Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 42, 16 October 1924 — KUU WAHINE ALOHA UA HALA [ARTICLE]

KUU WAHINE ALOHA UA HALA

E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Solomon Hanohano, Aloha oe: —E oluolu mai i wahi rumi kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui ; i haulani aku ai au i na kai ewalu me kela puolo e kau ae la maluna, i ike mai ai na kini e noho ana mai Hawaii Moku o Keawe, ahiki loa aku i Niihau Mole o Lehua, o kuu wahine aloha, Mrs. Hattie K. Nihipali, oiai ua oluolu i ke Akua mana loa ka lawe ana aku i ka hanu ola o kuu wahine i aloha nui ia mai ko maua home aku, ma Hauula, i ka hora 1:50 a. m. o ka Poakolu, Sept. 24, 1924, a waiho iho la i ke kino e moe oni ole ana imua o'u, na keiki, na moopuna, kona mau kaikunana, kona mau pokii, ame ka ohana no apau. Aloha no! Ua hanauia kuu wahine aloha mai ka puhaka mai o kena makuahine, Mrs. Pauole Kailua amo Mr Mahoe Lauahi, ma Kalawao, Molokai, i Iulai 14, 1861, nolaila ua piha iaia na makahiki he 63, a hoi aku la ka lepo i ka lepo, ka uhane i ke Akua, oiai Nana i haawi mai, a no i lawe aku. Luuluu wale! Ua mareia maua e Rev. Samuel. Paulo, kahu o Halawa, Molokai, ma Waialua, i ka la 14 o Augate, 1880, nolaila ua piha ia maua he 44 ma kahiki me ka maemae. Aloha na kakai pali o ua aina hanau la o kaua, aloha no hoi na wai ekolu, Waileia, Waikakulu ame Waihanau, aloha ia mau wai au e auau ai; aloha Leinaopapio e huki kolo i ana ia Huelo mo Okala; aloha ka lae o Kahio au i ke kai; aloha o Kalaemilo, ia wahi au e naue ai me ou kini. Aloha ke kai o Papaloa ame kahi wai awili kai o Lenalena, ia wai au e haupa ai. Aloha ka luna o Kauhako, ko iho la ka Ioba i olelo mai ai, o ke kanaka i hanauia e ka wahine he hapa kona mau la, ua piha i ka popilikia. Aloha ke ala pali o Kukuiohapuu, ia wahi au e kuoe ai, o ka ua ka makani koluna, o oe kolalo e naue ana. Aloha ke kula o Kalae ula a ka lepo, kahi wai ae o Waialala, ia wai nuu pu me ka lepo wai akika Moomoni ame Kaiolohia, pau ko olua ike hou ana iaia, Mrs. Hattie K. Nihipali, ua hala, ua nalo i ke ala hoi ole mai. E ka lae o Kalau, Haleolono kau mai iluna, aloha ia wahi au e hele ai me ko papa Simon Kahalehulu, Punakou, Lae o Iloli iluna o Kilauea, ua hele wale ia no e oe ia mau wahi; Palaauone a na manu a Kamaipuupa e hoholo ai i ke alialia Kalamaula hoonuanua a ka lepo, pau ko olua ike hou ana i kuu mea aloha he wahine. E Kaunakakai la'i a ka manu e, he Kioea, aloha no ia wahi ana i luana ai me ia kuku ona, Kiekie, pau kou ike hou ana iaia, ua pio ke kukui, poele ka hale, a ua moku ke kaula gula maawekolu o ka berita mare, a na ka make olua e hookaawale, a o ia no na mahele ekolu o ko ke kanaka ola ana. 1, hanau; 2, mare; 3, make; a i ka hui ana o nei mau kolu, o ka lepo ka hooilina hope loa. Ke one loa o Kamiloloa, ilaila ka i'a ka wawae o Hilia, kahi a kuu wahine e nanea ai i ka ai i ka i'a ai lau o ua aina la o maua, me kahi kupuu uala, ola no ka la. Pakuhiwa, Kawela, aala i ka pua o Kaihuanu, Keonekuino hoinoino noonoo, oiai, ua hala aku la kuu wahine, kuu mea aloha. Kamalo e, ua pau kou ike hou ana ia Mrs H. K, Nihipali, Keawanui, Ohia, Manawa, Ualapue, pau kona hehi hou ana i kou mau huna lepo. Kaluaaha e pau kona ike hou ana i kou paia laahia; Mapulehu, na Pukoo ekolu, pau kona ike hou ana i kou mau kula uliuli, Kupeke, Ahaina, i kou mau kualono; Honomuni kuikui lima, kahi a kuu aloha e walea ai me na makua, na kupuna; aloha ia wahi a maua i lualai ai, i ko maua mau la hiki mua. He kupa, he kamaaina oia no Molokai apuni; ua noho ia Halawaiki, ua kamaaina i na kukui o Lanikaula, i na ale o ka Puupoi, ia Mokuhooniki au i ke kai me he manu la. Nolaila o kuu wahine he lokomai kai, he heahea, he hookipa mai ke kiekie a ka haahaa, a he puuwai hamama, a he mea nui iaia kona ohana ame kana mau keiki, na moopuna, a hala wale aku la no ma kela ao mauleule. He 11 ka nui o ka maua mau keiki, elima e ola nei me a'u, he poe kane wale no; hookahi kane i hala mua me elima kaikamahine, a hahai aku la oia ma ia meheu. Nolaila o Molokai kona onehanau, a o Oahu a Kakuhihewa kona aina hookama. Haalele aku maua ia Molokai i ka la 26 o Sepatemaba, 1881, no keia kumu, ua hoaa ia kuu mau makua i ke akua, oiai, ua puhi ke akua o ka poe o Molokai i ke ahi, kuhi ko'u mau makua; i Laie ka e loaa ai, hoowalewaleia kuu wahine e hele e makaikai a hoi aku no i ua aina la o maua, eia nae, he epa ka mea i hanaia i kuu wahine, o ia ka noho a kupa kamaaina i nei mau Koolau. Ia hikina mai i Laie, eia ka he Akua luuwai, aole hoi elike me ke Akua Molokai, pa i ka lani koheoheo noho i Laie 10 makahiki a oi, emi mai no Kaluanui a noho ilaila elima makahiki a oi, loaa hoi kahi huna lepo ia Hauula, hoi mai au me kuu wahine noho a kupa i kamaaina no ua aina hele haaheo nei, a ua haawe mai ma ke kua. Ua kaapuniia e maua me kuu aloha o Oahu nei, ke kaona o Honolulu; ua kuekaaia e maua mai ke kai a ka uka, mai kela kihi a keia kihi; Puunui, kahi a maua e walea ai me o'u pokii, na keiki, ua pau ko kakou ike hou ana iaia, ua hala, ua nalo i ke ala polikua a Kane, aia aku nei paha me Hiku i ke kui lei lehua i ka nahele, i lei no ka la koho balota. Ua pili aloha ia e maua o Kapalama, ua ike i ka makani o Launiu o ua wahi la, aloha na makeke o ke kaona, ia wahi a kaua e kuoe ai i pono no ke kino; aloha ke alanui Pauahi, ka huina a na otomobile, kahi a kaua e huikau ai me na keiki o Kina me Iapana; ua piliia e kaua

nei mau Koolau, i ke au he kaalio, hala ia pono, kaa kalaka mai, kaua pu no ilaila, hala ia, otomobile mai, a moe aku la oe i ka moe kau moe hooilo. Aloha ka hale o kaua o Halealoha, e aloha ana oe i ke kiekie a i ka haahaa, i ka loa a i ka laula, e aloha wale ana no oe i na mea apau. Aloha no o Ewa i ka I'a Hamau Leo, kahi a ko maua kaikuaana e noho mai la, ua hel@ wale ia no e kaua, a i Waialua i kahi o ia mau makua o kaua o ia o Peter Kailio me Mrs. Pulewia P. Kailio, aloha no ia wahi elua kuahiwi a kaua i walea ai a hoolono i ka leo o ko kai o Puaena, aloha Kahuku aina lewa i ke kai, Laie eheu o na manu kaipapau opule niho keke o Kao-o, Waikulama i hoomanawanui ia e kaua ia pomaikai, a nele oe a nele no hoi au, aloha no! Nolaila; o kau mau hana maikai ia'u he kiahoomanao poino ole ia nau i na kau a kau. Ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai palena ole i ka poe apau i ku kiai mai me a'u i ko'u mau hora o ka luuluu ame ke kaumaha, pela no hoi me ka poe apau i haawi iho i ka lakou makana pua maluna o ke kino o ka'u wahine i aloha nui ia; aloha i kona mau kaikuaana Mr. ame Mrs. Kapanookalani i ka lawe ana i ka hale lua o ko laua pokii ame ka makou keiki aloha, W. A. Kanakanui, i ka lawe ana i na ko'iko'i o na mea e oluolu ai ke kino, ame ka poe i eli i kona halelua, a i 1@we aku iaia a i hahai aku iaia no kana huakai hope loa, i hoomaikaiia o Mr. Kapanookalani ma ka home nei, a na I. K. Palea i kona halelaa, a kuu aku la ke kino i ka lepo aloha o Lanakila. E oluolu, hoi oukou e lawe aku i kau maa hoomaikai palena ole maluna pakahi o oukou apau, a na ke Akua e hopomaikai ia kakou apau loa, Amene. Ke hooki nei au maanei me ka hoomaikai nui aku i ka Lunahooponopono ame na keiki ulelehua kepau o kou papapa'i ko'u welina pau ole. Me ka mahalo, Owau no me ka oiaio, SAM M. NIHIPALI, Me ka Ohana. Hauula, Koolaupoko, Oct. 1, 1924.