Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 30, 23 July 1925 — HE MOOLELO No Ka MEAHUNA POHIHIHI a i ole Ke Aka Maalo i ke Kulu Aumoe Ame na Miliona Dala i Nalowale-ka Poe Haki haki Kanawai Iloko o ka Umii. [ARTICLE]

HE MOOLELO No Ka MEAHUNA POHIHIHI a i ole Ke Aka Maalo i ke Kulu Aumoe Ame na Miliona Dala i Nalowale-ka Poe Haki haki Kanawai Iloko o ka Umii.

O Icona hele nae ia a hoea no kekahi halekuai kahiko ma k« I alanui Beka, hoolilo aku la oia i ka pu panapapa ame ka ipukukiii, no kekahi papale ame kekalii kuka kahiko, ine ka ha* palua mawaho» ae o kela mau wai>vai. Me kela hapalua o ka loaā ana mai la iaia, pela hoi kona kuka hou, ame ka papale, ua emi mai la ka manao hilahila iloko ona, o kona liele aku la no ia noloko o kekahi liale aina, a kauoha aku la i mau meaai no kona aina kakahiaka. JMahope o Rona aina kakahiaka, hele pololei aku la oia no kahi o ka -waapa holoholo muliwai, kuai aku la i tikiki nona, o kona kau aku la no ia maluna o kekahi waapa, no ka holo pololei ana i ka Mokupuni Kekena. Oiai maluna o ka waapa, ke hakilo pono Ia oia i ke ano o na o'hua apau, a pela no hoi kela poe ohua e noke mai la i ka nana iaia, aole no nae ona noonoo ae no ko lakou nana mai, o kona ake nui wale no, o ia ke ku aku o kā waapa ma kekahi aoao o ka muliwai, o kona leie no ia iuka. I k'e ku ana aku o ka waapa nia kekahi aoao, a lele aku la oia Huna o ka uwapo, aole oia i hele koke aku, no kahi ana i makemake lōa ai, aka hoolalau wale iho la no oia, me ka nana ana i na kanaka apau e maalo ae ana imua o kona alo, a iaia no paha ka ike, he poe malihini wale no kela poe iaia, a p?la hoi oia i kela poe, haalele iho Ia oia i ka uwapo, a hele la ma kekahi alanui maa mau ole i ka, heleia e na kanaka. No ka hapahia hora paha kela hoomau ana aku ana i ka hele, me kona ike iho, aole he poe e hahai aku at>a ia,ia ua awiwi loa āku la kana hele ana, ahiki i kona ku ana iho ma.mua pono o kekahi puka-pa hao, i paa i ka lakaia. a maloko aku o kela puka-pa, e ulu ana na mauu uliuli me na nahelehele, me he mea la, aole he makaalaia o kela wahi e kekahi poe. Pinana aku la oia ma ka puka-pa ahiki i ke poholo ana iloko, o kona hele aku la no ia, ma kekahi alanui i hanaia no ke liia e holo ai, he nahelehele wale 110 ma kela ame keia aoao, e «lu ana hoi na laau kuku ooi, me ka lilo i hana hoopilikia loa mai i kona hele ana aku imua, Mahc»pe nae o kona hoomanāwanui ana no ka hapaha hora paha, hoea aku la oia ma kekahi wahi malaelae, e ikeia ai ke ku mai o kekahi hale pohaku kahiko, i alaiia ae e na kumulaau loloa, e ulu ana ma ka lilii o ka pa pohaku, pela iho la | hiki ole ai kela liale ke ikeia maj ke alanui aupuni mai. Ma na hiona apau ke nana aku, ua hoohemahema ia no kela hale ame kona pa, eia nae e waiho mai ana no kekahi mau hiona maopopo loa, e hoohewahewa ole ia ai, ka hooliloia ana o kekahi wahi malōko o kela pa, i malapua, a i ululaau hoi kekahi aoao. Ma kahi e waiho mai ana ka malapua, i hele aku ai oia ahiki j ka loaa ana o kekahi lokowai i maloo, a ma kahi e ku ana o ke ki wai, o kekahi wai mapūna ku iho la oi«. E waiho ana he kula wai nui, nona paha ke anapuni o hookahi haneri kāpuai, a nona hoi ka hohonu, ma kahi o ka elima a eoiio kapuai, a ua uluia olalo o kela kula wai e ka nahelehele ame ka mauu. Mahope o ke ku malie aiia no kekahi mau minuke kakaikahi, kulsuli iho lā oia ilalo, me ka hukihuki ana ae i na nah'elehele e lilu ana ma. kahi o ke ki-wai ahiki i ka malaelae ana o kela wahi, ma kahi he mau kapuai ke akea, alaila hele aku la no kahi e ku mai ana o k.a hale, a iaia i huli hoi hou mai ai, e paa ana he kapala ma kekahi lima, me kona hoomaka ana iho e eli, ma kahi ana o ka hoomaemae ana mamua iho. No ka hapaha hora kela eli ana, hooku'i aku la kana kopah| me kekalii mea paakiki, ana no e hoomanao la, he pohaku, ia wa i haikea koke ae ai kona helehelena e hoike mai ana, aole na dala ana i huna ai maloko o kela wahi. Me na manaolana poho nae, iloko ona, no ka lilo ana o kana mau elala, hoomau hou aku la no oia i ka eli ana, ahiki i ka' loaa ana he pohaku palahalaha i kakaoia me na huakumu A. L. ia wa i kiola okoa aku ai i ke kopala i kahi e, me kona noke ana iho i ka uwe, alaila hina aku la iluna o ka honua iloko o ke kulana o ka mea i kupouli ka nponoo, me he mea la ua make loa oia. No kekahi manawa kela waiho maule ana, ua pe-hala hou mai la oia me ka nana ana aku i ka lua ana i eli ai, a iloko 0 kona manao kaumaha', me ka minamiiia pu, hooho ae la i keia mau olelo o ke kumakena: "O e kuu Akua, ua lilo kuu waiwai!" alaila hukihuki ae 1a 1 kona m'au lauoho cf ia no oe o kekahi mea i uluhia nie na manao hehena. MOKUNA X. Ma kela manawa a Mode Linekona, i hooh'o ae ai, aole o Akeneki ka inoa o ke kaikamahine nona ke kino make, nana pono mai Ia ka Makaikiu Demona maluna ona me na manao kahaha, a o ia kana o ka pane ana mai: "Aole anei keia o kou hoahanaii i make?" "Aole keia o Akeneki kuu hoahanau, i kinohi, ua kuhihewa loa maoli no au oia keia, : ke kulike loa o ka helehelena, aka no ko'u kanalua, pela au i*nana aku la maluna o ke kino, a loaa mai la ka ike ia'u, he kaikamahine okoa loa no keia. "No Akeneki kuu hoalianau, aia kekahi alina nui maluna o kona poohiwi, he eha i loaa iaia iloko o kona manawa uuku, ma kekahi ulia." -Hele i'o mai la ka makaikiu e nana i na poohiwi o kela kaikamahine make, aole he wahi alina o kekahi ano apa i ike, a kulou iho Ia kona poo ilalo, me ka noonoo nui ana, no keia mea ana i haupu mua ole ai, a i ke aea ana mai o kona poo iluna, ia wa oia i pane mai ai, i ka i ana aku: "Ke manaoio aku nei au i ka pololei loa o mau mea i hoike mai nei, aole keia o ke kino make make o kou hoahanau a ua hoohauoliia mai no hoi au, i ka mapopo ana i keia manawa, aole i make kou hoahanau aka ke ola nei no oia. Ina nae ke ola i'o mai nei no o Akeneki, alaila aole e moe ana kuu mau maka, ahiki i kona loaa ana aku ia'u, ina eia oia malalo o ka malu o kela puulu o na kanaka hakihaki kanawai." "E hooikaika oe e kuu hoaloha e huli i kuu hoahanau ahiki i kou hoihoi hou ana mai iaia imua o'u! Ua nui ko'u aloha

nona e noho aku nei, a ua makaukau au e molia aku i kuu ola nona, ina ia he kumu e ike hou aku ai au i kona-, mau maka." "E akahele c kuu hoaloha ma ka hoopuka ana i na olelo, e hiki ole ai ia kaua ke hooko aku. Ma kuu manaoio maoli, aia kekahi mau hana pohihihi loa i lawelaweia e kela puulu kolohe, aka e huli pono aku ana nae au i na mea oiaio loa. Aole he waiwai i koe no kaua e hoho iho ai maanei nei, a ina ua makaukau oe, alaila e hoihoi pololei aku ai ia oe no kou home." "Ae, ua makaukau au i keia manawa no ka huli hoi ana aku no ko'u home," wahi a Mode me kona ku ana ae iluna, a ukali mai Ia mahope o ka makaikiu,, no kahi o ke kaa e ku aku ana kakali ia laua. I ka hoea ana aku no ka home o ke kaikamahine opio, haawi mai la o Mode i kana hoohiki, aole e haalele i kela liale, ahiki i ka hui hou ana me ka makaikiu, o ke kau hou mai la no ia o ka Makaikiu Demona maluna o ke kaa, a .huli hoi aku la no ka hale kupapau. # Ma kefa huakai a ka makaikiu e holo la, ua nui maoli ke pohihihi o kona noonoo; no ka mea ina aole kela o ke kino make o Akeneki, ka hoahanau o Mode, alaila ua aihueia ke • kino o kela kaikamahine e kekahi mea, a paniia ae ke kino make o kekahi mea okoa loa. Eia hou, ina aole i'o o Akeneki ka mea i make, alaila pehea i loaa aku ai na leka elua, maluna o ke kino o tcc kaikamahine make jnaloko o ka muliwai, a ina hoi o Akeneki i'o ka mea i make, alaila pehea la i holopono loa ai ka hoololiloliia ana o na kino elua, rrte ka ike ole ia e ke kanaka o ka hale kupapau. Ma kela hoea hou ana aku o ka Makaikiu Demona no ka hale kupapau, kauoha aku la oia i ka ona nona kela hale, e hele mai, a hoike aku la no kona makemake e ninau iaia no kekahi piau mea ano nui. "I ka manawa hea i hookomoia ai keia kino iloko o ka pahu kupapau?" wahi ana me ka haka pono loa ana aku o kana nana ana maluna o ka helehelena o ka ona nona kela hale. "Ma keia kakahiaka iho nei no," i pane mai ai no hoi ka mea hana kupapau, me ka piha kahaha no kela ninau a ka makaikiu iaia. "Eia ihea na lole maluna o'keia kino?" "Malia paha ke waiho mai la no ma kekahi wahi o keia hale. Aole no na'u i hooponopono maoli i keia kino make, aka na ko'u poe kanaka, a e ninau aku ana au i ke kakauolelo, malia ua maopopo iaia kahi i waihoia ai o na lole o keia kaikamahine make." "E hele koke aku oe e huli ahiki i ka loaa ana o kela mau lole, no ka mea he kumuhana ano nui loa ka'ii i noonoo ai no kela mau lole, mamua o kau mea e manao iho ai,"«wahi a ka makaikiu Demona. Ua kaheaia aku la ke kakauolelo, no ka lioike ana mai i kana mau mea i ike e pili ana i na lole o ke kaikamahine make, a iaia i hoea mai ai, hoole mai la oia, no ka maopopo ana iaia 0 kela mau lole, no ka mea na kekahi wahine hana oloko o ke keena o ka poe make, i lawelawe i na hana apau maluna o ke kino o ka mea make, a ma kona manaoio, aia na lole apau malalo o ka malu o kela wahine, no ka mea he mea maa ia, o ia ka haawiia o na lole o ka poe make, na kela wahine e malama, a e haawi aku paha i kana'poe e manao ai, ka poe nele a ilihune. No kela hoakaka ma ka aoao o ke kakauolelo, mihi loa iho la ka makaikiu 116 kona haawi mua ole ana i ke kauoha, e malamaia na lole o ke kaikamahine make, aka nae he mea makehewa no ke kukahala-ke ana iho, nolaila ninau aku la oia 1 ka helu ame ke alanui i ku ai o ka hale o ka wahine nana 1 hooponopono i ke kino make, a i ka hoikeia ana mai iaia, ua haalele koke iho la oia ialoko o ke keena kupapau, a oili mai Ia no kahi o ke kaapio e ku ana, o ke kauoha aku ia no ia i kq kalaiwa, e lawe pololei iaia no kahi i.noho ai o kela wahine. I ka hoea āna aku o ka Makaikiu Demona mawaho o ka hale nona ka helu i hoikeia mai &i iaia, nana ae la oia i ke ano o ua haie nei, ua hele a kahiko, a e ku ana hoi ma kekahi wahi ino loa o ke kulanakauhale. Aole no nae ona nana ae i ke kulana o kela hale, nolaila lele iho la oia ilalo, a liele inai la no kahi o ka puka, aole i paa i ke paniia, a iaia i nana aku ai rta ka hale malalo, aole ana lioohewahewa ana aku, no ka hoolilōia b kela hale, i hale holoi lole, a iaia i komo aku ai maloko o ka holo, aia na hoailona apau e waiho mai ana imua o kona mau maka, no ka pelapela maoli o na ano maloko o ua hale nei, elike no me ke kulana popopo ke nana mai mawalio. Oiai nae ua kamailio mua mai ke kakauolelo o ka hale waiho kino make, i kahi i noho ai o ka wahine, nana i hooponopono • i ke kino o ke kaikamahine make, nolaila pii pololei loa aku la ka makaikiu no ka hale maluna a ku iho la mawaho o kekahi rumi, i paa ka puka i ke paniia, me ke kikeke ana aku mawaho, aole no hoi i li'uli'u iho> pane mai la kekahi leo maloko mai, e komo aku iloko a ia weheia ana aku o ka puka, ike aku Ia oia i kekahi wahine iuahine, e noho mai ana iluna 0 kekahi noho paipai nui, a e puhi ana i kekahi ipupaka au pōkole, a e ku ana hoi maluna o kekahi wahi'pakaukau uuku, kekahi omole gini. I kela ike ana mai o ua wahine n6i, i ke kom'o ana aku o ka makaikiu, me kona lole kahunapule, ua kuhihewa Joa oia, he kihunapule kela, ku ae la oia iluna me ka pane ana mai: "Aole o'u makemake e hele mai oe e hoohulihuli ia'u e komo aku iloko 0 kou hoomana, no ka mea he wahine hooikaika mau au i ka hana i kela ame keia la, a ina aole oe e ku koke ana a hele mailoko aku nei o keia rumi, e ike ana oe, i ko'u kipaku okoa aku ia. oe, me ka hoohana ana i l>o'u mau lima," wahi a ua wahine nei, me ka leo ikaika, me ka hele hoi o kona a kunahihi, e hoike okoa mai ana, no kona h°ihoi ole i ka mea o ke komo ana aku iloko o kona TU'mi. Mai oi loa mai paha ke kukahala-ke o ua wahine nei, ina aole 1 pane koke aku ka makaikiu, i ka i ana aku: "Aole au i hoea mai nei e hoohulihuli ia oe e komo mai iloko 0 ko'u hoomana, aka i hoea mai la au no ka haawi ana aku 1 kekahi mau dala nau," a i ka lohe ana aku o ua wahine nei, 1 na mea e pili ana i ke dala, ākakuu mai la kana mau olelo kikoo-la, me ka nonoi koke ana mai i ka makaikiu e huikala aku iaia, a o ia nae ka ka Makaikiu Dem6na i pane hou aku ai: "Aole ou makemake e hoolohe aku i kau mau olelo mihi; ua makaukau au e haawi aku ia oe i kekahi mau dala, no na lole o kela kaikamahine make nona ke kino au i hooponopono ai i keia kakahiaka. ' He kaikamahine kela na kekahi 0 ko'u niau hoaloha piiipaa loa, a ua makemake au e hoouna aku i ka lole o kana kaikamahine iaia. Ina oe e kii aku ana i kela mau lole a haawi mai ia u, e uku aku no au he iwakalua dala ia oe i keia manawa me ka hoohakalia ole, me ka nanao ana iho o ka makaikiu il6ko o kona pakeke, a hoikeike aku la i na dala he iwakalua imua o kela wahine. "Ke minamina loa nei au no keia mau dala, a ina eia 110 kela mau lole me a'u kahi i waiho ai, a6le l6a au e hoohakalia iho ada i ka haawi ana aku ia oe, aole nae pela, ua kuai hoolilo ia aku kela mau lōle e a'u ia Kime, he hoaloha kahiko no'u,

he hapalua hora wale ae nei no i hala." j Kunana iho la ka makaikiu no kana mea e hana aku ai, oiai ua poho kona manaolana, no ke kaa aku malalo o kona malu, na lole o ke kaikamahine make, i hiki ai ke loaa kekahi mau makaukau ma kona aoao, no ka hookolo ana aku i ka inoa oiaio loa o ke kaikamahine make, aka nae mahope o kona noonoo ana 110 '<' j l:ahi manawa, kamailio hou aku la i ka wahine luahine: "Ina oe e kuhikuhi mai ana i kahi e loaa ai o kela kanaka ia'u, e haawi no au i elima dala no kou luhi." "Ua makemake loa au e hooko aku i kou makemake, aka ke minamina loa nei au no ka hiki ia'u ke hana aku pela i keia manawa, 110 ka mea ua hala aku 0 Kime no kana mau hana maamau, a aole oia e huli hoi koke mai ana ahiki i ka poeleele ana. "Ina paha no kou kakali malie ahiki i kona hoi ana mai, alaila na'u e koikoi ikaika aku iaia e hoolilo hou mai i kela mau lole ia'u, a ia wa e kaa aku ai malalo o k'ou malu." No ke kui'o loa o ke aiio o ke kamailiō ana mai a kela wahine iaia, a hui pu iho no hoi me ka lamalama o kona helehelena, ike iho la ka makaikiu, ua hoike mai kela wahine i ka mea oiaio, a o ia kana o ka hooninau ana aku: "Pehea, ua manao no'anei oe e haawi hou mai ana kela kanaka i na lole ia oe?" "Aole loa o'u wahi kanalua iki no ia mea, oiai ua like maoli fio o Kime mē he keiki ponoi loa la na'u. He keikikane ho°kahi wale iho no ka'u eia nae ua make kahiko oia, a ina paha eia no oia ke ola nei, alaila he elima wale no makahiki kona kahiko imua o ko Kime." "O ka'manawa hea o keia po, kona manawa e huli hoi mai ai?" 1 . "E hoi mai ana oia mawaena o ka hora ehiku ame ewalu o keia po; nolaila ina paha no kou hoea mai mawaenalo ka hora ewalu ame eiwa, e makaukau ana kela mau koii lawe ana aku." "Ina pela ua pono e lioea i'o mai ana au i kela manawa, a ina no ka loaa i'o māi o kela mau lole ia oe, aole no'au e minamina, i ka haawi hou ana aku i elua a i ote i ekolu paha dala nau" No keia mau dala ka'ulele a ka makaikiu i hōike hou aku ai, ua hiki ole i kela wahine lualiine ke kaohi aku i kona manao hauoli, a noke mai la i ka hooia, no ka o kela mau lole, mamua o ka hoea ana aku o ka makaikiu, a oiai aole he mea a|cu i koe e noho ai ma kela hale, o ka haalele aku la no ia o ka Makaikiu Demona i kela luahine» a huli hoi mai la, me ke kakali ana, o ka hoea mai i ka hbra ewalu o kela po. Ahiki i ka maopopo pono ana iaia, o ke kino make i'ō paha kela o Akeneki Linekona; a i oleno kekahi okoa loa paha, mea hiki i ka maleaikiu, ke hana ■'$$$) raa ka hoomau iana i kana hanā noii, no ke k^raimā : - psgjjsjkanaka i Aole he wahi manao hoohuoi iki iiplcQ^^ftjtti'&aikj u > aia kekahi epa o ka piilapu ma ka aoao o ka wP§|ne luahine iaia, 0 kana wale no i hilinai aku ai, e hooko pono ana ua wahine nei, i na mea apau ana i hooia mai ai; nolaila ua hoi pololei loa aku la ka makaikiu no ke .keena o ka oihana makai, a hoakaka aku la i ke poo nui o ka oihana makai, i ke ano o kana hana ma kela po. Nolaila i ka hoea ana mai i ka manawa a ka Makaikiu Demona i hele aku ai no ka hale e noho ana 0 ka wahine luahine, ua puni mua ewahp o kela hale i kekahi poe makai, i komo i na lole o īia makaainana, a e. hele ana hoi kekahi poe o lakou ma na alanui, e hiki ai ia lakou ke lohe mai, i na leo kahea, ina nei no ka makeniakeia o kekahi mau kokua mai ia lakou mai. Elike no me kela hele mua ana aku a ka Makaikiu Demona no ka hale o ka wa'hine luahine, pii pololei loa aku la oia no ka hale maluna, a e noho mai ana no ua wahine nei maluna 0 kekāhi nollo, a i Ica ike ana mai i kaha malihine, ku ino ae la iluna, me ka pane ana mai: t "Aole au e kala i kakali aku nei o kou hoea mai, eia na lole au i makemake ai," me ke kuhikuhi ana mai o-ua waliine nei, 1 ka paila o na lole wahine e ahu mokaki ana ilun'a o ka papahēle," alaila lalau pakqjhi aku la oia i īia lole, a kiola mai la imua o ka makaikiu. Nana iho la ua makaikiu nei, o kela i'o no na lole e komo ana ke kaikamahine make, ma ka manawa e huliia ana ke kino ma ka halewai, a loaa aku ai na leka elua. Aole i maweheia ae na noonoo pohihihi iloko o ka makaikiu, no ke ano o ke komoia ana o kela lole e ke kaikamahine maki, oiai nae ua hoole loa o Mode Linekona, aole o Akeneki ka mea i make, aka he kaikamahine okoa loa no» Hookahi nae mea a ka -Makaikiu Demona i ike, o ia no ka hooko pono ana o ka wahine luahine, i kana mau mea apau i kamailio mai ai iaia i ke kakahiaka, noīaila nanao iho la oia iloko o kona pakeke, no ka uku ana aku i kekahi mau dala i ua wahine nei, a mamua o kona haawi ana mai i na dala, o ka manawa ia i weheia mai ai ka puka ma ka aoao o kela keena, a komo ana no kekahi poe kanaka, i lako me na pu panapana a pane mai la ka mea māmua loa o lak°u i ka i ana mai: "He pio oe na makou i keia manawa; ina oe e hoāo ana e ku-e mai, he kanaka make oe iloko o ka imo ana a ka maka," wahi ana me ke kāu pono ana'mai i kana pu panapana ma ka lae 0 ka makaikiu. MOKUNA XI. Ke nana.la ka Makaikiu Demoha, aia oia imua 0 kekahi poē kanaka hana karaima, a ua poholo oia lioko o ka umii, mamuli o na liana maalea a ka wahine luahine, nolaila o.kona hoala ana aku i kekahi ku-e ana imua 0 kela poe kanaka me ka lakou mau pu panapana e kau pono mai ana imua ona, o ka make wale no ka hopena e loaa ana iaia, a ina ua minamina oia i kona ola, alaila 0 ka haawipio maoli aku 110 imua' o kela poe kanaka. . No ka manawa mua loa nae, akahi no a ike aku ka Makaikiu Demona i kekahi keena waiho lole nui, ma ka aoao 0 kela rumi, me na holopapa i hanaia, a elike me ka olapa ana ae 0 ka uwila, pela iho la ka hikiwawe loa o kona holo ana aku a komo iloko o kela keena, a pani mai la i ka puka a paa maloko mai, alaila pinana aku la 110 ka holopapa maluna loa, no kona manao, iha no ke ki mai o kela poe kanaka i ka lakou pu panapana, alaila aole oia eku ana i ka poka; a ua maopopo pu no hoi iaia, j ka.wa e kani ai kekahi pu panapana, e hoea koke mai ana na makai, i hooUohoia mawaho o ka hale no ka hoopakele ana ae i kona ola mai ka mana mai o ka poe hakihaki kanawai. Ua hookahaha loa ia nae ka manao o ka makaikiu, no ke ki ole ia ana aku 0 ka pu panapana iaia, a iaia e hoolono ana i na mea a kela poe kanaka e hana aku ana, lohe mai la oia i ka nakeke o ka laka o ka puka, eia ka e wehe maoli ana lakou i ka puka, me ka manao, ma ia ano e hiki ai ja lakou ke hopu mai iaia, a lawe aku he pio na lakou, me ka nui ole 0 ka hana, e hookaheia ai ke koko o kekahi mea. (Aōle i pau.) n - •