Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 42, 15 October 1925 — Page 1

Page PDF (1.68 MB)

View this newspaper issue

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii

Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau

BUKE LXIV-HELU 42________________ NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, OKATOBA 15. 1925. NA HELU APAU, 6382

Make Elua Mau Kanaka Mahope o ke Ki Pu Ana

Ala Kela Pilikia no ke Ano o

ka Mahele Ana i na Dala

a Laua

HOOKAHI I MAKE ME

KA HIKIWAWE LOA

Maloko o ka Halema'i i Make

ai Kekahi he Mau Hora

Mahope Mai

Mawaho ae nei o Niu, ma ke Sabati aku la i hala, i halawai ae ai hookahi kanaka Hawaii nona ka inoa o John Heihei me ka make, mamuli o ke kiia ana e kekahi Kepani o T. Fuchida ka inoa i ka pu, a maloko hoi o ka Halema'i Moiwahine, ma ka po ana iho o kela Sabati, i make aku ai kela Kepani, mamuli o na palapu i loaa iaia, mai ka pu aku a John Heihei.

He lawai'a ka hana a kela mau kanaka a elua; a o ke kumu o ke ala ana mai o ke ki-pu mawaena o laua o ia no ko laua hoopaapaa ana no na mea pili dala mai ka uuku mai ahiki i ka nui okoa ana, me ka hoohana okoa ia ana ti na pu a laua.

Ma kahi moolelo uuku i hoikeia ae no ke ala ana mai o kela pilikia mawaena o John Heihei ame Fuchida; ua loaa nui ka i'a ia laua ma ka Poaono mamua aku, me ka hooliloia ana o na i'a apau, ma ke kuai.

Ma ke kakahiaka o ke Sabati mai, na hoea aku la o Heihei, no ka home o Fuchida, no ko laua kamailio ana, no ke ano e mahele ai na dala a laua. Ma kela kamailio ana, i ala ae ai na manao like ole mawaena o laua, mai ka liilii mai o ko Iaua mau leo ahiki i ka nui ana, me ka holo okoa ana o John Heihei e kii i kana pu ma kona hale, a i kona hoea hou ana mai, i ki aku ai oia ia Fuchida, a weluwelu ka aoao o kela Kepani.

Aole nae i make koke kela Kepani ia manawa, aka ua nui ka poino i loaa iaia, me ka nana ole ae nae i kela poino, ua hooikaika aku la oia e kii i kana pu, a i ka loaa ana, ua hoomaka mai la oia e ki ia Heihei, a ku mai la ka poka, ma kahi e make ai oia he manawa pokole mahope mai.

Ua loheia ke kani ana o na pu elua e ka poe e noho kokoke ana ma kela wahi, a ia lakou i holo mai ai, ua loaa mai la na kanaka elua e waiho ana mahope aku o ka hale o Fuchida maloko o ka pa; e kamau ana no nae ka hanu ola iloko o Fuchida, aka no John Heihei nae ua make loa oia.

Ua hoihoi awiwi ia o Fuchida, noloko o ka halema'i, no ka lapaauia mai o kona mau pala-pu, a iaia ma ka halema'i i pohala ae ai oia, a hoike ae la i ka moolelo pokole, e pili ana i ke kumu o ke ala ana mai o ke ki-pu mawaena o laua, elike me ia maluna ae la, a ma ka po ana iho ma kela la, i make loa aku ai oia, no ke kukonukonu loa o na poino maluna o kona kino.

HOUIA HE KOA E KANA

WAHINE ME KA PAHI

He koa nona ka inoa o James Weir ke waiho mai la maloko o ka

halema'i o na koa ma ka Papu Kahauiki me kekahi moku pahi ho-

honu ma kona umauma, he moku i houia iho iaia mamua iki iho o ka hora aumoe o ka po Poaono i

hala ma kona home ma ke alanui Kuakini Mahope iho o ka ikeia ana o kei apilikia ona ua laweia mai oia me ka hikiwawe loa no

ka halema'i o na poino ulia a mahope iho i hoihoiia ae ai no ka Halema'i Moiwahine, a hoihoi loa ia aku i ka halema'i o na koa ma

Kahauiki mahope iho.

No ka wahine Mrs. Jeaton Weir ua hoopaaia ae oia maloko o kekahi rumi o ka halewai no kona ninaninauia ae e ka Makaikiu Kellett mamuli o kona hoohuoiia ana nana no i hou i kana kane me ka pahi.

No ka ona o ke kane, a i ole ia ua hoopaapaa paha laua, aohe moolelo e pili ana no ia mea, no ke

kumu o ka houia ana aohe i maopopo a pela hoi me ka mea lima-

koko oiaio nana i hana ia karaima.

NU IOKA, Oct. 7.—E kuaiia aku ana ma ka la apopo na mokulele i kapiliia e Henry Ford ma ka halekuai o ka Wanamaker maanei ma ke ano he waiwai kalepa mau. O ke kumukuai i kauia no ka mokulele hookahi he $2500.

NUI NA LUNA OIHANA O KE KALANA O HAWAII I PUKA

Koho Hou ia ka Makai Nui Sam Pua a Haule o
Tom Pedro—Haule Kekahi Mau Hoa Ka-
hiko o ka Papa o na Lunakiai

PAU LOA NA LUNA OIHANA
O KAUAI I KE KOHO HOU IA

Koe Hookahi Nae ka Lunakiai Knudsen o Wai-
mea Aole Oia i Puka—E Holo Hou Ana
i Novemaba ae Nei

HAULE WALE KA HOOPII

I KA LUNAKIAI WM. AHIA

Kakoo ka Lunakanawai Banks i na Noi Dima-
ra a na Loio o Ahia no Kona Pili Ole i Ke-
kahi Hewa Malalo o ke Kanawai

Koho Hou ia o Sam E. Kalama i Lunahoomalu

Hiki Ole ia Harry Mossman ke

Hoohaule Iaia ma ke Koho

Wae Moho

HAULE HE ELUA MAU

LUNAKIAI KAHIKO

Koho Hou ia ka Makai Nui

Crowell a Puka me na

Baloka Kiekie

O ka hopena o ke koho baloka, o na luna oihana o ke Kalana o Maui, ma ka Poaono aku la i hala, o ia no ke koho hou ia ana o Sam E. Kalania, i lunahoomalu no ka papa o na lunakiai, a haule o Harry Mossman, kona hoa paio ma ka aoao Demokarata.

Ua lilo kela lanakila ana o Sam E. Kalama maluna o Mossman, H mea hookahaha aku i ka manao o kekahi mahele nui o na makaainana o Maui, no ka mea i na la e hooukaia ana ke kalaiaina, aia ka hilinai o kekahi mau loea kalaiaina, maluna o Mossman, eia ka auanei, he mau manaolana poho wale ia, no ka mea ua lilo na kumu hoopii i laweia mai e ku-e ana ia Kalama, i mea e hooiia aku ai kona ikaika, mamuli o ka manaoio o kona mau hoaloha, he paani politika wale no tela mau kumu hoopii i laweia mai, no ka hoonawaliwali ana ia Kalama.

E ukali aku ana i kela kulana ikaika a Sam E. Kalama, o ka Loio Bevins, kekahi i kohoia me kekahi heluna baloka kiekie, a haule o Furtado.

O kekahi mea hookahaha i ka manao o ka lehulehu ma kela koho baloka, o ia no ka haule ana he elua mau hoa kahiko o ka papa o na lunakiai, a kohoia he mau mea hou ma ko laua mau wahi.

O na hoa kahiko o ka papa i wae

ole ia, oia o Guy Goodness ame

Sommerfeld, a o na mea i waeia

ma ko laua mau makalua, oia o

J. Garcia ame Charles Lake.

o ka Makai Nui Crowell, na koho hou ia oia a puka, ua papa-kolu ae ka nui o na baloka i kohoia nona, mamua o na baloka i loaa ia Peruvia Goodness, kona hoa paonioni.

No ke kulana kakauolelo kalana, lunahooia ame puuku, aohe he hoopaapaa ana no ka poe kahiko, ua » . loa lakou i ke koho hou ia.

O keia malalo iho nei, ka heluna nui o na baloka i kohoia no kela ame keia moho, elike me na hoike i loaa mai:

No ke kulana lunahoomalu o ka papa o na lunakiai: S. E. Kalama, 2037; Mossman, 1671; a no na hoa hoi a ka papa o na lunakiai i waeia, eia iho ko lakou mau inoa me k* nui o ko lakou mau baloka:

Drummond, 1539; Fleming, 1584; Garcia, 1593; Lake, 1177. O ka poe i haule, me ka heluna nui o ko lakou mau baloka, o keia iho ko lakou mau inoa: Burns, 328; Faustino 283; Goodness, 1084; Hart, 397; Kaalouahi, 540; Kaumeheiwa, 331; Kinney, 771; Sniffen, 958; Omsted, 546; Plunkett, 606; Smith, 549; ame Sommerfeld, 753.

No ke kulana makai nui: Crowell, 2676, a o Goodness, he 763. Kakauolelo Kalana, Kaae, 2218; Lunahooia Wilcox, 2088; Loio Kalana Bevins, 1668, .alo, 1193; PuuKalana Cockett, 2403; Shaw, 498.

POWAIA KEKAHI KANAKA

MALALO AE NEI O AIEA

Ma ka po o ka Poaha o ka pule aku la i hala ka hoike ana ae o William M. de la Nux, he kanaka hana inikini no ka Hui Mahiko Honolulu ma Aiea, no kona powaia ana e kekahi mau kanaka ana i maopopo ole ai, mahope koke iho o ka hora 8 o ia po maluna o ke alanui ma Aiea, a kiia mai kona lima a puka i ka poka o ka pu.

Mahope o kona pakele ana mai kela mau kanaka powa mai ua hoea ae oia i ka Halema'i o na poino ulia, no ke kima ana mai o kona lima i ku ai i ka poka, elike me kana o ka hoike ana ae i ka makai. Ma ka Poalima mai i hele ae ai oia i ke keena o ka oihana makaikiu a hoike ae la no kona powaia ana. Ma ka hoakaka a na kanaka lawelawe oloko o ka halema'i o na po-i ' -. uila aohe no ka i kukonukonu loa ka eha o de la Nux i ku ai i ka poka.


	Me he mea la, ma ke koho baloka wao, moho i hala aku la ma ka Poaono nei, o kekahi ia o na koho baloka, hahana loa i hooukaia mawaena o na moho, no na kulana oihana like ole apuni keia teritore; a ua nui no hoi na hopena hookahaha noonoo i oili ae, aole wale mo, mamuli o ke koho maoli ia o kekahi mau moho a puka, aka ma ka haule ana o kekahi mau luna oihana kahiko, i manao ole ia, pela iho la ka hopena e oili ae ana. Ma ke kalana o Hawaii, hookahi wale no moho i koho maoli ia a puka, e holo baloka hoa ole aku ai oia iloko ae nei o ka mahina o Novemaba, oia ka Makai Nui Sam Pua, a no kekahi mau moho e ae, aole he mau hoa paonioni, aole i loaa ka hapanui o na baloka ia la-kou, e koho maoli ia ai a puka, no keia kumu, e holo baloka hou aku ana no lakou iloko ae nei o Novemaba. O ka heluna baloka i kohoia no ka Makai Nui Sam Pua ma Hawaii Hikina ame Hawaii Komohana, ua hiki aku ma kahi o ka 4137, ua like pu me 439 baloka ka oi ae mamua o ka hapalua o ka huina baloka holookoa o kela kalana. O ka heluna baloka hoi i kohoia no Tom Pedro; Jr., ka hoa paonioni o ka Makai Nui Sam Pua, ma ka aoao Repubalika, he 1750; a o na baloka i kohoia no Kanehailua, ma ka aoao Demokarata, he 153. No ke kulana lunahoomalu o ka papa o na lunakiai, o kela kekahi o na kalana hahana loa o na paio «ta mawaena o S. M. Spencer ame Harry Allen; a oiai, ua oi aku na baloka i loaa ia Spencer mamua o Allen e holo hou aku ana no nae laua iloko ae nei o ka mahina o 7Sr-o- Vhe, oiai aole i loaa ka hapanui o na baloka ia Spencer, e koho maoli ia ai oia puka. O ka heluna o na baloka i loaa ia Spencer, apuni ke kalana o Ha-waii, he 3037; a o na baloka hoi i '• -va no Harry Allen, ka moho -.:. ka aoao Demokarata, he 2941; ..i :lce me 96 wale no baloka ka <••* Spencer mamua o Allen. Ma Hawaii Hikina i loaa nui ai ka ikaika ia Spencer; a ma Ha-waii Komohana hoi i loaa ai ka ikaika ia Allen; nolaila e ku hou aku az- laua imua o ke kahua moko-	moko no ka manawa lope loa, ma ka mahina ae nei o Novemaba, a o ka mea kiekie loa o na baloka o laua, oia ke lilo aku ana i luna- hoomalu no ka papa o na lunakiai o kela kalana. No ke kulana puuku hoi, ua oi ae ke kiekie o na baloka i loaa ia Oliver T. Shipman mamua o Charles H. Swain, he kiekie nae e koho ole ia ai oia a puka a no keia ku- mu, e holo baloka hou aku ana no laua no keia mahina ae. . No ke kulana kakauolelo kalana hoi, ua waeia o Achibald A. Hapai, a haule o William L. Serrao. Ma Hawaii Hikina, ua haule o Hapai ia Serrao, aka ma Hawaii Komo- hana nae, i haule ai o Serrao ia Hapai, a oiai he mau Repubalika no laua a elua, nolaila e holo ba- loka hou aku ana no o Hapai no ka elua o ka manawa. O na hoa hoi o ka papa lunakiai i waeia no Hawaii Hikina, o keia iho ko lakou mau inoa, ame ka nui o ko lakou mau baloka: Eugene H. Lyman, mea kahiko, 1871; August, 8. Costa, mea hou, 1607; ame A. M. Cabrinha, mea ka- hiko, 1452. O kekahi mau moho Repubalika e ae i haule, oia o David K. Ewaliko, Charles Weatherbee, Low ame Namahoe. O na moho Demokarata hoi, he elua wale no laua, oia o Delbert E. Metzger, 840 baloka ame Wm. E. Edmonds, 300 baloka; e holo ku-e hou aku ana laua i na moho Re- pubalika ekolu, no ka mahina ae nei o Novemaba. O kekahi mau luna oihana kalana e ae, i loaa ole na baloka kiekie e koho maoli ia ai, oia ka Loio Kalana Beers ame ka Lunahooia Brown, e holo baloka hou aku ana laua no ka elua o ka manawa, oiai no nae aole o laua mau hoa paoni- oni ma ka aoao Demakarata mai. O na hoa o ka papa lunakiai no Hawaii Komohana, i koho maoli ia a puka, e holo baloka hou ole aku ai no ka elua o ka manawa, oia o Julian R. Yates, mea kahiko, 1546 baloka; Samuel P. Wood, mea hou, Demokarata, 1500 baloka ame Frank B. Greenwell, mea hou, Repubalika, 1440 baloka. O na hoa kahiko o ka papa lunakiai i haule o Ha- waii Komohana, oia o James K. Ako ame A. A. Akina.


	O ke kalana hookahi o Kauai, iwaena o na kalana ekolu, i malama i ke koho baloka wae moho ma ka Poaono aku nei i hala, ka i koho hou i na luna oihana kahiko a pau loa i ka puka, a koe ka Lunakiai Knudsen o Waimea, oia wale no ka mea i loaa ole ka heluna baloka kiekie e koho maoli ia ai oia a puka; nolaila e holo hou aku ana oia me Louis Kilauano he Demokarata, ma ka mahina ae nei o Novemaba, no ka noho lunakiai o ka apana o Waimea. Mahope koke iho o ka heluia ana ana o na pahu koho baloka apau o ka mokupuni o Kauai, me ke koe o ka mokupuni o Niihau, ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, i hoike koke ia mai ai ka lohe i Honolulu nei, no ka pau loa o na luna oihana kalana kahiko i ka puka, a koe ka Lunakiai Knudsen. Me ka helu ole ia o na baloka o ka mokupuni o Niihau, o na baloka apau i kohoia no ka Makai Nui Bice, he 1559, a o na baloka hoi i kohoia no William Peters, kona hoa paonioni, he 520. Ua koho hou ia ka Makai Nui Rice, e koho baloka hou ole aku ai oia. Ua koho hou ia a puka ka Lunahooia K. M. Ahana, me na baloka kiekie he 1521, a o na baloka hoi i kohoia no Henry Van Gieson, kona hoa paonioni, he 529. Ua koho hou ia ka Loio Kalana A. G. Kaulukou a puka, me na baloka kiekie he 1381, a o na baloka hoi i loaa ia S. K. Kaeo, kona hoa paio, ho 569. No ka Puuku K. C. Ahana, ame J. Mahiai Kaneakua, aole o laua mau hoa paonioni, ua koho hou ia laua a puka, no ko laua mau kulana oihana pakahi.	O keia iho na hoa o ka papa lunakiai, ma na apana ame ka nui o na baloka i loaa ia lakou pakahi: No Lihue, ua koho hou ia o H. D. Wishard he hoa kahiko ao ka papa a puka, me na baloka kiekie he 434, aole he moa holo ku-e iaia. No Koloa, o James K. Kula ka i kohoia a pukii, he hoa kahiko no oia no ka papa mai kela apana mai. O na baloka i loaa iaia he 317, a o na baloka hoi i loaa ia Enoka Mikaele, kona hoa paonioni, he 20. No ka apana o Waimea, ua lona ia E. A. Knudsen, na baloka he 188; John Gomes, 154; T. A. Kruse, 113, he poo Repubalika wale no apau, mo ka waeia ana o Knudsen i moho. a o Louis Kilauano ka moho ma ka aoao Demokarata me na baloka he 12; oia ame Knudsen, ko holo hou ana iloko ae nei o ka mahina o Novemaba. No Kawaihau, o Manuel R. Agui- ar, he Demokarata ka i koho hou ia a puka. O keia iho na baloka i kohoia no na moho apau ma keia apana: Manuel E. Aguiar, 304 ba- loka; Fred Mendes, Repubalika, lTl\|\|r J. K. Kealoha, Repubalika, 55. Hanalei, na koho hou ia o Henry Peters a puka, me na baloka kiekie he 137, a haule o A. Menefoglio, me na baloka he 127. He mau Repu- balika like no laua a elua. Ina nei, i loaa ka hapanui o na» baloka ia Knudsen, e koho maoli ia ai oia a puka, ina nei, aole he koho baloka e malamaia ma ke kalana o Kauai, i keia mahina ae; nolaila he hooluhi wale ana no kulana oi- hana o Kauai e kohoia, ana, aole nae e na makaainana apau o Kauai, aka e ko Waimea poe wale no, i lunakiai no kela apana.


	Mahope iho o ka noonoo ana o ka Lunakanawai Kaapuni Banks, i kana olelo hooholo, maluna o na noi dimara a na loio o ka Lunakiai W. M. Ahia, no ka hoopau wale ana i ka hoopii, e ku-e ana iaia, ma kona ano he hoa no ka papa o na lunakiai, no ka manawa i aneane e piha ka pule hookahi, i hoopuka mai ai oia i ka olelo hooholo, ma ka Poakahi iho nei, e kakoo ana i na kumu noi dimara apau a na loio o Ahia, me ka hoopau wale ana i kela hihia. Ma ka Poakahi o ka pule aku nei i hala, i hookomoia aku ai ka hoopii ku-e i ka Lunakiai Ahia imua o ka Lunakanawai Kaapuni Banks; a ma ka Poakolu mai ka hooloheia ana, o ka hihia, me ka waiho ana aku o ka Loio A. L. Castle, i na noi kumu dimara, no ka hoopau wale ana i ka hihia, a e hookuuia mai ka Lunakiai Ahia, me ka pili ole o ka hewa iaia ma kekahi ano. Ua kakooia kela mau noi kumu dimara apau a na loio o Ahia, ma ka Poakahi iho nei, e ka Lunakanawai Banks; eia nae mahope iho o kona kukala ana ae, no ka hoopau wale ana i ka hihia, ua hoakaka aku la ka Loio Kalana Hathaway, no kona lawe loa i ka hihia imua o ka aha kiekie, no ke kumu wahi ana, o ka aha kiekie wale no kahi e maopopo pono ai ka hopena o kela hihia. Penei ke ano nui o ka olelo hooholo, e pili ana i ka hihia o ka Lunakiai Ahia: "He hoa o William M. Ahia no ka papa o na lunakiai, a he hoa oia no kela papa ma na la lehulehu i hoakakaia maloko o ka palapala hoopii. Iloko o na mahina o Mei ame Iulai, 1925, na haawi aku ka papa, ma ke ano ku i ke kanawai i ka aelike ia H. L. Fernandes & Co., no ke kukulu ana i na halekula maloko o ke kulanakauhale o Honolulu nei, o ka lilo o kela mau halekula, na ukuia mailoko ae o ka waihona puuku o ke kulanakauhale. "Ma kekahi mau la mamua aku o ke komo ana ma keia mau aelike, ua kuai o Fernandes & Co., mai ia Ahia mai, ka ona, a lunanui o ke Johanson Mill, i ka papa ame kekahi mau meahana e ae, no ka hoohanaia aku ma ke kukulu ana i na halekula i oleloia, a na hana man pela ma na manawa lehulehu mamua aku o ka loaa ana mai o keia mau aelike. "Ua hana o Ahia, ma kona ano he lunanui a ona no ke Johanson Mill, a komo ma kekahi aelike e hana no Fernandes & Co., ma na mea e pili ana i na halekula i oleloia. Ua uku piha ia aku o Ahia, a uku hapa ia paha no na meahana, i hoolakoia mai eia, a no ka hana paha i laweia eia. "Aole he hoakaka maloko o ka palapala hoopii, no ka hanaia ana o kekahi aelike, a i ole he hoomaopopo ana paha mawaena o Fernandes & Co., ame Ahia mamua aku o ka haawiia ana o ka aelike ia Fernandes & Co., o Ahia a i ole o ke Johanson Mill, ka mea nana e hoolako aku i kekahi mau meahana a i ole lawelawe paha i ka hana e pili ana i na halekula, ina nei no ka loaa o ka aelike ia Fernandez & Co. Mamuli o ka hoakaka ole ia ana o kekahi mea o keia ano, ua maopopo loa aole he aelike i hanaia". " E hoomanaoia, ma ka hapa mua o ke Kanawai 175 o ke Kau Ahaolelo 1915 e hoakaka ana ia: ua papaia ka lunakiai mai ka lawelawe ana aku i kekahi mau hana, o keia mau mea i papaia, o ia hoi, aole e lawelawe ana paha i kekahi aelike, e ukuia aku ai kekahi dala mailoko aku o ka waihona puuku. Aole hoi oia e lawelawe ma ke ano pololei, a ma kekahi ano e ae paha, ma ke kuai hoolilo ana i kekahi waiwai, e ukuia mai ai na hoolilo no ia mea ma ka waihona puuku mai. Ina ua lawelawe oia i kekahi o keia mau mea i papaia, alaila ua pili ka hewa kupono ole iaia ma ka oihana, a ua kaa aku oia malalo o na hoopa'iia a ke kanawai i hoakaka a "Ua kaokoa loa keia mai ka haalele ana i ka oihana elike me ia i hoakakaia ma ke Kanawai 175. Nolaila ua maopopo loa, aole e hiki ke hookauia aku na hoopa'i i hoakakaia ma ke Kanawai 175 maluna o kekahi lunakiai, ke ole e hana oia i kekahi mea i hoakaka maopopo loa ia ma ke kanawai, he hana ia no ka haalelea na i ke kulana oihana. Lawa Ole na Kumu "Ua maopopo loa, o ke kuai hoo-	lilo ia aku o ka papa o Ahia ia Fer- nandes & Co., ame kekahi mau mea- hana e ae, ao ka hoohanaia aku no na hale i hoakakaia maloko o ka palapala hoopii, aole ia he kumu e haalele ai oia i kona kulana oi- hana. Malia paha he hana ia i pa- paia ma ka hapa mua o ke Kanawai 175 a no keia kumu na ku-e i ke kanawai, aka nae ua kapaeia e ka hapa hope o ka kanawai, ma kahi e olelo ana, e hoakaka maopopoia na kahua no ka haalele ana i ka oihana; nolaila aole he haalele oi- hana i hanaia. "Aole he kuleana o Ahia ma ke- kahi ano no na aelike i hanaia ma- waena o ke Kulanakauhale a Ka- lana me Fernandes & Co., malalo o na manao o ka Pauku 2679 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii o ka 1925; e ikeia nae ina paha he kuleana kekahi, ma ke ano o kana mea i hana ai me Fernandes & Co. Ua hoolilo aku oia i kekahi mau meahana ia Fernandes & Co., uo ka hoohanaia aku ma ke kukulu ana i na halekula a ua lawelawe paha oia i kekahi mau hana e pili ana me ua mau hale nei. "He hana paakiki loa ka manao ana he kuleana kekahi o Ahia no kela mau hana i lawelaweia, no na aelike mawaena o ke kulanakauhale ame Fernandes & Co. "No na kumu mamua ae la, aole au i ike, ua lawa na kumu maloko o ka palapala hoopii, e hoakaka ana i na mea oiaio e hiki ai ke haa- leleia ke kulana oihana lunakiai e paaia nei e William M. Ahia." E MALAMAIA ANA KA IUBILE DAIMANA E KA AHAHUI KALEPA Ma kaupoku o ka Hokele lana ma ka auwina la o ka Poalua nei i malama ae ai ka Ahahui Kalepa o Honolulu nei i kekahi anaina hoo- manao no ka loaa ana he iubile daimana no ke ku ana o ia ahahui no na makahiki he 75 me ka haawi ana i kana hooikaika ana no ka holomua o na hana kalepa ame na hana imiloaa maloko o na moku- puni a pela hoi me na hana e pili ana i na moku, a o W. R. Castle Jr., o ke keena aupuni ma Wakine- kona ka haiolelo ano nui o ia la. Ma ka pule aku nei i hala ka hoea ana mai o Mr. Castle me kana wahine mai Wakinekona mai no ka akoakoa pu ana ma ka manawa e malamaia ai ke anaina hoomanao no ka piha ana ia Mr. ame Mrs. W. R. Castle Sr., na makua ka mare gula, a oiai oia maanei ua konoia ae oia e ka Peresidena o ka aha- hui Kalepa J. R. Galt oia ka mea haiolelo ma kela la. Ma ka la 15 o Okatoba, o ka 1850 i hookumu mua ia ai ka aha- hui kalepa e kekahi mau kanaka kalepa koikoi kakaikahi ma Hono- lulu nei ia manawa a na lakou i hana i ke kumukanawai ame na kanawai a kakau inoa lakou ma ia mau kanawai elike me ka hoakaka ma ka moolelo. No elima makahiki ke ku ana o ia ahahui a mamuli o kekahi mau kumu alalai ua hoopau ka lawelawe ana a ia ahahui i na hana i na mahina waena o ka 1856. I ka 1859 mai i hoala hou ia ai a pela hoi i ka 1870 mai, i ka manawa i noiia aku ai ke kuikahi panailike. I ka 1882 ua loaa hou ae ia aha- hui ka palapala hoohui me ke au- puni a mai ia manawa mai ka nee mau ana me kona ku mau ahiki i keia la. He lehulehu na hana i hanaia e kupono ai e hoomanaoia ka 1850. Ia makahiki i hoalaia ae ai a ku ka ahahui hana Palapala Aina. Ia makahiki pu i kukalaia ae ai o Ho- nolulu he kulanakauhale a o ke kapitala hoi o Hawaii. Ia maka- hiki no i hanaia ai ke kuikai mua mawaena o Hawaii ame Amerika. Ua kukuluia ka haleleka ame na hale kaawai ia makahiki a ua hoo- mauia ke ku ana o ia mau hale kaa* wai no kekahi mau makahiki lehu- lehu ma ia hope mai. He poloai ka ka Ahahui Kalepa o ka hoopuka ana ae i ka lehulehu e ahiki ae ma ka halawai e malama- ia ana nia ka auwina la o keia la. O Mr. Castle aole oia he limahana wale no no ke keena aupuni ma Wakinekona aka he dean pu oia no ke Kulu Nui o Havada a o ka mea hoi nana i kakau i kekahi mau buke moolelo lehulehu e pili ana ia Ha- waii nei, a he kanaka makaukau a loea hoi ma ka haiolelo e lilo ai i mea waiwai ka hoolohe ana aku i kana haiolelo.


	$1 NO KA HANA HOU ANA I , LUAKII O KAWAIAHAO O ka manawa no ka huli ana e loaa ai i $100,000 no ka hana hou ana i na wahi popopo o ka luakini o Kawaiahao a hana hou ae ma ke ano e oi aku ai ka paa no kekahi mau kenekulia hou ua weheia e ke komite iaia ia hana a i noho luna- hoomalu ia e George P. Castle, ma ka pule aku la i hala. O na hoa e ae o ia komite oia ke Kahu o Kawaiahao, Rev. Akaiko Akana, Albert Waterhouse, Ethel M. Damon ame Andrew Adams. O na kokua a ka lehulehu mai o a o ka mea i make- makeia; ke hoomakaia mai nei ka hana ana a ka mea iaia ka aelike i haawiia aku ai John M. Young, o ka Pacific Engineering Company. O ka hana i makemakeia a i hoo- lalaia e lilo ka halepule o Kawai- ahao ma nei moa aku i hale pale- kana mai ka pauahi mai, ka hoo- hioloia e ke olai a e palekana hoi ka papahele mai ka ai hou ia ana e na mu ai laau, e uhiia kaupaku me ke konakalika,' i mau pou hao kila a mau pou konakalika ma kahi o na pou laau popopo wale elike me ia i keia manawa, e hiki ai ia ke ku aku no na kenekulia ma noi mua aku. Penei na mea i hoolalaia; Ma kahi o ka papahele laau i papahele konakalika me na kuaha» kila ewa- lu iniha ka manoanoa malalo ae, a e kooia ae ana e na pouhaokila me konakalika i huiia a e kukuluia maluna o ke kahua pohaku paa; ma kahi o na pou laau popopo wale he mau hao kila ame konakalika na koo o ke gallery (na wahi noho oluna) ma na aoao apuni. Ma kahi o ke pili laau popopo wale no, he konakalika ma ia wahi a me he mea la, he pili papa po- haku a i ole papa keleawe maluna loa iho; o na o-a ame na kaola olo- ko a pela hoi me na umii he hao- kila wale ana no. O na lilo i kohoia no keia hana nui hou e hiki aku ana i ka $23,000 no ka bana ana i ka papahele; ma kahi o ka $25,000 no ka hana a uhi ana i kaupaku me ke kona- kalika ame na pili papa pohaku a i olo keleawe paha, a no ka hana ana i kahi e noho ai oluna (gallery) apuni a pela hoi me ka hana ana i ka okana ame na wahi apau oloko o ke kino o ka hale e hiki aku ana ma kahi o ke $40,000, a ke huiia na lilo apau ua manaoia o ka $100.000 paha ka lawa. He pule aku la i hala ka hooma- kaia ana e hana ka hale malalo. Ke nee mua mai nei ka hana, o ke dala ka mea i makemakeia e loaa mamua o ka pau ana o ka hana. Ma ka Poakolu o ka pule aku la i hala ka waiho ama ae o John	HO-A AE I KE AHIKOE I LALAPA AE AI KE AHI Ua lilo ke ahi o ka a ana ae ma- loko o ka halekaa otomobile o ka Hui von Hamm Young e ku net ma ka aoao Ewa o ko alanui Ala- kea mamua iki iho o ka hora 9 o ka po Poaha aku nei i hala i kumu hoala ae i na manao pihoihoi ma- loko iho o ka apona e kuku ana o na hale oihana; ua hoea ae ma- laila ma ia manawa ke kaawai ki- naiahi o ke kikowaena ame ke ka» makai. Aole i pahola loa ae ia ahi ma o a maanei e lilo ai i hana nui ko kinai ana no ka mea, mamua o ka hoea ana ae o ke kaawai me ke kaa makai, ua pio mua ke ahi i ke kinaiia e na kanaka e akoakoa ana malaila. O ke kumu o ka a ana ae o ke ahi, elike me ka hoa- kaka a na kanaka hana oloko o ia halekaa, ua lele iho kekaki kanaka e kau ana iloko o ke kaa otomo- bile o H. Wright a hele ae la ma- hope o ke kaa, i ka manawa e hoo- pihaia ana ka pahu aila o ke kaa me ke gasoline hou, a ho-a ae la i kekahi ahikoe no ka nana ana no ka piha o ko pahu i ka aila ame ka ole. E mau ana no ka paumaia ana o ke gasoline ia wa a me he mea Ia na pa aku kekahi huna aila i ke ahi oiai ka aila e waiho ana ma- luna o ka papahele konakalika o ka halekaa. He lehulehu na kaa otomobile e kuku ana ma na aoao elua o kela halekaa, a no kekahi manawa ua nui ka hopohopoia no ka poino o ia mau kaa, eia nae ua pio e ke ahi mamuli o ka hoohana- ia ana o na mea kinaiahi ma kahi kokoke malaila. O kahi i laki loa ai aohe wahi o ke kaa o Wright i poino aole no hoi he ola i manuheu M. Young o ka Hui Enikinia o ka Pakipika, ka palapala noi no ka hoopukaia mai e ka Lunanana kuku- lu hale Harry K. Stewart ka pa- lapala ae no ke kukulu ana a ma ka Poaha mai i loaa ae ai ia pala- pala ae. Ma ke kakahiaka o ka Poa- ono Okatoba 3, i hookapuia ai e ka Lunanana Kukulu Hale Stewart ame ka Luna Kinaiahi Nui Thur- ston ka malama hou ana i ka hala- wai maloko o ka luakini o Kawai- ahao, a no ke Sabati mai maloko o ke Club-House i malamaia ai ke anaina haipule ame ka papa aha- aina a ka Haku. Ma keia mua aku maloko ana o ka halepule Kahiko o Kaukeano o malama mau ia al ke anaina pule o Kawaiahao mamuli o ka haawiia ana mai o ia hale no ka manawa mo ka uku ole ahiki i ka mauawa e pau ai ka hana hou ana i ka luakini o Kawaiahao.


	HOOKAHI MAKAHIKI KA EMI MAI O NA LUNA AUPUNI E HANA AI. Ma ka mahina o Novemaba o ka 1926, e pau ai ka noho hana ana na luna aupuni kulanakauhale ame ka- lana o Honolulu. He koho baloka ke malamaia ana no ke koho hou ana i na luna aupuni i nei manawa a i ole na luna aupuni hou paha e pani mai ana ma ko lakou mau hakahaka ma ka mahina o Novema- ba. 1926, aole ma ka mahina o No- vemaba o ka 1927 aku. Mamua, o ka malamaia ana o ke koho baloka laula e malamaia ana he koho baloka wae moho ma ka mahina o Okatoba o ia 1926. O keia ka manao kanawai o ka Loio Kahina William B .Lymer o ka hoi- keia ana ae ma ka Poaono o ka pule aku la i hala. Ma ke Kanawai 280 a ka ahaolelo i hala o ka 1925 ua hoakakaia e kohoia na luna aupuni o ke kulana- kauhale o Honolulu iloko o ka ma- hina o Novemaba, o ka 1926. Ua waihoia ae e kekahi he ninau e pili ana i ke koho baloka a ua waihoia ae ia ninau e ka loio o ke aupuni kulanakauhale imua o ka Loio Kuhina no kona manao ka- nawai a ma ka Poaono aku la i hala kona hoike ana ae i kona ma- nao no ia ninau. Ina aole i hooholo ka ahaolelo i hala i ke kanawai e mana nei i A»-.» la alaila aole e malamaia ana ke koho baloka ahiki i ka mahina o Novemaba o ka 1927. Nolaila, mamuli o ka hooholoia ana o ke kanawai ua hoopokoleia mai ka ma- nawa e noho ai na luna aupuni ku- lanakauhale hookahi makahiki. O ka meia, na lunakiai ame na luna aupuni e ae i kohoia e ka lehulehu, ua hoopokole likeia mai ko lakou mau manawa e noho ai ma na oihana o ke aupuni kulana- kauhale e ke kanawai, elike me ka hoakaka a ka loio kuhina. TOKIO, Oct. 9— Eono mau kana- ka i piholo iloko o ke kai a make i keia la i ka manawa o kekahi waapa mahu i kahuli ai iloko o ka manawa e hoomaamaa kaua ana ka oihana kaua moana me aina.	HOOPA'IIA NA KOA I KOMO AIHUE AI I KA HALE O KE KAMALIIWAHINE Ma ka noho ana o ka aha hoo- kolokolo koa ma ka Pakaua o Ka- Kuhina William B. Lymer o ka hoi- na i hala no ka hoolohe ana i ka hihia wawahi hale a aihue o kekahi mau koa eha o ka Papu De Russy ma Waikiki, ua loaa ka ike ia aha no ka pili o ka hewa ia mau koa a ua kauia aku ka hoopa'i paahao maluna o lakou mai ka 2 a ka 4 makahiki e noho al maloko o ka halepaahao Alcatraz, no ia wawahi ana a komo iloko o ka hale o ke Kamaliiwahine Kalanianaole, a o Mrs. J. Frank Woods hoi i keia ma- nawa, ma Waikiki ae nei, ma na 1: hope o ka mahina aku nei o Sepa- temaba, a laweia kekahi mau wai- wai ame kekahi mau mea hooma- nao o na alii e ahu ana maloko o ia hale. O na inoa o ia mau koa aihue, oia o Grover C. Pfeifer, Marcus H. Hood, Meunch ame Coker. Ua pili like ka hewa i keia mau koa apau eha no ka hahaki ana i ka Pauka 93 o na kanawai e pili ana i ke kaua. O ka Lutanela E. Wilson o ka Papu Kamehameha ka loio ma ka aoao o na koa. He pule mamua aku, no ka ike ana o ka aha hoo- kolokolo koa i ka pili o ka hewa ia Otto V. Limp ka elima o na koa i hoopiiia aku ai no ia hewa like, i kauia mai ai ka hoopa'i paahao maluna ona elua makahiki e noho ai maloko o ka halepaahao ma Al- catraz. FEZ, Oct. 9— O Abdel-Krim, ke alakai o ka poe kipi Riffians, i hoo- puniia ai e na koa Palani mamuli o ko lakou nee ana mai imua mai Kifane mai no ka akau a o na koa Sepania hoi mai Ajdir mai a i ka hema ua hoikeia mai ianei i keia la ua imi aku oia ame kona kaikai- na i puuhonua no laua iloko o na mauna. O ka mauna Sidi Moham- med, maloko o na mauna Benairous, kekahi o na mauna hiki ole ke komo aku maloko o ka lalani mauna Atlas.