Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 10, 5 March 1925 — Page 6

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA

ME NA NUHOU O KA MANAWA

AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, MARAKI 5, 1925.


	MOOLELO NO UMI KEKAHI ALII O KO HAWAII NEI PAEAINA HANAUIA MA KEALAKE- KUA, HAMAKUA HAWAII. MOKUNA VII. Ka Hoao Ana o Umi me Piikea ke Kaikamahine a Piilani ke 'Lii o Maui. (Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaii- kamakaoakopua.) Ua oluolu no kona manao, me ka ae ia mau mea apau loa i hooholoia e lakou ma Hawaii. Aka, mamua o ko Omaokamau ma pae ana aku i Maui, ua maka'u na kamaaina ame Piilani, e manao ana lakou he mau waa kaua keia o ka pae ana aku, aka, i ko lakou lohe ana he waa imi wahine, pau ae la ko lakou pioloke ana. Mahope o ka lohe ana o Piilani i na olelo a Omaokamau, kena ae la o Piilani ina kanaka e hooma- kaukau i meaai na na malihini, a lohe na kanaka hoomakaukau iho la lakou. A makaukau na meaai, waiho aku la imua o Omauokamau; a no- ho pu iho la o Omaokamau me Pii- lani, hookahi anahulu. Ua lilo o Omaokamau i mea nui imua o Piilani, ahiki i kona hoi ana i Hawaii. A makaukau ka hoi o Omaoka- mau i Hawaii, kauoha mai la o Piikea i kana olelo aloha ia Omao- kamau, penei: "E Omaokamau, ke hoi la oe ahi- ki imua o ke alo o ke 'lii nui nona ke aupuni o Hawaii, e aloha aku oe iaia; a owau aei hoi, o kana kauwa wahine, elike me ka inoa i oluolu i kona manao, pela e lilo ai iloko o'u i mea iini na ko'u naau, a e lilo ana paha ia i mea hia-a no ko'u po, ke moe iho." "Ahiki i ko'u wa e holo aku ai e ike i na maka o kuu haku, elua anahulu e hala ia'u ma Maui nei, alaila, holo aku au." A pau na olelo a Piikea, hoi aku la o Omaokamau ma, a ahiahi o ia la, pae lakou ma Waipio, malaila ke 'lii o Umi kahi i noho ai, e kakali mai ana o ka hoi aku o Omaokamau ina. Ahiki o Omaokamau ma, imua o ke alo o Umi, ha'i aku la i na mea apau loa a Piilani ame Piikea i olelo mai ai; a lohe o Umi, he mea oluolu Ioa ia i kona manao. hoopau loa ia o ka uku hoomau o elima haneri dala o ka mahina no Mrs. Elizabeth K. Woods. Aole nae he mau olelo hoakaka e pili ana no Mrs. Woods, no kona mare hou ana i ke kane, aka e olelo ana kela bila, no ka hoopaa loa ana i ke Kanawai 15 o na kanawai ahaolelo o 1923, O Senatoa J. W. Russell, ka mea nana i hookomo ae i keia bila ka- nawai, a ma ka oleloia, o kela ni- nau uku hoomau, kekahi i hoalaia mai, ma na paio kalaiaina, mawaena o na moho senatoa Repubalika, ame J. F. Woods, ka moho Demokara- ta Ua hooholoia ke kanawai e haawi Ana i uku hoomau no ke Kamalii- wahine Kalanianaole, ma kahi o ka elima haneri dala no ka mahina, ma ka makahiki 1923 aku nei i hala, a iloko o ka mahina o De- kemaba o kela makahiki no, i mare hou ai o Mrs. Kalanianaole ia J. F. Woods, me ka mau no nae o kona ohi ana i ka uku hoomau o elima haneri dala no ka mahina.	A pau na olelo a Omaokamau, ninau mai la o Umi: "Pehea ke ano o ia aliiwahine. "He wahine maikai no la alii wa- hine ." Ae aku o Omaokamau. "Ae he aliiwahine maikai loa oia, aole wahine ma Hawaii nei i like aku ka u'i ame ka maikai elike me ke 'lii wahine Piikea. "He kaikamahine opiopio wale no; maikai na maka, ame kona he- lehelena, a he u'i maoli no ka nana aku oe mai ka piko o Hona poo a hola ilalo o na kihi o kona me* kano aahu." (wawae). Ma keia lohe ana o Umi i keia mau olelo a Omaokamau, nui loa kona olioli amo ka makemake e ike ia Piikea, ft kauoha aku la o Umi i na kanaka apau loa e hoomakau- kau i na mea apau loa iloko o na anahulu elua. Maloko o keia mau anahulu elua, hoomakaukau o Umi ma Waipio, no ka hiki aku o Piikea mai Maui aku; a pela no hoi o Piilani ma Maui hoomakaukau no ka holo aku o Piikea i Hawaii e launa me Umi. A pau na anahulu elua, holo mai la o Piikea i Hawaii e launa ma Umi. A pau na anahulu elua, holo mai la o Piikea i Hawaii e launa me Umi me kona mau waa hookahi lau (ua like me eha haneri). Ahiki lakou ma ke kai o Alenui- haha, ike mua ia aku la ka ula o ko ke 'liiwahine waa iuka O Waipio, alaila, manao iho la lakou o ke 'lii o Maui, o Piikea. A kokoke o Piikea e pae i Waipio, ua uhi paapuia ka lani i na ao ua, a iho mai la ke anuenue a ku ma- mua o ka ihu o ka waa o ke 'lii- wahine o Piikea, a hala mahope o na waa. Ku iho la ke fitmenue me he pa- pale mahiole la, ke kalali maimua mai a hala loa ihope. A pae na waa o Piikea i Waipio, lalau iho la o Omaokamau ia Piikea iluna o ka waa hapai aku Ia a luna o Piimau- waa, hoonoho iho la imua o ke alii o Umi. (Aole i pau.) NA MARE Godfrey H. Kahana ia Anna P. Spencer, Feb. 11. Ching K. Amona ia Marie E. Tana, Feb. 12. Sherman W. Mudford ia Allan Brayles, Feb. 13 Charles H. Rose Jr. ia Ruth K. Cut- ter, Feb. 14. George Strauss ia Agnes Kaawa Feb. 14. B. Villarmi ia Alice Amey Achew Feb. 16. John Aana ia Kauhiwai Sheldons Feb. 17. William Hao ia Sara Hall, Feb. 17. Samuel K. Kekahuna Jr. ia Mary K. Kahalehoe, Feb. 18. Frank Sanna ia Elizabeth Harvey Feb. 18. NA HANAU. Na Henry Char ame Julita M. Young, he kaikamahine, Feb. 15. Na H. Kamohoalii Chan ame Seve- rina Holt, he keikikane, Feb. 22. Na Henry F. Medeiros ame Carrie Williams, he keikikane, Feb. 25. Na James K. Goldstein ame Agnes Mayford, he keikikane, Feb. 20. Na Moses Bulahan ame Esther Pa- lakiko, ho kaikamahine, Feb. 28. Na James S. Alcazar ame Agnes Foster, he keikikane, Feb. 28. Na Bernard Lono Huihui ame Maryan Bush, he keikikane, Feb. NA MAKE Kaono Lelepali, ma ka halema 'i Pu- pule, Feb. 26. Lily Lako, ma ka halema'i ma Ka- lihi, Feb. 20. F. Keliikekuewa, ma alanui Ala Moana, Feb. 25. Hannah Kaauamo, ma ke alanui Pua, Feb. 28. Sam Kanekoa, ma Honolulu, Mar. Dart Lota, ma alanui Pakipika, Mar. 3.


	MAKE HE KOA I PEPEHI MAOLI IA. Maloko o ka halema'i o na koa ma Kahauiki ae nei, i pauaho mai ai kekahi haole koa, nona ka inoa o Frank T. Green, i keia ola ana, ma- hope iho o ka hoihoiia ana aku o kona kino me na poino he nui maloko o kela halema'i, ma ke ka- kahiaka o ka Poakahi iho nei, a ma ka manao o na aliikoa, ua ha- lawai kela koa me kona hopena, mamuli o ka pepehi maoli ia ana e kekahi poe, me ka manao e powa iaia. Mahope iho o ka hora umi-kuma- malua o ka po Sabati nei, i ike mua ia ai ke kino o kela haole koa, e waiho ana ma ka puka-pa o ke Kula Kamehameha o na keikikane, ia Joseph Barboze, he mea kiaipo, me kona hoonioni ole aku nae i kela koa. Iaia nae o ka hoea hou ana mai no kela wahi, ma ka hora ekahi o ka wanaao, ike hou aku la no oia i ua koa nei, e moe ana no ma kela wahi mua, nolaila ua hele okoa mai Ia oia e nana i loaa ai ka ike iaia no ka kumu pilikia o kela koa. Ma ka nanaia ana o kona kino e ka Makai Teves, i maopopo ai, ua halawai oia me ka poino ma- luna o kona kino, nolaila ua hoihoi loa ia mai oia no ka halema'i o na poino ulia, a mailaila aku! i hoi- hoi Ioa ia ai no ka halema'i o na koa ma Kahauiki. Ma ka manaoio o na aliikoa, ua halawai kela koa me kona hopena poino, mamuli o ka pepehi maoli ia ana e kekahi poe i maopopo ole, o ke kumu o kela pepehiia ana, no ka powa ana no ia iaia. Aole he dala i loaa aku maluna o ke kino o ke koa i make, koe wale no kana uwaki pakeke, ame kona pepa ae, o ka oihana koa. Ua manaoia, me kekahi mea-eha ku i ka make, i hahauia ai kela koa, ahiki i kona hina ana ilalo, a lawelaweia aku la ka hana powa maluna o kona kino, me ka pupuahu- lu, a mamuli o keia awiwi loa o ka poe powa, pela i koe ai kana uwaki pakeke. LILO KE EO O KA HOOKUKU IA ANGELINE PARKER. O ke paonioni hookuku mawaena o na kaikamahine lehulehu o keia kulanakauhale, no ka mea o lakou e loaa ana ka helu kiekie loa, ma ka hoikeike a ka ahahui Elks, ma- waho aa nei o Waikiki, ua kaa ke eo ia Angeline Parker, ke kai- kamahine a Stephen Parker, a moo- puna hoi a Robert Parker, i noho kapena no ka oihana makai mamua. Ua kaa ka helu elua o kela pa- onioni ia Miss Tepa Wise, ke kai- kamahine a John H. Wise, ka luna hooko i ke kanawai hookapu waiona ma Hawaii nei. Oiai o Clement Wong, ke kakau- olelo a ka Makai Nui Trask, ka lunahoohana no Angeline Parker, a o John H. Wise no hoi ka luna hooikaika no kana kaikamahine, ua maopopo loa, ka hookahuaia ana o na puali o ka oihana makai kuloko, me ka puali o na luna oihana fede- rala ma keia paio, ahiki i ke kaa ana o ka lanakila i k apuulu o ka oihana makai kuloko. Iloko o na la mamua aku o ka he- luia ana o na baloka o na kaika- mahine, ma ka po o ka Poaono iho nei, na loaa aku ka ike i ka lehu- lehu, no ka hahani loa o na baloka mawaena o Angelina Parker ame Tepa Wise; me ka nui o ka hooika- ika ana o na hoaloha o kela mau kaikamahine pakahi, e kaa ka la- nakila i ka lakou moho. No ka hahani loa o na baloka i heluia ai ma kela po Poaono, ma- waena o Miss Parker ame Miss Wise ua kahea okoa ia o Wise, ame ke- kahi mea ma ka aoao o Miss Par- ker, e nana mai i ke ano o ka he- luia ana o na baloka, hele no hoi a ka hapalua o ka hora elua o kela po, akahi no a maopopo, ka mea i kaa ai iaia ka lanakila. O ka hopena o keia paio ana ma- waena o na kaikamahine, e ia no ka haawiia ana he kaa otomobile ia Miss Parker, a he komolima dai- mana ka i haawiia ia Tepa Wise. Oiai nae he umi wale no mau makana i hookaawaleia no nia kai- kamahine he umi e loaa ana ia lakou na helu kiekie, ua hoololiia kela mau mea i hoike mua ia ai, a haa- wiia i hookahi makana hou, i ke kaikamahine, i kaa iaia ka helu umi- kumamakahi, no ke kumu, ua ane- ane loa kona mau baloka, elike aku me ka mea iaia ka helu umi. O keia malalo iho nei na inoa o na kaikamahine i komo ma keia hookuku paonioni, ame ka nui o na baloka i loaa i kela ame keia pa- kahi: Angeline Parker . . .....88,900 Tepa Wise . . ......... .83,410 Pleiades Colburn . ......48,120 Lela Mae Chu . ........46,990 Alice Lung . . ......... .33,050 Libbie Keanini . . ...... .32,040	Nuhou Kuloko Ma na mea i loheloheia ae iloko o na la aku la i hala, e hookohu mai ana ke kiaaina i ka Lunaka- nawai Lymer, i loio kuhina ma kahi o ka Loio Kuhina Matthewman. O Konela Charles J. McCarthy, ka i hookohuia mai nei e ka Meia Wilson, i lunanui hou no ka oihana wai ame sua o Honolulu nei, ma kahi o W. A. Wall, i waiho aku i kona noho lunanui ana no kela mau oihana. No ke pani ana ae i ka makalua e hoohakahakaia iho ana, ke waiho aku o Harry E. Murray, i kona noho luna kukeawa nui ana, ua hoakaka ae ke kiaaina i kona manao, me he la, mai Amerika mai ana ke kanaka e hoounaia mai ana no Honolulu nei. Ua hoea hou mai nei kela Hinedu ha'i euanelio, a hoola ma'i no keia kulanakauhale, a e hoohala ana oia i kekahi manawa ma keia kulana- kauhale mamua o ka holo ana aku no kekahi mau wahi okoa. E ma- lama ae ana oia he mau halawai hoo la no ka poe i loohia i ka ma'i, ma ke alanui Vinia, mawaena o na alanui Ema ame Miller, e hoomaka ana ma kei kakahiaka o keia Poakahi ae, Maraki 8. E malamaia ana na halawai kakahiaka ma ka hora 10, a o na halawai auwina la, ma ka hora ekolu. Mamuli o ke pa-hu ana ae o ke- kahi mau poka, ma ka Poalua nei, i halawai at ewalu poe koa me na ulia poino, he ekolu nae o lakou, i kukonukonu loa na poino, me ka pakele mahunehune ana o ko lakou mau ola apau. E alawa ae e na lala o na Aha- hui Kaahumanu ame ka Hale o na Alii o Hawaii, i ka hoolaha e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa, no ka hele ana ae i ka pule ma Kawaiahao hm akeia Sabati iho, ma ke anaina haipule hoomanao no Elizabeth K. Binamu, ke poo kumu mua loa o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao. E UKUIA AE NA HOOLILO O KE KUMU PUHIOHE O $1000. Ua makemake o. Anderson, ka hoa o ka hale o na lunamakaainana mai ka Apana Elima mai, i ka papa o na lunakiai o Honolulu e uku ae i ke kumu puhiohe, ka Mekia Keala- kai, i $1000 no kona mau lilo o ka hoi ana mai i Hawaii nei mai La- dana Enelani mai, mamuli o ke kau- oha a ka Meia o ke aupuni kulana- kauhale a kalana o Honolulu e hoi mai a e hoopiha ae i ka haka- haka o ke alakai i haalele mai a e lilo oia i alakai no ka hui i ikeia ka "Bana Hawaii." I alahele e hiki ai keia ke hoo- koia ae ia makemake ona, ua hoo- komo ae oia ma ka Poakahi nei i ka B. H. Helu 371, ka bila i kapae- ia ae e ke komite pa'i mamuli o ke noi a kona makuakane, a e waihoia ae e ka lunahoomalu o ka hale Ly- man i ke komite o ke aupuni kula- nakauhale. He bila no elike me keia ka i hoo- komoia ae iloko o ka hale o na lunamakaainana elua makahiki i kaahope aku nei, a ua kapaeia nae ma kulakula, hoohiamoeia, a ke hoala hou ia mai nei. MAKEMAKEIA O PELEKUNU ME WAILAU I MAU AINA HOOPULAPULA. Iloko o ka Hale o na Lunamaka- ainana ma nehinei, i hookomo ae ai ka Mea Hanohano L. L. Joseph o Maui, i kekahi olelo hooholo hui ina nei no ke aponoia e na hale kaukanawai a elua, alaila e lilo mai ana na aina o Pelekunu ame Wai - lau, malalo o ka mana o ke Ko- misina o na Home Hawaii, ma ke ano i mau aina hoopulapula no na Hawaii. Ma ke ano nui o kela olelo hooho- lo, e hoakaka ana ia, o Charles H Merriam ame Charles A. Brown, na ona o na aina ma Pelekunu ame Wailau, a o laua no ke kuleana i na wai apau o kela mau awawa. I wahi e kaa mai ai ka hoohana ana o kela mau aina a elua malalo o ke komisina o na Home Hawaii, he mea pono i ka ahaolelo lahui, ke kuai i kela mau aina, a lilo mai i ke aupuni, alaila waiho ae malalo o ke komisina o na Home Hawaii, no ka hoopulapula ana i ka lahui Hawaii. Henrietta Bertleman ...... 25,640 Lilian Hopkins . ......... 24 080 Minerva Patten . . ...... 20,770 Fanny Kauhaihao ....... .19,550 Winona Love .. ........ .19,170


	PAA AE I KA HOPUIA E KA MAKAI TAVARES. Ma ke ahiahi o ka Poalima aku la i hala i paa ae ai he kanaka lawai 'a o Marcallino Kalapeso ka inoa i ka hopuia e Joseph Tava- res, ka mea hoopakele a malama hoi i ka maluhia o na i'a ame na manu, ma ke alawai oki o Waikiki, a hoo- piiia ae no ia hewa, a ua hookuuia aku nae oia mahope o ka bela ana ae $100. Ma kekahi halawai ma kekahi wahi oloko iho o ke kaona o Ta- vares ma ka manawa o ka loaa ana ae o ke kahea iaia e holo aku no Waikiki no ka ikeia ana o kekahi kanaka me ka upena e lawai 'a ana maloko o ke alawai, a maluna oia o kana kaa motokaikala o ka holo aua a loaa aku ke kanaka iaia e ku ana mahai o ke alawai mauka iki mai o ke alahaka o ke alanui Ala Moana, a ua hoea aku no hoi oia i ka manawa i aneane o Ka- lapeso e hoomoe i kana upena ma- loko aku o ke alawai. Aole i'a i loaa i* Kalapeso ia manawa. Ua hopuia oia a laweia ae i ka hale- wai a inalaila i hoopaa ae ai i ka $100 bela a hookuuia ae. HOOLE AOLE NANA I PEPEHI I KANA WAHINE. Mamuli o ka nui o na poino o kekahi wahine, a na makai o ka hoakaka ana ae na ke kane maoli r,o a kela wahine i pepehi iaia, i hoihoiia ae ai ua wahine nei nona ka inoa o Mrs. E. B. Coyle, no ka Halema 'i Moiwahine, a ma ka po o ke Sabati nei, he hoailona no ke kulana maikai o kela wahine, ka nea i hoikeia ae mai ka halema'i mai. Ma ka olelo a na makai, maloko ponoi o ka home o kela mau mea i loaa ai na haawina poino maluna o ka wahine, mahope iho o ko laua huli hoi ana aku ma ka hora ekolu me ka hapa o ka wanaao Sabati nei, me ka hele o na ukana oloko o ka hale a mokaki aku a mokaki moi. Ua hoole loa ae nae o Mr. Coyle, no i-«.na pepehi ana i kana wahine o kana i hoakaka ae ai, ua halawai kana wahine me ka poino, i ka manawa i hoihoiia aku ai no ko lana home e kekahi aliikoa. O Mr. Coyle, ka mea nana i lawe mai i kekahi mau kaa otomobile heihei no ka hoikeike fea iloko o ka mahina o Okatoba o ka maka- hiki aku Ia i hala, mahope nae o ka pau ana o ka hoikeike fea, ua hoomau no oia i ka noho ana ma Honolulu nei, me ka lawelawe ana i ka oihana lawe aelike maanei. HOOPOHIHIHIIA KA NOONOO O NA AKENA HOPUHOPU OPIUMA Elua mau Pake i hopuia e na akena hopuhopu opiuma, o Ah Lim o Kahaku ame Ah Lin, no Waipahu no ka loaa ana aku o ka opiuma ma- lalo o Ko laua malu a i hoopiiia ae hoi e ke kiure kiekie federala. Ma ka manaoio o na akena opiuma, he Pake kuai o Ah Lim i ka opi- uma, nolaila e koikoi ka hoopa 'i maluna ona e pono ai, a no Ah Lin hoi, he Pake wale no oia i kuluma i ke puili opiuma. Ma ka Poalima o ka pule aku la i hala ke kaheaia ana ae o ka hihia o Ah Lim. He Pake ka i pane ae a hookolokoloia, a ma kona ma- nawa i ninaninauia ai, ua ae ae oia i kona hewa, a ua hoike ae hoi mamua o ka aha ma Waipahu kona wahi i noho ai. "Ma Waipahu!" wahi a Thomas Wallace. "Aole. Ma Kahuku oe i noho ai." Luliuli mai ka ke poo o ka Pake a hoomau mai la i kana hooiaio ana me ka hoakaka ana mai ma Waipahu oia i noho ai ame ka manawa o kona hopuia ana. "0 Ah Lim k» i noho ma Ka- huku o ia oe," i paakiki mai ai o Wallace. "O, no Ah Lim, aole au i ike," wahi a ka Ah Lin pane. Ua lilo ka like o na inoa o na Pake i mea hoohuikau, ua pane ae o Ah Lin i ka inoa o Ah Lim, a o Ah Lim hoi i ka inoa o Ah Lin. Ua hoopa Mia o Ah Lin $100, ka hoopa 'i dala mau no ka poe mala- ma opiuma, a na kahea hou ia ae o Oh Lim e hoea ae mamua o ka aha ma ka Poalua nei no ke kau hou ana mai i ka hoopa 'i maluna lakou. "Aohe mea o keia ano e hoea hou mai," wahi a Manning Ma nei hope aku o na Pake apau e hookuuia ana ma ka bona e pai muaia ana ko lakou mau kii a hoopiliia maluna o ka palapala hoopii o kela ame keia, a i ka manawa e kaheaia ae ai kela ame keia Pake e nanaia ana ke kii i mea e maopopo ai o ka Pake e hookolokoloia aku ana oia ka imua o ka aha ia manawa. PILI KA HEWA LAWEOLA IA JOHN EMMELUTH. Mahope iho o ka noonoo ana o na kiure oloko o ka aha hookolo- kolo a ka Lunakanawai Andrade, i ka olelo hooholo, ma ka hihia a ke aupuni e ku-e ana ia John Emme- luth, ao hookahi hora me umi-ku-	Nuhou Kuwaho WAKINEKONA, Mar. 2.— Ma ke- ia la iho la i waiho mai ai o Harlan Fiske Stone i kona kulana ma ke ano he Loio Kuhina no na Moku- aina Huiia a ua lawe ae la i ka hoohiki oihana ma ke ano he kokua lunakanawai no ka aha hookolokolo kiekie o Amerika. WAKINEKONA, Mar. 2.— Ua waiho ae la i kona palapala hoike he elele aupuni i keia la imua o ka Peresidena Calvin Coolidge ka Elele Aupuni de Martino, ka Elele Italia hou. WAKINEKONA, Mar. 2.— Ma ke- ia la i kakauinoaia ai e ka Pere- sidena Coolidge na bila haawina no na keena o ke aupuni, ke keena o ka oihana hookolokolo, no ka oihana kalepa ame ko ka aha hookolokolo federala. CONSTANTINOPLE, Mar. 2.— He kanaono mau kanaka o ke kao- na ame 100 poe kipi i make ma kekahi pa-hu ana o ka pauda ma- loko o ka hale hoahu pauda ma Kharput, ma Amenia-Tureke, ma ka manawa o ke kulanakauhale holo- okoa e hao wale ia ana e ka poe kipi Ua hooholo ka ahaolelo An- gora i kekahi haawina no ka ohi ana i kekahi mau pualikoa no ke kaua ana aku ml ka lahui Kudish kipi. BUENOS AYERS, Mar. 2.— He lono kelekalapa i ka Nupepa Ea Nacion mai Rio de Janeiro mai, ke hoakaka ana i ka huina maopopo o ka poe i make a i hoehaia maluna o ka Mokupuni Caju, kahi o ke pa-huia ana ae ma ka Poaono i hala, he 8 i make a he 600 i hoeha- ia, a e hoakaka hou ana nae ka lono he 300 poe e ae aohe i maopo- po ko lakou hopena. QUEBEC, Mar. 2.— Ekolu poe i make, he mau kakini lehulehu o na hale i hoohioloia e na hoonaueue olai, a he koikoi ka poino ame ka pilihua i kau aku maluna o ka poe e noho ana ma na kapa o ka Mu- liwai St. Lawrence a ma na Awawa Saguenay, o keia ae la na poino i ikeia e na hoonaueue olai i hoo - nei ae ma ka hapa hikina akaa o na mokuaina Huiia a ma Kana- da ma ka po o ka Poaono a ma ke kakahiaka nui Sabati. HARBIN, Manchuria, Mar. 2.— I kulike me na lono o ka loaa ana mai ianei i keia la he haunaele koikoi ka i ala ae ma Vladievostok i keia la mawaena o na luina. He elele no ke aupuni Soviet ka i ma- ke iloko o kekahi manawa o ka haunaele ana maluna o na alanui, wahi a ka lono kelekalapa. He 500 mau makai i hookohuia mai e na luna aupuni Pake e noho ana ma Harbin no ka hopuhopu a hoomalu ana i ka poe hoohaunaele. WAKINEKONA, Feb. S*— Ua hoakakaia ae e ke kakauolelo o ka oihana kaua aina Weeks maloko o kekahi Ieka ana i ka lunahoomalu o ke komite mokuea, aia maloko o kekahi hoike a ka Maj. Gen. M. M. Patrick o Okatoba 30, 1924, e hoa- kaka ana oia he 1592 mau mokuea maloko o ka oihana kana aina o Amerika e hana mau mai nei. mamalua minuke ma ka Poalua iho nei, i lokahi ai kela kiure i ka la- kou olelo hooholo, no ka pili o ka hewa laweola ia Mr. Emmeluth, o ia kona ki ana ia James P. Du chalsky i ka pu panapana a make ma ka po o ka la 7 o Dekemaba, o ka makahiki aku la i hala ma- mua mai o ka hale kiionioni me Pawaa. Ma ka hora elua o ka auwina la o keia Poakahi ae, e kauia mai ai ka hoopa 'i maluna o John Emme- luth, oiai nae ua hoohalahala ka Loio Davis, ka loio o ka mea hoopiiia i kela olelo hooholo. Ma ke kanawai e pili ana i na- hihia laweola, e hoakaka ana ia, ina no ka pili o ka hewa i kekahi mea, e hoopa 'iia oia, he iwakalua makahiki ka haahaa, a o ke kiekie loa, e noho oia maloko o ka hale- paahao, ahiki i ka pau ana o kona ola. Ua nui na la i hooloheia ai kela hihia, mai na la mai nei o ka pule i hala ahiki i ka Poakahi iho nei. Ua laweia mai na hoike o na aoao a elua, a mailoko mai o na oleloike apau, i lokahi ai na kiure, ua pili ka hewa i ka mea hoopiiia, ma ke degere elua e ka hewa pepehika- naka. MAKEMAKE E HOOPAU I KA UKU HOOMAU. Elike me kekahi poka pa-hu i kiolaia mai ka lewa mai, a iloko o ka hale o na senatoa, ma ke kaka- hiaka o ka Poakahi iho nei, pela, iho la ka oili ana ae o kekahi bila, iloke e kela hale, e koi ana no ka

MALUNA O KA POE UKU AUHAU KA
AUAMO ANA I NA KO'IKO'I.

Ma ka hoomahuahua a hoopii ukuhana a na hoa o ka senate, i hooholo ai, ma ka Poakolu aku nei o ka pule i hala, no na kakauolelo, ame na limahana apau oloko o kela hale kauka-nawai, e ili aku ana ke ko'iko'i o ka auamo ana maluna o ka poe uku auhau o keia teritore.

Aole o ka hoomahuahua ukuhana wale no ka mea i ikeia maloko o ka aha senate, aka ua hoomahuahuaia ae na kulana oihana, hoonui lilo, ka mea i ike ole ia ma na kau ahaolelo aku nei i hala, he hana i owili pu ia aku ai na Repubalika ame na Demokarata iloko o keia hana uhaai i na dala o ka lehulehu.

Ma na kau ahaolelo aku nei i hala, ua ukuia aku na kakauolelo a na komite me na dala mahuahua no ka la, me ka lohe ole ia he mau hoohalahala ana no ia mau ukuhana, ma keia kau nae, ua hooi hou ia ae ko lakou uku, ka mea i ike ole ia ma ka moolelo o na ahaolelo i hala.

Ma na mea oiaio ke nana aku, aole he mau kumu kupono iki no keia hoomahuahua hou ana ae i ka uku o kela mau limahana, koe wale no, ka hoomaunauna ana aku i na dala o ka lehulehu.

Ina mailoko ae o na pakeke o kela poe senatoa, na hoolilo o keia mau limahana, na ukuhana a ko lakou mau lunaikehala i ike maoli iho ai no i ka nunui, ame ke kupono ole e ukuia aku pela, aole loa he kanalua ana ma ka aoao o keia pepa ke olelo ae, o lakou ka hikimua loa ma ka hoemi ana i ka ukuhana ilalo, a kupono maoli me na hana e lawelaweia ana e na limahana.

Heaha nae ka lakou nana no kela mau ukuhana pipii, o ka lehulehu ka poe na lakou ke dala, nolaila, no ko lakou mahaloia mai, a no kekahi mau kumu e ae paha he mea pono ia lakou ke hoolilo aku, no ka hoopomaikai ana i kekahi poe kakaikahi wale no, oiai e paa ana ka mana iloko o ko lakou mau lima.

Aole nae he pololei iki o keia ano hana, he mau alahele wale no keia e alako aku ai i ke aupuni iloko o ka pilikia; oiai nae, o ka mea pono a na senatoa e hana ai, o ia.no ke kupale ana i na hana uhauha i na dala o ka lehulehu, e hoomaka ana mai na limahana ponoi iloko o ka aha senate, ahiki i na noi dala maloko o na keena oihana o ke Teritore.

AOHE HOPOHOPO ANA NO KE KAUA.

Aole he hoike kupono e ae, no ke kulana noho aloha o ke aupuni o Amerika me ko lapana, elike la me ke kipa ana mai o na mokukaua hoomaamaa o lapana no Honolulu nei, ame na hookipa i paholaia aku e ko Hawaii nei poe i na aliimoku ame na kanaka o kela mau mokukaua. O na manao houpuupu kaua mawaena o keia mau aupuni a elua» iloko aku nei o na la i hala, i ka nana aku. ua hookahuaia ia mau manao, maluna o na kumu kupono ole, koe wale no na manao kohokoho wale, iwaena o ka poe i maopopo ole i na kahua oiaio, o ka launa pili aupuni ana o keia mau aupuni mana nui o ke ao nei.

He mea oiaio no, ua hoalaia ae e na makaainana Amerika kekahi mau hana i pili loa aku i ka pono o na makaainana Kepani e noho ana maloko o Amerika, aole nae ia he kumu, e hoalaia mai ai na ku-ee ana mawaena o na aupuni a elua, koe wale no, a lilo ia mau hana, i mau kumu, e ku-eia ai ka noho aloha ana o kekahi aupuni me kekahi.

O na hookipa ohaoha i paholaia aku e ko Honolulu nei poe, imua o na kanaka o kela mau mokukaua Kepani, he hoailona oiaio ia o ka mau no o kela kulana kahiko, mawaena o Amerika ame lapana; ua ikeia keia, aole wale no ma naiau pili oihana ana o na luna kiekie o na aupuni a elua, aka ma na olelo maopopo mai k olakou mau lehelehe mai, a kakou e hoopau loa ai i ka noonoo ana, no kekahi kaua e ala mai ana mawaena O keia mau aupuni.

E HAAWIIA NA KOKUA E PONO AI

Aia ma Auseteralia, e noho mai la kekahi kanaka Hawaii nona ka inoa o L. G. Kaainoa, i makemake e huli hoi mai i Hawaii nei, kona aina hanau, o ka pilikia nae aole oia i lawa me ke dala. He leka ka Mr. Ernest Kaai i hoouna mai nei i ka Ahahui o na Mamakakaua, no ka haawi ana aku i na kokua ana no ka pono o keia Hawaii; a oiai ua hoea mai la ka leo uwalo i na Hawaii no ko lakou hoa kanaka, ke manaoio nei keia pepa, aole loa e hoi nele ana ia leo uwalo, ma ke ala ana mai o na Hawaii, a haawi i ka lakou kokua ana, i wahi no keia Hawaii e hehi hou ai maluna o ka lepo o kona aina hanau, a e hoohala ai i kona mau la hope o ke ola ana maanei nei.

O na hana poholalo a na kanaka o ka oihana kukeawa o Honolulu nei, i lawelawe ai, ma ka hookomo ma-lu ana mai i ka opiuma ame kekahi mau waiwai e ae i hookapuia ma ke kanawai, pela pu ka lawe ana i na dala ki-pe, na hana i hopuia ai lakou, a i kapaeia aku ai kekahi poe mai ka oihana kukeawa aku, ua kau aku maluna o ka Luna Kukeawa Nui Harry E. Murray ke ko'iko'i o ka auamo ana i na hopena o ka lakou mau hana, mamuli o ka loaa ana mai nei o ke kauoha iaia e waiho aku i kona noho kukeawa ana. He mea hookahaha keia, aole wale no ia Mr. Murray, aka i kona mau hoaloha lehulehu maanei nei. Oiai nae ua kaawale loa o Mr. Murray mai na ahewa mai, no kona pili i ka hewa ma kekahi ano, ua hoike mai nae ke ano o na hana a na kanaka malalo ona o ka lawelawe ana, i ka aluhee o kana lawelawe oihana ana, ke kumu i ala mai ai na manao i na luna oihana o ke keena puuku o Amerika, ua oi aku ka pono, i kanaka okoa ae ma ia wahi, i kanaka e hiki ole ai i ka poe apau e noho hana ana iloko o ka oihana kukeawa ke lawelawe i na hana hakihaki kanawai.

Ina nei no ke aponoia o ka olelo hooholo hui a ka Mea Hanohano L. L. Joseph, i hookomo ae ai iloko o ka hale o na lunamakaainana ma nehinei, no ka lilo mai o na aina ma Pelekunu ame Wailau, i ke aupuni, a kaa hoi malalo o ka hoohana ana a na Komisina Home Hawaii, e hoopomaikaiia ana na ohana Hawaii e hoi ana no kela mau awawa, no ka mea ua nui ka wai, a he maikai ka aina, no ke kanu kalo ana, e hiki ai ke hoolawaia ke teritore me ka poi ma keia mua aku.

Ma ka manawa a ka ahaolelo o ka 1923, i hooholo ai i ukuhoomau o elima haneri dala no ka mahina no ke Kamaliiwahine Kalanianaole, ua hana lakou pela no ka nana ana i ka pono o ka wahine a ka Elele Kalanianaole; aka i kona mare

hou ana i ke kane, e lilo keia mare hou ana. i kahua ko'iko'i, ma ka manawa e noonooia ai ka bila a Senatoa Russell i hookomo ae ai, e hoopau ana i kela ukuhoomau.