Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 35, 27 August 1925 — He Moolelo Hooniua Puuwai NO KA UI NOHEA GELADIOLA Ka Ipo Aloha a na Mea Aloha Elua [ARTICLE]

He Moolelo Hooniua Puuwai NO KA UI NOHEA GELADIOLA Ka Ipo Aloha a na Mea Aloha Elua

Hookahi wahi ulia liilii a Felorika i weliweli loa ai. Ua pakika mai kekahi kanaka kino nui a ikaika, a hauli no hoi kona helehelena, mai ka papa noho mai maluna loa a iwaena o malalo, me ka aneane e ike a hoomaopopo ole* ia aku, ahiki i ke kahea okoa ana mai a kekahi poe i ike i kona pilikia e haawi aku ke anaina i kekahi noonoo ana a lakou i nona. Owai kela kanaka 1010 i haule mai la?'* wahi a ka luna-1 hoohana i ninau aku ai me ka leo nui, me ka hele pu ana aku ahiki imua o ke kanaka kiai puka. He kanaka oia i hele mai nei a noho mawaena o ke anaina' mamuli o kekahi tikiki a kekahi kaliunapule o ka loaa ana' mai iaia!' walii a ke kiai puka." j Ke kanaka hea ia? O kela kanaka lauoho manana, ihu' ulaula anei e noho mai la iwaena o ke anaina? Ea, o kela| ke kanaka helehelena mauaua a alauka loa a'u i ike ai. E hele aku ana au e ninaninau i ke kumu o kona komo a,na mai iloko i 0 keia hale." j Xo ka hooko ana i kana mea o ka olelo ana ae la, o kona iho aku la no ia mailuna aku o ka awai ahiki i kahi o ke kanaka e noho mai ana, a hoopa maliē aku Ia ma kona lima. Huli koke mai la ke kanaka i hoopaia aku ai a nana mai Ia iaia, a ninau mai la: "Heaha kou makemake ia'u?" wahi ana. He kahunapule anei oer" i ninau aku ai ka lunahoohanal Seridana. "E pono oe e malama pono i kou ola a e hoomamao aku.' wahi a ke kanaka o ka pane-ana mai me ke okalakala. "E hoikeike mua mai Oe ia'u i kou palapala ae e komo mai ij keia hale," i noi aku ai ka lunahoohana. "Aole au e hoike aku ana," wāhi a ka pane a ke kanaka. i "Ina aole oe e hoike mai ana kipakuia aku ana oe e a'u e hele iwaho mailoko aku o keia hale i keia manawa!" wahi a ka lunahoohana me ka leo e hoike aku ana he mana kona. "Hoao mai paha oe la, e kena kanaka ohule," i kukahalake mai ai ke kanaka, me ka hoikeike pli ana mai i ka pepa a ke kahunapule mamua o na maka o ka lunahoohana. I kona ike ana o kona hamau loa o ia ka oi aku o ka maikai nona, no ia kumu aole oia i pane hou'mai, aka ua aeia aku la nae oia e hele ma o a maanei o ka rumi a e hoohauoli iaia iho me na mea ana e ike aku ana. O kana wahi mua o ka hele ana aku nia kahi o kahi kanaka peke ame ka pilikua e noho mai ana, a mahope iho me kalii kanaka wiwi ame ka wahine momona e noho ana, a ia manawa oia i kamailio ae ai 1 kekahL.olelo hoakaka, ina oia a ma kahi o kahi kanaka peke e kui ae ana oia i kekahi mea malalo o kona mau wawae, i like kona kiekie nie ko ke kanaka pilikua, a ina no hoi oia a ma kahi o ka wahine moiiiona e oki ana oia i kekahi wahi momona o kona kino a hanai aku i kahi kanaka wiwi i mea nona e momona ai, alaiia huli ae la a hawanawana i kekahi poe e ku kokoke mai ana iaia, he konakona loa kona naau i ka hookokoke aku ma kahi o na kanaka mahoe peke a pilikua no laua na makahiki he umi-kumamaono pakahi. Aole oia i hele aku ma kahi o ka makoi, ka mea a kanaka \ kapa mai ai he niana.. "Auhea la? kela kanaka mana i like aku me ke Akua?" wahi ana i huli ae *ai a ninau i ke anaina. "Ua hele mua aku nei anei oia iwaho? He pili ka'u aole hiki iaia ke lawe aku i kuu uwaki gula mailoko aku o kuu pakeke me kuu.ike ole i kona lawe akii ia u-waki, oiai nae kekahi poe i puni iho nei iaia ua liooiaio loa he hiki iaia ke kii mai a lawe aku." Ia manawa ua huli koke ae la ka nana ana a ke anaina nia 0 a maanei, me ka manao e ike aku ana i kekshi hana akamai a ke kanaka hana mana, aohe nae ona ikeia aku, nolaila ua lokahi like ae la na mea apau ma ke kahea ana i ka makoi e hoea mai ia manawa mawaena o na kanaka, me ka uhi ole ia o kona :r.au maka. "Xa kakou e.wehe ak« i ka uhi o kona mau maka ina e hele mai ana oia iwaho nei!" i nui ae ai ka leo o ke kanaka mauaua puni hakaka. Ua pi: keke mai la o Keoni 'iluna o ka awai ia nianawa, a ia ike ana aku a ke anaina, meha iho la 110 ka hoolohe ana aku 1 kekahi mau olelo mai ia Keoni mai a lakou no e manao ana he mea kana e kamailio mai ana, a pela io no. - "E iu leele ame na keonimana, e noi aku ana au ia oukou e hookuu mai \z'u niai ka akoakoa pu ana aku me oukou ma keia auwinala, no keia kuniu, he liana hou ka u ma kekahi hale keaka okoa aku mahope koke iho o ka pau ana o na hana hoikeike maanei, a ke ike nei au ua haiki loa ka manawa no'u i koe no ka hooko ana aku i kela hana." • Maniua o ka hiki' ana i ke anaina ke hoakaka aku i ko lakou apono no ka Keoni noi, ua haawi mai la ka makoi ,i kekahi kunou haahaa a emi hope aku la a nalowale mai ka ike aku a ke anaina. He mau minuke mahope iho hoomaka iho la ke anaina e oili liilii mai" ka hale aku, a o ke kanaka hope loa i komo mai ai ka mea hope loa i haalele iho ia hale. MOKUNA XIII I na kanaka e oili liilii aku ana iwaho mai ka hale aku, hele ae ]a o Mrs. Baraunu no kahi a Felorika e noho āna a i aku la: •'l-lele mai!" wahi ana me ka wikiwiki loa o ia kamailio ana ' "He liilii loa ka manawa i koe no kaua e hoi aku ai i ka hale a hoomakaukau i kekahi wahi meaai na kaua no ka aina ahiahi mamua o ka hoomaka ana o na hana hoikeike o keia po. O na hana hoikeike no a kakou o ka holkeike ana iho nei oia ana no ka kakou e hoikeike hou aku ana, a oiai ua ike pono aku nei oe i na mea i -hanaia, s ; pfa me kau niahele hana, aole e lilo ana ia i mea hoopihoihoi loa mai ia oe." "\ole au i manao e hiki ana ia'u ke ku hou aku me ka hoomanawanui," i hawanawana ae ai o Felorika me kona kunahihi ia manawa me he mea la ua loaa o,a . kekah, anu -ka.ka lol \oiie hoolohe m.i o Mrs. B«raunu ia hoakaka ana, "E ai „u ana kakou me Mr. Keoni ma keia ah.ah, , hawanawana ae ai ka lcdc, "nolaila hoi ma, kaua, malia he kaalio kona e kakali mai la nona ma ke kihi mua o ke alanu, a kau j>u aku e oiuolu mai ana oe e hookuu ia'u aole au e hele p U aku ana me 6e, "wahi a Fēlonka o ke kama.lio ana ae. «No keaha hoi? Mai hoomaka ma, ho. pah,a oe e hoohoka. In» e noi mai mca au . l kamaaml ai e 11 pu me 11

mai olelo aku oe 'Aole', he olelo hoohaahaa aku ia i ka lokomaikai o ka mea e noi mai ana," wahi a ka ledc pahele. "Pela no, hc mea oiaio ia au i kamailio mai la, aka aole o'u makemakfe i kela kanaka," wahi a Felorika. "He hana ole na kekahi ka ae wale ana aku no i ka lokomaikai o kekahi mea a kekahi i makemake ole ai." "O, e Fe!orika, e makemake iho ana oe iaia mahope o kou i£e maopopo ana i kona mau ano apau. Aole oiaio iki o kela olelo a kahiko, q na manao i hookahua m«a ia ka oi aku o ka maikai." E ike iho ana oe i kou haulehia ike aloha iaia mahope e hiki ole ai ia oe ke olelo aku 'Aole' ina e nonoi mai ana oia i aoe no ka mare me ia mamua o ka pau ana o ka pule." Luliluli iho la ko Felorika poo a i mai la: "E oluoīu oe mai kamailio hou mai i kekahi mea e pili ana no kelā kanaka,.no ka mea aole hiki ia'u kc uumi iho i ko'u manao konakona nona. Ina hc makemake oe, o oc no ke hoohauoli iho mc na meaai c hoomakaukauia mai ana no ka-aina ahiahi, aka no'u, e oluolu oe e hookuu mai ia'u." v "A eia hoi paha c ike ana oia i kona kaumaha no kona hoohokaia aku, a no ia hoohokaia aku ona la ea, }va'u mea e kaumaha nei ke hoole loa oe. E hauoli loa ana au ina no kou liele pu me a'u no ka hooko ana aku i kana kono, a no ia kono ana kc noi aku nei no au i kou oluolu c liele pu kaua." "Ina no ka hooluolu aku i kou noonoo ae aku au e hele me oe, aka no ka hooko ana aku i ke kono a ke kanaka a'u i hoowahawaha ai, ao\e," wahi a Fe\orika. O ko .laua haele like aku la no ia a ma kahi o ke kaalio a Mrs. Baraunu i olelo nnia tnai ai a loaa io aku Ia no ia laua malaila e kakali mai ana no ke kahukaa ia laua, me he mea la ua aoao mua no paha o Keoni me keia wahine no ka laua mea e hana mai ai no Fclorika. "Olelo mai nei o Keoni ia'u ina aole oia e loaa ana ia kaua maluna o ke kaa lio, ua hiki no ia kaua ke kau a holo, a loaa aku oia ia kaua i ka iiokele Dclcmonika/' i pane ae ai ka lede. Ia kau ana ae a laua, ninau ae la o Fclorika i kona hoa, "Ea, ihea ana kaua la e hele.aku ai?" "Ua lohe no nae paha oe ia hokele mamua ka Hokele Delemonika? liaila ana kaua e hele aku ai, ake hooiaio aku nei au imua ou he lokomaikai nui kela o Mr. Keoni o ke kono ana īhai nei ia kaua e ai pu me ia maloko o ia hokele.

"Eia hoi paha aole o'u makemake \ kela kaiiaka," wahi hou a Felorika. ,• ' . "Mai kamailio mati mai oe me kena, e makemake iho aiia oe ke kamaaina lea aku ee i kona mau aoao apau," wahi a ka lcde. lie mea maamau o na auwinala o ka hooilo he pokopoko loa, ke lialii koke mai la na eheu o ka pouli me ka.hikiwawe loa, me ka aa mai o na kukui ma na alanui a ma na kauhale ma, ka manawa i ku iho ai ke kaalio ma ka puka o ka hokele. "Ua hiki iho la kaua ianei, o ka Hokele Dclemonika keia, nolaila e lele kaua," i ka manawa a ke kahukaa i hek ai a wehe aku la i ke panipuka o ke kaa. "Auwe, ua hoea mua mai ka o Mr. Keoni ianei mamua o kaua; aia oia la ke ku mai la! Ia manawa no iho mai la o Keoni ma ke alapii no ka hookipa ana aku i na leele, a ia manawa i pu mai la; "He mea maa mau ia no keia i na leele, he uloiohi loa ko lakou hoea ana niai," wahi ana me ke kunou aiia mai imua o na lede. O kela leo! I ka lohe ana aku o Felorika ia leo Heamaaina mua i kona mau pepeiao, lelele e v.ale ae la rio kona oili, a huli ae la e 'nana i -ka helehelena o ke kanaka i kii mai la ia laua. ,1 / 0 ka helehelena o ke kanaka ana o ka nana ana ae aole he mea okoa, o ka Ilaku Kalaweina 110 ke kanaka a Geladiola Deu.ona e mare aku ana ma kekahi manawa kokoke ma ia mua aku. Me he mea la he kuhiliewa nui kekahi a i lilo ai oia i pio na ia kuhihewa. O keia 110 aūei ke kanaka a o ka makoi hoopunipuni hoi i hoikeike ai i kana mau hana pahele noonoo maloko o ka hale hoikeike ne kekahi uku liilii loa e loaa ana iaia no ka pule? Ua hoopunipuni anei ka ike a kona mau maka iaia a i ole ka lohe paha a kona mau pepeiao? O keia ke kanaka a kona hoa ka lede Demona i kapa aku ai lie haku a o Mr. Keoni hoi. Me ka hikiwawae loa ka lede i hooho ae ai i kekahi leo puiwa ia manawa me he mea la lia eha, i ka i ana ae: "Auwē, ua haalele aku nei ka au i kuu kula pepeiao daimana i ka vumi'koiuolole! E hoi hou aua ka hoi auf E komo mua aku no olua e ai, olua a elua a ma ke kaa a maua i kau mai la au e holo hou aku ai. a hoi koke ntai no maloko o ka manawa pokole loa e liiki ana," wahi a ka lede o ka pane ana ae. Iloko o na sekona pokole loa ua kau hou aku la ka lcde'maluna o ke kaalio, a ma ke alanui e hoea aku ai i ka hale hoikeike o na mea kahiko i kamoe pololei aku ai kana holo ana me ka mama loa, a ike iho la*o Felorika iaia iho oia wale no me l:e kanaka hookahi ana i hoowahawaha loa ai maluna o ka ili hoiiua. Ua hoao ae la oia e huli ma kekahi aoao a hele aku, aka nae, ua paa mua mai la kona lima i ka hopuia e Keoni a pulikiia aku la iloko o kona, a papa iho la: "Hamau! Mai uwa ae oe i nei manawa, o loheia mai he hana pono ole ka kaua maanei! E kakali oe i ka hoike ana mai i kou manao a komo aku kaua iloko o ka hale, no ka mea» hē nui ka'u mau mea i makemake ai e kamailio aku ia oe,'' wahi a Keoni o ka hoomalimali ana iho. Ua hoao no o Felorika e hoololohe .iwaho no kona makemake ole e komo pu me Keoni iloko, aka, aohe liiki iaia ke hoopupu iho oiai kona lima e paaia ana e Keoni, a e kaualako maoli ia aku ana no hoi. Aohe wahi huaolelo kue ae a Fclorika ina he huaolelo ia aia maluna ona kona palekana mai ke kanaka limanui mai. Mahope o kona ike ana aohe waiwai o kona kue ana ae ia Keoni ,hele pu aku la oia. mfi ia a konio loa aku la iloko o ka. vumiaina nui no kahi o kekahi mau pakaukau ma kekahi kihi oloko loa o ia rumi, kahi mehameha loa, no ka mea 'ne kakaikahi loa na kanaka ai ana ma kekahi mau pakaukau niai, a hoonoho iho la iaia maluna o kekahi noiho. "Ke hauoli loa nei au," wahi a Keoni o ka i ana mai. <f Xo ka loaa ana o kekahi manawa maikai loa .i'u e kamailio aku ai ia oe, oiai o kaua wale no ma keia wahi i nei manawa Ina o ka lede Demon'a pu kekahi malaila ia manawa aole e hoopioloke loa ia ana ko Felorika noonpo, ua hala aku la nae hoi oia. laia e noho ana ia manawa ua piha oia i ka haalulu me ole loa no ko Keoni noho kokoke aku iaia. Heaha ana la kana mea pono e hana ai? O ka holo aku anei? Aole; mahope olelo ia mai oia he mea aihue a e alualuia aku ana. E noho malie wale no anei oia me he kii leo ole la a hoolohe aku i na olelo palau a ke kanaka ana i konakona l.oa ai ahiki i ka hoi ana mai o ka lede Demona, ke hoi uiai hoi? O keia manao hope kana o ki hooholo ana iho, oiai nae, i

kela ame keia minuke me he mea la e houhou mau ia mai ana oia i kekahi mea oioi, ka eha o kona naau. O kela ike ana ona i na hana weliweli a keia kanaka mamua aku ke kumu o kona konakona loa a aneane e 15\ve aku 1 kona hanu. I kana noonoo iho me he mea Ia he moeuhane wale no kana mea e ike ana o ke kanaka kiekie, hanohano a waiwai ana i lohe ai he haku Pelekane, ame ke makoi nana na hana akamai i kapaia mai ai oia he kanaka mana, a nona hoi ka inoa 0 Keoni, a e noho aku ana imua o kona alo ia manawa, hookahi no ia kanaka. Ke noho mai la oia heluhelu i na.manao.o ke kaikamahine, a i kona maopopo ana i ka Felorika mea e noonoo ana> i mai la: "O ko kaua halawai ana ma keia ano kamahao loā he niea hookahaha aku no ia ia oe, pela ko'u nana aku, aka e ike maopopo iho ana no nae oe -i ko'u manao ame ka'u kulana hana 1 kuu manawa e hoakaka aku ai he kanaka kakau moolelo au; 0 ko'u makemake o u no ke kaahele ana mai kekahi aupuni a i kekahi a mawaena hōi o kekahi lahui me kekahi lahui me ka ike maopopo ole ia mai o ko'u kulana alii e na kanaka, o kuu makemake nui o ka ike aku i ke ano o ko lakou noho ana ame ke ano o ka lakou mau hana, a i niea e hiki pono ai ia'u ke ike aku ia mau ano o ke alahele wale no a'u i hooholo ai oia ka hoolilo ana ia'u ,i makoi, oia hoi, i kanaka e hana ana 1 kekahi mau hana akamai 'e manao iho ai kanaka he hana mana ia a'u e hoikeike aku ai imua o lakou, he alahele luili elala mama a maalahi loa." 0 ia mau olelo a pau a Keoni o ke kamailio anu mai la, me he keleawe kanikani wale la no ia i pa mai la i ko Felorika mau pepeiafd. "Pela io no ko'u manao, he kamahao io no keia halawai ana 0 kaua," i pane aku ai o Felorika me ka haalulu o konā leo. "Owau pu kekahi i hoopuiwaia ma kuu manawa i ike aku ai ia oe maloko o ka hale hoikeike," wahi a Keoni. "Aohe no o'u makemake i kela hana, aole hoi e hihi o ka nele, hapuku hewa i ka hana e onouia mai ana, a pela oe i ike al ia'u maloko o kela hale. Ua ike au me ka maopopo aohe kupono iki o ko'u hoohalike ana ia'u iho me kekahi o na kaikamahine oiai aole au he kaikamahine o ia ano lahui, he hana liewa loa, pela ka ike a ko'u lunaikehala." "Ae, ua hoohalike oe ia oe iho me ia kaikamahine, aka nae, ua kupono maoli a ua hoohauoliiā aku no ka lehulehu i ike mai ai ia oe ma keia auwina la iho la. Ke hoōmanao la no anei oe no kela kakahiaka a'u i hui ai me oē me ka maopopo mua ole maloko o ka hale o na Demona, ame ka'u mea i kamailio aku ai ia oe ma ia auwina la. Ua hoike aku au ia oe ia manawa, elike no me ia a'u e hoike aku nei ua makahehi au 1 kou u'i. O kou manamanalima uuku ua oi aku ka waiwai 0 ia mamua o ke kino holookoa o Geladiola!" . "O, hoopunipuni! Uwoki kou kamailio hou ana mai no ia mea he aloha, aole hiki ia'u ke hoolohe aku ia oe, aole 110 au e hoolohe aku ana i kau olelo. Mai koi mai oe ia'u e ai pu me oe i keia ahiahi no ka mea, aole hiki ia'u ke ai ak'u i kekahi mea au e. hooWo ana me kau dala, ina kuu ola e hilinai' ana 1 ka pono oke ola ana maluna oia mau meaai. Ua maopopo oe ia'u he ipo kau a he kane hoopalau oe na ka mea okoa, he aloha okoa kau i keia la, e hoomanao oe ia mea, a e hoopakele ae oe ia'4l mai ka h'oohaahaaia no ka lioolohe ana aku i kau huaolelo e pili ana i ke aloha!" "O, e pono oe e hoolohe mai i ka'u, ua kaawale au mai a Miss Dcmona mai i nei manawa! Ua ulu he hoopaapaa mawaena iho 0 maua ma kekahi la a'u 0 ke kipa ana aku e ike iaia, aok nae au e hoike aku ana ia oe ike kumu. Ma nei hope aku aole maua e ike hou ana kekahi i kekahi, a mai ae oe i ka noonoo ana ae nona i mea komo e alalai mawaena 0 kaua, e hoopoina loa aku oe ia manao!" "Auhea oe e Keoiii a e ka Haku Kalaweina hoi a'u i maopopo ai, e oluolu oe e manaoio iho.i nei manawa 0 oe-ke kanaka hope' loa maluna o ka honua nei a'u e hiki ai ke noonoo aku," i pāne aku ai o Felorika me na huaolelo kuoo. "Auwc.no hoi oe e! Oia mau no anei kou hupo māmuli oka niau no 0 kou hoonoo me kou aloha no kela walii kanaka no Toma Geina! Ke nana aku .ia oe he kaikamahine noonoo maikai nd oe ma na mea e ae, a koe kela mau no 0 ka pipili kuhihewa o kou hooiioo maluna o Gerina," "Aohe ou kuleana e ninau mai ai ia'u, a i ole hoakaka mai paha i kou manao ku-e no ka'u mea e hana aku ai, no'u ia kuleana, a na'u ia e nana no'u iho," wahi a Felorika o ka pane āua aku, me ka hoike pu aku i kona kulana koa a makau ole. Ua lilo keia wahi uhane pikanana o Felorika i mea hoohamau aku i ka Haku Kalāweinā no kekahi- manawa, no ka mea ua maa oia ina kaikamaliine apau-he "hoōlohe mai lakou i kana mau mea apau e kamailio aku ai ma ke ano pai a kukahekahe aua ku'a nanea maoli lakou. No keii kaikamahine hoi ua like ole loa oia mai na wahine e ae apau o ke ao, he kaikamahine u'i a i hoikeia mai hoi iaia he mau miliona dala kona waiwai. He hana maikai o|e nana ka hookuukuu wale ana aku i nei makana gula e pahemo mai kona mau manamanalima aku, a o ka mea i oi loa aku ai ua aloha pu oia i ana i manaoio ai mamua he ilihune, he wahi kaikamahine na kekahi kanaka eli lanahu ilihune mai na aina waoakūa hihiu mai o ka Maueh Chunk, oiai nae he lehulehu no na kaikamahine' u'i e ae, i like aku ko lakou nani me na pua i mohala ae o ke kakahiaka, aole nae i haawi aku oia i kona noonoo ame kona aloha 110 lakou. Noonoo iho la oia iloko ka hoi o kana mau hooikaika ana e lilo keia kaikamahine iaia eia ka, e nele ana ia manaolama ona a e lilo ana 1 mea hoohoka iaia i ka manawa hope. 1 kona ike ana ua holopono ole keia hoao ana ana, kauoha aku, la oia e laweia mai na miaai 0110 loa apau e nele ole ai ka ii\ohi o ka haae o kekahi mea ke honi wale mai no i ka aala aku o na„meaai, me k6na manao me ia inau ineaal paha e hihia ailea noonoo o Felorika, eia nae,' i ka laweia ana mai keia 0 rta meaai a muu iluna o ke pakaukau, aole i hoopa mai o Felorika, aole no ona makemake e ai i kekahi o ia mau mea, elike 110 me kana i hoole mua aku ai, a nui loa iho la ka ehaeha o ka naau 0 ke. kanaka jio ia ai ole o Felorika. Ia mau minuke aia mau ko Felorika mau maka i kahi o ka puka komō kahl i haka pono ai, a no ia nana m'au ona ike koke iho la o Keoni he makemake loa ke kaikamahine ia Mrs. Baraunu o kona hoi koke mai, i mea e pakele ai oia mai iaia aku, nolaila nanahu iho la oia i kona mau lehelehe me ka piha loa i ka huhu kohu ole. "Nele ae la kona hihia ia'u me keia mau meaai, e hoao atia au ma kekahi ano hana e ae," wahi a ua haku la i noonoo iho ai. "Ua lilo kuu hoike okoa ana aku nei iaia no kuu 'aloha iaia i mea hoomaka'uka'u aku iaia, nolaila e hoopau ka hoike hou ana aku iaia no ia mea. f k Aole i pau.)