Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 27, 2 July 1925 — Page 4

Page PDF (1.66 MB)

EHA NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, IULAI 2, 1925
He Moolelo Hooniua Puuwai NO KA UI NOMEA
GELADIOLA
Ka Ipo Aloha a na Mea Aloha Elua
Ia Kauka Lolena Gerina i hiki mai ai mahope iho a ike ia
Felorika e waiho ana maluna o ke pakaukau, ua like loa koha
hookahahaia me ko ko Toma, eia nae, iaia i hooholo iho ai
i kona lima ma kalu o ka puuwai o Felorika, oia mau no ka
mehana me ka nawe malie loa o ke pana ana a hooho ae la:
"O, ke ola nei no hoi ha oia!" wahi ana. "E pono kaua e
hana i kekahi mea e hoopakeleia ae ai kona ola!"
Ua makemake ke Kauka Gerina e hoihoi ia Felorika i ka
halema'i, no Toma iho nae ua hoole paakiki loa oia a ua hoi
aku la i kona kaikuaana e lapaau ponoi no oia.
Ua ike iho la o Toma iaia iho ia manawa aia oia ma ke
kulana hoao ikaika Ioa mai iaia, a ninau iho la oia iaia iho,
heaha ana la kana mea e hana aku ana. Hookahi mea wale
no i hiki iaia ke hana, oia hoi e hoihoi aku i ke kaika-
mahine i kona hale aina ponoi, waiho aku iaia malalo o ka
malama maikai ana mai a ka lede nona ia haleaina, ina no
kona ae maikai mai, no ia manawa wale no ahiki i ka loaa
ana he manawa kupono iaia e hoonee aku ai i kekahi wahi
okoa.
O kahi i laki loa ai keia manao ana ona aohe mamao loa o
ia haleaina mailaila aku, he kuea wale no. He hana maalahi
ole no nana ka lawe ana aku i ke kaikamahine ia hale oiai
nae aohe no hoi he mamao loa, wahi aha b ka olelo ana iaia
iho; a no ka mea ina no kona halawai aku nei me kekahi ma-
kai ma ke alanui ehia ka hoi mea aloha oia no koiia paa mai
i ka hopuia a paa aku oia i ka halepaahao.
O kahi hoi i pilikia loa ai keia manao aria e hoolala ana, i
ka manawa iho la ka hoi elike me keia ka makamake loa ia
o kekahi kaalio, o ia iho la nae hoi ka manawa nele loa aohe
ikeia aku ma kekahi wahi ; aka nae, aohe ia o kona hale e noho
mau iho ai oia malaila.
Me keia manao paa iloko ona o kona hoopai ae la lio ia ia
Felorika a hoomaka aku la ka Iawe aha iaia no ka haleaina
o ka lede, a iaia i hookani aku ai i ka bele ma ka puka 6 ka
hale, ua hoopuiwa ia âk'u ia lede no keia bele kani kamahao
o ka wanaao, o ka oi aku o kona hoopuiwaia a i ka hele ana
mai ona e wehe i ka puka a ike mai la ia Toma e hii aku ana
i kekahi kaikamahine iloko o kona mau lima.
"Auwe, o oe ka keia e Mr. Gerina, ua kuhi mai nei au he
poe aihue la o ka po!" wahi ana. "Kuhi aku nei au ua hala
la oe i Wakinekona he hora a oi aku nei i hala, eia no ka oe.
Heaha keia puolo nui kaumaha au e hii mai hei? O he kai-
kamahine, pela ka maopopo loa ia'u elike me ia a'u e ola aku
nei! Heaha keia pilikia nui ona, e Mr. Gerina, a owai koiia
inoa?"
"E hoomanawanui iki iho hoi oe a kuu iho ka nae, ua hele
a'u a nae iki e ku aku la me keia ukana kaumaha a'u i halihali
mai la. Hoi aku kaua iloko a loaa ia'u ka manawa kupono
ea, hoakaka aku au ia oe i na mea e ae e pili aha no keia ukana
a koe aku no kekahi," i pane aku ai o Toma.
Ua maikai keia pane a Toma i ka manao o ka lede, ike io
iho la no oia ua naenae io no o Toma no ia halihali ana mai,
a o ko laua komo aku la noia iloko 6 ka rumi a waiho iho la
ia Feloika ma kahi kupono.
Ia Toma e halihali mai ana i kana puolo kaumaha ma ke ala
a ma ke alahele hoi e hiki ae ai i ka haleaina, ulu ae la kekahi
manao iloko ona he hana maikai ole a e lilo ai palia i mea no
Felorika e nemaia ai a i ole e hoohenehene ia ai ka huai ana ae
imua o ka lede i na mea apau i hanaia no ke kaikamahine imua
o ka wahine i malihini ia Felorika.
He oi aku ka pono na Felorika ponoi no e hoike ae i kona
moolelo imua o ka lede, ke manao oia e hana pela, i kona ma-
nawa e hoi mai ai na noonoo maikai me ia, no ka mea oia no
ka mea i ike nona iho, i na mea apau i hanaia mai maluna ona,
a o ke kumu hoi i halawai ai oia me keia pilikia.
"Loaa aku oia ia'u maloko o kekahi hale he mau kuea ka-
kaikahi makai aku nei, e waiho aiia nie ka pouli o kona noo-
noo. Ua hoopuiwaia au i ko'u manawa i ike iho ai iaia, a ua
haawi ae au i ka hoomaikai i ke Akua lio kona alakai ana aku
ia'u a halawai me ia a haawi aku la i ka'u kokua iaia. I kuu
noonoo ana oiai oia e waiho aha aohe wahi kupono e ae a'u
e Iawe aku ai iaia o keia hale wale no, no ia manao i hoihoi
mai la au iaia ianei malalo o kau malama ana, ina nae hoi e
ae oluolu mai ana oe e malama iaia."
Nana mai la ka lede iaia me ka haka pono loa o kona mau
maka, a he mea kahaha paha ia ia Miss Rika, o ka inoa ia, o
ka Lede a haku hoi o ia haleaina.
"He manaoio nui ko'u iloko o na mea a pau au i kamailio
mai la e Mr. Gerina, a ke makemake nei au e ninau aku ia oe
i kekahi ninau. He kaikamahine anei oia e hiki ai la oe ke ike
iho he palekana kou home a i ole ka home paha o kou makua-
hine ame kou kaikuahine? He wahine hookahi wale iho no
au aohe a'u kane, ua maopopo ia oe ia mea, a no ia kumu he
mea pono ia'u e makaala loa no keia mea i ole e lilo i mea
hoopilikia mai ia'u mahope aku," wahi a Miss Rika o ka pane
ana mai.
"No ia ninau au ea, ke hoike aku nei au he hoaloha maikai
loa keia kaikamahine no kuu makuahine a pela no me kuu
kaikuahine. Ua haawi aku nei au i ko'u mahalo kiekie maluna
o ia nei, elike me ka mahalo o kuu makuahine ame kuu kai-
kuahine, a o oe pu ana no kekahi, ke loihi iho kona noho pu
ana me oe," i pane aku ai o Toma.
No keia mau hoakaka aku la a Toma me ke kuio, ua hoo-
kaawaleia aku la na manao kanalua a pau mai ka lede aku,
alaila alawa iho la oia e nana pono i ka helehelena o ke kaika-
mahine e mau ana no kona waiho oni ole.
"Ina o ia ka mea oiaio elike me ia au i hoakaka mai la e
hoao ana au e hana i ka mea maikai loa nona," i pane ma
ai ka lede, a mai makau iki oe nona, e Mr. Gerina. "E holo
aku ana anei oe no Wakinekona ma keia kaaahi aku?" wahi
hou ana o ka ninau ana mai.
"Pela ka paa o kuu manao," i pane aku ai o Toma, me fea leo
e hoike aku ana i ka lede ua luuluu kona naau i ke kaumaha
"Aohe mea e ae a'u e hana aku ai, o ka hooko wale aku no
ia manao, no ka mea, ua koiia mai au e hana pela me ka hoo-
panee hou ole aku. E hoi mai ana no au iloko paha o na pule
elua a i ole oi iki aku paha, ke pau ka'u haua.
"E hookau aku ana au i kekahi hana kokua maluna iho ou
ina e ae ana oe i keia lede opio e noho mau iho me oe ahiki
i kuu hoi ana mai. E ike iho ana au he hana maikai a kokua
nui loa ia au nona ma ko'u aoao e aio nui ai i kou ahonui a
no ia hana all e noi aku nei ia oe e oluolu oe e malama mau
iho iaia maanei me oe ahiki i kuu hoi ana mai."
Iaia i ku ae ai a huli aku la e hele no ka haalele ana iho i ka
rumi, nana mai la ka lede mahope ona no kekahi manawa loihi
me na maka hoohuoi, a huli ae Ia e nana i ke kino o ke kaika-
mahine e moe ana iluna o ka punee me ke kahaha hui iloko
ona, a he manawa mahope iho lohe aku la oia i ke panipuka
owaho loa i ke paniia ana aku a paa a pau aku la kona lohe
ana i kekahi halulu wawae.
O ka hana a ka lede mahope iho o ia no kona haawi ana
iho i koiia noonoo maluna o ke kino o ke kaikamahine e waiho
oni ole ana, alaila, hoala aku la oia i kana mau kauwa, a i ko
lakou hiki ana mai, kauoha aku la e laweia aku o Felorika ma-
loko o kekahi rumi uuku maemae e pili kokoke mai ana i ka
rumi moe ona.
"E kahea ae anei makou i kekahi kauka e holo mai ianei e
ka lede, no ka nana ana iho iaia nei?" i ninau mai ai kekahi
o na kauwa, he kaikamahine, me ka helehelena makau ma
kona mau maka no ka lena o ka ili o ka mea e moe ana me
ka oni ole maluna o ka uluna.
"Heaha la kona ma'i? He maule wale no anei? Aole, he
kumu e ae no paha. A ina he maule wale no oia anei ke kumu
e kahea aku ai i kekahi kauka? He kanalima o'u makahiki i
nei manawa, eia nae, aole au i kahea iki i kekahi kauka e hele
mai e lapaau ia'u. Ua ike no au i ka mea kupono e hana ai
no'u iho.
"E kii aku i wai wela me ona mau kawele, a e ike ana no
kakou e hoi hou mai ana no ke ano maikai o nei lede opio me
ia maloko o kekahi manawa."
Ua hooko koke ia aka la kana kauoha, a he mea oiaio, ma-
hope o ka hoopuluia ana o ke kawele i ka wai wela a hoopiliia
iho la maluna o ke kino ame ka helehelena o ke kaikamahine,
ua hauoli loa na kauwa i ka ike ana iho i ka hoi hou ana mai o
ke ola maikai me ka malie i ke kaikamahine, a hoomaka ae la
na lehelehe o ke kaikamahine e onioni, a puka pu mai la me
kekahi mau huaolelo mai ka waha mai o ke kaikamahine i
hopohopoia mamua aku e make ana oia.
Heaha la na huaolelo i hoopukaia ae la e Felorika aohe mea
hiki ke hoomaopopoia iho, a no ia lohe pono ole ia iho, kulou
Ioa iho la o Miss Rika a kokoke loa i ka waha o Felorika,
a i ko Felorika hoopuka hou ana ae i kekahi mau huaolelo
akahi no a lohe pono ia iho a eia na olelo i loheia iho ai:
"Ua kela aku kuu aloha ia Toma Gerina mamua o ko'u ola
ponoi iho. O ia wale no ko'u puuhonua a ke ola oia ua, lilo
na mea apau ma kela ao i mea ole ia'u."
Ia lohe pono ana iho ia a Miss Rika i keia mau huaolelo ua
pii ae la kona huhu kumu ole ia manawa, a i wale iho la no
iloko ona. "Alaila ua kamailio mai ka o Mr. Gerina ia'u i ka
mea oiaio ole, i mai hoi he hoaloha wale no nona, eia nae ma
keia mau huaolelo a'u o ka lohe aha iho la i nei kaikamahine,
eia ka he ipo oia na i nei, he ipo nei kaikamahine nana, a ua
hoao oia e huna mai i ka mea oiaio ia'u.
"Ua kuhihewa au he kanaka oiaio oia ma kana mau mea e
kamailio ai, aka ke ike nei nae au aole no i oi ae kona maikai
mamua o ke koena aku o na kanaka.''
Ua lilo na huaolelo i puka ae mai na lehelehe ae o Felorika
me kona noonoo ole a i hoopukaia ae ai me ka maopopo ole
me he mau huaolelo ahi la i kuniia mai i ka naau ka lede:
"Pehea la i aa ai kela kanaka opio e hoihoi mai i keia kaika-
mahine ia nei a na'u e malama aku iaia?" wahi a ka wahine i
namunamu iho ai iaia iho. Iloko o na hora loloa mahope iho
e kaapa wale ana no o Felorika a e lohe mau ia ana no hoi kona
kahea ana ae no Toma.
Mamua o ka puka ana mai o ka malamala o ka la ua hoo-
holo mua o Miss Rika i kona manao no kana mea e hana aku
ai. I ka manawa e hoomaka mai ana na kanaka o ke kulana-
kauhale e holoholo, kau ae la oia i kona papale, aahu iho la
i ke koloka a kaha aku la hele no kahi o ka halekaa oto kokoke
loa mai i kona hale a i kona kau ana ae holo mai, la no ka hale
a kahea mai la i na kauwa e hapai ia Felorika a hookau iluna
o ke kaa. Me ka leo hawanawana a wikiwiki ka lede i kauoha
aku ai i ke kalaiwa, a hoomaka aku la ke kaa e holo me ka ma-
ma loa i kai me ia mau no o ka ike a hoomaopopo ole ae o Fe-
lorika i kekahi mea e hana ia iho ana maluna ona.
"Na Mr. Gerina ia e huli mai iaia ina e hiki ana, aole e loaa
aku ana kekahi kokua iaia mai a'u aku," wahi ana i namunamu
iho ai.
Iloko o ia manawa like aia o Toma Gerina ke laweia la o ke
kaaahi no Wakinekona, me ka manaolana hauoli mau iloko ona
e malama maikai la ana la o Felorika e ka wahine ahiki i kona
huli hoi ana mai, eia ka he wahi okoa ia e laweia nei o Felo-
rika.
Ua Hooponopono oia i kana hana o ka holo ana i Wakine-
kona ahiki i ka holopono ana maloko na la elua o kona hiki
ana aku, aole hoi iloko o elua pule elike me kana i koho wale
ai, a no ka pau koke ana ua hoi koke mai la oia i Nu Ioka.
Ua hoea mai la oia i ka pahuhopu i ka manawa hope a ua
manao wale no oia iaia e hele mai ai i ka haleaina o ka Lede
Rika e loaa mai ana o Felorika iaia e noho ana ma ka puka
aniani a e nana aku ana iwaho, a e ohaoha aku ana iaia ke ike
aku,
Ia hiki ana mai ana i ka hale a pii mai la ma ke alanuipii
aole oia i hoomaopopo mai i ke ano hoomamao o ke kauwa i
hele aku ai e pane i kana bele o ke kahea ana mai, aohe ona
ano ohaoha aku iaia, aohe nae ona haohao iho no ia ano o
ke kauwa ia manawa.
Ma kela hele ana mai ana me ka awiwi aneane loa oia e
hooku'i mai me kekahi mau pahulole e ku ana ma ke poo o ke
alanui haiki Ua hookahahaia iho la oia ia manawa i kona ike
ana iho nana ponoi no ka ia mau pahulole a hooho ae Ia:
"Kupanaha, nawai la keia mau pahulole i lawe mai nei ia-
nei?" wahi ana ia Kamika.
"No keia mau pahulole anei kau i ninau mai la ia'u? E ka-
kali ana hoi laua ia oe o kou kii mai a lawe aku ia mau mea
i kahi e," wahi a ka Kamika pane.
"Ua makemake o Miss Rika ia oe e komo aku iloko o ka
rumi hookipa no kona hoike ana mai ia oe i kekahi mea, heaha
la ia mea aohe maopopo ia'u, oia no no ka i ike."
Iaia i komo aku ai i ka rumi hookipa, ku mai la ka lede a
hookipa aku la iaia me ka hopu pu ana mai i kona lima, a
ninau mai la: "Pehea oe?" Haule iho la ka lima o ke kanaka
opio ma kona aoao mahope o ko laua lululima ana, a nana pono
aku la i ka helehelena o Miss Rika.
Aia iloko o ke kanaka ke ninau la oia he nuhou kaumaha
anei kekahi ana e hoike mai ana ia'u? Ua oi loa ae anei ko
Felorika ma'i e hele aku ai a kahi ona e pilikia ai? Alaila noho
ilio la o Toma iluna o ka noho e ku kokoke mai ana iaia a huli
aku la nana pono i ka lede,
O ka lede ka mea mua o laua i kamailio ae i ka i ana mai :
"Ua kauolia aku nei au i ke kauwa e noi aku ia pe e komo
mai iloko nei i mea e hiki ai ia'u ke hoakaka piha aku ia oe i
na mea apau a e lohe ole mai ai hoi kekahi mea. He wahine
liilii loa au o ka'u mau olelo, aohe like me kekahi poe ka haa-
nui wale aku no, a aohe no hou o'u maa i ke kikoho wale aku
i ka manawa a kekahi e kamailio ana no kekahi mea.
"Ua hui ka'u mau mea i noonoo ai nou, o ia hoi ma ke ano
he kanaka oe i noho mau maanei mamua me ka uku pololei
mau i kou hoolimalima, eia nae, mamuli o ke ko ana a ke au
o ka manawa ua kaawale aku la oe mai a'u aku."
"Heaha kou manaoio maoli ma ia olelo ana mai la au, e
Miss Rika?" i ninau aku ai o Toma, "he mau olelo nanenane
kali la i ka'u nana aku a ke loaa ole nei ia'u ka manaoio ame
ka hoomaopopo ana i kau olelo."
"O, ua maopopo no ia oe ko'u manao me ka hoakaka ole
aku i na mea apau, aka, oiai oe aole i maopopo, elike me kau
i olelo mai la, aohe alahele e ae o ka hoakaka wale aku no ia
oe me na huaolelo moakaka loa ma ka olelo Enelani e lilo
ai paha i mea hoohikilele aku i kou noonoo, he mea hoohikilele
hoi au i ike ole ai mamua iloko o na la apau o kou ola ana,"
wahi a ka lede.
Ke. nana pono Ia o Toma i ka wahine me ke pahaohao nui
iloko ona no ka ka wahine mea e kamailio mai ana. Heaha
la ia mea, ana e kamailio mai ana? He pili anei ia Felorika?"
wahi ana i ninau iho ai iaia iho.
"Ke manao nei au i hele mai la paha oe e ninau ma ka mea
e pili ana i ke kaikamahine au i waiho mai ai ianei, ea? Aka,
oiai hoi aohe ou ui mai nona i ka'u nana aku, e aho na'u e
hoakaka aku nona ia oe. Aohe oia maloko o keia hale i keia
manawa; ua nee aku oia no kekahi wahi okoa," wahi, o ka
pahe a Miss Rika.
"Aole oia maanei?" i hooho ae ai o Toma me kona kahaha
nui. "Aohe o'u ike maopopo aku. la la i kou manao, e Miss
Rika; Wahi no au ua waihoia oia mai ianei malalo o kau ma-
lama ana, a ke olelo inai nei nae hoi oe ua nee aku oia no ke-
kahi wahi okoa. Ua makemake ole anei oia i ka noho maanei?
A, iha ua nee oia malalo o ka wai kauoha?" alaila oi pono aku
la oia imua i lohe pono aku i na olelo a pau mai ka wahine
mai.
"Aohe mea i hele mai e kii iaia, aohe no hoi mamuli o kona
makemake ole, aka mamuli no o ko'u makemake ponoi. O ke
kumu, aole oe i hoike mai i ka moolelo oiaio e pili ana no
kela kaikamahine; i ko manawa i hoihoi mai ai iaia ianei aole
oe i hoike mai ia'u i na mea apau a no ia kumu au i haawi
aku au i wahi noho nona maanei. Mahope mai ua loaa ia'u
ka ike eia ka o oe no kana ipo aloha, aole hoi ke kanaka mali-
hini au J alapahi mai ai."
"Ina o kau koho ia alaila ua kuhihewa loa oe, aole au he ipo
aloha nana oiai nae o na Lani ka i ike e hauoli loa ana au ina
e loaa ana ia haawina pomaikai ia'u. Aka, i hai aku au ia oe
i ka oiaio a pau aole au i upu iki e lilo oia i wahine na'u. Ma
ka inoa o ke Akua Mana Loa ke ninau aku nei au ia be, e
Miss Rika, aia ihea kela kaikamahine? auhea oia? Aole pono
au e hoopau manawa wale no maanei me ka hele ole aku e
huli iaia," i pane aku ai o Toma me na olelo kuio:
"No ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio ea, e nui ana kau
hana ma ka hele ana aku e huli iaia," wahi a ka lede. "Aohe
au i noonoo nui no kona wahi e hele aku ai a noho, o kona
kaawale koke aku no ka'u mea i makemake ai a «a kaawale io
aku; ua hauoli loa au i koha kaawale ana aku mai keia hale
aku," wahi a ka wahine makona.
"O kou manaoio maoli no anei ia e hoike mai nei ia'u na'u
ponoi no i imi i ke kumu nona e kaawale aku ai mai keia hale
aku iloko o ka ino e haluku aha ina kela po? Ea, ina pela
he keu aku oe a ka wahine i hele i ka uhane aloha."
"Ae, ola ka mea oiaio," wahi a ka wahine," eia nae, aole
oia i haalele mai i keia hale i kela po, ma kekahi kakahiaka
nui ae kona hele aha aku. Ma ka mea e pili ana i ka meahuna
a kela kaikamahine ua loaa ia'u ka ike o oe no ka kana ipo
aloha, a i loaa ia'u ia ike oiai au e noho ana ma kona aoao ina
ka hapa o kela po a hoolohe iho la i kona uwe ae nou me ke
kahea ana i kou inoa no na manawa lehulehu, me ka noke
mau ana i ka uwe nou, a ma ka'u hoolohe iho aohe ana mea
aloha e ae ma keia ao holookoa o oe wale no, a o kou aloha ua
oi aku ia iaia mamua o ka honua ame ka lani ame Ua ihea
nani e ae a pau ma keia ao akea."
"No kuu kaikuaana aku la paha kana mea o ka noke ana i
ke kahea," i pane aku ai o Toma me kena piha ukiuki loa ia
manawa,
"Mai hoao oe e hele aku a mamao loa no ,ka hoopunipuni
ana mai ia'u. E manaoio mai oe i keia a'u e hoike aku nei ia
oe ma o aku o na manao kanalua a pau. I ka manawa no i
loaa ao ai ka pohala ame ka hoi mai o ka noonoo maikai o ke
kaikamahine me ia, mamuli o ka ikaika o ka laau i haawiia aku
ai iaia ua loaa ia'u ka ike maopopo mai kona mau lehelehe
ponoi ae o oe no kana ipo aloha. I kinohi o kuu ninau ana
iho ua hoole ae oia; aka i kuu manawa i hoike iho ai iaia i
kana mau mea apau o ke kamailio ana ae iloko o kolia manawa
o hewahewa o ka noonoo, ua hoomaka koke oia e uwe. Pehea
iho la keia la i kau naha mai?" wahi a ka wahine.
"Ua pane ae oia mahope iho, he mea oiaio kona aloha ia oe,"
wahi a ka wahine, 'Ua aloha au ia Toma Gerina, he aloha a'u i
ike ole ai i kekahi mea ola ma keia ili honua mamua, a i ole
manao aku paha pela, no kona kaikuaana aohe o'u aloha iaia.
Aka he mea waiwai ole ka lia wale ana aku no nona, no ka mea
aole oia e mare mai ana ia'u.
"Me kela mau olelo ana o ke kamailio maopopo ana mai
ia'u ua pii ae la ko'u maina a hoomaka aku la e kamailio iaia i
kekahi mau olelo awahua e hiki ole ai iaia ke hoopoina iloko
o na la apau o kona ola ana.
"Ua kamailio aku au iaia me na huaolelo Enelani maopopo
loa aohe o'u makemake i kekahi kaikamahine a wahine paha
o ano malalo o na kaupaku o ko'u hale, a i kona manawa
e maikai iki ae ai ahiki iaia ke hele nona iho, e ku aku oia a
hele, lawe i kona mau pono aahu a pau, a hele kuewa aku
maluna o ke alanui akea o keia kulanakauhale.
"Ua hina hou aku la oia iluna o kona uluna me ka maule,
aka nae aohe o'u nana aku ia maule ana ona, no ka mea ua
puka ka'u olelo a e hooko aku aua au, a ma ke kakahiaka nui
ae ki ae la oia a hele aku la, a no ia wahi ana o ka hele ana
aku o ke Akua wale no ka mea i ike."
"E keu oe a ka wahine awahua a makona i kana mai, e aho
ka p* iaku wili palaoa e nakii ia ma kou a-i a kiola aku ia oe
iloko o ka muliwai," wahi a Toma i pane aku ai. Iloko o kona
mau la a pau o ke ola ana, aohe manawa e ae ana i hiki ke
hoonanao ae i noho alii iho ai ka inaina, ka manao ino ame
ka hi iu maluna ona elike me ia i nei manawa.
O kona ku koke ae la no ia iluna, huli aku la ke alo i kahi
e o le kua i ka wahine lokoino a me kekahi huaolelo, kaha
aku la hele me ka piha i ka inaina a haalele koke mai la i ka
haleaina a ka wahine me ka awiwi loa.
Iaia i oili loa aku ai iwaho, ke ano no hoi o ka Ia o ka hooilo
ke pa iho aohe ikaika loa o ka wela, a he huihui no hoi ke
aheahe makani e pa mai ana maluna o na alanui o ke apau.
"Ihea la o Felorika i kuewa aku ai me he wahi opala kiola
wale la ka hoi ka hoomaopopo ole ia?" wahi a Toma i ninau
iho ai, me ka haloiloi iho la o na waimaka ma kona mau lihi-
lihi maka. "Ina paha hoi he uhane aloha kekahi a ke Akua
i hookomo ai iloko o kela wahine, ina la ua kakali hoi oia ahiki
hou mai au alaila na maua la hoi ia e hooponopono, aole nae,
mamuli wale no o na olelo ohewahewa a Felorika ulu ae la
ka huhu i kela wahine, a o ke kipaku aku la no ka ia. Ihea la
la au e huli aku ai ia Felorika maloko o keia ao akea?"
Ke iho la oia i kai maluna o ke alanui me ka pono ole o ka
noonoo e hana la iloko ona, Ke mau la no ke oeoe O na hua-
olelo awahia a Miss Rika ma ka pahu kani o kona mau pepeiao ;
Ua aloha o Felorika iaia he aloha i hiki ole ke haawiia ia Lo-
lena Gerina kona kaikuaana. I kana noonoo iho me he mea
o ka hauoli no kela noonoo e lilo o Felorika na kona kaikuaana
ua lilo i mea hoopouliuli loa i kona noonoo. 'Ua aloha o Fe-
lorika iaia! Kupanaha. Pehea la i aloha mai ai oia ia'u?
0 ka hele ana aku e huli ia Felorika maloko o kela kulana-
kauhale nui a ka launa ole he hana manaolana ole ia. E haawi
anei oia ia hana i kekahi makaikiu?
Oiai no oia e nalu nui ana oo keia mea iloko o kona noonoo
hoea mai ana mamua ona kekahi kanaka ana i kamaaina ai
mamua. I ka ike ana mai iaia, hoopa ae la kona lima i ke kihi
o kona papale, a mai kaha loa aku no paha oia e hele o ke ka-
hea koke ana aku nae aToma, huli hou mai la oia ihope.
"I kahea aku la au ia oe no kekahi kumuhana hoi a u o ka
nalu nui aha iho nei a'u e makemake nei nau hoi e hana aku,
oia hoi, ina nae aohe au hana e ae e hoolilo nui ia aku ai kou
manawa ame kou noonoo, e Kalaka, a i keia hana wale no a'u
e haawi aku ana ia oe; e hoolele pau ai i kou noonoo."
"Ke manao nei au e hiki ana no ia'u ke haiia i kau hana,
ina nae e hoakaka mai ana oe a ike aku au, no ka mea, ina
he hana nui a koikoi loa aneane hiki ole paha ia'u ke hooko
aku i kou makemake. Eia nae, aohe o'u kanalua iki no ka
hiki ia'u ke kokua aku ia oe ahiki i ka hookoia ana aku o kou
makemake. Ahiki mai i nei manawa, i hai aku au ia oe, aohe
au i ike ia mea he hoka iloko o na manawa a pau a'u o ka
lawelawe ana i kekahi mau hana koikoi mamua aku nei, ua
holopono wale no ka'u mau hana apau i laweIawe ai, a pela no
au e manaoio nei e holopono ana no kau hana."
"Ina hoi ha pela e iho hou aku kaua i kai i kahi o ka'u
keenahana, a malaila kaua e kamailio ai i na mea apau, a oiai
no kaua e iho ana, e hoakaka aku no hoi au ia oe i kekahi mea."
Ma kekahi alanui hele mau ole ia laua o ka u haele ana aku,
a ma ka manawa a laua i hoea aku ai i ka pahuhopu aneane e
pau loa ka Toma moolelo i ka hoikeia aku. Aohe mea hoo-
kahi a Toma i huna iho ai ua pau loa i ka hoikeia aku i kona
kokoolua,
"Malia maloko o ekolu la a i ole ia hookahi paha pule alaila
o ia loaa aku ; e manaio mai oe i ka'u ma ka pau ana o kela
manawa e loaa aku ana ia'u kahi o kela lede opio e noho nei.
a e loaa mai ana ia oe na ike a pau au i makemake ai e ike,"
i pane mai ai o Kalaka.
"Ke manaoio nei no au pela," i pane aku ai o Toma. "Mai
waiho oe i kekahi mea ine ka hana ole ia ahiki i ka loaa ana
o kela kaikamahine, a e loaa koke hoi oia e pono ai, oia ko'u
makemake.
Hopu aku la o Toma i ki lima o ka makaikiu a lulu iho la ;
ua piha loa kona puuwai me ke aloha ia manawa e hiki ole ae
ai iaia ke hoopuka i wahi huaolelo hookahi, a ia pau ana kaa-
wale ae la laua.
Hele mua aku la ka Makaikiu Kalaka i kekahi haleaina no
ka hoopiiia ana i kona opu mamua o ka hookolo ana aku ma-
hope o Felorika. I ka pau ana o kana ai ana komo mai ana
kekahi noho ma kekahi aoao mai o ke pakaukau a hoho iho Ia.
"Ihea la hoi au i ike mua ai i kela kanaka? He helehelena
kona i kamaaina mua ia'u. A, akahi ka hoi au a hoomanao ae
la, iloko ka o kekahi hale piliwaiwai ma kekahi hapa mauka
loa o ke kulanakauhale nei ma kekahi po o ka pule i hala aku la.
He kanaka piliwaiwai uhauha noonoo ole. Maloko o umi mi-
nute wale no o ka lilo no la o ke kaukani data. Me he mea Ia
he kanaka malihini oia ma Nu Ioka nei. Aole hiki ia'u ke hoo-
manao i ko'u wahi i ike ai mamua iaia ma keia mau wahi o ke
kulanakauhale." O ka Haku Pelekane keia o Kalaweina nona
ka wawae i eha ai ma ka manawa a laua e hoao ana e kiki pu
me Toma maloko o ka ululaau, au no e hoomanao la, e ka ma-
kamaka heluhelu.
Oiai no oia e nalu nui ana iloko ona, komo mai ana kekahi
mau wahine elua a hele ae la a noho ma kekahi aoao mai o
ke pakaukau ma o mai ona. He makuahine a he kaikamahine
laua, pela i kana nana aku, mamuli o kona ike aku i ko laua
mau helehelena i aneane loa e kulike ko kekahi me ko kekahi.
Mahope o ko laua u noho ana iho me ka oluolu maluna o
ko laua mau noho alaila hoomaka iho la laua e nana i ka pa-
painoa o ka poe i hele mua mai e ai maloko a o ia haleaina ma
ia hora o ka Ia.
Aohe i liuliu ia nana ana iho a laua, hikilele ae la ke kaika-
mahine, a hopu aku la i ka lima o ka makuahine, a hawana-
wana aku la:
"E mama, e nana aku paha oe la aia ka Haku Kalaweina
mao e noho mai la, ka Haku waiwai o Pelekane i hoopalau ai
me Geladiola Demona, ke noho mai la oia ma kela aoao a ke
huli pono mai la ia oe."
MOKUNA XI .
"E waiho kaua, e ka makamaka heluhelu ia lakou nei ma-
loko o ka haleaina, a e huli hou ae ka kaua nana ana no Fe-
lorika, auhea aku nei la oia. Ua oiaio no ka ka wahine haku
o ka haleaina o ka hoike ana mai ia Toma, ua hoi hou io mai
no ko Felorika noonoo maikai me ia no kekahi mau minuke
kakaikahi a ua hoopoululuhi hou ia iho no nae kona noonoo a
i lilo ai hoi ia i mea hoopioloke i ka noonoo o Miss Rika.
E pohala loa ae ana nae ko Felorika noonoo a like me kona
wa maikai ma ka manawa o kona hapaiia ana ae a laweia aku
la me ka hooponopono ole, a kiolaia aku la iloko o ke kaalio,
me ke kauoha aku o ka wahine lokoino i ke kahukaa e lawe
aku iaia a haalele aku iloko o ka Paka Kuwaena o ke kulana-
kauhale, a i ole ma kekahi wahi e ae a ke kahukaa e manao
ai
I ke kahukaa e kalaiwa ana i ke kaa ma ke alanui a huli ae
ana ma kekahi alanui, ua lilo ke ea huihui o ke kakahiaka i
komo mai ma ka puka aniani o ke kaa i laau lapaau maikai
loa no Felorika, mohala maikai loa ae la kona noonoo a mai-
kai mai la no hoi kona helehelena.
(Aole i pau)