|   |       HE MOOLELO HOONIUA PUUWAI   — NO —        KINIA KA        KA UI HOOMAHIE A NA IPO ELUA.   Ame Ka Mea Huna Iloko o Ke Ola Ana   O Na Makua.       Mahope iho o ka hoomaha liilii ana no kekahi mau minuke,   ua hoomau hou mai la o Mr. Ka i kana kamailio ana:   "Aia kekahi kumu ano nui loa e hiki ole ai ia oe e kuu kai-   kamahine ke mare aku ia Aka Valena i kane nau, ina nei no   ka loaa ia oe o ka ike no ia kumu i kinohi, ua lawa ia no kou   lawe okoa ana ae i kou ola iho; aka nae oiai ua aloha aku oe   i ka mea okoa i keia manawa, nolaila aole no e hoopilikia   loa ia ana kou noonoo, ke lohe mai oe i ka mea au i ake loa   ai e ike."      Ua lilo kela mau olelo a Kinia e loheia, mai kona makua-   kane mai i kumu e hoopihoihoi loa ia ai kona noonoo, e ake   wale ana no, o ka lohe hou aku i ke koena o kana mau mea   aku i koe e hoakaka mai ana, a iloko o kona mau manao pi-   hoihoi, alawa iki mai la kana nana ana no kahi a Aka Valena   e noho ana, a ike mai la i ka huki ana aku o kela kanaka opio   i kona noho a kokoke ma ka aoao o kona makuahine, kela wa-   hine ana i aloha ai me kona puuwai apau, a o ka wahine no   hoi nana i kaupale loa mai i ka makemake o kana keiki, mai   ka mare ana aku i ke kaikamahine a kona puuwai i aloha ai.   "Ua makemake au ia oe e Paulina, e hoike ae i ka. moolelo o   ko kaua noho mare ana, a hoea mai i ko kaua hookaawaleia   ana malalo o na kanawai o ka aina, aia hoi a pau kau moolelo   i ka hoike, aiaila kamailio aku au i ka'u moolelo."   No ka manawa mua loa, akahi no a maopopo i ka poe e noho   ana maloko o kela rumi, eia ka he pili loa o Mr. Ka ame Mrs.   V alena ma ka mare, a ua hookahaha loa ia ku lakou manao, no   ka oili ana ae o keia mea oiaio, o ia no oe o ke pa-hu ana o ke-   kahi kiana pauda.   Ke naka wale la no o Kinia me ka haalulu, i awili pu ia me   ka pihoihoi, me ka puili loa ana aku o ka Madame Lahela iaia   iloko o kona poli, me ka hawanawana ana iho:   "E hoomanawanui e kuu hoaloha, ke manaoio nei au, ua ko-   koke loa e hoea mai i ka manawa e hookoia ai ko'u mau ma-   nao hoohuoi kahiko.   No kekahi mau minuke pokole, aole e hiki ia Mrs. Valena ke   kamailio mai, ke noonoo la ua wahine nei, ua hoea mai i ka   wa e weheia ae ai kekahi eha kahiko, a hamama ma kona aoao,   a no ka hoohakalia loa o ua wahine nei i ka pane ana ae i ke-   kahi mea, hopu okoa aku la o Aka Valena i ka a-i o kona   makuahine a hawanawana aku la me ka leo oluolu loa:   "Auhea oe e mama, ua maopopo no ia'u, he hana ehaeha   loa ka i kau mai maluna ou, aka e hoomanao, i ke noi a ka   mea ma ka'e o ka luakupapau."   "Aole no au i makemake e hua'i pau ae oe i kela ame keia   mea ua hiki ia oe e Paulina ke hoopokole i kau moolelo, hoo-   kahi no iini nui iloko o'u, o ia ke kaa n akou mau lehelehe   ponoi e kamailio mai i na mea e pili ana i ko kaua mareia   ana ame ka hookaawaleia ana, aole hoi mai ko'u waha aku," i   kamailio hou mai ai o Mr. Ka.   Aea ae la ke poo o Mrs. Valena iluna, me ka hoauhee ana   aku i kona mau manao pihoihoi apau mai iaia aku, alaila nana   mai la ia Kinia e puliki la i ka Madame Lahela, me ka hooma-   ka ana mai e kamailio:   "Ma ka manawa mua loa i halawai ai au me kou makuakane,   oia kekahi o na loio opiopio akamai loa, i hoolimalimaia e kuu   makuakane, no kekahi mau hana pohihihi. Iloko o kela hoo-   kamaaina ana, ua kawowo iho la ke aloha iloko  o  maua pakahi   ahiki i ko'u hoopalauia ana e mare aku me ia, me ke ku-e no   o kuu makuakane, i ko'u makemake.   "Aole he mau kumu ano nui o ke ku-e ana o kuu makuakane   no ko'u mare aku i kou makuakane, hookahi wale iho no,   aole kou makuakane he kanaka waiwai, i kulike me ke kulana   o ko'u ohana; aka nae mahope iho o ko'u uwalo hoomano ana   aku imua ona, haawi mai la oia i kona ae, a hookoia iho la ka   mare mawaena o maua."   Mi kela wahi o ka Mrs. Valena moolelo, hoomaha iki iho   la oia, me ka nui ana iho o kona hanu, a lohe pu aku la no ho   na mea apau oloko o ka rumi, i ka nui ana iho o ka hanu o Mr   Ka, me kona kahamaha ole mai nae i na mea i kamailioia ae e   Mrs. Valena.   "Hoomau aku i kau kamailio ana e mama," i pane iho ai o   Aka Valena, me ka nana mai ia Kinia.   "Ma kela hoohuiia ana ae o maua iloko o ka mare, ua loaa   maoli ka ka hauoli ia maua, no ka mea he kulana kilakila a ka-   pukapuka ko kuu kane, i loaa ole mai i ka hapanui o na kanaka   ma ka honua nei.   "E noho ana maua me kuu makuakane ma Polorida i kela   manawa; me ka hooliloia ana o Evalena i lunanui maluna o na   waiwai apau o kuu makuakane, ma keia ano iho la, i noho kuo-   koa ai oia nona iho, e kapa ole ia aku ai, mamuli mai o ko'u   mau waiwai ke kumu o kona hooikaika ana e lilo aku au i wa-   hine mare nana.   "He hookahi makahiki o ko matia noho mare ana, ua hanai   mai la au i ka'u keikikane, oia o Aka nei, a mai kela manawa   mai ahiki i ka piha ana iaia o na makahiki eha, owau ka wahine   hauoli hookahi ma ke ao nei."   Ma kela wahi i huli hou aku ai ka Mr. Ka nana ana ia Mrs   Valena, a nui hou iho la no hoi ka hanu o ua wahine nei, me ka   hoomau hou ana mai i kana kamailio ana:   "Mailoko mai nae o kela noho hauoli ana o maua, ua oili mai   la kekahi ao eleele, ka mea nana i papani ae i ka malamalama   o ko maua mau hauoli, ma o ke kino la o kekahi wahine opio   he kaikamahine na kekahi hoa lawelawe pili oihana o kuu kane   "Ua hoea mai la oia me ka maopopo mua ole no ko maua   home i kekahi la, me ka lawe ana mai i kekahi leka i kakauia e   kona makuakane, o ka make koke ana aku no he mau Ia ka-      kaikahi.      "Maloko o kela leka, e hoakaka mai ana ka makuakane, no      kona waiho ana mai i kana kaikamahine malalo o ka malama   ana aku a kuu kane, o Galadi Lo, ka inoa o keia kaikamahine,      ahiki i ka mare ana o ua kaikamahine nei i kana kane.   "No ka hoolilo ana i ka moolelo loihi i moolelo pokole, ua   hooliloia kela kaikamahine, i kaikamahine ilihune, mahope iho   o ka hooponoponoia ana o na waiwai o kona makuakane, «   ke kaa na maua e malama aku iaia, eia ka auanei, owau ma       |      no ka ilina o na ehaeha ame na kaumaha, no ka maikai i hana-   ia aku no kela kaikamahine.   "Ma kela noho pu ana o makou, e hooha'i mau ana oia i kuu   kane, he mea kau la i kona ike mai, owau ka wahine i mareia   me kuu kane, a o ka mea nana e malama aku ana iaia me ka   maikai, a wiwo iho oia, a i ole hopohopo iho paha, aka e hoike-   ike okoa mai ana no oia i kana mau hana hooha'i no kuu kane   imua o kuu alo, e nele ole ai ke komo o na manao lili iloko o   kekahi wahine no kela ano hana.   "Ua kaulana ka ohana Valena i ka ohana lili, aole au e hoole   aku ana i ka oiaio o kela olelo; ua piha loa au i ka manao lili   no kela kaikamahine, a ina e hoomau loa iho ana kona noho   pu ana me maua, o ka hopena, e kailiia ana kuu kane eia, no   keia kumu, ua koi aku la au i kuu kane, e hoouna aku oia ia   Miss Lo, e hoi a noho ma kekahi wahi okoa loa, a e pau kona   noho ana mai maloko o kuu home." .       MOKUNA XXXIX— Ike Pono ia ka Oiaio.       "Ke hoolohe pono loa la na mea apau me na manao pihoihoi   no na hoakaka a Mrs. Valena, aia pu hoi ka lakou nana ana   maluna o ka helehelena haikea, o Mr. Ka, me kona mau maka   hulili, o ia no oe o na puupuu lanahu e aa ana i ka peapeahiia   aku e ka makani ikaika.   No Kinia hoi, ke pupue wale la no oia, iloko o ka poli o ka   Madame Lahela, me ka puliki ana o kona mau lima ma ka a-i   o kona hoaloha, aohe wahi mea a maliu aku i kana kane hoo-   palau, e noho kokoke mai la ma kona aoao, aka ke kakali fa   oia me na manao pilihua, no ka lohe aku i ke koena o ka mo-   olelo a Mrs. Valena e kamailio ae ana imua o lakou.   Mahope o ka hoomaha liilii ana iho no kekahi mau minuke,   me ka pinapina'i hoi o kona hanu ana, elike me ke ano o ka   mea i loaa i kekahi haawina ehaeha a kaumaha loa, ia wa i   hoomau hou mai ai o Mrs. Valena i kana kamailio ana:   "Iloko o kela koi ikaika aku a'u i kuu kane e hookaawale i   kela kaikamahine opio mai kona noho pu ana mai me maua,   aole nae ona wahi mea a maiki mai, aka akaaka mai la oia   imua o kuu alo, me ke kapa ana mai i ko'u lili, a olelo pu mai   a ia'u i ka wahine lokoino, no ke kipaku i kekahi kaikamahine   makua ole, e kuewa ai oia i ke ala me ka waimaka.   "Iloko o ka paa o kona manao e ku-e mai ia'u, hoike okoa mai   a kuu kane, aole loa e hiki iaia ke kipaku aku i kela kaika-   mahine, no ka mea ua waihoia mai oia malalo o kana malama   ana, e ke kanaka nana i haawi mua mai iaia i ka ike ma kana   oihana loio.   "Ua nonoi ikaika mai la oia ia'u, e hoomanawanui au, ma ka   uumi ana i ko'u mau manao maikai ole no Miss Lo, ahiki i ka   oaa ana o kana kane; ua hoole loa aku nae au i kona make-   make, no ka mea me kuu mau maka ponoi e nana aku ana   ua maopopo loa ia'u, aole o Miss Lo, he kaikamahine maikai   aka ua piha oia i ka maalea, ke akamai ame ke kolohe, ma ke   pahele ana i ka noonoo o ka mea ana i makemake ai e hoolilo   i pio nana.   "I ka manawa i loaa aku ai ka ike ia Miss Lo, no ko'u lili   iaia, ua hooi loa i amai la kana mau hana maalea, o ke ano   hoohaehae ia'u, e ku a huhu maoli ai no au, me ka maopopo   ole nae i kuu kane, o na hoolala ana a kela kaikamahine e kaa   aku oia malalo o kona mau kapuai wawae.   "Ua ike no au i na hana maalea a kela kaikamahine i hoolala   ai, no ke poholo aku o kuu kane iloko o kana umii ; aka no kuu   ike he mea makehewa wale no ka uwalo hou ana aku imua   o kuu kane, e akahele mai oia, mai ka puni wale ana aku i ke   kahi mau hana a Miss Lo i hoolala ai; ua hunakele loa iho la   au i ka'u mau mea o ka ike ana, me ko makou noho pu ana   aku no kekahi manawa loihi.   "No hookahi makahiki kela noho pu ana o makou, me ko'u   hoomanawanui no nae aka mamuli o na a'o ana a kuu makua-   kane, ua lawe okoa ae Ia au i ka mana iloko o kuu mau lima   a kauoha aku la i kela kaikamahine e haalele iho oia i na ipuka   o kuu home.   "Aole i lilo i hana hilahila ma ka aoao o kela kaikamahine   ko'u kipaku ana iaia, aka hoole loa mat la oia i ka haalele   ana i kuu home, me ka olelo okoa ana mai no ko'u lili, i ka   lilo o kuu kane iaia.   "Ua hele au a piha maoli i ka inaina, me kuu olelo okoa am   aku, e hookomo ana au i kekahi hoopii oki-mare, no ka hoo   kaawale ana ia'u mai kuu kane mai, me ka hoakaka ana ma   loko o ka'u hoopii, o ua kaikamahine nei ka mea nana i hoo   walewale i kuu kane; ua lilo loa kela mau olelo a'u i mea hau   oli iaia, a olelo okoa mai la, o ka laila no ia i makemake loa     ai, e kaawale kuu kane mai ia'u aku, i hiki ai ke hookoia ka     mare maluna o laua.   "Me ko'u kamailio mua ole aku i kuu kane, i ka'u mea e   hana ai, haalele iho Ia au i kuu home, me ka lawe pu. ana   ka'u keiki, ame ko'u makuakane, a hoi aku la makou e noho   ma kekahi wahi okoa loa, me ko'u hookomo ana aku-i ka hoo   pii oki-mare imua o ka aha hookolokolo, e ku-e ana i kuu kane   no kona pailani i ka wahine nana i kaili ae i ka noho hauoli   ana mai ia'u aku.   "He mea makehewa wale no paha ko'u hoike neepapa ana   aku i na mea apau, aka no ka hoopokole ana mai i kekahi   moolelo pokole; ua ala ku-e mai kuu kane i kela hoopii a'u   imua o ka aha, me ka hoole ana i na kumu hoopii apau, ei   nae iloko o na manao hilahila ole, a iloko hoi o kona hauoi   piha, ua ku ae la o Miss Lo, a hooia aku la imua o ka aha, no   ka pololei o na kumu hoopii apau e ku-e ana iaia, malalo iho   la o kela ano, i ae mai ai ka aha i ka'u hoopii oki-mare, me   ka haawi pu ana mat i ke kuleana maluna o ke keiki a maua   maluna o'u, pela hoi ko'u kapa ana ia'u iho, ma ka inoa o ko'u   makuakane.   "Ma kela hope mai o ko maua hookaawaleia ana malalo o   na kanawai o ka aina, ua haalele iho la o Mr. Ka, i kona noho   ana maloko o Polorida, a hoi aku la oia maloko o Keokia, me   ka huli ana aku no o Miss Lo iaia a loaa ma kela mokuaina,   a iloko o na mahina elua wale no, i mareia ai laua ; nolaila ma   keia ano iho Ta, i hooiaio loa ia ai, ka epa ame ke aloha ole o   kuu kane ia'u."   Ma kela wahi i hooki iho ai o Mrs. Valena i kana moolelo, me   ka hilinai ana mai iluna o kana keiki, upo'i iho la hoi kona   mau maka, i ole ai oia e nana mai maluna o ka poe e noho ana   maloko o kela rumi iaia, a i lohe i ka moolelo ku i ka hilahila   iloko o kona noho mare ana.   "Nani ka nui o kou hoomanawanui e kuu makuahine, i ka   uumi ana i kou mau manao ehaeha," i pane iho ai o Aka Va-   lena, me ka honi ana aku ma ka lae o kona makuahine. "He   nani hoi ia, ua lohe ae la oukou apau i na mea a Mrs. Valena   o ka hoakaka ana mai nei, no kana mahele o ka moolelo o ko   laua noho mare ana, nolaila o ko'u manawa keia e hoike ae   ai i ka'u moolelo," i pane mai ai o Mr. Ka, mailuna mai o kona   wahi e moe ana, a mamua nae o kona hoomaka ana mai e ka-   mailio, i komo e mai ai ke kauka ma ka hoakaka ana i kona   manao:       |      "Mamua o kou kamailio ana aku i kau mau mea apau i ma-   nao ai, ke makemake nei au, e hoike oe ma na mea ano nui   wale no, a e kamailio hoi no kekahi manawa pokole."   "Aole no e loihi loa ana ka'u mau mea e hoike aku ana imua   o oukou, oiai ua pau mai nei oo ka hapanui o na mea i ke ka-   mailioia e Mrs. Valena. O na mea apau a Mrs. Valena i hoa-   kaka mai nei, mai kinohi mai ahiki i ka pau ana, he mau   mea oiaio loa ia, ma ka helehelena mawaho ke nana aku, aku   mahope aku o kela oki mare i hanaia, aia iloko olaila kekahi   kuhihewa nui loa i kau aku maluna o kekahi wahine lili, pela   hoi ke kuhihewa iloko o kekahi kanaka paakiki, no ka hiki ole   ana iaia ke makaala a ke kupale, no na hana maalea a ka mea   lokoino.   "Ke lawe mai nei au i na ahewa ana maluna iho o'u, no ko'u   akaaka pahenehene ana aku i kuu wahine, me ke kapa ana aku   iaia i ka lili, me ka manao kuhihewa, e hoao ana o Miss Lo,   e lilo aku a iaia.   "Aole loa he kumu e ae malalo iho o ka la, o ko'u kupale   ana no ka pono o kela wahine opio, no ka ike wale aku no iaia   aole ona makua, a aole he mea nana e malama iaia. No kela   manao aloha i ka hoakanaka, i ka mea iloko o ka pilikia, ame   ka nele, ua papaniia ae la ko'u mau maka, mai ka ike ana aku   i na pahele a kela kaikamahine i hoohohola mai ai no ko'u   poholo ana aku iloko o kana umii.   "Me ia mau hana maalea a kela kaikamahine, aole loa ia   he kumu e hoemiia iho ai ko'u aloha no kuu wahine i hookahi   iniha, a no kona hiki ole ke hilinai mai ia'u, ma ke ano he   kane kupaa no ka wahine hookahi; ua hookomoia mai ka ma-   nao huhu iloko o'u nona, me ka maopopo ole nae ia'u iloko   o kela manawa, i ka hopena e hoea mai ana maluna o maua."   "Ke loihi loa nei kau moolelo e ka mea ma'i," i kahamaha   mai ai ke kauka, me ka papa okoa ana mai ia Mr. Ka, e noho   malie loa.   "Heaha auanei ka like ole e loaa aku ana i kekahi mea   i aneane loa i kona hopena, ina e kaili koke ia ae ana ke ola   mailoko ae ona i keia manawa, a i ole ke hooloihiia aku paha   kona ola ana no kekahi mau la."   "Ina pela, e hoomau aku i kau kamailio ana, a e hoao no hoi   e hoopokole mai."   "Ua kaahope loa ka loaa aua ia'u o ka ike no ko Miss Lo   mau ano maoli, mai ka'u mau mea i noonoo ai nona mamua   aku. Eia ka aia iloko o kela wahine ke aloha no'u, a o ke   kumu hookahi wale no ia, o kona ae ana aku imua o ka aha   hookolokolo, i na mea oiaio ole a kuu wahine i hoopii ai ia'u,   i wahi e lilo aku ai au i kane mare nana.   "He mea oiaio, ua ukali ae oia mahope o'u no Keokia, ua   mare i'o aku au iaia i wahine na'u, aole nae no ko'u makemake   maoli, aka no kona koi hoomanao mai ia'u, me ka olelo okoa   ana mai, ua lilo ka lili ame ka inaina o kuu wahine iaia, i kumu   e hoohaahaaia ai oia, a e nanakeeia aku ai oia e ko ka honua   nei. Ua ae aku au e lilo kuu inoa, i mea nona e hoopakeleia   ae ai, aka e huikalaia mai au e ke Akua, ke olelo ae, ua hele   au a piha loa me ka hoowahawaha iaia, a ua lilo kona make   ana, i mea hoohauoli mai ia'u.   "Mamuli o ka loaa ana ia'u o kekahi hana, he kanaka ka-   lewa waiwai no kekahi hui nui, ua hoohala nui ia ko'u ma-   nawa ma ke kaahele ana mai kekahi wahi a i kekahi, me ka   noho mau ole aku me ia; nolaila ina he lanakila kekahi i loaa   i kela wahine, alaila he lanakila ano ole ia, no ka mea ma-   hope iho o kona kaili ana ae i ka hauoli, mailoko ae o kela ola   ana o kekahi mau mea elua, aole i loaa he hauoli iaia nona iho.   "Ia'u nae e waiho nei ma ka'e o ka luakupapau, ke ae aku   nei au imua o oukou, a imua o ke Akua Kiekie Loa, elike me   ka maemae o na anela, pela iho la ko'u pili ole i kekahi kiko   eleele, ame Galadi Lo, mamua aku o ko'u hookaawaleia ana   ma ka mare mai ia Mrs. Valena mai,   "Aole a'u mau hoahewa wale ana aku maluna o Mrs. Valena   no kona mau manao lili a inaina ia'u pela kana hoopii oki-   mare i hookomo aku ai iloko o ka aha hookolokolo, no ka mea   ua piha maoli no na hana a keia wahine me ka epa, ke kolohe   ame ka maalea, owai no ia mea nele ole o ka huhu; a o ia   ka'u e kalokalo ae nei ma k ainoa o na Lani, e huikala mai   ia Mrs. Valena."   Ma kela wahi, i loheia aku ai k aleo uwe kapalili mai ai   Kinia mai, i ka maopopo pono ana iaia, o na ano o kona ma-   kuahine, ma kela moolelo a Mr. Ka. i hoakaka mai ai e pili   ana ia Galadi Lo, oiai o kela no ka ua kaikamahine nei e ka-   kali ana o kona lohe mai i na mea oiaio loa no kona mau ma-   kua.   "Auhea oe e Kinia," i huli mai ai ka nana ana a Mr. Ka   no kahi a kana kaikamahine e noho aku ana, "akahi no a mao-   popo pono ia oe na mea apau. O kou makuahine i'o kela a'u   i hoike ae nei, a malia aole oe e hoahewa mai ana ia'u i ke   kumu o ko'u aloha ole ana ia oe, elike me kekahi makuakane   i makee i kana keiki; a ua hoohemahema aku paha au ia oe,   ka hana au e kapa mai ai; he mau hua ia i oili ae mai ke aloha   mai o kekahi wahine ino, ka wahine nana i hoopilikia mai i kuu   ola ana, ma ka hookaawale ana iloko o na hana maalea ia'u   mai ka'u poe mai i aloha aku ai me ka oiaio loa."   Ua hooi loa ia ae la ko Kinia uwe ana, a no ka hooluolu   ana aku iaia, i haalele aku ai o Aka i kona makuahine, a hele   mat la imua o Kinia, me ka hopu ana aku i kekahi lima, a i   mai la me ka leo hoomalielie:   "Akahi a maopopo ia oe na mea apau, a mai lilo na mea   au i lohe ai, i kumu e hookaumahaia aku ai kou noonoo, no   ka mea he manawa pokole wale no ma keia hope aku, e lilo   ana o Palika, i mea nana e hoohauoli mai ia oe e kuu kaikuahi-   ne."   Ma leahi o ka lilo o kela mau olelo, i mea hooluolu aku i na   manao kaumaha o Kinia, ku ino ae la ua kaikamahine nei ilu-   na, pahola aku la i kona mau lima imua me ka naka haalulu   ana o kona kino, o ia no oe o kekahi mea i kiia mai i ka poka   ma kona puuwai, a hoopuka ae Ia i na olelo o ka ehaeha:   "0 e ke Akua, e lawe koke aku i kuu ola!" alaila hina iho   la oia ilalo me ka maule iluna o na u-ha o ka Madame Lahela.          MOKUNA XL— Uhiia Na Hewa Kahiko.       Ma kela manawa i maule aku ai o Kinia, ua haawi koke ae   la ke kauka i ke kauoha i na mea apau e hookaawale aku  o  kela   rumi, no kona hopohopo, o lilo auanei na manao pihoihoi   i pahola ae ma na minuke aku i kumu e hooi loa ia aku ai ka   pilikia o ka mea ma'i, a koe hookahi wale iho la no oia ame   Mrs. Pilina iloko o ka rumi.   No Mrs. Pilina, ua hoopiha maoli ia aku kela wahine me   na manao kahaha he nui, i kona lohe pono ana i na mea oiaio   ma kela po, oiai  6  kela ka manawa mua Ioa aku ai iaia ka ike   no ka mare ana o kona kaikunane no na manawa elua, aka   nae no ka pono o kona kaikunane, hoauhee aku la i kona mau   manao maikai ole apau mai iaia aka, neenee mai la a pili ma ka   aoao o ka moe, hopu aku la i kekahi lima, me ka hamohamo   ana iho, alaila puana ae la i keia mau olelo me ka malie loa:       |      "O e Evalena kuu kaikunane, nani wale ka nui ame ke ko'i-   ko'i o ka hewa i hanaia mai ia oe, a he keu aku no hoi a ka nui   o kou hoomanawanui ana i na haawina hoehaeha i kau aku   maluna ou. Ina i loaa mua ia'u ka ike, no na kumu oiaio o   kou hoohemahema ana ia Kinia, ina aole au e hookau aku i   na ahewa ana maluna ou ; aka nae, o ka mea i hala, he make-   hewa wale no ka hoala hou ana mai, a ke hopohopo loa nei   $t£\\io ka hiki ole e loaa hou ka ikaika ia Kinia, ua lawa na   mea ana i lohe ai, i kumu e iho koke aku ai oia iloko o ka lua-   kupapau.   Ke lohe mai la no o Mr. Ka i na olelo a kona kaikuahine,   oiai nae ua hele oia a piha loa me ka maluhiluhi, aole e hiki   aia ke pane mai, aka ke moe hoololo wale la no oia, oiai hoi   ke kauka e haawi aku ana i kekahi laau, e hoihoiia mai ai ka   kaika kupono iloko o ka mea ma'i.   I ka pau ana o na mea a ke kauka i makemake ai e hana   aku no ka palekana o Mr, Ka, huli mai la oia imua o Mrs.   Pilina, a i mai la:   "Hookahi wale no hana pono ma ko kakou aoao no ka mea   ma'i, o ia ka hookuu ana aku iaia e hooluolu, me ka hoouluhua   ole aku ma kekahi ano, no ke koena aku i koe o keia la, e hoo-   noho ana au ia oe maanei no ke kiai makaala ana iaia, ina he   kulana kupilikii kekahi au e ike aku ana maluna ona alaila   e hoike koke ae i ka lohe ia'u, e loaa no au maloko o kekahi   rumi e waiho mai nei o kekahi poe pilikia."     Ua hoihoiia aku la o Kinia noloko o kekahi rumi kaawale   o ka hokele, me ka Madame Lahela hookahi wale no maloko   aole he aeia o ka poe e ae, mai ia Palika Poka, ke kane hoo-   palau a Kinia, a i ka nui ae o na malihini.     No Mrs. Valena, ua hoihoi loa aku la no o Aka i konallna-   kuahine noloko o kona rumi, a hoi aka la no hoi o Jeneta     noloko o ka rumi o Lahela Dane, aka no Palika Poka hoi,   ke holoholo wale la no oia maloko o ka holo, me ka hoolohe-   lohe ana mai i na mea e pili ana ia Kinia.   "Ma kela hoea ana aku o Mrs. Valena noloko o kona rumi,   hoomaka iho la oia e holoholo, i kau a mea o ka poloke o kona   noonoo, a o ia ka Aka o ka pane ana aku iaia :     "He mea pono ia oe e mama, e hoi noluna o kou moe, no ka   hooluolu ana, o lilo auanei kou mau ano pihoihoi, i kumu e   loohia ai oe i ka ma'i."   No kela mau olelo a kana keiki, ku iho la o Mrs. Valena iwa-   ena o ka rumi, puliki ae la kona mau lima i kahi hookahi, ala-       ila nana mai la maluna o Aka me ka pane ana mai me ka leo   haalulu:   "O e Aka, pehea la e hiki ai ia'u ke hooluolu? Aole loa e   hiki ia'u ke hiamoe, no ka mea aia oia ke waiho mai la ma ka'e   o ka luakupapau. Ua hele au a piha me na manao uluahewa   ame k aweliweli ! Auwe, ua ala mai na mea o ka wa i hala me   he mau akua lapu hoomaka'uka'u la. Ua hana hewa loa aku   anei au iaia? Ua pili anei ka hewa iaia, aole paha?"   "Auhea oe e mama, mai kona mau lehelehe ponoi mai, i     hoike mai ai oia imua ou, imua hoi o makou na hoike, a imua   6 na Lani aole loa oia i hewa!"   "Ua hoohiki mai no oia imua o'u pela no kona hewa ole ma-   mua aku o ko'u hookomo ana i ka hoopii imua o ka aha, a   ma kela la no i hooloheia ai o ka'u hoopii no kona Hewa ole   me ka uwalo ana mai imua o'u e aloha aku iaia, a o hoopakele   ae i kekahi haawina ehaeha e kau aku ana maluna ona eia   nae iloko o ko'u inaina ame ko'u huhu, ua papani ae au i ko'u   mau pepeiao, kipaku aku la iaia mai kuu alo aku, me ka ma-   liu ok aku i kana mau leo pule."   "Pehea Ia i oi loa aku ai ka paakiki ame ka uahoa o kou   naau e mama?"   "Hookahi no kumu nui e kuu keiki, o kela aloha iloko o'u no   kou makuakane, ka mea nana i hoala mai i ka inaina ame ka   manao lili iloko o'u. Mamuli o kuu ae ana aku, e lanakila na   hana maalea a kela wahine, iloko o ka aahu huna o ke diabolo;   i konoia mai ai au, e hoopau i ko'u hilinai ana maluna o kuu   kane, a hui pu iho hoi, me ke ku-e o kuu makuakane iaia, ma   ke ano ua mare wale mai no oia ia'u mamuli o ko'u waiwai,   pela iho la i hiki ole ai ia'u ke noho hoomalu maluna o ko'u   mau manao maikai."   "O e kuu mama, nani ka nui o na haawina ehaeha au i au-   amo ai iloko o keia mau makahiki, mamuli o kou mau manao   kuhihewa I"   "O e Aka, e Aka kuu keiki, ke manaoio nei Anei oe, ua ku-   hihewa au ma ka'u mau mea apau i hana aku ai?" wahi a MM.   Valena me ka leo e hoike okoa mai ana i ka ehaeha iloko o   kona puuwai.   Haalele aku la o Aka i kona wahi e noho ana, a hele mei la   me ke apo ana aku o kekahi lima, ma ka a-i o kona makua-   hine, nana pono loa aku la hoi maluna o kona man maka, a   i aku la:   "E mama, e hoike anei au ia oe, no ka'u mea i manaoio   loa ai iloko o kuu uhane, mahope mai o kela hui mua loa ana   o'u me kuu makuakane ma Wakinekona?"   "Ae, ke makemake loa nei au e lohe i kau hoakaka, ina no   ia he mea e kau mai ai ka make maluna o'u !"   "Aole loa he wahi manao iki Iloko o'u e hoehaeha aku ia oe   e mama, kuu makuahine aloha. Ala iloko o'u na manao aloha.   nou, a ua maopopo ia'u na hopena apau i kau mai no kau mau   mea i hana aku ai, aka nae iloko o kuu puuwai, ua paa loa kuu   manao, no ka pili ole o kekahi hewa i kuu makuakane, a UA   hiipoi oia i kona mau ano maikai ame kona kulana kilakila   ahiki i ka minuke hope loa. Ua hoike piha mai oia i kona   moolelo ia'u ma Wakinekona, a ma kana mau mea apau i   kamailio mai ai, ua komohia ke aloha iloko o'u nona, mahope   mai, a ina no ka hoea mai i kona hopena, ua like pu ia me   kekahi puupuu ikaika loa i ku'iia mai ia'u, mawaho ae o na   haawina hoehaeha e kau mai ant maluna o'u, ke ukali aku oe   ma ke alahele o ka make e kuu makuahine."   "Ina e manaoio aku ana kaua elike me kau mau mea e hoa-   kaka mai nei e Aka imua o'u, alaila owai ka i hana hewa loa   aku, aole iaia wale no, aka imua o na Lani maluna iho o'u   na ahewa kiekie ia, no ka hookomo ana aku i kou makuakane   Iloko o na haawina o ke kaumaha."   "Ina pela ka ike a kou lunaikehala i keia manawa, o ka'u   nonoi wale no ia oe e mama, e mihi aku oe imua ona, a e no-   noi aku i kana mau huikala ana mai."   "Pehea la e hiki ai ia'u ke nonoi aku i kana mau huikala ana   mai, no ka mea ua paa loa kana olelo hoohiki, aole oia e kala   mai ana ia'u, elike me ka loihi o kona mau Ia e ola ai ma keia   honua. O, nani ka piha o kuu uhane me ka ehaeha i keia ma-   nawa no ka'u mea i hana aku ai iaia. Ahiki mai i keia ma-   nawa ke mau nei no kuu aloha iaia ; e kupono ole ai kona hui-   kala ana mai ia'u."   "Ke paa loa nei kuu manao, aole ana e nele kona huikala     ana mai ia oe, a e lilo au, i mea kokua aku, iloko o kau mau   leo uwalo imua ona."    (Aole i pau.)              |    |