| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXIV HELU 17 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, APERILA 23, 1925 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, APERILA 23, 1925. NA HELU APAU 6357. | |
| | | |
| | | Pololei Ole na Ku-e no ke Kula o Kamoiliili Kaawale Loa na Poo o Kela
Kula o na Kaikamahine
Mai na Ahewaia LOAA I KE KOMITE O
KA HALE NA MEA OIAIO Kapaeia na Kumu Hoohala hala Mai ka Moolelo Aku
o na Hana o ka Hale Mahope iho o ka huli, ame ka ninaninau ana i na mea e pili ana ke kulana o ka malama ame ka hoo hanaia ana o ke kula hanalima o aa kaikamahine ma Kamoiliili, elike me na kumu hoohalahala, i waihoia aku iloko o ka hale o na lunamakaainana, ma o kekahi leka la, kakauia e Thomas Lane, i aponoia ae ai ka hoike a ke komite wae i kohoia ai no kela hana noii, ma ka Poaono aku nei i hala, e hoole ana i ka oiaio o na kumu hoohalahala apau maloko o ka leka, i loaa aku i ka hale, a e hookuu ana i ka poe ia lakou ka malama ana i kela kula, mai na ahewaia aku
ma kekahi ano. Mawaho ae o na mea i hoakakaia
maloko o ka hoike a ke komite, no
ka hooiaio ole ia o na kumu hoo-
halahala, maluna o na mea oiaio, e
hoakaka pu ana ia no ka holoiia
o ka leka i hoounaia aku ai, mai-
loko aku o ka moolelo o na hana o
ka hale. Ua aponoia kela hoike e ka hapanui o na hoa o ka hale, a he elua wale no i koho ma ka aoao ku-e. Ua noho lunahoomalu ia kela komite wae e ka Lunamakaainana Wishard. a i kulike ai me ka hoike a ke komite ua '-"taf \\a-r.Iwi r.n Kou %> ke komite e makaikai a e nana i ke kula i oleloia, a ma na hc\\\ apau i loaa aku i ke komite, aole lakou i ike, i kekahi mau mea e ku-e ana i ke kulana ame ka hooponoponoia ana o kela kula. Ua malamaia no hoi he halawai makaainana e ke komite, me ka hoea ana ae o na hoike lehulehu imua o ke komite, a ma na mea apau i waihoia aku, ua ike ke ko- mite, i ka hiki ole ke hooiaioia, na kumu hoohalahala, elike me ia i kakauia ai maloko o ka leka, o ka hoounaia ana aku i ka hale, a malalo o kela kumu, i manao ai ke komite he mea pono, e holoi loa ia na mea e pili ana i kela leka, mailoko aku o ka moolelo o na hana o ka hale o na lunamakaainana PAA AE KEKAHI PAKE HOO-
PUKAPUKA OPIUMA. O kekahi o na Pake akamai a maalea loa i ka hoopukapuka ana i ka opiuma maloko o Honolulu nona na inoa lehulehu o Fong Yet On Fong, ame Long John no ke alanui Muliwai oia ka ke poo o na makai hopuhopu opiuma J. A. Manning o ka hoike ana ae ma ka Poaono aku nei na komo ae iloko o kana upena nae. Ma ke aumoe o ka po Poalima aku Ia o ka pule i hala kona paa ana ae i ka hopuia no ke kuai opiuma. He $3000 kona bona i kauia mai e ke Komisina Amerika E. J. Botts.. No elua manawa i hala ka hoaoia ana o Fong Yet On e hopu e na makai hopuhopu opiuma a elua no kona pahemo ana ma ka apua, a i keia hana ana iho 1 ai komo pono ae ai oia i ka upena nae e puka pa-ke hou ole aku ai. Ma ke komoia ana oloko o kona rumi e huli ma ka la 12 o Feberuari ua loaa aku kekahi opiuma maloko o kona rumi eia nae, aohe palapala huli a na makai, no ia nele aole i paa o Fong Yet On, i ka hopuia. Ma ka la 4 mai o Aperila i komo hou ia ai kona rumi e huli e na makai, ua loaa aku kekahi opiuma malaila, a no ka nele o na makai i ka hoike ma ko lakou aoao e kakoo mai ai i ka lakou mau iko ua pakele hou no o Fong Yet On, aole i paa i ka hopuia. Ma ka hoopii a Manning o ka hookomo ana ae i ka aha , na kuai mai O Fong i ke kiu i ka opiuma ma ka Poalima aku la i hala a na lawe aku i ke dala i ma-kaia, a ma ka oleloia aole o ke dala wale no i ma-kaia aka, ua loaa pu aku ma kona kino kekahi mau kini opiuma ma kona manawa i huliia aku ai e na maikai. | | |
| | | Hahana na Paio
Ana no ka Bila
O i na Kamalii Make Kela Bila ma ke Koho Ana a ka Hapanui o
na Hoa o ka Hale MAU NO KE KANAWAI
O E KU NEI I KEIA WA Loheia na Manao Hoakaka mo
ain^PKumu Kupono ma na
^^ILoao Elua o Kela Bila Maloko o ka hale o na lunamakaainana, ma ke kakahiaka o ka Poakahi aku la i hala, i loheia ai na paio hahana ana iwaena o na hoa o kela hale, maluna o kn*M)a> a ka Lunamakaainana Hussey o Kauai, e pili ana i ka o i£gpM» keiki kula, o ka hopena i ikeia ma-hope o na paio ana, o ia no ka make ana o kela bila, ma ke koho ana a 16 hoa ma ka noao pepehi, a he 13 ma ka aoao e hooholoia ka bila. He bila kekahi hookomoia ae e ka Lunamakaainana Hussey, e hoololi ana i ke kanawai o e ku nei i keia manawa, ma ke ano, e haawi ana i ke kuleana i na makua o na keiki, e ae ma! a e hoole mai paha no ka o ia o ka lakou poe keiki i ka manawa e makemakeia ai, maloko ti na kula, a ma na wahi e ae, i ka wa o na ma'i ahulau. He manawa mahope mai e ka hookomoia ana aku o kela bila, ua waiho ae la ke komite ola e ko hale i ka hoike no ka pepehi ana i ka bila, ua aponoi ka hoike a kela komite, aka mahope mai ua hoala hou ia kela bila mai ka maka mai, mamuli no o ka manao o ka hapanui o na hoa o ka hale; a ma keia noonoo hou ia ana, i make hou ai no ka elua o ka manawa. He elua hoike a « komite ola •* Z***^ ****'* %*to o ka "TifeTKir'a^a hapanui o» ili ^«lintfe"^ koi ana ia no ke JVpoioU o ka bila o ka hoike hoi a kajW» atika, a noi ana ia e pepehiia P» ila. Mamuli iho la • *fct» ^On% in* a ka hapanui o na hot * kii inH UMI ka aoao e pepehi aha i ka bila, i kaa ai ka lanakila mi ta ***> o k* hoike a ka hapa uuku a ke komite a ma kekahi olelo ana RO ltd, Tte ku nei no ke kanawai o kahiko, me ka hoololi ole ia ma kekahi ano. O keia malalo iho nei ke ano o ke koho ana a na hoa o ka hale maluna o kela bila: Ma ka aoao e ae ana no ka hooholoia o ka bila: Correa, Holstein, Charles ame George Holt, Hussey, Kahookele, Kamau, Kawewehi, Kumalae, Low, Mossman, Vitousek, Vrendburg, huina 13. Ma ka noao hoole: Anderson, Brown, Chamberlain, Gomes, Keliinoi, Maioho, Marcallino, Paschoal, Pereira, Petrie; Silva, Smith, Soares, Vicars, Wishard ame ka lunahoomalu, huina 16. Haule aole i koho Joseph. HAAWIIA KE KI O KE KULA-
NAKAUHALE NEI. No ka hookipa ana mai i na kanaka o ke aumokukaua o ka Pakipika, oiai na la a lakou e hoohala ana ma keia kulanakauhale, i hooliloia ae ai ka luakini o Kaukeano e ku nei ma ke alanui Beritania, i keena hoonanea a hoolauloa no lakou ma ka Poakahi aku la i hala. Ma ka haawiia ana o kela hale. pule no ka pono o na kanaka o na mokukaua, ua hoea ae o Kiaaina Farrington, na kanaka ko'iko'i iloko nei o ka aina, na oihana kaua mo-ana ame kaua aina ame ka lehulehu maloko o kela hale. Ma ka aoao o Kiaaina Farrington, na kamailio ae oia i na olelo hoo- kipa, me ka haawi ana aku i ke ki o ke kulanakauhale nei i ka Adi- marala Coontz, he maa olelo hoi. I panaiia aku, e hoike ana, i ka piha ohohia o na kanaka o na mokukaua, o na hookipa i paholaia aku imua lakou. "Ua paa ka manao o ko Hono-lulu nei poe, e wehe hamama i na ipuka o ko lakou kulanakauhale i na kanaka o ka oihana kana moana ame kana aina; o keia ki a'u o haawi aku nei ia oe, he hoailona wale no ia no ka hookipa ana mai
a koonei poe ia oukou," o keia na
olelo hookipa a ke kiaaina imua o
ka Adimarala Coontz ma kela la.
Eia hoi ka pane ma ka aoao o
ka adimarala: Mamuli o na hookipa ohaoha I paholaia mai i na kanaka o ka mokukaua Seattle e ko Honolulu nei poe, he mea waiwai ole ka malama ana i kekahi ki; aka nae e malama ana no oia ia mea ma ke ano hemea hoomanao nana. | | |
| | | | | |
| | | |
| | | HOEA MAI KA MOKUKAUA O KA ADIMARALA COONTZ Apo Aku ko Honolulu Nei Poe i ka Mokukaua Seattle me na Manao Ohohia ma Kona Manawa i ku Mai ai ma ka Poakahi Nei | | |
| | | OKI KE KANE I KA PAHI I KANA WAHINE A MAKE Ala Kela Hana Karaima Weliweli Mamuli o ka Ma-
nao Inaina no ka Lalau o ka Wahine me ka
Mea Okoa—Hopuia Nae Kela Kane | |
| | | MA KEIA PULE AE E KU MAI AI NA MOKUKAUA AMERIKA Hunaia ka Manawa Pololei Loa e ku Mai ai Kela Mau Mokukaua ma ka Poaha a i Ole ma ka Poa- lina ka Manawa Maopopo Loa | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | Ma ka hora chik^0 ka Poakahi iho nei, i kapalulu mai ai ka mokukaua Seattle no Honolulu nei, ka mua loa o ke aumokukaua Amerika o ka hoounaia ana mai no na kai o Hawaii nei, me ka lawe pu ana mai i ka Adimarala Coontz, ame ke Kenerala-Mekia John L. Hines, o ka oihana kaua aina ame kekahi mau aliikoa kiekie e ae, na lunakanawai na lakou e nana i na haua hoomaamaa a na kanaka o na oihana kaua moana ame aina, oiai e hoohala ana i kekahi manawa hoomaamaa maanei nei. No ke apo ana aku i ka mokukaua o ka Adimarala, a hookipa mai i keia kulanakauhale, i haalele iho ai ka mokuahi kukui, me na komite hookipa, me ka bana puhiohe, ma kela kakahiaka nowahi ae nei o ka nuku o ke awa; me ka huli hoi hou ana mai no ka uwapo, oiai ka mokukaua e ukali mai ana mahope. I ka hoea ana no ka uwapo, i hooleleia mai ai ke Komite Aloha nouka nei o ka aina, no ka hoomakaukau ana ia lakou iho, no ' ka hui pu ana aku me na aliikoa i ka wa e pili mai ai ke Seattle i ka uwapo. Ua hala okoa kekahi manawa o ke kakali ana o kela komite ahiki i ka hookuuia ana mai o ke alapii, ia wa i pii aku ai ke komite hookipa noluna o ka mokukaua, a hui pu me ka Adimarala Coontz ame ke Kenerala Hines. Ua apoia aku na komite me na manao ohohia e kela mau aliikoa kiekie o ka oihana kaua, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, i hooleiia aku ai kela mau aliikoa i ka poe i komo ma keia hana i
kela ame keia manawa.
Eia na tikiki ke kuaiia nei ma
ka lima o na komite, na lala o ke
Kalapu Civic Hawaii a ma ka hale-
kuai o ka Honolulu Music Co.
O na pomaikai e loaa mai ana
ma keia hana, e holo aku no ia no
ka waihona hoonaauao o ke Kalapu
Hawaiian Civic. | me na lei, e jj— Jnla wahine o ko Komite. Piha i ka Poe Makaikai No ka piha ohohia loa o ko ke kulanakauhale nei poe, no ka hoea mai o ke aumokukaua Amerika, ua hele na uwapo a piha i ka poe makaikai ma kela kakahiaka, i ka manawa e hookomo mai ana ka mokukaua Seattle noloko o ke awa; aia hoi ma na kia o na mokuahi ame na ano moku apau e ku ana iloko o ke awa, na hae e welo ana i ka makani, he mau hoailona e hoike aku apa i na aliikoa, no ka hamama o Honolulu nei, me ka makaukau e apo aku i na malihini me na manao ohaoha. Mawaho ae o na aliikoa kiekie, ua ukali pu mai na kanaka kakau nupepa o na nupepa kaulana o Amerika; he poe kanaka i makaukau e hoouna mau aku i na nuhou o na hana a ke aumokukaua i ka lakou mau nupepa ma Amerika. Mahope iho o ka hui aloha ana o na malihini me na kamaaina, i konoia mai ai ke komite hookipa, e ka Adimarala Coontz, no ke keena hooluana oluna o ka mokukaua, a malaila i hoakaka mai ai ka Adimarala Coontz, i kona manao hauoli loa, no ka hoea ana ma Hawaii nei. Wahi ana, ua holo mai nei na aliikoa ame na kanaka o ka oihana kau amoana ame kaua aina, no na hana i pili loa i ka lakou oihana pakahi, me ka hoolilo ole i ko lakou manawa ma na hana lealea; aka nae he manaolana kona, e hoohauoliia ana no ka manao o na mea apau, oiai lakou maanei nei, no ka ike ana aku i na mea apau i hoolalaia e koonei poe, no ka pono o na malihini. Oiai ke aumokukaua ma Kaleponi, ua hookipaia aku na kanaka apau o na makukaua me ka maikai loa, ua paneeia mai imua o lakou na meaai o kela ame keia ano, a oiai ua hoohalaia kekahi mau la ma ka moana, me ka ike hou ole i kela mau mea maikai, he manaoio kona, na makaukau na malihini, e lawe aku me na manao hiipoi, i na mea e paneeia aku ana imua o lakou, C ka lokomaikai o ko Hawaii nei poe. | | | | | | | | | | | | | | | Ma ka hoea ana mai o ka Adimarala Coontz i Honolulu nei ma ka Poakahi aku la i hala i hoakaka ae ai oi, no ka mao-popo ole o ka la e ku nu ai ke aumokukauai Honolulu no koe wale no na maao koho aku, hoea mai ana ma n^Ja hope o kei pule ae, ma ka manawa e pau ai na hana hoomaamaa mika moana, mawaena o na mokukfty.. Mamuli o ka mahope ole o ka la e ku mai ai l;c .Tjnokuknua, ua hiki ole ke hoolalaiika papahana no na hana hookipa i koonei poe aka nae ua apono 1 Adimarala Coontz, i na mea a Hkomite hoo kipa i hoolala at, nana hana o kela ame keia la e hoomaka ana ma ka Poalima, M*« l,npau ma ka la 5. Wahi a Adimarala Coontz, i ka manawa e hoea mai aife aumoku kaua no. Honolulu nele haalele koke mai ana no kaiiolcukaua Henderson ia Honolulu K ma ke kahi la ae, no ka hoiho|ma i ka pualikoa marina no Kaplbdko; no keia kumu, e malamaia la he la no na koa marina, maamiei, hookahi la mahope o ke ki|na mai o na mokukaua. O kekahi hana ma kelk 0 ia no ka lawe hoomakaikai m i na kanaka kakau nupepa ia »Su nei; ka wehe ana i ke Setllent o Kapalama. Ma kekahi po mai, he mahana keaka me hoikeike maloko ka Hale Misiona. He paina nae kiaaina no ka hanohano o naiikoa ma Wakinekona Hale. Ma ka Poaono ae, ma Kno'ra elua o ka auwina la, he nawa no na kanaka kakau nupepa hoohala ai mawaho o Waikiki, • ia ahiahi, he paina na ke kiaa no ka hanohano o na aliikoa. Ma ka po ana iho o kela Pio, he ka'i kukui na na Kepanili-lalo mai o Aala Paka no WaL. kona Hale a hoea i ka pa'life hoomaka ana ke ka'i ana o kaikai ma ka hapalua o ka hora ei mai Aala Paka mai, ma ke 1 nui Beritania, no Wakinekona I a mailaila mai ma ke alanui M| noloko o ka pa 'lii kahi o na alili | ame na kanaka o na mokukaua ame ka lehulehu e akoakoa ana, me ka hoonaneaia o ka lehulehu e na bana puhiohe maloko olaila. Ma ke Sabati ae, e laweia ana na kanaka kakau nupepa nolalo o Wai manalo, no ka makaikai ana i ka hukilau. Ma ka auwina la o kela la, he ahamele na ka Bana Hawaii maloko o ka pa 'lii. Ma ka Poakahi ae, e holo maka kai ai na kanaka kakau nupepa nolalo o Puuloa, a ma ia auwina la, maloko o ka pa 'lii ka paani a ka Bana Hawaii. Ma ka auwina la o kela la no, he paina ke haawia ana no ka hanohano o na aliikoa ke aumokukaua ma ka Papu o Kahauiki Ma ka Poakolu, ka la 6 o Mei e haalele iho ai na mokukaua ia Honolulu nei, a holo aku no Laha ina, Maui, e ku hou mai ai ma ka la 29 o kela mahina; a ma ia ma nawa, e hoopau pono ia ai na hana hookipa a hoohauoli a ko Honolulu nei poe. EKOLU MAU MAKAI I HOOKO
HUIA AE MA KE KULANA
MAKAIKIU. Ma ka Poakahi iho nei ka hoike
ana ae o ke Kapena Makaikiu Kel-
lett no kona hoonoho ana ae i ke-
kahi mau maikai ma ka hana ma-
kaikiu oia o Joseph Munson, Luci-
ano Machado Jr., ame William Ka-
ma, he mau makai kiai i ka holo
ana p na kaa ma na alanui Kalepa,
ame Rikeke.
O kekahi mau makai e ae ua hoo-
kiekieia ae laua ma ke anuu hou
e man makaikiu ma ka la 1 o
Aperila, aka nae ua hoomau ae no
aua i ka hana ana me ka aahu
na i ka paalole o na makai no
e kakali ana o ka hoonuiia ae i
mau kanaka hou no ka Iawe ana ma
ko laua mau wahi. He makai mo-
kokaikala o Machado Jr., a no Ka-
ma Munson he makai ku huina oia
He hana hoomakaukau mua keia
mamua o ka hiki ana mai o ke au-
mokukaua e hoea mai ana ma keia
mau la iho. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | No ka lilo o ka noonoo o kekahi wahine Pilipino nona ka inoa o Incarnacion i kekahi mea okoa, a haalele i ka na kane mare, i lawelaweia ai ka hana oki-pahi, e ke kane a kela wahine, maluna o kana wahine, ma Kekaha, Kauai, ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i kulike ai me kekahi meahou o ka loaa ana mai i Honolulu nei mai Kauai mai, ma ka Poaono nei. I kulike ai me ka meahou, no ko okiia ana o kela wahine i ka pahi e kana kane nona ka inoa o Manuel Soles, ua loihi no ka noho pu ana o kela mau mea, me ka loaa ana ia laua he elua mau keiki. Ma kekahi manawa ae nei nae i hala, ua hoopipili aku la kekahi mea okoa ae o Gorio kona inoa i kela wahine, ahiki i ke ku a hoohihi maoli ana o ka noonoo o kela wahine, i keia mea hou. Ma ka Poalima mamua aku, ua haalele aku la o Gorio ia Kekaha, a hoi mai la no Kalaheo, me ke kauoha ana aku i kela wahine, e ukali mai mahope ona; ua hiki ole nae i kela wahine ke hooko mai ia kauoha, mamuli o ka loaa ole he kaa nona e kau mai ai. Ua kakali o Gorio, ahiki i kona kelepona okoa ana aku i Kekaha, e ninau aku ana i ke kumu i holo ole mai ai ua wahine nei, a i ka maopopo ana iaia o ke kumu, hoike aku la oia ma ke kelepona, e hoea kino aku ana oia ma ke kakahiaka o ka Poakolu, a hookahi ko laua holo like ana mai no Kalaheo. Ua maopopo nae i na hoaloha o Manuel Soles, na mea i hoolalaia mawaena o kana wahine ame kekahi mea okoa aku, no kela kumu, i hoike aku ai lakou iaia, nolaila ma ke kakahiaka o kela Poakolu, na haalele aku la o Soles i kana hana, a hoi mai la no ka hale, o kana mea i ike, e hoomakaukau ana kana wahine i kona mau ukana, no ia hele aku me kana ipo hou. I ka manawa i ninau naai ai ke kane i kahi a ka wahine i manao ai e hele aku, aole kela wahine i huna iho i ka mea oiaio, aka hoike aku la oia. e hele ana oia i Kalaheo e noho ai, a he mea pono i kana | kane ke huli aku i wahine hou nana, no ka mea he nui loa na wahine ma ka honua nei. No ka piha loa o ke kane i ka inaina no ka hana a kana wahine, ua hiki ole iaia ke uumi iho, nolaila oki aku la oia i ka wahine me ka pahi-umiumi ma ke kania-i, a no kela eha, i make ai ka wahine ma ka Poalima, a paa hoi ko kane i ka hopuia. Ma ka hoakaka a ke kane, i ka manawa i ninauia aku, ai iaia e noho ana maloko o ,ka halepaahao, o kana pane, aole ka kela o ka manawa mua loa a kana wahine o ka manao ana e holo me kekahi mea okoa aku, aka he mau manawa lehulehu no ka mamua aku, i lawelawe ai oia kela ano hana hookahi, a no ka pono o ka laua mau keiki, ua huikala wale aku ke kane ia mau hana; a no k aoi loa aku o na hana a ka wahine, i keia manawa hope, mamua o ka mea hiki iaia ke hoomanawanui, pela oia i lawe okoa ae ai i ke kanawai iloko o kona lima, a pepehi aku la iaia a make, ma ke oki ana me ka pahi-umiumi.. KA OPELA NO KE KEIKIALII
O HAWAII. Maloko o ka Halekeaka Liberty, e hoomaka ana ma ka po o ka la 4 o ka mahina ae nei o Mei, ahiki i ka la 9, e hoikeikeia mai ana kekahi opera no ka manawa mua loa, ma ka inoa ke Keikialii o Hawaii, malalo o ke alakai ame ka hooponopono ana a Mr. C. E. King. Ma keia opera mua loa o Hawaii nei, ua kohoia o Raymond Kinney, oia ke keikialii o Hawaii, o Joseph Kamakau, oia ka moi, a o Rose Tribe, oia ka moiwahine me Harriet Beamer, oia ke kamaliiwahine. O kekahi mau mea e ae i waeia oia ka Lunakanawai John E. Desha ame Johanna Wilcox. No kela ame keia mokupuni pakahi, he mau kamaliiwahine wale no ka i waeia, he poe puukani ma ka himeni. O Mr. C. E. King ka mea nana i '':iku i ka himeni no keia opera a ke hoomaamaa mau mai nei oia | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |