaio." "Auwe no ka hoi e!" i hooho ae ai o Matado, me ka noho ana iho ilalo, ua hele hoi kona mau papalina a haikea, "e ma-nao io ana anei oe e hoike ae i kou mau ano oiaio ma ka la apopo ?" "Ae, ua paa loa kuu manao e hana aku pela, ma ke kakahi-aka o ka la apopo, a e noi aku ana au ia Kenerala Rudena, no ka lima o Kaloke, e lilo mai oia i wahine mare na'u,"
MOKUNA XII.
Me ka piha i na manaolana poho, ka pihoihoi ame ke ka-
haha, no keia mau mea a Pilipo o ke kamailio ana aku iaia,
ke noho hoekepue wale la no o Matado aia hoi ke pinapina'i
la kona hanu, hookahi hana, o ka nana mai i na maka o Pi-
lipo, olai hoi ua o Pilipo e nana aku ana, me ka minoaka ma
kona mau papalina.
No ka noho mumule Ioa o Matado, aohe wahi pane leo, hui
pu iho hoi me ke kunahihi o kona helehelena, ua hoopuiwa loa
ia aku ko Pilipo noonoo, ahiki i ka pane okoa ana mai :
"Ea, heaha keia pilikia i loaa ia oe e kuu hoaloha? Hele
I maoli kou helehelena a aiai me he waiu Ia, me he mea la ua
nele kou mau papalina aole he wahi kulu koko iloko. Ua
loaa anei oe i kekahi ma'i? E inu aku oe i kekahi kiaha ba-
rani, aole au i wehe iki i kela omole barani a'u i paa pu mai
ai mai Enelani mai, o ka mea ia nana e hoihoi hou mai ke
koko iloko o kou kino."
Ke ku la o Pilipo iluna, me ka lalau ana aku i kona paiki,
jno ka huli ana i ka omole barani, aia hoi koaa kua ke huli
pono mai la ia Matado, a iloko o na la apau o kona ola ana
mamua aku, pela mahope mai, aole he wa e ae, i kokoke loa
ae oia ka'e o ka Iua kupapau elike me keia.
Iloko o kona nanea me ka palaka o kona noonoo no kekahi
poino, ke haka pono loa mai la o Matado me kela manao pe-
pehikanaka iloko ona. Me kela manaolana poho no ka hooko
ole ia o kona mau iini, ke hoike ae o Pilipo Kuaina i kona
ano oiaio, ma kekahi la mai, holopuni ae la ka inaina wela
iloko o kona uhane, hookahi wale no mea e kau mai ana imua
o kona noonoo, o ka hooko aku i ke karaima pepehikanaka.
Ala mai la oia a noho iluna, lalau aku la i kekahi kii kele-
awe e ku ana maluna o kekahi pakaukau, a paa ae la iloko o
kona lima, no ka hahau ana aku i ke poo Pilipo, aohe no aae
wa a hooko aku oia ia manao ona, uwiuwiki mai la kekahi
manao maikai, he hana pupuahulu loa ia, waiho hou aku
Ia i ke kii keleawe.
O ka hoololi ana o Matado i kela manao pepehikanaka, ka
mea nana i hoopakele ae i ke ola o Pilipo Kuaina. I ka loaa
ana iho o ka omole barani maloko o kona paiki, wehe mai la
o Pilipo iwaho, me ka hoikeike ana mai imua o Matado, oiai
ua kanaka ino Hei, e noho hoola'i aku ana me ka hilinai ana
ihope o kona noho.
"Eia ka mea nana e hoihoi hou mai i kou mau ano maikai | |