Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 22, 28 May 1925 — Page 1

Page PDF (1.60 MB)

View this newspaper issue

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau

Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii

BUKE LXIV—HELU 22 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, MEI 28, 1925 NA HELU APAU 63

LOAA NA KOA NA LAKOU I HOU IA ADAMS I KA PAHI

Ae Hookahi o na Koa Ekolu i Hopuia Oia ka

Mea Nana ka Pahi o ka Houia Ana ia

Adams i Make ai Oia Mahope Mai

E Noiiia Aku Ana ke Keena o D. L. Conkling

Loaa i ke Komite Waiwai o ka

Papa Lunakiai ka Pokole

ma Kona Keena

MAU KAUKANI DALA

KA POKOLE I IKEIA

Kaa Kela Hana Noii Pono Ma-
luna o ke Keena o ka Luna-
hooia Kulanakauhale

Ma ka noho ana o ka halawai a ka papa o na lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka auwina la o ka Poalua aku la i hala, i haawiia ae ai ke kauoha i ka Lunahooia James Bicknell, e Huli pono aku oia iloko o na buke a ka Puuku D. L. Conkling, no ka hoomaopopo ana, i ka pokole o kela keena ma kahi o na kaukani dala.

Hookahi kumu o ka haawiia ana aku o kela kauoha noii i ka Lunahooia Bicknell, mamuli no ia o ke aponoia ana o ke noi a ka Lunakiai Hollinger, a hooleia nae kana noi, no ke apono ana i kana hoike i waiho ae ai, ma ke ano he lunahoomalu no ke komite waiwai, no ke kulana o na hana i lawelaweia e na poo o kekahi mau keena oihana.

Ma ka noho hou ana mai nae a ka papa o na lunakiai, e lilo ai i hana na kela papa, oiai ua pa'iapa'i ke koho ana a na hoa o ka papa no kela noi, ma ka halawa o kela Poalua.

Ma ka hoike i hoomakaukauia e Ben Hollinger, ma ke ano he lunahoomalu no Ke komite waiwai o ka papa, e hoakaka ana ia, no ka loaa ana aku, ma ka huli ana a kela komite, i ka pokole o ka waihona dala oloko o ke keena puku, e pili aha i na bona o na Hanahou o ka apana o Iwilei.

Mamuli o kela ike i loaa mai i ke komite, ua waihoia aka ka hana huli a noii hou i na buke moohelu waiwai o ke keena puuku, iloko o ka mea nana banako o ke Teritore, a no na mahina ehiku, ke kuekaa ana o kela mea huli buke, i hoea mai ai oia, i ka hopena like, o na mea i loaa mua i ke komite, a mawaho ae o kela mau mea, ua loaa pu aku, kekahi mau paewaewa i hanaia, e hoike mai ana no ka pololei ole o ka lawelaweia ana o na hana maloko o kela keena o ka puuku.

E hoakaka ana ka hoike a ke komite waiwai ma ke ano nui, no ka pokole ana o ka Puuku Conkling, i ka huina o $6764.63, maloko o kana buke pili dala, he huina dala hoi e pono ai e hookomoia aku no ka waihona lalula, a ua hoolilo aku oia me ke kuleana ole i ka huina o $300 no ka uku ana i ka puka o $10,000 o na bona o ke sua o ka apana o Kaihi.

Mawaho ae o na mea i loaa i ke komite waiwai, no ke kulana o ke keena o ka puuku, ua hoakaka pu ae kela hoike, no kekahi mau hana pololei ole, a kupono ole î lawelaweia ma na keena e ae, e hooili ana i na ahewa ana no kela mau hana hoomaunauna, maluna o na poo o kela mau keena.

HALAWAI HE WAHINE ME KA
MAKE NO KA MA'I PUUWAI

Oiai e hele ana i ka pule ma ka halepule Kakolika mawaho ae nei o Waikiki, a ma kahi he haneri i-a ke kaawale mai ka halepule mai i hina iho ai o Mrs. W. W. Cain, ka makuahine o ka Enekinia Kalana Cain, iluna o ke alanui kauaoao, mamuli o ka loaa ana iaia o ka ma'i puuwai, a mamua o ka hoea ana mai o kekahi kauka, ua haalele e iho la ka hanu ola i kona kino.

Ma kela manawa o ka hina ana o Mrs. Cain ilalo, ua ikeia mai la oia e kekahi poe e kokoke ana ma kela wahi, a ka'ika'iia aku la noloko o kekahi hale e ku kokoke mai ana malaila, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i keleponaia aku ai ke kauka, a i kona hoea ana mai a nana i ka mea poino, i hoike ae ai oia, aole he ola i koe iloko o ke kino o kela wahine .

No na makahiki eiwa ae aei i hala, ka noho ana o Mrs. Cain ma Honolulu nei, me kana mau keiki. Ma ka la 29 o ka mahina aku nei o Aperila i hala, i piha ai iaia na makahiki he kanahiku.

KAUKAHA AKU NA KOKUA

A KE AUPUNI FEDERALA

Kau na Manaolana no ka Lako o na Home

Hoopulapula o Molokai i ka Wai Maluna

o ke Aupuni o Amerika

VITOIA E KE KIAAINA NA BILA HOOMAHUAHUA UKUHANA

Ku Mau no na Ukuhana o na Luna Oihana o

na Kalana Lehulehu Elike me ia i Keia

wa Pela ko na Lunakanawai Apana

Komo Kekahi
Mau Kiakaa i
Ka Pilikia

Waihoia ae na Kumu Hooha-
lahala i ka Oihana Makai e
Ku-e Ana ia Lakou

NUI NA POINO I LOAA

AKU I KEKAHI POE

Aole Nao he Kumu Hoohala-
hala i Waihoia ae no ka Ho-
lonui o na Kiakaa

No ka manawa mua loa, ma ka moolelo o na kaa otomobile, i ikeia ai, aole he hookahi mea i hopuia no ka hewa holonui i ke kaa otomobile ma ke Sabati aku la i hala, eia nae ho mau pilikia okoa loa na mea i ikeia ma ia la, e ili aku ai ke ko'iko'i maluna o na kiakaa i ku-e i ke kanawai.

I kulike ai me na hoohalahala i waihoia ae i ka halewai, he elua mau mea i loaa ia laua na palapu, ina na ulia kaa otomobile ma kela Sabati.

O ka mua o kela mau ulia, o ia no ka lele ana o James Kipi mailuna aku o ke kaa otomobile ana e kau ana ma ke alanui Liliha a hooku'i kona poo me ke alahao o ke kaa uwila, ma ka auwina la o kela Sabati.

I kulike ai me na hoakaka a Miss Mary Ulii, ka mea nana e hookele ana i ke kaa otomobile, e huli hoi ana oia ame kekahi poe e ae no ko lakou home mai kekahi ahaaina luau mai, a no ka huhu loa ka o James Kipi, ua wehe aku la oia i ke pani ma ka aoao o ke kaa, a lele aku la ilalo, me kona hina ana a hooku'i ke poo i ka alahao kaauwila.

Ua hoihoiia ka mea poino no ka halema'i o na poino ulia, a malaila i lapaauia mai ai kona mau palapu, a hoihoi Ioa iu aku no kona home mahope mai.

O kekahi ulia ma kela Ia, o ia no ke kioaUa ana aku o Miss Anna Sing mailuna aku o ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Ho Lam, i ka manawa i hooku'iia aku ai kela kaa otomobile, e ke kaa e hookeleia ana e Joseph Palenapa ma ke alanui Nuuanu, e kokoke ana i ke alanui Kuakini.

I kulike ai me ka hoakaka a ka Makai Peter Gomes, e hookele ana o Palenapa i kekahi kaa kalaka o ke aupuni Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, mahope pono aku o ke kaa o Ho Lam, a no ka pili loa aku o ke kaa kalaka, i hooku'iia ai ka huila hope o ke kaa o Ho Lam, a niniau aku Ia ke kaa mamua, me ka holo ana no ke alanui kauaoao.

Ma kela hooku'iia ana aku, i kiolaia ai o Miss Anna Sing mailuna aku o ke kaa noluna o ka honua, me ke kukonukonu ole nae o na poino i kau aku maluna o ke kaikamahine opio, a aole no hoi i nui na poino i loaa i na kaa a elua.

Ma kekahi manawa o kela Sabati i hoea ae ai he Kepani nona ka inoa o Hikodo Kido, i ka halewai, a waiho aku la i kana hoohalahala, no kona hoehaia ana e ke kiakaa o kekahi otomobile, ana i haawi ae ai i ka helu i na makai.

Wahi a kela Kepani, e hoao ana ka oia, e peki hope mai i kona kaa ma ke alanui Moi, i hiki ai iaia ke oili aku ma kekahi aoao, me kona holo ole aku ma kekahi wahi e hanaia ana o kela alanui e na kanaka, o ka manawa ia i kauohaia aku ai oia e ke kiakaa o kekahi kaa mahope koke aku, e hoomau oia i ka holo ana aku imua, ma kahi o ke alanui e hanaia ana e na kanaka.

Ua hoole aku la kela Kepani i ka mea i kauohaia aku iaia, no kela kumu, i lele aku ai ke kiakaa nana ke kauoha ilalo mailuna aku o kona kaa, a hoomaka aku la e ku'i i kela Kepani a ia laua ka e aumeume ana, i naha ai ke aniani pale makani omua o ke kaa.

No kekahi kumu hoi i maopopo ole, oiai he Pukiki nona ka inoa o Frank Lopez, e hele ana ma ke alanui Luso, ma ka auwina la o kela Sabati, na holo aku la he kaa otomobile, a ku iho la ma ka aoao o ke alanui, Iele aku la ke kiakaa ilalo me ke ku'i ana aku i kela Pukiki.

Ma ka hoakaka a Mr. Lopez i ka Makai Thomas Phillips, ua maopopo no iaia ka mea nana oia i hoeha aku, o Gordon Freitas kona inoa, a na maopopo no iaia ka helu o ke kaa otomobile o Freitas.

Ma ka hoakaka a Frank Lopez, ua ikaika ka kela ku'iia ana aku


	Mahope iho o ka noho hamau ana e ke keena o ka oihana makaikiu no kekahi mau la ae nei i hala oiai e huli a a noii pono ana i ke karai- ma pepehikanaka i hanaia maluna e Walter K. Adams, ma ka po o ka Poalua o ka pule aku nei i hala, i hoike okoa ae ai ka Makaikiu Kellett ma ka Poakahi iho nei, no ka loaa ana iaia, o na ike, no ka lawelaweia ana o kela karaima e kekahi poe koa ekolu no lakou na inoa o Robert W. Lane, R. Maston, ame Gilman D. Sowell. Ma keia la e waihoia aku ai ka hihia o kela poe koa ekolu imua o ke kiure kiekie e ka Hope Loio Kalana Kelley, a ia manawa e waiho pu ia aku ai aa oleloike apau e pili ana i ke karaima i lawelaweia. I kulike ai me ka hoakaka a ka Makaikiu Kellett, ua ae okoa aku o Robert W. Lane imua ona, mahope iho o kona hopuia ana me kona mau hoa, malalo o na kumu hoohuoi, no kana mahele i lawelawe ai, ma ke karaima i hopuia ai oia ame kona mau boa, me kona ae okoa ana aku imua, o ka Makaikiu Kellett, oi» po- noi no ka ona nana ka pahi i houia ai a make o Adams, a he elima ma- hina kona lawe mau ana i kela pahi me ia. Us ae pu ae keia haole koa, no kona hou ana ia Adams ame And- rade i ka pahi me ka maopopo ole nae iaia o ka nui o na poino i kau aka maluna o kela mau kanaka, a na hookahaha loa ia aku kona ma- nao, i kona lohe ana mahope mai na make o Adams. O ka eha o na haole koa o ka hopuia ana, nona ka inoa o R. L. Stevens, ua waihoia aku oia malalo o ka malu o ka oihana koa me ka lawe ole ia mai o kekahi kumu hoopii e ku-e ana iaia, koe wale no, kona malamaia aku e ka oihana koa, ahiki i kona manawa e make- makeia ai e na luna oihana o ke aupuni. Ma ka ninaninau ana a ka Ma- kaikiu Kellett i kela poe haole koa, i hoakaka pakahi ae ai lakou, i ka lakou mau mea i hana ai, me ke kakauia o ka lakou mau hoakaka apau, maluna o ka pepa, aole nae i lawe koke ia mai he kumu hoopii e ku-e ana ia lakou, ahiki i ka pau pono ana o na hana noii a ka Ma- kaikiu Kellett, no kekahi mau ike e ae mawaho o ka lakou mau hoa- kaka. Ma ka Poakahi iho nei i hookuuia mai ai o William Andrade, ka elua o na kanaka o ka houia ana i ka pahi, ma ka aoao o ke aupuni, ma ka manawa e hooloheia ai ka hihia e kela poe koa imua o ke kiure kiekie i keia la. Ka Moolelo o ke Karaima. O ka moolelo e pili ana i kela karaima pepehikanaka i lawelaweia, elike me na hoakaka i kakauia e na koa ekolu, a mai na hoike mai i ikemaka maoli i ka hanaia ana o ke karaima, penei no ia ma ke ano nui: Ma ke ahiahi o kela Poalua, ua hoea aku la kela poe koa eha no ke- kahi hale ma Kaakaukukui, me ke- kahi mau koa hou ae elua mawaho o lakou ame elua mau wahine. He poe koa wale no kela apau no ka Papu Limaikaika. Mahope o ka hala ana o kekahi manawa pokole o ka hoohala ana o kela poe koa maloko o ka hale, ua haalele iho la he koa o Pierce ka inoa me kekahi wahine mamuli o kona hoomaopopo ana e ala mai ana he pilikia mawaena o lakou koa. He manawa mahope iho, ua haa- lele pu mai la he koa okoa aku, me ka lawe pu ana he hookahi wa- hine me ia, a no ka hele ana o kela mau koa elua me na wahine, ke kamu nana i hoala aku i ka manao huhu iloko o na koa eha i koe iho. Oiai kela poe Koa eha e au ana i kahi e loaa aku ai o Pierce ia lakou ua oili mai lau he koa okoa o L. G. Bollman ka inoa, a nana i kamailio mai i kona maopopo no kahi i noho ai o Pierce, a alakai aku la i na koa eha no ka hale e hiamoe ana o Adams ame kona oha- na, a noke nui aku la i ka paluku- luku i ka puka o ka hale. Ma ka manawa a Adams, kana wahine ame Andrade i ala mai ai mai ko lakou hiamoe mai, i hoikeia nai ai i kela poe haole, aole o Pierce maloko o kela hale, me ka ho-aia ana ae o ke kukui, i wahi no lakou e ike ai, ua kuhihewa ko lakou manao ana, aia maloko e kela	hale ke koa a lakou e noke ana i ka huli. Ma kela ho-aia ana o ke kukui, a maopopo ia Bollman ame Stevens, aole i'o maloko o kela hale o Pierce, i haalele iho ai kela mau koa i kela hale, a koe na koa ekolu, me ke kauoha ana aku o Adams ia lakou e ku a hele mai kela wahi aku. No ka hoomaka ana o ka hakaka, a hookoia ai ke karaima pepehika- naka, na kaokoa loa na mea a na koa ekolu i hoakaka ae ai, mai na mea mai i hoikeia ae e na hoike i ikemaka i kela poino i kau aku maluna o Adams. I kulike ai me na ike i loaa mai i ka Makaikiu Kellett, o Andrade ka mea mua loa i houia i ka pahi, iaia i holo mai ai mawaena o Lane ame Adams, i ole ai e houia aku o Adams i ka pahi e Sowell, eia nae oia ka i moku aku i ka pahi ma kona aoao, a ma kona lima kekahi moku-pahi mahope mai. No kela moku ana i ka pahi, i holo aku ai o Andrade e kii i ke- kahi pauku laau, me ia pauku laau, i hahau aku ai oia maluna o Lane, i ka lohe ana i ko Adama kamailio ana mai iaia, ua moku oia i ka pahi mai kela koa mai. Iloko o kela manawa i pau ai ka hakaka, a haalele iho la na koa eko- lu i na kanaka elua me ko laua eha. Ua lilo kela hakaka ame ka halu- ku mawaena o na koa ekolu me na kanaka elua, i kumu e ala mai ai na kanaka e moe ana maloko o na hale e pili kokoke mai ana i ka home o Adams, iwaena o kela poe o ke ala ana mai, o ka Makai Blakie S. Yanagihara kekahi, a nana i ke- lepona mai i ka halewai no ka hoo- uua ana aku i Ike kaa makai, maho- pe aku o kela manawa i ukali mai ai oia mahope o na koa ekolu, me ke kauoha ana mai ia lakou e ku ma ke ki ana i kana pu panapana no elua manawa ma ke ano hooma- ka 'uka'u. Ua paaia kela poe haole koa eia ahiki i ka hoea ana aku o na Ma- kai Makalena ame Boyd, a kaa mai Ia kela poe koa malalo o ka malu o na makai hou. No ka elua o ka manawa, i ka- hea hou ia aku ai ka. oihana makai, a iloko o ka manawa pokole, i hoea ae ai ka Makaikiu Kellett me kona poe kanaka a hoopuniia ka hale o Adams, a ma ka huliia ana aku i loaa mai ai o Stevens ma kahi ko- koke i ka halekula o Pohukaina, a paa oia i ka hopuia, a hookahi kona laweia ana mai no ka halewai me na koa ekolu i hopu mua ia ai. O SMOOT ANA KA ILAMUKU NUI O KA LA HOOMANAO Ma ke koho a ke komite iaia ka hana o ka hoomakaukau ana no ke kai huakai ma ka la hoomanao no ka poe i hala, Mei 30, ma kahi o ka 2000 a oi aku poe e komo pu ana ma ka huakai. He eiwa mau Ahahui i manaoia e komo pu ae ana. E hoomaka ana ke kai ana o ka hua- kai mai ka pa alii aku e like me ko ka makahiki i hala a pau ma ka Ilina ma Maemae. No kahi a ka huakai e kai ai aole i maopopo i nei manawa, no ka mea aohe i hoo- holo ke komite. O ke Col. P. M. Smoot, ka aku- kana-kenerala o ke teritore ka i kohoia i ilamuku no ke kai huakai o ia la. O Samuel Wilder King ka luna- hoomalu o ka halawai e malamaia ana ma ka ilina, a ma ka manawa e kai ai o ka huakai, e like me ka mea i noonooia i nei manawa, o na koa kahiko o na kaua kahiko ke alakai ana i ka huakai a na lakou e malama ana i na hana hoomanao ma ka ilina. No ka mea e pili ana i na pua no ka hoohiwahiwa ana i na ilina i ka ahahui Outdoor Circle ia hana e like me ia a ke komite i manao ai. Na na ahahui like ole e hoolako ae ana i na himeni ma ia la ma ka ilina; he kono ka i noiia ae i na aliikoa kiekie o na mokukaua no ka haawi ana ae i kekahi mau haiolelo. E komo pu ana ma ka huakai na koa o ka pualikoa Hawaii, na koa o na mokukaua , ka pualikoa kiai lahui, na koa kahiko o ke kaua ma- waena o * ' - ^r l«i ame Sepania ame kekahi sv: ' ' on kakaikahi i koe o ka puali G. A. R.

Moses Nedham, Honolulu; Kauila Silva, Maui; Sam Fong Wai, Hono-2ia; Abraham Kaaihue, Hawaii; William K. King, Maui; William K. Kaholokula, Maui; William Keahi. Honolulu; Arthur Poopaa, Maui; Gus Nihoa, Maui; Robert Makaiwi, Maui; Moses Makaiwi, Maui; Arthur Keanini, Haui; John K. Pawn, Maui; Kamaka Kailianu, Maui; Moke Makaiwinui, Maui; William Wallace, Maui; Hattie Rodrigues, Molokai; J. L. Wahilani, Honolulu; L. Maioho, Kauai; Kenneth Auld, Ho. nolulu; Mrs. Mary K. Hanakeawe, Honolulu; Dan Nahinu, Honolulu; J. Kamakele, Honolulu; David Abraham, Maui; George Mundon, Honolulu; William K. Kaeo, Hawaii; Albert W. Horner, Honolulu; David K. Pa, Jr., Honolulu; S. Awohi Molokai; J. K. Pau, Hawaii; J. W. Cooke, Honolulu.

O keia ka puulu elua o ka waeia ana no ka hoi ana aku • noho ma na aina hoopulapula o Palaau ame Hoolehua, ua hoi mua aku nei kekahi poe, a ke noho mai la maluna o ko lakou mau aina.

E hala ana kekahi mau mahina, ma ka hooma kaukau ana o keia puulu hou ia lakou iho, mamua o k* pau loa ana aku i ka Hoi ma Molokai, a elike me ka makaukau o kela ame keia ohana pela no ka hikiwawe a lakou e haalele iho ai i ko lakou mau home, a hoi aku no ko aina e kahe ana ka waia ame ka hone.

AHEWAIA O JOSEPH KEKUMU
E KA AHA KIURE.

Mahope o ke komo ana aku iloko o ka rumi ame ka baloka ana no elua minuke na hoihoi ae Ia ka papa kiure a ka Lunakanawai Frank Andrade i kana olelo hooholo ua ahewa ia kino !a Joseph Kekumu no kona hewa i hoopiiia ae ai he wahi puupaa. O ka mea i hoopoino ia • Kekumu he kaikamahine hookama no ka nana nona na makahiki ma ka oleloia he ehiku wale no.

O Norman K. Lyman, o Hilo, a lunahoomalu hoi o ka hale o na lunamakaainana, ke kokua ma ko Kekumu aoao, a ma ka aoao o ke aupuni o ka hope loio John C. KelIey.

Na ke Kapena, Harry T. Lake, ka makaikiu o ke keena loio kulana* kauhale ame kalana i ohi mai i ka hapanui o na oleloike e pili ana i keia hihia i ahewaia iho la o Kekumu. Ma ke awakea o ka Poalua nei i kau aku ai ka Lunakanawai Andrade i ka hoopa'i maluna o Kekumu.

HOOKUUIA KE KOKUA LUNA-
LEKA MAI KA HALEPAA-
HAO MAI.

Ma ka Poakahi nei ka hoikeia ana ao no ko William C. Peterson, ke kokua lunaleka mua o Honolulu nei, hookuuia mai ka halepaahao mai o Oahu ma ka Poalima aku la i hala malalo o ka hoomalu ana. Ua hoopa'i paahaoia oia ma ka mahina o Aperila 27 1921 no eono makahiki no ka lawe ana i ka waiwai i haawiia iaia e malama, o ia na dala o ka oihana leka.

Mai Wakinekona mai ka loaa ana ae o ke kauoha ia John C. Lane, ka Makai Kiekie o ke Teritore, no ka hookuu ana ia Peterson malalo o ka hoomalu ana a ke aupuni. Na ka papa o na lunanana halepaahao ma Wakinekona i haawi mai i ka kauoha apono no ka hookuu ana ia Peterson, mamuli o na apono ana a na luna o ka halepaahao a mamuli hoi o ka palapala noi a na makaainana o Honolulu.

O ka huina nui o na dala i pokole. ma ka huliia ana o ka Peterson mau buke i ikeia ai he $27,499.69 o ke kamu hoi o kona paa ana i ka hopuia ma ka la 6 o Dekemaba. 1920. Ua hoihoiia ae ka huina o $8,846 mai ka bona mai o Peterson, a koe aku i ka hapanui o ka huina i hoikeia ae la maluna.

Mahope o kona hoopa'iia ana ma ka la 7 o Aperila, maloko o ka aha federala maanei e ka Lunakanawai Horace W. Vaughan ao eono maka-hiki ua hookuuia mai la oia malalo o ka hoomalu ana, a ina no kona noho mau maloko o ka halepaahao a piha kona manawa hoopa'i, e pau ana kona manawa hoopa'i ma ka la 31 o Augate 1927, mahope o ka laweia ana ae o kona manawa maikai a noho ai maloko o ka halepaahao.

Ma ka halawai a ke Komisina o na Home Hawaii, o ka noho ana ae ma ka Poaha aku la i hala, i hoakakaia ae ai kekahi manao, no ke komo mai o ke aupuni federala e kokua ma ka hookaawale ana ae i ka huina o ekolu miliona dala, i wahi e holopono ai na hoolala ana no ka hoolako ana aku i na aina hoo-pulapula ma Molokai me ka wai, ma keia mua aku.

O ka wai, no kela mau aina hoopulapula ma Molokai kekahi ninau nui i noonooia e na komisina no ke kahi manawa ae nei i hala, a i ka wa i hoea mai nei kekahi mau hoa o ka ahaolelo lahui, a laweia aku lakou e ike no lakou iho i na aina a kekahi mau ohana Hawaii e noho nei ma Molokai, ua loheia ko lakou mau manao apono, no ka haawiia mai o na kokua ana a ke aupuni federala, ke makemake keia teritore.

Ma ka hoakaka a R. M. Duncan, ke kakauolelo o ka papa komisina i wahi e loaa mai ai na kokua ana a ke aupuni federala, e hookomoia aku ana he bila kanawai iloko o ka ahaolelo lahui, no keia hana.

Mawaho ae o na manao hoakaka o na hoa o ka papa komisina, no na mea e pili ana i ka wai no kela mau aina hoopulapula, ua wae pu ia keia mau ohana mahope ae nei, no ka hoi ana aku e noho ma na aina o Palaau ame Hoolehua, mamuli o ke aponoia ana o ka lakou mau palapala noi:

UKU LOA KA ANDRADE KE KO
KE KARAIMA I HANAIA.

No na mea e pili ana i ke karaima pepehikanaka, i hanaia aku maluna o Walter F. Adams, ke kanaka Hawaii i houia ai i ka pahi a make ma ka po o ka Poalua a ao ae ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, he nuku loa na mea a William Andrade, ke kokoolua o Adams i pepehiia ai, i ike, elike me kana hoakaka imua o ka mea kakau meahou o ka nupepa Advertiser, maloko o ka Halema'i Moiwahine ma ka Poaha nei.

Hookahi mea i maopopo loa ia William Andrade, he poe haole elima kela poe i hoea aku ai no ka home o Adams, a na kela poe i hou o Adams i ka pahi a lilo ai i kumu nona e make ai mahope mai.

Wahi a Andrade aole e hiki iaia ke hoomaopopo, no ka hiki iaia ke hooia ae no kela poe haole, a hiki paha iaia, aia wale no a halawai ka ike a kona mau maka ia lakou, malia o hiki iaia ke olelo maopopo ae, o ua poe haole nei kela, aole paha.

No ke kipaku ana ka i kela poe haole e hele mai ka hale aku, i iho mai ai o Andrade ame Adams nolalo o ke alapii, me ke kamailio ana aku o Adams i kela poe me ka maikai, e ku lakou a hele mai kela wahi aku, me ka hoala ole i kekahi haunaele.

He elua ka o kela poe haole i maliu mai i na hoakaka a Adams, me ke koi ana mai i ko lana mau hoa, e haalele lakou i kela hale, aole nae he hele o kela poe, a o kana i ike, o ia no ka houia ana mai o kona aoao me ka pahi a pau ae la kona ike, ua kupouli kona noonoo mahope mai, a iaia i puoho ae ai, aia ka oia maloko o ka halema'i kahi i noho ai.

Ua moku o William Andrade i ka pahi ma kona aoao a he maa moku pahi ma kona mau lima, he mau moku pahi nae i kukonukonu ole; e ola koke ae ai no i ka manawa kupono.

Ma ka aoao o ka Makaikiu Kellett, ua noho hamau Ioa oia, no na mea i loaa iaia ma kana noii ana i kela hana pepehikanaka, a aole he mau kumu hoopii i waihoia ae, e ku-e ana i na kanaka eha o ka hopuia ana.

No ka hoohiwahiwa ana i na he kupapau ma keia Poaono iho, e loaa no na pua lilia ame ke koniaka ma ka makeke o ke kulanakauhale, ia Mrs. E. K. De Fries ma ka la apopo.


	Mamuli o ke kakauinoa ole ana o ke kiaaina i na Bila Helu 116 ame 145 o ka hale o na lunamakaainana, na bila hoomahuahua ukuhana no na luna oihana o na kalana ame na lunakanawai apana, e koe ana iloko o ka waihona puuku o ke teritore no keia mau makahiki elua e nee aku nei, ahiki i ka noho hou ana mai o ka ahaolelo ka huina o $79,440; ka huina i manaoia, e holo aku i na luna oihana o na kalana ame na lunakanawai apana ina nei no ka lilo o kela mau bila i kanawai. Ma ka Poaha o ka pule aku la i hala, ka manawa hope loa e kakau- inoa ai ke kiaaina a vito paha i kela mau bila, ma kahi nae o kona ka- kau ana aku i kona inoa e lilo ai ua mau bila nei i kanawai, ua hoike ae la ke kiaaina, aole oia e kakau- inoa ana, o ka hoea ana mai ia i ka make ana o kela mau bila. Maloko o ka bila e hoomahuahua ana i na ukuhana o na luna oihana o na kalana, e hoakaka ana ia, no ka hoopii hou ia ae o ka uku o ka lunahoomalu, ame na hoa o ka papa o na lunakiai o na kalana o Hawaii ame Maui, pela hoi ka uku o na hoa o ka papa lunakiai o Kauai. 0 kekahi mau luna oihana e ae o na kalana i hiki ole ke hooma- huahuaia ae ko lakou mau ukuhana, o ia na makai nui o na kalana ekolu, na kakauolelo ame na lunahooia, ame ko na hope loio kalana pela ko na puuku. Mawaho ae o keia mau luna oiha- na, ua nele pu ka loaa aku o na KE NOIIIA MAI NEI KE KUMU O KO CROSBY AI ANA I KA LAAUMAKE He mau la lehulehu aku nei i hala ka ai ana o Samuel A. Grossby i ka laau make a aia oia maloko o ka halema'i Moiwahine i noho ai me ke kulana kupilikii loa, a no ia ai ona i ka laau make ka loio kulanakauhale Wm. H. Heen e ninaninau a e noii mai nei, o ka loaa aku o ka mea nana i hana ia karaima ka pahuhopu o kana noii ana. Pehea la ka loihi o ka manawa a ka loio kulanakauhale e ninaninau aku ai. ahiki i ka loaa ana a loaa ole paha he mea maopopo ole ia, aka nae, ma kana hoakaka he ike oiaio kekahi aia me ia i nei manawa i loaa ae iaia, a e lilo ana ia ike i mea kokua i ka huli ana aku, O ia mau no ko Crossby kulana nawaliwali ma ka auwinala o ka Poalua nie me ka loli ole ae i ka maikai, ma ka hoakaka a na kahuma'i o ka halema'i he o ia mau ko Crossby kulana kupilikii mai ka manawa no ona i hohoiia aku ai i ka halema'i. Ma ka pule aku nei i hala ko ke Kapena Crossby ai hewa ana i ka Oxalic Acid me kona manao he paakai hoonaha, a no iu ai hewa ana ona i loaa ai oia i ka ma'i. Mahope iki iho o ka hora 11 a. m. o ka Poalua nei, na kipa aku kekahi o na luna aupuni o ke keena o ka loio kulanakauhale i ka halema'i no ka ninaninau ana aku i mea e loaa mai ai o kekahi hoakaka, malia, me ia hoakaka e hiki ai ke noii aku a e lilo ai hoi ia ike i kahua no ka hoopii ina nei no ka hiki e laweia ia keehinahana mahope aku. HOLOPONO KA HANA A KA PI- KO PAUIOLE MA WAILUKU E hoakaka ana kekahi meahou o ka hoounaia ana mai i Honolulu nei, mai Maui mai, ma ka Poaono aku la i hala, no ka holopono o ka aihue i lawelaweia o kekahi piko pauiole ma Wailuku, me ka nui o na dala ame na lole i lilo aku i ke kolohe, me kona paa ole i ka hopuia. Ua kau aku nae na hoohuoi ana a ka oihana makai o Maui; maluna o kekahi mea o ka haalele ana aku ia Maui, ma ka pule aku nei i hala, a holo mai no keia kulanakauhale a oi amaieiancmfwy shrd eta dorao a oiai maanei, e hakiloia ana oia e kekahi makaikiu mai Maui mai. 0 ka Hale Hoomaemae Lole Maui, e ku ana ma ke, alanui Makeke ka i komo aihue ia ma kekahi mana- wa o ka pule aku la i hala, a lilo na dala he kanakolu i ka mea aihue. Ma ka manawa a ka me aaihue i komo aku ai iloko o kela hale, •	ukuhana i hoomahuahuaia maloko o ka bila, i na hope makai nui be eiwa ma ke kalana o Hawaii, na hope makai nui eono ma Maui, ame na hope makai nui elima o Kauai. O ka uku no na lunahoomalu o na papa lunakiai o Hawaii ame Maui i manaoia, he $4800 pakahi no ka makahiki, ma kahi o ka $4200 no ka makahiki e loaa nei i keia manawa, a o ka uku hoi o na luna- kiai pakahi o ke kalana o Hawaii, e hoomahuahuaia ae mai ka $1200 o ka makahiki, a i ka $1500, a e loaa hoi i na lunakiai o Maui ame Kauai, i $1200 no ka makahiki ma kahi o ka $900 e loaa nei i keia ma- nawa. O na hoomahuahua ukuhana no na hope makai nui, i manaoia, mai ka $1200 a i ka $600 no ka makahiki; pela na luna oihana e ae. Ua kumau aku la no ka uku o na lunakanawai apana elike me ia i keia manawa, mamuli o ke kakau- inoa ole ana o ke kiaaina, i ka bila e koi ana no ka hoopii hou ia ae o ko lakou mau ukuhana. O ka uku e loaa nei i na luna oihana o na kalana me ke komo ole o ke kulanakauhale a kalana o Ho- nolulu nei, he $116,526 no ka maka- hiki, ma ka bila hoi e hoomahua- hua ana i ko lakou mau ukuhana, aia ma kahi o ka $140,640 no ka makahiki. O ka uku mua e loaa nei i na lu- nakanawai apana no ka makahiki, he $36.240, maloko o ka bila no ka hoomahuahua ana i ko lakou uku- hana he $51, 840 no ka makahiki. . HE PAAHAO A PAU KE OLA KA HOOPAI I KAUIA AKU MALUNA O KEKUMU Ma ka Poalua nei i kauia aku ai ka hoopai maluna o Joseph Ke- kumu, mahope o kona ahewaia ana e ke kiure ma ka pule aku la i hala no ka hewa ona i hoopiiia ae ai he wahi puupaa, e noho oia ma- loko o ka halepaahao ma Kalihi- kai a pau na la o kona ola ana. Ma ka oleloia o kekahi kela o na ka- raima ino loa i hanaia kohu holo- holona i paa maloko b ka buke moolelo o na aha hookolokolo ku- loko. He 47 makahiki o Kekumu i nei manawa, ina no kona ola loihi a piha na makahiki he 16 malia, o hookuuia mai no oia malalo o ka hoomalu ana, ke hoolaweia kona mau la maikai. O ka lua o na kanaka i kauia aku ka hoopai e ka Lunakanawai Andrade ma ka Poalua nei oia o Aneglo Pinero. Ua ahewaia oia e ko kiure a ka Lunakanawai And- rade ma ka Poalua nei a mahope iho o ka hoihoiia ana mai o ka olelo hooholo a ke kiure ua kauia aku ka hoopai paahao maluna ona aole e emi iho malalo o ka elima maka- hiki aole hoi e oi aku maluna o ka iwakalua. O ke kokua loio kula- nakauhale Kelly ma ka aoao hoopii, a o Norman K. Lyman ma ka aoao o ka mea hoopiiia, mamuli o ka haawi ana aku o ka aha nana e lawelawe i ka hihia ma ka aoao o ka mea i hoopiiia. Oia no ko Kekumu loio. hamama ana no ka puka o ka pahu- hao i hookomoia ai na dala, o kela ke kumu maalahi loa o ka aihueia ana o kela mau dala ae la. Oiai hoi kekahi Kepani . e auau ana ma Wailuku, i lilo ai hookahi haneri dala mailoko aku o kona lole- wawae, me ka lawe pu ia ana o ka lolewawae e ka piko paniole. Ma ka manawa e anau ana o kela Kepani, ua kau; oia i kona lolewa- wae mawaho o ka rumi auau. He uwaki gula, nona ka waiwaiio o $85, ka i lilo i ka aihueia mai ia Jim Ah Hoy aku o ka haleaina Perfection. Maloko no o ke keena hoonanea kahi i waiho ai o kela uwaki gula, pela no i holopono loa ai ka lalau ana aku o na lima o ka mea kolohe. Maloko hoi o ka home o Kauka L. C. Smith, i komo ae ai ka mea aihue, a Iawe aku Ia he elua mau paalole, me hookahi pine omou, o ka hui ma-lu. O ka mea nana i lawelawe i kela hana aihue, ma ka manaoio o ke poo o ka oihana makai o Maui, na kekahi paahao kahiko ia, o ka hoo- kuuia ana mailoko aku o ka hale- paahao ma Honolulu neu

ona me kona hina ana ilalo a moka
kona man lehelehe.

He hoohalahala kekahi i waihoia ae i ka oihana makai, no ka hoo-kele ana o Dick Clark, i kona kaa otomobile, me ka wawahi ana i ka laina o kekahi huakai hoolewa ma ke alanui Beritania.