| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXIV—HELU 18 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, APERILA 30, 1925. NA HELU APAU 6358. | |
| | | |
| | | KU MAKAUKAU KA OIHANA
MAKAI NO KA HOOMALU ANA E Makaala Loa ia Ana na Wahi Ino o Keia Kulanakauhale no na Hana Ino a na Puulu o ka Poe Kolohe | | |
| | | Hoahewaia na Lunanui o ka Home Waimano Kauohaia ke Poo o Kela Home e Hoopau i ka Noho Hana Ana o Kana Wahine. KAKOO KA HAPA UUKU
I KELA MAU LUNANUI Apono Nae ka Hale i ka Hoike
a ka Hapanui o ke Ko-
mite no Kela Home O ka hopena o na bana noii a huli pono, ma ka aoao o ka hale o na lunamakaainana, no ke ano o , ka hoohanaia ana ame ka malamaia : ana o ka Home Waimano, o na keiki nawaliwali o ka noonoo, o ia no ke aponoia ana o ka hoike a ka hapanui o ke komite ola, ma ka Poaha aku nei i hala; e hooili ana 1 na ahewa ana no na pilikia i ikeia ma kela home, maluna o ke poo nui nana e hoomalu nei i kela home, me ke koi pu ana e hoopauia ka noho hana ana o ka wahine a Kauka Bliss ma kela Kome. Ua koho ka hapanui o na hoa o ka bale, ma ka aoao « apono ana i kela hoike a ka hapanui o ke komite, ma kela ano iho la, i make ai ka hoike a ka hapa uuku o ke komite, e haawi ana i na mahalo kiekie ana i na poo nui o kela home. Hookahi kumu nui o ke aponoia ana o ka hoike a ka hapanui o ke komite, no ka mea aia maloko o kela hoike na hoakaka, no kekahi mau hoololiloli ano nui i makemakeia ai, e hana aku no kela home, i wahi e hooiia ae ai kona kulana maikai, oiai hoi ma ka hoike a ka hapa uuku, aole he mau mea o kela ano i waihoia ae. Maloko o ka hoike a ka hapa uuku o ke komite e hoakaka ana ia, no ka hiki ole, ke hooiliia aku na ahewa ana maluna o na poo nui o kela home, ao ke kumu o na hoohalahala i waihoia ae, mai ka poe noonoo nawaliwali mai ia, a mai na limahana mai i hoopauia ko Iakou noho hana ana maloko o kela home, he mea hiki ole ke hilinai ia aku, koe wale no ka hoomaopopo ana aku, he mau hana kela no ka pana'i ana aku i ka ino no ka ino. E ukali aku ana i na hoakaka maluna ae, maloko o ka hoike a ka hapa uuku, e mahalo ana ka hoike, no na ano maikai o Kauka Bliss, ke poo nui o kela home, ma ke ano, he kanaka oia i kaulana a i mahalo nui ia, no kona ike ame ka makaukau, ma ka hoomalu ana i ka home o kela ano. Ma ka hapa hope nae o kela hoike, e hoakaka ana ka hapa uuku o ke komite, no ka lokahi pu ana aku me ka hoike a ka hapanui, ma kahi e haawi ana i manawa nui no ka poe maloko o kela home, e hoohauoli ai ia Iakou iho; pela hoi ke kohoia o kekahi papa kauka nana, no ka nana ana i ke kulana o na | keiki 1 kela ame keia manawa, no ko lakou hookuuia mai kela home aku a hookuu ole ia paha; pela hoi ka ukuia aku o na keiki e lawelawe ana i kekahi mau hana ma kela home, elike me ka ukuia ana aku o ka poe mawaho, ina na lakou e lawelawe ana i kela mau hana. Ma kahi o ka noho bana ana o ke kane ame kana wahine maloko o kela home, aole ka hapa uuku o ke komite i ike i kekahi hana hewa ma ia mea, koe wale no ka manao ana o kela mau hoa o ke komite, aole be hana maikai a ku. pono ka hoolimalima like ia ana o ke kane ame kana wahine, no ka laua mau kulana hana pakahi ma kela home. HE 16 POE PILIWAIWAI I HO-
PUIA AE E KA MAKAI. He elua mau kumu hoopii i hookomoia ae no Paul Hanseke maloko o ka aba hookolokolo hoomalu ma ka Poakahi nei e ke Kapena Makaikiu Kellett, ka mua lio ka piliwaiwai, a o ka lua no ka malama i ka hale piliwaiwai. Ma ka po o ka Poaono aku la i hala be 15 poe e ae mawaho ae o Paul Hanscke i hopuia e ka Makaikiu Machado, Barboza Jardine ame Noda maloko o kekahi hale ma ke alanui Ala Moana, loaa aku lakou apau e piliwaiwai ana. Ua hookomo pu ia ae be hoopii no kekahi poe a ae ma ia manawa like no ka hewa piliwaiwai e ke Kapena Makaikiu Kellett, O na inoa o ka poe e ae S paa ae ai i ka hopuia oia o Elizabeth Kini, Harry Johnson, Jno. Kalea, John Francisic, Manuel Freitas, Yap Lee, Lawrence, George Ching, Chow Hin, Tony, Akina, George Pila, L. Sasaki A. Swinton, D. Keoki ame Henry Lum. | |
| | | E MALAMAIA ANA HE KA'l KUKUI NUI E NA KEPANI Ma ka po o Keia Poaono Iho e Kauluwela ai Keia Kulanakauhale no na Hana Hookipa a na Kepani i na Kanaka o na Mokukaua | | |
| | | KU MAI KE AUMOKUKAUA AMERIKA I HONOLULU NEI No ka Hoopau e ia Ana o ka Hoomaamaa Kaua Mawaena o Kela Mau Mokukaua me ko ka Aina Nei Poe ke Kumu i Komo Koke Mai ai | | |
| | | Make ia Wahine i Hookuiia e ke Kaa Oto Kalaka Halawai o Lucy Kaunuhiaea me Kona Hopena ma ka Poaono Aku la i Hala HIKI OLE KE ALO AE
NO KELA ULIA POINO Paa ke Kiakaa o ke Kaa Oto Kalaka i ka Hopuia no ka Ninaninau Pono ia Aku Me ka heluna nui o na kaa otomobile ame na kaa kalaka iloko nei o ka aina, aia mau ka make imua o ke alo o na makaainana o keia teritore i kela ame keia manawa, no ka mea pela ka hopena i kau aku maluna o Lucy Kaunuhiaea, nona na makahiki he 53 ma ka auwina la o ka Poaono aku Ia i hala, o ia kona make ana i na huila o ke kaa kalaka e hookeleia ana e B. Muroshige, ma ke alanui Kapahulu. Ma ka hapalua o ka hora elima o kela auwina Ia Poaono, i halawai ai keia makuahine Hawaii me kona hopena poino, a hoihoi loa ia mai kona kino no kahi waiho o na kino nake ma ke keena o ka papa ola, a paa hoi ke kiakaa o ke kaa kalaka i ka hopuia, a hoopaaia ae maloko o kahi hoopaa o na lawehala. I kulike ai me ka hoike a Mrs. Jack V. Paterson, kekahi o na hoike i ikemaka i kela ulia poino, mai kekahi aoao nai o ke alanui, ka hele ana o Lucy Kaunuhiaea, no kekahi aoao, a no ka nui loa o na kaa e holo ana i kela manawa, ua maopopo ole i kela wahine kana mea e hana aku ai, ina paha no ka hoomau aku i ka hele ana imua, a i ole no ka hoi hou ana aku paha ihope o ko alanui kaua-oao. O ka mea nae i ikeia ua hoi hou aku la o Lucy Kaunuhiaea ihope, a oiai e holo mai ana ke kaa kalaka o Muroshige, ma ke alahele e ku pono ana i kahi a kela wahine i hoi hou aku ai ihope, o kona hoo- ku'iia mai la no '&* •-.' $?&/* Ma ka hoakaka a kela hoike, e holo ana no ke kaa kalaka me ka malie, a ua hiki ole i ke kiakaa ke alo ao mai ka hooku'i ana aku e Kona kaa me kela wahine. Ma kela hooku'iia ana e ke kaa, ua naha ko poo o kela wahine; a ua hoihoiia mai oia me ka awiwi loa no ka halema'i o na poino ulia, a i ka wa i nana pono ia ai, ua hoike ae la ke kauka o ka halewai, ua halawai kela wahine me ka make, mahope koke iho, , o kona hooku'iia ana e ke kaa, a pii na huila o ke kaa maluna o kona kino, ma ka hoakaka hoi a Muroshige, ke kiakaa o ke kaa kalaka, ua hoopaa no ka oia i ka holo o kona kaa i kona manawa i ike mai ai i ka hele ana ae o Lucy Kaunuhiaea a ku iwaena o ke alanui, a no kona manao, ua malaelae ke alahele no kona kaa, ua hoomau mai la oia i ka holo ana, eia nae iloko o kela manawa hookahi, i hoi hou aku ai kela wahine ihope, pela iho la i hooku'iia mai ai e kona kaa. Me kela hoakaka nae mai ke kiakaa aku o ke kaa kalaka, I mai ia Mrs. Paterson mai, ua paa ia o Muroshige, no ka ninaninau pono ia aku, o ke ano o ka halawai ana o Lucy Kaunuhiaea me ka poino ina paha no ka pili A pili ole o ka hewa maluna ona, no ka make ana o kela wahine. ELIMA POE KU-E KANAWAI
WAIONA I HOPUIA AE. Ma na la hope o ka pule aku la i hala elima poe ku-e kanawai waiona i komo ae i ka upena a na makai, a ma ka Poakahi nei i hoo-komoia ae ai he hoopii no lakou i ka aha hoomalu e ke Kapena Ma-kaikiu Kellett. Ma ke alanui Hokele ame Muliwai maloko o kekahi hale malaila, i paa ae ai o Cario Sampaga i ka hopuia e na makaikiu Kam Kwai ame Palakiko no ka malama waiona ma-lalo o ko laua malu. No ke kuai waiona i paa ae ai he Kepani o S. Fujimoto ka inoa i ka Makaikiu Polani, maloko o kekahi hale ma ke alanui Kula. O Consorcia Potolin, Raman Avillano, ame Alina Bidoga, he wahine ka inoa hope, maloko o kekahi hale ma ke kihi o na alanui Waiakamilo ame Kalani i paa ae ai i ka hopuia. No ke kuai waiona ke kumuhoopii no Avillano, no ka ma-lama hoi i ka waiona malalo o kona i malu i hoopiiia ae ai o Potolin, a no ka loaa ana aku o ke suaipa I malalo o ka malu o ka wahine i hoopiiia ae ai. O na Makaikiu Swift, Finnegan ame Mclntosh ka poe na lakou i hopu i keia poe. | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | Mamuli o ka hoomaopopo ana, e
lilo ana ka nui o na kanaka o ke
aumokukaua ma keia kulanakauhale
loko o keia mau la aku, i lawe ae
ai ka Makai Nui Trask i na kee-
hina, ma ka hookaawale ana i na
wahi o keia kulanakauhale e apo-
ia an ay e na alanui Liliha, Vinia
ame Maunakea, ma ke ano o kela
na wahi oi loa o ke ino, e lilo ai
i hana pilikia a poino, ka manao
ana o na koa, e komo ma i* mau
wahi, no ke kuai ana i ka waiona,
ka piliwaiwai paha, a i ole no ka
huli ana i na wahine.
No ka hoomalu ana i kekahi mau
hana hoopilikia e ala mai ana ma-
loko o kela mau wahi, oiai na la a
na kanaka o ke aumokukaua e hoo-
hala ana maanei nei, e hoonohoia
ana na makai ma na wahi like ole,
no ke kiai ana; a o na koa ame
na kanaka, o ke aumokukaua e aa
ana e komo ma kela mau wahi, ma-
luna iho o lakou na ko 'iko'i o na
hopena e kau mai ana maluna o
lakou.
Ma ka oleloia, me ka nana ole ae
o ka poe kuai waiona no na po-
maikai e loaa aku ana ia lakou,
no ka lakou waiwai ku-e kanawai
pela hoi ka poe piliwaiwai ame ka
poe kuai opiuma, e hoomakakiu ana
lakou i na koa, me ka hoala ana
mai i na haunaele, i wahi e lilo
aku ai na dala a kela poe koa ia
lakou.
No na wahi i Ikeia ka malama
i na wahine hookamakama, na lilo
1 bana na ka oihana makai, iloko
o na la aku la i hala, ke komo
ana ma kela mau wahi, me ka ho-
puhopu ana i ka poe apau i loaa
aku ia Iakou. E MALAMAIA AKA HE HOIKE-
IKE NUI MA HILO. I kulike ai me na hoike i loaa mai i keia kulanakauhale mai Hilo mai, aia ke hoolalaia mai la kekahi mau hana hoikeike me hoohauoli no ka Pokiulai ae nei ma kela kulanakauhale, e laukanaka ai o Hilo no hookahi pule. Mawaho ae o na hana heihei waapa, he mau hana hoikeike kekahi e malamaia ana, elike me na hana i ike mau ia ma Honolulu nei. O ka Ahahui o na Keiki Hanau o ka mahele o ka mokupuni o Ha-waii; ka mea nana i hoolala i kela mau hana hoikeike, a na pau na hooponopono ana nie Eddie Fernandez, konoia aku ai ko Hawaii poe e hele ae e makaikai ia maa hana i kela ame keia po. E wehe ana kela mau hana hoikeike mai ka la 1 mai o Iulai ahiki i ka la ewalu, me ka haawi wale ia ma ke ano makana he elua mau kaa otomobile, i ka mea e lilo ai ia laua na helu laki; hookahi kaa e haawiia ana ma ka po mua loa e weheia ai na hoikeike, a he hookahi kaa ma ka po hope Ioa. Mawaho ae o kela mau makana, e malama pu ia ana he mau hookuku no ke kaikamahine oi loa o kona ohohiaia, ma ka mokupuni holookoa o Hawaii, pela me ke kaikama-hine oi loa o ke ohohiaia ma na apana kuaaina. O ka makana mua e loaa ana i ka mea oi loa o ke ohohiaia apuni ka mokupuni, he komolima daimana, nona ke kumukuai o hookahi haneri me kanalima dala, a o ka makana elua, he uwaki pulima, nona ke kumukuai o kanalima dala. Me kela mau hana hoohoihoi, a hui pu iho me ke komo kino ana mai o na lala o ka Ahahui e na Keiki Hanau o Hawaii, o ka moku o Keawe, iloko o na hana hoike ike apau, e hoopihaia ana ko Ha-waii mau makaainana, me na ma nao ohohia a hoohauoli pu, no hoo kahi pule. Oiai e lilo ana na hooikaika ana ma ka aoao o kela ahahui, i kumu e oni ae ai ke kulanakauhale o Hilo, ma na anuu kiekie i keia ma kahiki, ma na hana hoikeike a hoohauoli, aia ka manaolana iloko o ko Hilo poe, no ka huliamahi aku o na lala o na ahahui o Honolulu nei ame ko Maui, be hookahi ka hoohala ana i ko lakou hauoli Pokiulai ma ka Ua Kanilehua. E hoomaka ana ma ka po o keia Poakahi ae a pau ma ka po o ka Poaono, Mei 9, e wehe ae ana ka hui himeni a Charles E. King, he ahamele nui, me na hana hoikeike maloko o ka Halekeaka Liberty E meleia mai ana kekahi himeni opera no ka manawa mua loa i kapaia ke "Keikialii o Hawaii". | O ke kauoha paa i haawiia aku a
ka Makai Nui Trask, i kona poe
kanaka, o ia no ke ku makaukau
mau ana i na manawa apau, me ka
hoohamama i ko lakou mau pepei-
ao, no kekahi mau hana hakihaki
kanawai, e lawelaweia ana e ka
poe kolohe, a e hopu aku ia lakou,
a hoopaa ae maloko o ka halepaa-
hao.
Oiai, o ka manawa e piha ana ke
kulanakauhale nei i na kanaka o ke
aumokukaua kekahi manawa nui loa
o na pomaikai o na kiakaa otomo-
bile, ua haawi pu ae ko Kapena
Makai Kamauoha i ke kauoha i na
makai kaa mokokaikala apau, e ma-
kaala loa, me ka hakilo pono i
na kiakaa otomobile, aole wale no
ke ano o ko Iakou hookele ana i
na kaa, aka no ko lakou halihali pu
kekahi i ka waiona ma ke ano hoo-
pukapuka i na koa; a i wahi e holo-
pono ai ka lakou hooko ana aku
i ke kanawai, ua haawi pu ia aku
ke kauoha, e kahiko lakou i n a
makaukau apau o ka oihana, no ka
hoohanaia aku i ka wa kupono loa.
Ma ka aoao nae o na aliikoa e
na mokukaua, e hookaawaleia ana
he heluna nui o na koa, e kela ame
keia pualikoa iho, ma ke ano he
poe makai koa, a e lawelawe like
ana lakou me ka oihana makai,
ina ka malama ana i ka maluhia o
ka lehulehu, ame ka palekana o na
waiwai ma keia kulanakauhale.
Aole i manaoia, he mau piliki a ,
maopopo kekahi e hoea mai ana
aka he mau hana hoomakaukau mua
keia ma ka aoao o ka oihana ma
kai, aole o ka waiho a ala okoa ma
ka pilikia, o ka na iho la ia no
ka hoomakaukau ana. AOHE HOIKEIKE KIIONIONI MA KE SABATI. Mahope iho o ka waiho lolii ano
o ka bila hoonoa kilonioni ma ka
Sabati, iloko o ka lima o ke komite
hookolokolo e ke Senate, no kekahi
manawa loihi, i waihoia, ae ai ke
hoike maluna o kela bila, ma ka
Poakolu aku aei o ka pule i hala.
e hoololi ana i ka bila, ma ka ae
ana aku, e malamaia na ahamele
ma ka hora elua e ka auwina la
o ke Sabati, me ka ae ole ia o na
hoikeike kiionioni mamua ae o ka
hapalua o ka hora eono • ke ahi-
ahi Sabati; a ma kekahi olelo ana
ae hoi, e hoikeikeia no na kiionioni
elike me ke kanawai e ku nei i keia
wa.
Mahope iho nae o ka heluheluia
ana ae o ka hoike a ke komite,
i ka ae ai o Senatoa Chillingworth,
a noi ae la e hoopaneeia ka noonoo
ana i ka hoike a ka Poaha mai
no ke kumu, ua hookomo aku ke
komite be hoololi i ka bila e ae ana
i na ahamele ma ka hora elua, ka
mea i hoakaka ole ia maloko o ka
bila.
Ma ke ano nui o ka hoike a ke
komite, e hoakaka ana ia, no ka
hookahuaia ana o na ku-e i hoo-
komoia ae e na ekalesia Kalawin a
no kela bila, maluna o ko Iakou
manao kuhihewa a maopopo ole
maoli i ka manao o ka bila.
O kela bila wahi a ke komite,
aole ia e ae ana i ka hoikeikeia o na
kiionioni ma ke Sabati, aka e haawi
ana ia i ka mana ame ke kuleana i
na papa lunakiai lehulehu, e hana
aku, a hooholo i na kauoha ka-
nawai, no ka hoikeikeia o na kii
onioni elike me ka lakou i manao
ai be kupono.
Ua mahaelua ka manao o na lala
o ke komitee e ku-e ana kekahi poe
no ka hoikeikeia o ke kiionioni ma
ke Sabati, a e apono ana hoi ke-
kahi poe, aole nae malalo o na
kumu kupono ole aka, mamuli o
na manao hoakaka o kekahi mau
ekalesia, ina no ka aei* o na kii-
onioni ma ka auwina Ia Sabati, ala-
ila e kaawale ana na hora o ke
ahiahi, i manawa no na kanaka o
hele ai i na anaina haipule o ke
ahiahi.
I wahi nae e ala hou ole mai ai na
manao hoopaapaa maluna o kela
bila, na lokahi na hoa o ke komite,
e waiho no i ke kanawai e ka nei
i kei» manawa no na mea pili i ka
hoikeike kiionioni ma ke Sabati
pela me ka hoonioni ole, koe wale
no ka paku'i ana aku i kekahi hoo-
loli, e aeia na hana ahamele mai
ka bora elua aku o ka auwina la.
Ma ke koho ana nae a na hoa o
ke Senate maluna a ka hoike a ke
komite ma ka Poalima nei, i ku-e
ia ai kela hoike a o ka make Ioa
ana ia o ka bila hoonoa kiionioni
i ke Sabati | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Iloko o ka nanea ame ka maopo-
po ole i ko ke kulanakauhale nei
poe, aia hoi, ma ka auwina la o ka
Poakahi iho nei, i oili mai ai ke-
kahi mahele o ke aumokukaua Ame-
rika ma ka nuku ae nei o ke awa,
a hookomo mai la noloko nei o na
uwapo, no ke kakali ana maanei,
ahiki i ka manawa e loaa mai ai
na kauoha no ka au hou ana aku
ma na kai o Hawaii nei.
Hookahi kumu maopopo ole i ko-
enei poe o ka manawa e ku mai
ai na mokukaua, o ia no ka huna-
kele loa ia o ke ano o ka nee ana
o kela mau mokukaua, elike me na
kanawai paa iloko o ka oihana
kana moana ame kaua aina, i ka
wa e malamaia ana na hana hoo-
maamaa, no ka lawepio ana ae o na
mokukaua ia Oahu nei, pela hoi ke
kupale ana o koonei mau pualikoa,
i keia mokupuni.
Iloko o na la aku nei i iala, e
hoohana mau ia ana na kukui uwi-
Ia i ka po mai na papu lehulehu
mai ma keia mokupuni, no ka hoo-
malamala ana i ke ano o ka nee
ana mai o na mokukaua, no ka hoo-
lele ana i ko lakou mau pualikoa
iuka nei o ka aina, oiai hoi na
mokulele e kapalulu man ana i ke
ao ame ka po, iluna o ka lewa no
ka hakilo ana i na mokukaua, no
na wahi e hoolele ae ai i na puali-
koa; me ka lohe man ia o ke kani
o na pukuniahi i kela ame keia ma-
nawa, Me ka paa nae o na wahi o Oahu
nei i ke kiaiia, e na pualikoa aina
ame na pualikoa o ka oihana kaua
moana maanei, ua hiki ole ke paa-
ia aku na mokukaua Amerika i ka
hoolele ana mai i ko lakou mau
pualikoa, malalo ae nei o Waialua.
ma ka kakahiaka o kela Poakahi.
me ka nui o na lono i laulaha ae
ao ka aoao i koa aku ai ka Iana-
kiia ma keia hoouka kaua ana.
Ka ke awakea o kela Poakahi,
i haawiia ae ai ke kauoha e na alii-
koa kiekie, no ka hoea ana mai i
1 ka hopena o ke kaua, ia manawa
i hoakoakoaia ae ai na pualikoa
aina, no ka hoomakaukau ana e
huli hoi aku no ko lakou mau kee-
na poo, a haalele i na kahua hoo-
moana, pela hoi na mokukaua i KA HAIOLELO HOONI UHANE
A KAUKA OLIVER MA KA
LUAKINI O KAWAIAHAO. Ma na ahiahi Sabati apau mai keia
ahiahi Sabati iho, e haawi mai ana
ke Kauka French A. Oliver, ka
mea haieuanelio a hoola uhane e
noho nei maloko o ke kulanakau-
hale o Honolulu i keia mau la, i ke-
kahi haiolelo kuliu ma ka olelo Ene-
lani, a i waiwai ai me ka poe lohe
maopopo ole i ka olelo Enelani,
e unuhiia mai ana kana haiolelo
ma ka olelo Hawaii e Rev. Akaiko
Akana, nolaila e waiwai like ana
ka poe lohe i ka olelo Enelani ame
ka poe lohe a maopopo ole ia olelo.
E hoomaka ana oia i ka haiolelo
ma ka hora 7 ponoi o ke ahiahi
pau he mau minuke kakaikahi
mamua aku o ka hora 8 p. m., i loaa
ai i manawa ia Akana e unuhi mai
ai i kana haiolelo.
O ka hauoli ame ka uwila o ka
mea haiolelo o ia no kona piha ma-
nao ame ka ike pu mai i ka piha
o ke anaina i ka poe e hoolohe
aku ana. i waiwai ai kana mau
olelo e hoike mai ai, a i lilo ai hoi
kana mau manao haiao i mea hoo-
naauao i ka poe i hapa ka malama-
lama i ka ke Akua olelo.
Aole oia e noho paa Ioa iho ana
ma Hawaii nei, he kanaka lewa wale
no oia, ma kahi o ka hana e koi
mai ai iaia e hele aku ana no oia,
nolaila, oiai oia e noho ana maloko
o Honolulu i keia mau la he mea
waiwai nui no ka poe e makemake
ana i ke ola o ka moni ana aai
i na oleloa o waiwai apau. I mea
i hoomahuahuaia ae ai ka ike ame
ka hoomaopopo ana i ko ke Akua
ano, kana hana kona mau aoao, ame
kona makemake a ke kanaka e hana
aku ai ma ka hoomana ana aku He kauaka koa ke Kauka Oliver
ma ka haiolelo ana, he kanaka i
piha me ka naauao i ka ke Akua
olelo, a o kana mau hoakaka apau
hooiaio mai ana oia na mea apau
i hoakakaia maloko o ke Kauoha
Kahiko ame ke Kauoha Hou, e wai-
wai ai ka hoolohe ana aku a ma-
lama. | hookokoke mai ai i ka nuku o Ma-
mala, no ka hookomo ana mai ilo-
ko nei o ke awa.
Oiai ka mahele mua o ke aumo-
kukaua e hookokoke mai ana i ka
nuku o ke awa, ua hele na wahi
kiekie o ka aina, a piha i ka poe
makaikai no ka nana ana i kekahi
aumoku kaua nui, i hoea mai ma
na kai o Hawaii nei, pela hoi oluna
o na hale kiekie.
Ma ka Poalua ae i hoea mai ai
ke koena aku o na mokukaua, me
ka hooliloia o ke awa o Puuloa,
i wahi hoolulu no kela mau moku,
a iloko ae nei no hoi kekahi o ke
awa.
No ka haawi ana i manawa no
na kanaka o ke aumokukaua e ma-
kaikai ai i ke kulanakauhale nei,
ua maheleheleia ka wa e hooleleia
mai ai na koa, mai na hora aku
o ka auwina Ia ahiki i ka hora
eono o ke ahiahi, a mai kela ma-
nawa aku hoi ko na aliikoa a na
hora o ke aumoe.
Oiai e hoohala ana ma ke ku-
lanakauhale nei, e kaa ana ka hoo-
malu ana i na kanaka o ke aumo-
kukaua, malalo o ko lakou poe ma-
kai ponoi iho, no ke kokua ana
mai i ka oihana makai o Honolulu
nei; ma ka olelo maoli ana ae hoi.
e piha mau ana na minuke apau
o kela poe kanaka o na mokukaua
me ka hana e ku malie ole ai i
kahi hookahi, no ka mea aia ia
lakou ka iini, e ike aku i na mea a
lakou i ike ole ai mamua.
Ma ka aoao hoi o ke komite hoo-
kipa o Honolulu nei, ua paa ka
papahana i hoolalaia no ka hoohau-
oli ana aku i kela poe kanaka o
ka oihana kaua, no kela ame keia
la pela hoi na anaina hoohauoli
ame na paina, ! hoolalaia no na
aliikoa kiekie o na mokukaua
Mahope o ka hoohala ana i ke
kahi mau la kakaikahi ma keia
kulanakauhale, e hoomau aku ai
kela mau mokukaua i ka holo ana
ma ka moana, no kekahi mau mo-
kupuni e ae, no ka Kana hoomaa-
maa no, a no ka haawi ana aku
i ko na kuaaina poe i manawa mai-
kai e makaikai ai i na mokukaua,
pela hoi ka ike ana aku o na ka-
naka o na mokukaua, i kela mau
mokupuni. MOE MA KA PAPA KA BILA
HOME WAIMANO. O ka hoolilo ana i ka mana hoo-
malu o ka Home Waimano no ka
poe nawaliwali o ka noonoo mai ke-
kahi komisina kuikawa ae a i ka
papa ola, elike me ia i hoolalaia
maloko o ka B. H. 466, ua moe
ma ka papa maloko o ka aha senate
ma ka Poakahi nei ma o ke koho
ana a ka hapanui ma ka aoao ku-e.
Ma ka hoakaka a Tavares ma
kona manawa o ke noi ana ae e wai-
hoia ka bila ma ka papa, o ke ano
o ka malama ana me ke akamai
ame ka haawi ana i na makaala
kupono ma kela home aole ia i
kupono malalo o ka papa ola. Ma
ko Chillingworth manao hoi ina he
hoololi kekahi e hanaia i ka bila
e pono o na kanaka e malama mai
nei ia home ke hoopauia aole ka
mea nana e hoomalu ia home.
O na hoa ma ka aoao e waihoia
ka bila ma ka papa, oia o Tavares,
Chillingworth, Jarrett, Akina, Aki,
Rose, ame Vannatta; a ma ka aoao
hoole, Bice, ame Arnold.
Mahope o ka ninaninau a noiiia
ana o na bana apau e pili ana i ka
malama ana i ka poe nawaliwali
o ka noonoo ma kela home e ke
komite o ka hale, he elua mau hoike
i waihoia ae e ke komite hoo-
naauao, ka hoike a ka hapanui ame
ka ka hapauuku. Ua nui na hema-
hema i ikeia maloko o kela Home,
maloko o ka hoike a ka hapanui o
ke komite, a e noi ana e hoopaaia
o Mrs. Bliss mai ia home aku, ka
wahine a ke Kauka George S. Bliss.
Ma ka hoike hoi a ka hapa-uuku
e kakoo ana a e kaohi ana ia Mrs.
Bliss ma ke ano e hoomauia aku
no oia i lunahoohana no ia home,
oiai nae, ma kekahi mau kumu i ho-
akakaia maloko e ka hoike a ka
hapanui ua lokahi no ka hoike a
ka hapauuku o ke komite. Ma ka
ninauia ana o na ae ame na hoole
ua kaa ka hapanui o na boa o ka
hale ma ka aoao e kakoo ana i ka
hoike a ka hapanui a ke komite,
a waihoia ka bila ma ka papa. | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Ko ka hoike ana ae i na manao
maikai, a no ke komo pu ana mai
o na Kepani o keia kulanakauhale,
iloko o na hookipa ohaoha me na
manao ohohia, i na aliikoa ame na
kanaka o ke aumokukaua Amerika,
e malamaia ae ana he ka'i kukui
nui ma keia kulani kauhale, ma ka
po o keia Poaono iho, mailalo mai
o Aala Paka, noloko e ka pa o
ka halealii, e loaa ai ka ike i ka
lehulehu ma na wahi like ole, no
kekahi mau hiona, i malihini imua
o ko lakou mau maka.
I kulike ai me na hoolala ana
a na Kepani ko 'iko 'i a kuonoono
o keia kulanakauhale, o keia ka'i
kukui e malamaia aku ana, o ke-
kahi ia o na ka'i kukui nui hookahi
a ko Honolulu nei poe i ike ole
ai mamua.
E huliamahi ana na ahahui apau o
na Kepani ma keia ka'i kukui, me
ka nui o na dala e hooliloia ana,
ma ka hoohiwahiwa ana i wahi
e nani ai na kukui, iloko o na lima
6 ka helewawae, pela hoi na kukui
e hoohiwahiwaia ana maluna o na
kaa.
Ma kahi o ke kanaha kaa i ma-
naoia e komo ana ma keia ka'i
kukui, na ano kaa otomobile like
ole, e loaa aku ana ma na wahi LOKAHI KA HALE NO KA BILA
BONA SUA ME WAI Maloko o ka hale o na lunamakaainana ma ka Poaono aku la i hala, i hooholo ae ai ka hapanui o na boa lunamakaainana i ka bila e pili ana i ka waihona o ekolu miliona dala, no ka hoopuka ana aku i bona aie, no ka oihana wai ame aua, me ka haule wale o na ku'e i kaika ..Jfcaa :*v'l « ^uwn^kaai» nana Kumalae ame Charles Holt. Ma ka Poalima aku nei, ka noonooia ana o kela bila, i ka manawa a ke komite i waiho mai ai i kana hoike, e apono ana no ka hooholoia aku o kela bila, a mamuli o ke aponoia ana o ka hoike komite, ua hooholoia kela bila ma ka heluhelu elua ia ana, a hoopaneeia mai ka heluhelu ekolu ana, ma ka Poaono mai. O ka Lunamakaainana Kumalae ka mea ku-e ikaika loa i kela bila o kana ku-e, ma kahi o ka waihoia, o ka hoohana ana i kela waihona, iloko o kekahi komisina, ma kona manao, o ka papa o na lunakiai ke kuleana e hoohana ai i kela waihona. Me ka nana ole ia nae o kela ku-e ana e ka hapanui o na hoa o na lunamakaainana, i holo ai ka bila, ma ka heluhelu elua ia ana, a ma ka Poaono mai, i hooholoia ai i ka wa i heluheluia ai no ka ekolu o ka manawa. Maloko o keia bila, e hoakaka ana ia no ka hoopukaia o na bona aie e ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, no ka huina o ekolu miliona dala, no ka hooliloia aku, ma ka hoomoe ana i na paipu lawe meaino, ame na paipu wai; e kaa ka hoolilo ana i kela mau dala, malalo o kekahi man komisina e hookohuia mai ana e ke kiaaina, me ke apono o ka aha senate. Aole he ku-e maoli o na lunamakaainana Demokarata i kela bila, o ka lakou ku-e wale no, ma kahi o ke kaa ana malalo o ke komi sina ka hoohana ana i kela waihona dala, ma ko lakou manaoio, o ka papa o na lunakiai ke kuleana a me ka mana e hoohana ai i kela waihona. Ma ka hoakaka hoi maloko o ka hoike a ke komite, hookahi kumu o ke kupono loa e hooholoia aku kela bila, o ia no ka loihi o ka manawa o ka papa komisina e paa ai i ko lakou kulana iho, ina nei malalo o ka hoohana ana a ka papa o na lunakiai, aole ia e holopono ana, no ka mea e pau mau ana na lunakiai i kela ame keia manawa a kohoia he poe hou ma ko lakou mau wahi, oiai hoi, e mau ana k noho ana o na komisina, aia no a hoopau okoa ia aku e ke kiaaina a i ole waiho mai paha i ko lako mau kulana. No ka loaa ana aku o ka opiuma
malalo o ko lakou malu ma kekahi
manawa kokoke i hala aku, i hoopii-
ia ae ai o Yong Sun ame Yong Hoy
o ke alanui Maunakea, ame Kim
Tai Heu o ke alanui Kukui imu
o ka aha federal. | hoolulu kaa o na Kepani; ma ke
ano nui ke olelo ae, ua komo ma-
oli na manao ohohia iloko o na
Kepani no kela hana, me ka paa
o ko lakou manao e hoikeike aku
i na kanaka o ke aumokukaua, a
i na makaainana Amerika apau,
aole he manao maikai ole iloko o
lakou ame ko lakou aupuni no Ame-
rika, aka aia mau kela kulana ho-
aloha mawaena o na aupuni a elua,
me ka pololei ole o na houpuupu
kaua, a kekahi poe i kamailio ae
ai ma na manawa aku nei i hala.
E hoomaka ana ke ka'i ana o
ka huakai mailalo mai o Aala Paka,
ma ka hora 8:45 ma kela po, ma
ke alanui Beritania Hale, kahi o
Kiaaina Farrington, e noho mai ana
me na aliikoa kiekie o ka oihana
kaua moana me kaua aina; a ma-
hope iho o ka makaikai ana i ka
huakai, e ka'i mai ai ka huakai
ma ke alanui Mila noloko o ka
pa 'lii.
Maluna hoi o ka lanai o ka hale-
alii, e akoakoa ae ana na aliikoa
me ka lakou mau wahine, a iloko
o ke kahua akea o ka pa 'lii, na
kanaka o na mokukaua me ka lehu-
lehu e hooluana ai, no ka hoolohe
ana i ka paani o na bana puhiohe,
no ka makaikai ana aku i ka hua-
kai o ka poe ka'i kukui. ME KA IKAIKA I PAA AI KA
LAWEHALA MAHUKA. Mamuli o ka hahau okoa ia ana
ka pu ma ka a-i, o kekahi lawe-
hala mahuka o Dan Lyman ka
noa, e ka Makaikiu Pestano, i paa
e ai kela lawehala mahuka i ka
hopuia, ma ke kakahiaka o ka Poa-
ha aku nei i hala, i kulike ai me
ekahi meahou o ka loaa ana mai
keia kulanakauhale mai Wailuku,
Maui, mai ma ka Poalima mai.
I kulike ai me kela meahou, he
hiku la ka nokeia ana o kela lawe-
hala i ka huli e na makai, ahiki
i kona ikeia ana ma kela kakahiaka
Poaha maloko o ka mala-ko, maho-
pe aku o ka halekula ma Waihee,
ka Makaikiu Pestano ka mea na-
na i ike i kana pio.
E noke ana no ke kanaka o ke
aupuni i ka huli i kana lawehala,
a iloko o kona nanea, i ike aku ai
oia i kekahi mea me ka ilio malo-
ko o ka mala-ko; a i ka wa i mao-
popo pono ai iaia, o Dan Lyman
kela ke kanaka ana e huli ana,
kahea okoa aku la iaia, e puka mai
iwaho o ka mala-ko.
Aohe nae he hooloheia mai o ko
kauoha a kela makai, nolaila hele
aku la ka Makaikiu Pestano imua,
a no ka ike ana mai o ka lawehala
e pilikia ana oia, i hoomaka iho ai
kona lima e nanao iloko o kona
pakeke, no kana pu panapana, aka
iloko o ia manawa hookahi, i hapai
ae ai ke kanaka o ke aupuni i kana
>u iluna me ke kauoha ana aku, e
ku malie oia, o kiia aku auanei
i ka pu.
Ua haalele iho la o Lyman i ko-
na wahi e ku ana a hoomaka aku
la e hele me ka aloalo ana iwaena
o na ko loloa, ia manawa i kahea
lou aku ai ka makai iaia e ku iho
o kiia aku auanei i ka pu, aole nae
i maliuia mai kela kauoha ahiki i
ke ki okoa ia ana aku he mau poka
o ka pu, ma ke ano hoomaka'uka'u,
akahi no kela lawehala a ku malie
iho, me he mea la e haawipio okoa
mai ana iaia iho imua o ka makai.
I ke kokoke loa ana aku nae o
ka makai iaia, ua hoomaka hou iho
la o Lyman e hookomo i kekahi
lima iloko o ka pakeke, no ka hopu
ana i kana pu panapana, a mamua
o ka. hiki ana iaia ke hoohana mai
i kela pu, ua hahauia aku la kona
a-i i ka pu e ka makai, a hina ilalo,
me ka paa koke ana o kona mau
lima i ke kupeeia i ka hao, a ala-
kaiia aku la no ke alanui aupuni.
I kona manawa i laweia aku ai no
ka hoopaa ana maloko o ka halepaa-
hao, i hua'i pau ae ai oia no kona
lawelawe ana i kekahi hana aihue
lehulehu ma Maui, pela hoi kona
holo mahuka ana mailoko aku o ke
kula hoopololei o na keikikane ma
Waialee ma Honolulu nei.
Ma ka hoopii a ka Hui Ramsey
Co., Ltd. e ku-e ana i ke aupuni
kulanakauhale a kalana e hoopau i
ke kuai ana i na ana mita wai mai
ka Honolulu Iron Works. Ua hoo-
komoia ae e A. B. Cunha, ka luna-
kiai ma ka Poakahi nei he noi imua
o ka aha kaapuni a e hoakaka ana
ua aelike oia me ka Ramsey Co.,
Ltd., ma ka manao o ia hui o ka
aelike i haawiia ai i ka Honolulu
Iron Works aole ia i ku i ke kana
wai. . | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |