Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 19, 7 May 1925 — Page 3

Page PDF (1.58 MB)

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, MEI 7, 1925 EKOLU
HE MOOLELO HOONIUA PUUWAI
— NO —
KINIA KA
KA UI HOOMAHIE A NA IPO ELUA.
Ame Ka Mea Huna Iloko o Ke Ola Ana
O Na Makua.
"Ma ka'u mau mea i hoomaopopo aku nei, o kela poe ohua
e noho ana mamua aku o kaua maluna o ke kaaahi, ua pakele
ka wahine ma'i, me ka loaa ole iaia o kekahi poino, aka no ka
wahine kaua, ua eha loa oia, a no ke keonimana e kaahele pu
ana me laua, ma ka'u mea i lohe mai nei, ua make loa oia, o
kona inoa o Mr. Ka."
MOKUNA XXXV— Ka Hoopalauia Ana.
Ma keia po hookahi i loaa ai ka ulia kaaahi, kela ulia i kau
aku ai na poino maluna o Evalena Ka ame kona mau hoahele
ua hoohikilele loa ia o Aka Valena, i kona kiiia ana aku e
ke kakauolelo o kona hokele e noho ana, mamuli o ka hoouna-
ia ana aku o kekahi kelekalapa e kona makuahine, a penei ka
manao nui o kela kelekalapa:
"Ua halawai o Evalena Ka me kekahi poino ko'iko'i loa
Ua makemake au ia oe e holo koke mai no keia wahi, a e paa
pu mai ia Kinia!"
I ka wa i loaa aku ai o kela kelekalapa ia Aka Valena, a
i ka maopopo ana hoi iaia o na mea i kakauia, hikaka aku la
ua kanaka opio nei, ahiki i ka paa ana i kekahi noho, me ka
hooho ana ae:
"Alaila o keia iho la anei ka hopena kaumaha e hoea mai ai
maluna o na mea apau?"
Me ka hoomanawanui o Aka Valena i uumi iho ai i kona
mau waimaka o ke aloha makua, ahiki i ka mama ana, alaila
hele aku la e hoala i kona hoahanau, me ka hoike ana aku
iaia i ke kelekalapa a kona makuahine, a o ia ka kela opio o
ka pane ana ae:
"O keia kekahi o na nuhou kaumaha loa; a ua lilo pu no
hoi i mea hoopilikia loa mai i ko'u noonoo, no ka mea he mau
hora kakaikahi wale ae nei no i hala, i hoouna aku ai au i ka'u
leka ia Evalena Ka, e noi aku ana i ka lima o kana kaikamahi-
ne, e lilo mai ai i wahine mare na'u."
''Alaila ua ae mai ka paha o Kinia i kau noi iaia e lilo ma
i wahine nau ea?" wahi a Aka Valena me ka ha'uha'u ana iho
e uwe.
"Ae, ma nehinei koke aku la no kuu noi ana aku iaia, a
haawi mai la no hoi oia i kona ae, a ua manao au la, ma ka
la apopo, oe e lohe ai i keia nuhou. Pehea aole anei au mau
kalokalo ana ae no ko'u hauoli ame ko'u laki, i ka loaa ana o
kela kaikamahine iau?"'
Haawi mai la o Aka Valena i kona lima no ke aloha ana i
kona hoahanau, me ka pane pu ana mai:
"He nuhou maikai loa keia ia'u, o ka'u e kalokalo ae nei i
na lani, e loaa ka noho hauoli ana ia olua ma keia mua aku
a ma ko'u aoao, ke hooia aku nei au, no ko'u lilo i mea imi
aku ma na alahele apau no olua e hauoli i'o ai.
"E hoopoina kaua i keia kumuhana e pili ana ia oe ame
Kinia, a e hele kaua i keia manawa no ka Hale Hauoli, no
ke kii ana ia Kinia, a hookahi ko kakou holo like ana aku, no
kahi a kuu makuahine e noho mai la; a ke manao nei no au
e ukali mai ana ka Madame Lahela ia kakou ma keia huakai.
"Hookahi kumu nui o ko'u makemake ana e hele pu ka Ma-
dame Lahela me kakou, mamuli o ko'u ike, oia hookahi wale
no ka wahine hiki ke hoolana mai i na manao iloko o ka ma-
nawa o ke kau aha, a no kuu makuahine la, aole i loaa iaia na
ano e hoomalielie mai ai i ka poe iloko o ke kaumaha. Hoo-
kahi nae mea nana i hookahaha loa mai i ko'u noonoo, pehea
la i halawai ai kuu makuahine me Evalena Ka ma ke taona
o Kaloke, no ka mea aole he makemake iki o kela mau mea
e ike aku kekahi i kekahi, aole nae e pau ko kaua pohihihi ma
keia mea ahiki i ka hoea kino ana aku no kela taona."
Me ka hoohakalia ole iho, kakau iho la o Aka i kana pane
no ke kelekalapa a kona makuahine a hoouna aku la ma ka
lima o kekahi elele, no ka lawe ana i ke keena kelekalapa, e
hoike aku ana, no kona haalele koke iho ia Polorida me kona
hoahanau ame Kinia.
I ka hala aua aku o kela pane, hoomakaukau awiwi iho la
na hoahanau i ko laua mau ukana, a i ka makaukau ana, hele
aku la no ka Hale Hauoli, a ma ke ano nui ke olelo ae, ua
ae mai ka Madame Lahela e ukali ia Kinia ame Aka ma ma
kela huakai, a ma ka hora eha o ka wanaao, i kau mai ai lakou
maluna o ke kaaahi e holo pololei ana ma ke alahele e hoea
aku ai no ke taona o Kaloke.
"Aole e hiki ia'u ke hookuu hookahi aku ia Kinia, e holo no
kela poino i kau mai maluna o kona makuakane," i pane mai
ai ka Madame Lahela, i ka wa a Aka Valena i noi aku ai iaia
oia pu kekahi e hele ma kela huakai.
Ua komohia no ka manao kaumaha iloko o Kinia no kela
poino i loaa i kona makuakane, he kaumaha nae, i like ole aku
me ke kaumaha o ke keiki i aloha maoli i kona makua, o ke
kumu no, aole o Evalena Ka, i hana aku i na mea apau e pono
ai kana kaikamahine.
Ina o ka Madame Lahela ka i loaa i ka poino, ua oi ae ko
Kinia aloha iaia, mamua o kekahi mea okoa ae ma ka honua
nei, e hiki ole ai i kela kaikamahine ke uumi iho i kona mat
manao kaumaha a luuluu. O ka manao kaumaha i loaa ia
Kinia no kona makuakane, me he kaumaha Ia ia no kekahi o
kou amau hoaloha, he kaumaha malani wale no, aole i kuko-
nukonu aku iloko o kona puuwai,
I ka mahia ana ae o kela noonoo kaumaha iloko o Kinia
no ka nuhou e pili ana i ka poino i kau aku maluna o kom
makuakane, ua hoohuli ae la oia i kona noonoo no ka Madame
Lahela, me ka i wale ana iho no iloko ona, aole e hiki iaia ke
haalele hookahi i kela wahine, a hoi aku he home hou e noho
Aole he kumu e ae o kona haawi ana aku i kona ae e lilo
wahine mare na Palika Poka, no kela manao hoonaukiuki wa-
le mai no ia Aka Valena, eia nae me kela ae no ana o ka
haa W ana aku e lilo oia i wahine na Palika, aia no kekahi
manao kanalua iloko ona, aole e hiki iaia ke hooko aku i kela
ae no ka mea he ae ia i haawiia aku me ka nele i ke aloha.
Ua hoike okoa maoli aku no o Kima imua o Palika Poka,
aole ona aloha i kela kanaka opio; aka ina e hiki ana ia Poka,
ke kakahi me ka hoomanawanui no kekahi manawa, malia o
hiki no ua o Kinia ke aloha aku iaia, a i ka ae ana mai o
Poka, no kona kakali ahiki i kekahi manawa, alaila hookoia
ka mare maluna o laua, pela iho k i hoopaaia ai ka hoopalau
mawaena o kekahi ame kekahi.
Iloko o ka noonoo o Kinia, ma kana koho iho, me he mea
la e hoea mai ana no he manawa e hoolele pau aku ai oia i
kona mau manao hoohihi apau maluna o Palika Poka, oiai o
kekahi kela o na kanaka u'i, me ka piha i ka oluolu ame ka
waipa-he, me ka makee mai no ko ia nei pono wale no i na
manawa apau.
Ke noonoo ae hoi no kona aloha ia Aka Valena, ma kona
manaoio, e hoea mai ana no i ka manawa e hiki hou ole ai iaia
ke aloha aku i kela kanaka, mamuli o ka nui o kona hoo-
wahawaha iaia, no ka hooko ole ana i ka laua hoohiki paa ka
hana, nana i hookomo aku i ko laua ola ana iloko o ka ho-
ehaehaia no kekahi mau makahiki loihi.
Oiai nae ke kaaahi e holo ana no ka hooko ana aku i ke
kauoha, e hoea aku lakou nei no ka ike hope ana ia Evalena
Ka, i loaa i kekahi ulia poino, ke nana la o Kinia maluna o
Aka Valena me ka piha i na manao aloha, no ke kaumaha
maoli o na ano o kela kanaka opio, he kaumaha ana e hoo-
maopopo aku la no kekahi haawina i kau mai maluna o ua o
Kinia, no ka poino i loaa i kona makuakane.
Ua hookahaha loa ia mai kona noonoo, no kela ano. iloko
o Aka Valena, no ka mea, aole ona wahi ike iki i kekahi kumu
maikai no Aka e kaumaha ai, no Evalena Ka, kela kanaka
nana i ake'ake'a i ka hookoia ana o ka mare maluna o laua
nei.
Me kela ku-e ikaika mai no nae o Evalena Ka i ka mare
mai o Aka Valena i kana kaikamahine, ke ike aku la ua o
Kinia, o ke ano o ke kaumaha i kau aku maluna o Aka, he
kaumaha ia, me he mea la, o kona ohana ponoi loa ka i loaa
i kekahi poino nui.
Oiai o Kinia e noho la ma kona wahi maluna o ke kaaahi,
huki iho la oia i kona uhimaka manoanoa ma kona helehelena,
aia wale no nae ka nana o kona mau maka maluna o kana
aloha kahiko, he mea kau la i kela hoopalau ana ona me Palika
Poka, a lilo aku kona noonoo ilaila, aole nae pela, aka ua lilo
kela ano kaumaha o Aka Valena i kumu e hoalaia mai ai ke
aloha iloko ona, me ka nalu wale ana iho no iloko ona, ina
aole i hanaia kekahi hoopalau mawaena ona ame Palika Poka
ina ua hele okoa mai oia a apo aku i kona mau lima ma ka
a-i o Aka, a hoopuka aku i na olelo hooluolu, me ka huai pu
aku i kona aloha kahiko no kana ipo mua.
Komo pu iho la no hoi ka noonoo iloko o ua kaikamahine
nei, malia paha, ua hoike aku o Palika Poka, no ko laua hoopa-
lauia ana, o ke kumu ia o ko Aka Kaumaha, ina pela, alaila
ina nei no ka loaa o ka manao koa iloko ona, ua hele okoa mai
oia, a hoike aku imua ona, aia mau no kona aloha no ua o Aka,
aohe mea nana e kii mai a huhuki ae mailoko mai o kona
puuwai.
Me kela aloha nae e paila la iloko o ka puuwai o ke kaika-
mahine opio, hookahi mea nana i hoomama ae i kona noonoo
o ia no ka halawai ole ana o kona makuakane me ka make,
a oiai ke holo aku nei lakou no ka halawai pu ana me ia, no-
laila e koi okoa aku ana oia, i ua makuakane nei ona, e hoike
mai i na kumu o kona ae ole ana e hookoia ka mare mawaena
oia nei ame Aka, a aia pu no hoi ka makuahine o Aka ma kela
wahi kahi i noho ai, kela wahine i hoowahawaha i ko ia nei
makuakane ame kona makuahine; e hoao ana oia ma na ano
apau e hooko aku i ka hana, e oili mai ai na mea oiaio loa mai
ia laua mat, ka hana hoi nana i hookau mai i na kaumaha ma-
luna o kona ola ana ame ko Aka Valena.
Aia no o Palika Poka ke noho kokoke mai la ia Kima, me
ka loaa ole. aku iaia o kekahi manao, no na mea a Kinia e
noonoo la ; oiai nae aia kekahi manaolana iloko o ke kaika-
mahine opio, ina nei no kona hoea aku, ua make kona makua-
kane, alaila aole loa he mea nana e ake'ake'a mai i kona mare
ana aku me kana ipo aloha kahiko.
Oiai nae o Aka Valena hookahi, ka i maopopo i ke kumu i
ala ku-e mai ai o Evalena Ka, i kona mare ana aku me Kinia,
pela hoi me ke kumu ku-e o kona makuahine, na hoopalaka
loa oia i ka noonoo ana, no ka lilo aku o Kinia i wahine mare
nana; nolaila, o kana wale no e nalu la, o ia ke kumu o ka
hoea like ana o kona makuahine ame Evalena Ka no kahi kau-
hale o Kaloke.
Aole loa no i maopopo iki ia Kinia, aia kona makuakane
ma kela kauhale, oiai aole i kakau mua aku o Evalena Ka
iaia, no ka haalele ana aku ia Kapalakiko, ma kona alahele
no ka hui pu ana me kana kaikamahine ma Polorida, a aole
no hoi o Mrs. Valeria i hoike aku i kana keiki, e hoea aku
ana oia, no ka hui pu ana me ia ma ka Hema.
No ka loaa ole aku o kau wahi ike, i ke kumu o ka halawai
ana o kela mau mea a elua ma ke kauhale hookahi, ua hiki
pono ole ia Aka Valena ke noonoo iho no kekahi mea, koe
wale no ka hoihoi hou ana aku i kona hoomanao ana i kela
mau la kahiko, na la i hookawowoia ai ke aloha, me ke kumu
ana ae iloko o ko laua mau puuwai opiopio ahiki i ke kolo
maoli ana o ke aa, e aneane hiki ole ai i ka mana o ke kanaka
ke hana.
Me kela mau noonoo like ole nae e nalu la iloko o Aka Va-
lena, ke pule mau la oia iloko o kona naau, e hooloihiia mai
ke ola ana o kona makuakane ahiki i kona hoea ana aku, e loaa
ai he manawa e kamailioia ai kekahi mau huaolelo pokole
mawaena o laua, a mai na lehelehe ponoi mai o Evalena Ka,
e lohe ai o Kinia i na kumu oiaio loa, e hiki ole ai ia laua ke
mare elike me ka laua i hoopaa ai mawaena o laua iho.
MOKUNA XXXVI— Ua Make Anei ke Aloha Kahiko?
Aole loa e hiki ia Peneta, ke kaikamahine lawelawe a Mrs.
Valena ke hoopoina i kela po, ana i hoike mai ai i ka nuhou
kaumaha i kona hakuwahine, e pili ana i ka ulia kaaahi, kela
po, i waiho maule aku ai o Mrs. Valena i ka maule kupouli o
kona noonoo.
He wahine o Mrs. Valena i maule ole mamua aku, o kela
ka manawa mua loa i maule ai oia, a ua hoopilikia loa ia aku
ka noonoo o kana kaikamahine lawelawe no kona pohala ole
mai, mahope iho o ka lawelawe ana aku o ua kaikamahine
nei i kekahi mau hana, i manaoia ai, e auhee aku ana ke ku-
lana kupouli o ka noonoo mai iaia aku, a e hoi hou mai ana
kona noonoo maikai.
No kekahi manawa loihi ko Jeneta hooikaika ana ma na
ano apau ana i manao ai, he mau mea ia e pohala ae ai kona
hakuwahine, aohe nae he wahi mea a ike aku oia i kekahi hoai-
lona no ka maha o kona noonoo, aia no ua o Mrs. Valena ke
moe malie la, me ka hele o kona helehelena a haikea, ka
mea nana i. hookomo mai i ka manao hopohopo loa iloko o
Jeneta e make ana paha kona hakuwahine.
No kela manao hopohopo i loaa iaia, holo aku la oia no ke
keena malalo o ka hokele, no ke kauoha ana aku i kekahi kau-
ka e hele mai e lapaau i kona haku, aohe nae he kauka kaawale
i loaa iaia, no ka mea ua pau loa na kauka i ka paa, ma ka
lapaau ana i na ohua o ke kaaahi i halawai me na poino.
Iaia nae e noke ana i ka hooikaika e loaa kekahi kauka, i
maopopo i ka lawelawe ana i na hana apau e pohala ae ai ka
mea maule ; ua ae mai la kekahi wahine lawelawe oloko o ka
hokele e kokua iaia, nolaila hoi mai la kela mau wahine a
elua noloko o ka rumi e waiho ana o Mrs. Valeria, a hooma-
ka like iho la i ka lomi ana, ahiki i ka pohala ana ae, me ke
kaakaa ana mai o na maka a upo'i hou iho la me ka namunamu
liilii ana o kona mau lehelehe, ma ke ano e hoike mai ana i
ka nui o kona ehaeha ame ke kaumaha no kekahi mea.
"Ua oi aku ko'u pono e make mamua o ke ola hou ana aku !"
i hoopuka ae ai o Mrs. Valena i na olelo uluahewa, a maule
hou aku la no kekahi manawa loihi elike no me kela maule
mua ana ona.
Ua hoomaka hou iho la no na wahine elua e lomi, no ka
hapalua hora, ia wa i pinapinai malie ae ai ka hanu ana o Mrs.
Valena, me ka onioni ana ae okona mau lihilihimaka, ia ma-
nawa i kamailio aku ai o Jeneta i kona kokoolua:
''E hele aku oe e kamailio i kela kauka, e hooikaika mai la
e hoi mai i ke ola iloko o kekahi kanaka make, maloko o keia
rumi e pili kokoke mai nei ma ka aoao akau, e hele mai oia
no ka lawelawe lapaau ana i kuu hakuwahine, a ina aole e
hiki iaia ke hele kino mai, alaila ninau aku iaia i ka'u mea e
hana aku ai maluna o kuu haku, mamua o kona pohala ana ae,"
I ka hala ana aku hoi o kela wahine lawelawe, komo mai
la he wahine okoa, a imua ona i kamailio aku ai o Jeneta, i
ka i ana aku:
"Ma ka'u koho maoli aku no, ua make loa kela kanaka, aka
nae ma ka manao o ke kauka, me he mea la ua maule wale no
oia no ka manawa, no kela kumu i noho paa loa aku ai oia ma
kona aoao, ahiki i ka maopopopo pono ana o kana mea e hana
aku ai maluna ona.
"Ua nui maoli ka poino i kau aku maluna o kela kanaka, ua
haki kona wawae, a he moku nui ma kona lae, ua komo loa
paha kela moku iloko o ka lolo, a ke minamina loa nei au no
kela kanaka ina no kona make aku, oiai oia kekahi o na ka-
naka kilakila o kona mau ano ke nana aku."
"Owai Ia ka inoa o kela kanaka?" i ninau aku ai ka wahine
lawelawe o ka hokele; i kela manawa nae i kaakaa ae ai na
maka o Mrs. Valena, a lohe mai i ke kamailio ana aku o ka
wahine lawelawe ia Jeneta.
"He kaikuahine ko kela kanaka o ka holo pu ana mai nei
ma ke kaaahi hookahi, me ka laua kauwa lawelawe, a ma ka'u
mau mea i lohe aku nei i ke kamailio o na kanaka, o Mr. Ka,
ka inoa o kela kanaka.
I ka lohe ana mai o Mrs, Valena i kela mau olelo ae la, oni-
oni loa ae la oia maluna o kona wahi moe; a komo ana no ke
kauka iloko, me ka ninau koke ana aku o Jeneta iaia:
"E oluolu hoi oe e ke kauka maikai e hoike mai i ka mea
oiaio loa, e ola ae ana no anei kela kanaka poino, mai ka make
mai?"
"Aole o'u kanalua iki no ia mea, oiai ua pohala mai nei oia
mailoko mai o kona waiho maule ana, he umi minuke ae nei
i hala, a ke kauma loa nei au no kuu hookuu ole ana aku iaia
e make, no ka mea ua hui maoli tia poino i kau aku maluna
ona," wahi a ke kauka, me ka huli ana aku o kana nana ana-
ia Mrs. Valena iluna o ka moe.
O kana mea i ike aku, o ia no ka nau apono ana mai o na
maka o Mrs. Valena maluna ona, he mau maka no kekahi
mea, i loaa na manaolana no kekahi mea ano nui loa, mamuli
o na olelo ana i hoopuka ae ai, ka mea hiki ole i ka mana o
kana laau ke hana aku maluna o kela wahine.
"Ua hoopilikia loa ia aku kou noonoo, no ka nuhou kau-
maha i loaa mai i keia po, no keia kumu, he mea pono, e haawi
aku au i kekahi laau, e hooikaika aku ai i kou kino, i ole ai
oe e maule hou."
"E kulou mai oe a kokoke ia'u, i kamailio aku ai au i kekahi
mea imua ou!"
Hooko i'o aku la ke kauka i ka makemake o Mrs. Valena,
ma ke kulou ana aku a kokoke loa i ka waha o Mrs. Valena,
ia wa i kamailio mai ai ua wahine nei :
"E kauoha aku oe i na kauwa lawelawe apau o keia hokele,
e haalele mai ialoko o keia rumi, a koe o Jeneta kuu kaika-
mahine lawelawe," alaila nana ae la ke kauka maloko o kela
rumi, a i kona ike ana aku i kekahi poe wahine e kuku mai
ana, i aku la imua o lakou:
"E noi aku ana au i ko oukou oluolu e na hoaloha, e hoo-
kuu hookahi mai i ka mea ma'i, no ka hooluolu ana a koe wale
no kana kaikamahine lawelawe maloko nei o keia rumi."
Oili pakahi aku la na wahine lawelawe ahiki i ka pau loa
ana ia wa i hoomakaukau iho ai oia i kekahi laau no ka hoo-
hainu ana aku i ka mea ma'i, ua hoopuiwaia nae oia, i ka pane
ana mai o Mrs. Valena:
"Ke makemake nei au e haawi mai oe i kekahi laau no ka
hooikaika ana i ko'u kino, a mai haawi mai oe i huaale, no ka
hoohiamoe hou ana aku ia'u. O ka'u mau mea apau e ka-
mailio ai, ua like pu ia me ke kanawai, e hiki ole ai i kekahi
mea ke pale ae. Ke hooko oe i keia mea a'u e koi aku nei, ala-
ila iloko o na mikuue helu wale no, e hiki auanei ia'u ke haa-
lele iho ialoko o keia rumi, a hele aku noloko o ka rumi, o
kela kanaka eha e waiho mai la iloko o ka poino."
"Ua kamaaina loa au i kela kanaka, he hoaloha kahiko oia
no'u, a e noi pu aku ana no hoi au ia oe, e hoouna aku i kekahi
kelekalapa ma ko'u inoa i kona ohana, no ka holokoke ana
mai e ike iaia."
"Eia no kona kaikuahine me ia maanei nei, owai hou aku
auanei ia ohana ona?" wahi a ke kauka, me ka hookomo ana
mai i ke puna iloko o ka waha o Mrs. Valena.
"Aia no he poe okoa ae mawaho o kou akaikuahine e ola
mai nei, o kekahi o kela ohana, he kaikamahine nana aia ma
Polorida. E lawe koke mai oe e Jeneta i kekahi pepa me
ka penikala i kakau aku ai au i ke kelekalapa, no ka hoounaia
aku i ka ohana !"
I ka loaa ana mai o ka pepa ame ka penikala, hoomaka iho
la o Mrs. Valena e kakau i ke kelekalapa a kaua no e ma-
kamaka heluhelu i ike mua ae nei, i loaa aku ai ia Aka Valena,
ke kelekalapa hoi, nana i kono aku i ke kanaka oppio ame ko-
na mau hoa, e haalele aku la Polorida, a holo mai no ka ha-
lawai pu ana me ka mea iloko o ka poino.
"E oluolu mai ana anei oe e Mr. Kauka, e hoouna aku i keia
palapala no ke keena kelekalapa?"
"He hana hiki loa ia ia'u ke hooko aku, aka i hoike e aku
no au ia oe ea, ua paa loa ke keena kelekalapa i keia manawa,
no ka mea he ehiku ka nui o ka poe i halawai me na poino
kukonukonu loa."
"O, he keu aku maoli a ka mea kaumaha ! Me ka nana ole
i ka nui o na kaki, no ka hoouna ana i keia kelekalapa, ke
makemake nei au, e hooko koke aku oe i ko'u makemake, oiai
aia na ohana o kela kanaka ma kahi mamao loa, e loaa mai
ana paha ka mea poino ia lakou me ke ola, aole paha; aia ka
pono o ka loaa koke aku o ka ike ia lakou no keia poino !"
"He keu aku ka hoi keia a ka wahine uahoa," i nalu wale
iho ai no ke kauka iloko ona, alaila pane okoa ae la me ka leo
nui.
"E hele ae au no ke keena kelekalapa i keia manawa, o ka'u
kauoha wale no ia oe, o ia kou moe malie ana iluna o kou
wahi moe, ahiki i kuu hoea hou ana mai; ina e pale ana oe
i ka'u kauoha, aole e ili mai maluna o'u na ko'iko'i ina nei
no kou loaa i kekahi ma'i kupilikii."
"Aole au e moe malie ana maluna o keia moe, aka e hele
aku ana au e ike i kela kanaka poino, me ko'u nana ole ae i ka
hopena e kau mai ana maluna o'u. Hookahi nae a'u mea e
ninau aku nei ia oe, aia anei na hoailona apau, no ka haalele
koke mai o kela kanaka i keia ola ana?"
"Aole he mau hoailona a'u i ike nana e hoopokole mai i
kona ola ana i ka manawa pokole. Ua haki kekahi wawae o
kela kanaka, aia he moku nui ma kona lae, ina aole i poino
kekahi mau meapaahana maloko o kona kino, alaila e loaa
ana no ka oluolu iaia ma keia hope aku. No ka loihi loa na
o kela maule ana ona, me ka hoi koke ole mai o kona noonoo
maikai, ua hopohoppo loa au, ua loaa la iaia na eha kukonu-
konu loa, eia ka aole."
"E kakali au ahiki i kou hoea hou ana mai e Mr. Kauka,
alaila hele aku au e ike i kela kanaka, aole loa he mea nana
e ku-e mai i keia makemake o'u. Ua kamaaina loa au iaia i
na makahiki ae nei i hala, a no ia kamaaina, i ike maoli iho
at no au, aia ka'u hana ma ka aoao o kona moe make."
Ike iho la ke kauka, he mea makehewa wale no kona hoala
ana aku i kekahi ku-e ana i na makemake o kela wahine, aka
aia nae iloko ona, kekahi manao hoohuoi, aole kela wahine he
mea i kamaaina wale no i ke kanaka poino, aka he mea oia i
pili loa aku iaia ma kekahi ano.
"Heaha la hoi, e moe malie oe pela ahiki i kuu hoea houa
hou ana mai, alaila lawe aku au ia oe noloko o ka rumi o kela
kanaka poino. Aia no kona kaikuahine ke noho mai la e kiai,
a e hoohauoliia aku ana kona manao, no kau mau kokua, oiai
he wahine ma'i no kela, aole he ikaika kupono o kona kino,
no ka lawelawe ana i kekahi mau hana e pono ai kona kai-
kunane."
I ka hala ana aku o ke kauka, no ka hoouna ana i ke keleka-
lapa a Mrs. Valena, ia wa i huli ae ai ua wahine nei i kana
kaikamahine lawelawe, a i aku la:
*'O kela kanaka poino o Mr. Ka kona inoa he hoaloha ka-
hiko oia no'u i ko'u mau la opio, nolaila he mea pono ia kaua
ke haawi aku i na kokua ana i kona kaikuahine, ahiki i ka hoea
ana mai o kana kaikamahine, ke ae mai ke Akua e hooloihi
i kona ola ana, a ina no hoi no kona make aku, alaila aole no
kaua ia hewa, no ka mea ua hooko aku kaua i kekahi hana
ku i ke aloha no ka pono o ka hoaloha iloko o kona mau hora
o ka ehaeha."
"Aohe a'u mea e ku-e aku ai i kou mau makemake e kuu
haku," i pane aku ai o Jeneta. 'Ua makaukau au no ka haawi
ana aku i na kokua ana no ka mea poino, no ka mea owau no
kekahi mea akamai loa i ka malama ana i ka poe ma'i, aka
nou ke kanalua loa nei au no ka hiki ia oe ke haalele iho ia-
loko nei o kou rumi, ahiki i ka loaa ana o ka ikaika maikai
ia oe, ma ka la apopo."
"Aole loa o'u wahi pilikia iki ma kekahi ano, he o ia mau
no ka ikaika o ko'u kino, mamua o kau mau mea i manao ai
no'u," wahi a Mrs. Valena, me ke kauoha ana mai ia Jeneta,
e wili iho i ke kukui a uuku, a e uhi i kekahi haina-ka ma kona
helehelena.
I ka pau ana o na mea a kona hakuwahine i makemake ai
i ka hookoia, hoi ae la o Jeneta noluna o kekahi ko-ki, me ka
hakilo ana i kona haku, me ka hiamoe nae o kona mau maka
no kona noonoo, aole paha he mea maikai nona ka nana mau
aku ma ka helehelena o Mrs. Valena.
Oiai o Jeneta e moe hoololo ana iluna o ke ko-ki, ua hoo-
kahaha loa ia mai kona noonoo, iaia i lohe aku ai i ka noke
o kona haku i ka uwe, aole he wahi uwe a uuku ae nei, aka
he uwe haalo'ulo'u maoli, ke ano o kekahi mea i loaa iaia ka
walania ame ka ehaeha o kona naau.
Ua manao ua o Jeneta, e hele mai e hoomalielie i kona haku,
a e papa aku i kona uwe ana, aka nae no kona ike i ka uahoa
o kona haku, e lilo ana no kana hoomalielie aku i mea waiwai
ole, nolaila hooholo iho la oia, he oi loa aku kona pono, e noho
malie, a e hookuu aku no ia Mrs. Valena e noke i ka uwe,
malia he mea hooluolu aku ia i kona mau manao kaumaha.
O ke kumu nae o kela uwe ana o kona hakuwahine, ua
hoopohihihi loa ia aku ko Jeneta manao, koe wale no kona
koho ana iho, ina mamuli o ka loaa ana o Mr. Ka i ka poino,
nolaila mai kela uwe ana, alaila aole ia ma ke ano he hoaloha
kahiko kela kanaka no Mrs. Valena, aka aia kekahi mea i oi
aku i ke kulana hoaloha wale no, a o ia ka ua kaikamahine
lawelawe nei o ka namunamu liilii wale ana iho no:
*'Ke ole au e kuhihewa, me he mea la he ipo kahiko kela
kanaka na kuu haku, a malalo o kekahi mau kumu i maopopo
ole ia'u, pela laua i kaawale ai no ka manawa loihi loa. Aole
au i poina, i ka loli hikiwawe ana ae o kona mau ano ia maua
iluna o ke kaaahi, i kona wa i ike aku ai i kela kanaka e noho
ana ma kahi kaawale mai iaia aku; a no kela kanaka wale-
no kona kumu o ka hoololi ana i kona manao mua, a lele mai
la maua no keia kauhale, me ka haaalele ana aku i ke kaaahi.
"Ke hoomaikai nei nae au i kela mau hana a kuu haku, me
he mea la o ko ke Akua lima pu kekahi, ma ka hoololi ana i ka
maua huakai no Folorika; no ka mea ina o maua kekahi ma-
luna o kela kaaahi, pela nei ka halawai me ka ulia, malia o
maua pu kekahi e halawai me na poino, a ina no ka make, o ia
iho la no," wahi ana me kona noonoo ole iho nae, pehea
ke Akua i hoopakele ai i ko laua mau ola wale no, a hoopakele
ole aku i na ola o ka poe e ae.
No ka noke loa mai o Mrs. Valena i ka uwe haalo'ulo'u
ua komohia maoli ka manao aloha iloko o Jeneta no ko»
haku, me ia manao aloha nae iloko ona, o kana wale no i ho
holo iho ai, he oi aku ka pono o kona noho hamau loa al.
me ke kamailio ole aku i kona haku, malia e akakuu mai anafo
kona uwe ana, ke hookaheia aku kona mau waimaka no ke-
kahi manawa.
No hookahi hora kela kaawale ana aku o ke kauka, ua oea
hou mai la oia, a pane ae la ia Mrs. Valena:
*'Ua holopono loa ka'u mau hooikaika ana, no ka horonaia
o ke kelekalapa no kau wahi i makemake ai i keia po; aka no
Mr. Ka aia oia ke waiho mai la iloko o ke kulana kuftmli o
kona noonoo, e hiki ole ai iaia ke pohala mai ahiki i ka/a apo-
po, nolaila ma ko'u manao maoli, he mea makehewa loa kou
hele ana aku" noloko o kona rumi i keia manawa."
E lohe oe e ke kauka maikai i ko'u manao, ua makemake
loa au e hoea aku maloko o ka rumi o kela kanaka a e nana
aku maluna o kona helehelena," wahi a Mrs. Valena me kona
ala ana ae iluna mai kona moe mai, a pahola mai la i kona
mau lima imua o ke kauka, me he mea la e uwalo okoa mai
ana iaia, e ae aku i kana noi.
(Aole i pau.)