Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 44, 29 October 1925 — HE MOOLELO No KALENA KALIFODA a i ole Ka Hoopahu'aia Ana o na Hana Ohumu Hoopilikia a Kona Mau Enemi Imihala. [ARTICLE]

HE MOOLELO No KALENA KALIFODA a i ole Ka Hoopahu'aia Ana o na Hana Ohumu Hoopilikia a Kona Mau Enemi Imihala.

7« laua nei o ka ho«a ana aku, kauoha aku la ke kokoolua o Mr. Kalifoda e laweia mai i mau kiaha waina tio laua, a oiai «a hele kela kanaka a maea i ka inu ana i ka waiona, hookahi ro ana owala ana ae, o ka pau no ia o ka wai oloko o ke kiaha, l hookokoke mai la no kahi o Mr. Kalifoda e noho ana me kk :nu liilii i ka wai o kona kiaha waina. £a, aole ka paha oe i maa i ka inu ana i ka waina, 1 ulolohi ai ka pau o ka wai oloko o kou kiaha, ua hiki no nae, aole pilikia o ka inu liilii ana. Ua olelo mai nei oe, he makenake kou e loaa kekahi hana nau, ua hoohihi maoli au i kou ano, o ia kou hunahuna ole iho i kou makemake, aka nae ke kaumaha loa nei. au, no ka hiki ole ia'u, ke liaawi aku i kekahi hana i kupono ia oe." "Heaha auanei, ina aole au hana e haawi mai ai na'u, aole r; OU ia hewa, e hele aku no au e huli malia o loaa kekahi hana ia u ma kekahi mau wahi okoa aku," i pane aku ai o Mr. Kalifoda me ke poho o kona manaolana. "Hookahi nae a'u mea e haawi aku nei i ko'u mahalo, o ia no kou haawi ana mai nei i keia kiaha waina no ka hoopumehana ana mai ia'u.*' "O oe ka u e pono ai e haawi aku i na mahalo ana, no kou ?nu ana aku i kena kiaha waina, me he inu ana la i kekahi laau, no ka hooko wale ana mai no i ko'u makemake, aole no kou makemake iho." "Mai manao mai oe, he mau olelo wale no ka'u i hoopuka aku nei, ma ko u mau lehelehe, aole pela, ua hoopukaia aku ia mailoko lilo aku o kuu puuwai, no ka mea aole au i hoho pouliuli, no ke ano o na hana ku i ka lokomaikai i lawelaweia mai e oe no'u, nolaila o ke aloha no kou a hui hou aku kaua i ka wa pono." 4 'Alia oe e hele, ke manao nei au, ua hiki ia'u ke kokua aku oe," me ke ku'iku'i &na iho o ka lima o ua kanaka nei iluna o ke pakaukau. "Elike me ia a'u i kamailio mua aku nei ia ee, ua hoohihi au i kou mau ano; nolaila e hoolauna aku ana au īmua ou, o Mr. leremia Waka ko'u inoa. He Amerika ko'u lahui, me ka manaoio ole nae i na mea e oleloia nei, he hiki i na kanaka Amenka apau ke himeni ma ko lakou mau pukaihu. Ae he kanaka Amerika au, a ua makaukau e lawelawe oihana me k£kahi mea. Ua makaukau au e lawelawe oihana me oe i keia manawa, heaha kau mau waiwai kalepa?" Ua kamailioia kela mau olelo e Mr. Waka ma ke ano nanenane, ke hoomaopopo la no nae o Mr. Kalifoda i ka manao 0 kona hoā kamailio, a o ia kana o ka pane ana aku: "Hookahi no a'u waiwai kalepa, o ia ka makaukau ame ka :ke malama buke. a ua hiki ke kamailio i eha mau olelo." "O kena kekahi o na waiwai holomua loa ma ka oihana kalepa, ke loaa ka makeke. Eia ihea na mea hoikeike, o ia hoi, ka paiapala hoomaikai, no kou ano, ame kekahi mea elike me ia i pili ia joe?" Luliuli ae la ke poo o Mr. Kalifoda a pane aku la: "Aole me, a'u kela mau palapala i keia manawa, a o ka mea oiaio no ea, aole au he kanaka hana karaima, aka he makaainana hoopono, he mea e hooikaika ana i ka hana, no ka uku ana aku i kana mau mea e ai ai." "Ina pela ea, owau ka mea nana e kuai i kau mau waiwai, tna ke anq hoao nae, i hookahi paona no ka pule, o ia hoi, i mea malama buke oe na'u, me ka hiki ke kamailio i na olelo tha. "E hoomanao oe, he uku keia no k& hoao wale no, oiai aole he mau palapala me oe e hoakaka ana no kou makaukau, pehea e ae ana anei oe e noho hana me a'u?" "Ke haawi aku nei au i ko'u ae, me ko'u olelo ole aku e haaivi mai i kou liilinai ana maluna o'u, ahiki i kou ike pono ana 1 ko'u kupono no kau hana a kupono ole paha.'* "Ua pono kela, nolaila aole a kaua hana i koe oloko o keia ■wahi, a e hahai mai oe mahope o'u!" Ua hoopiha ioa ia o Kalena Kalifoda me ka olioli no kona halawai koke ana me na ulia pomaikai ma kela kakahiaka, nolaila ku ae la oia iluna, a hahai aku la mahope o kona haku hana hou, oiai ua haku nei, e hele ana mamua no kekahi hale ma ka aoao hikina o ke alanui akea. Ia laua i komo aku ai maloko o ka hale, pinana ae la o Waka iluna o kekahi nolio kiekie no ka ho-a ana i ke kukui ea, oiai he pouliuli oloko o ke keena, a iaia i hoi iho ai e noho maluna o kekahi noho ma ka aoao o ke pakaukau, huli mai la imua o Ka-l-ifoda me ka i ana mai: 4 *He kalepa waiwai ka'u oihana, e kuai ana au i na ano waiwai apau e waihoia mai ana imua o'u. Ō kela mau pena mauu maloo e ku mai la ke ahua, owai ka ona nona ia waiwai, a ua lilo mai ia'u me ke kumukuai oluolu loa. O ka mea oiaio ea, 0 na waiwai oluolu "wale no o ko lakou kumukuai ka'u e lawe mai ai, aole o na waiwai pipii o ko lakou niau kumukuai. "Aole o'u nana ina paha he kanaka kalepa kekahi ma ka oihana waiwai, o ka mea nui wale no iloko o kona noonoo, o ia ka lilo aku o kana mau waiwai, a loaa mai ke dala; nolaila o kela makemake i ke dala, ka mea nana e kono aku iaia, e kuai hoolilo 1 kana mau waiwai me ka oluolu, no ka mea ina aole oia e hana ana pela, e konoia mai ana oia e kakali no kekahi mau mahina lehulehu, mamua o ka hooliloia ana aku o kela mau waiwai» "Ke ike rtiai la oe e kuu hoaloha, aole o'u alualu wale aku mahope o na waiwai, aka o ka poe na lakou kela mau waiwai, ke holo mai ana imua o'u, a o ka'u no ka hooemiemi i ke kumukuai, ahiki i ko lakou ae okoa ana mai e hoolilo mai i ka lakou mau waiwai no na kumukuai a'u i makemake ai. "Elike no me ka -oluolu o ka loaa ana mai o na waiwai ia'u, pela no au e hoolilo aku ai me k*4cumukuai makepono, e loaa ai no nae kekahi puka kupono ia'u, noliila ke ike mai la anei oe i ka meahuna ma ka'u oihana hoopukapuka?" Luliluli wale ae la no ke poo o Kalena Kalifoda me ka lalau ana aku i kona papale a kau ae la iluna o kona poo, me ka pane ana aku: Auhea oe e Mr. Waka, he kanaka hoopono au, me ka maopopo ole ia'u o ke ano o ka nui o na kanaka o ke ao nei; nolaila aole o'u makemake e hoopilikia wale aku ia oe, ma ka noho hana ana aku malalo ou, me ko'u maopopo ole i ke ano o ka u mea e hana ai, malia paha e lilo ana au i mea hoopilikia aku ia oe aole hoi i mea hoopomaikai aku." "Mai ku oe a hele mailoko aku nei o keia keena, e hoomau i ka noho ana maluna o Jkou nohp, a e hoolohe mai i ka u jsau

hoakaka. „ He oiaio ma ka lawelawe oihana, ua hiki no ia'u ke kaena ae, owai kekahi o na kanaka akamai loa, i like aku no me na kanaka lawelawe oihana i hele a lehia ma ka lakou mau oihana iho, aka aole nae au he keonimana, o keia ko'u pilfkia nui, aohe hiki ia'u ke kakau i na leka maikai, aka nou la e kuu hoaloha, o oe kekahi keonimana, ua hiki loa i kekahi mea ke ike mai i kou kulana oiaio; a o oe ka'u i makemake loa ai, e noho pu mai me a'u, no ka pane ana aku i ka'u mau leka me na manao kupono a maikai/ i kulike ai me ke kulana o ke keonimana. E nana m r ai paha oe i ka manao o keia leka la?" alaila unuhi ae la oia he leka mailoko ae o ka pakeke o kona kuka. "E heluhelu iho oe i ka manao o kena leka!" me ka haawi ana mai o Waka i ka leka ia Kalifoda. Mahope o ka heluhelu ana iho o ke kanaka opio i ka leka; a iaia i nana aku ai ia Mr. Waka, i hoomaka mai ai ua kanaka ne; e kamailio: "Pehea, ua maopopo iho la anei na manao o ka leka ia oe?" "Ae, ua maopopo ia'u, a heaha kaū mea i makemake ai na'u e hana aku?" "Ke makemake nei au e kakau iho oe i pane no kena leka, a eia lea manao; ua apono au i na mea ana i hoakaka mai nei e pili ana no kana mau waiwai kalepa, me ko'u makemake ole nae e uku aku elike me kana kumukuai i kau mai ai; aka ina e ae mai ana oia*e hoolauna aku ia'u me ka hale oihana i hoakakaia malalo o kena leka, alaila e haawi aku no au iaia i ko'u mahalo nui, no kana mea e hana mai ana no'u." Haawi aku la o Kalifoda i kona ae ma ke kunou ana aku o kona poo, alaila hoomaka iho la e kakau i kekahi pane no kela leka, aole no hoi i loihi iho, paa ka leka i ke kakauia, a panee mai la imua o Mr. Waka, aka pane e mai la nae ua kanaka nei: "E heluhelu ponoi mai no oe i kau pane i kakau mai la, a e hoolohe aku no hoi au," alaila hoomaka aku la o Kalifoda e heluhelu, mai ka mua mai ahiki i ka pau ana. - "He keu aku maoli no kou akamai i ke kakau ana i kou manao, aole a'u mea e hoohalahala ai, ua kupono na huaolelo apau maloko o keiia leka, pehea e ae ana anei oe e noho hana me a'u?" "Heaha auanei ka'u mea e hoole aku ai, no ka mea, ua hoike mai oe i kou mau ano oluolu ia'u, a ua noho aie au i kou lokomaikai!" "Ina o kau parfe ia ea, alaila eia mai kuu lima, he hoailona, no ko kaua hoopaa ana ia kaua iho, ma kekahi aelike, e noho hana oe me a'u, a na'u e uku aku ia oe no kou luhi," me ka haawi ana mai o Mr. Waka i kona lima no'ke aloha ana, a hopu aku la no hoi o Kalifoda me ka piha hoihoi. "Mamua o kou hoomaka ana e hana me a'u, he mea pono, e ai mua oe i kou aina kakahiaka," wahi a Mr. Waka, me ka hookani ana aku i ka bele kahea, aole no hoi i liuliu iho, oili mai ana he keiki elele, me kona kauoha ana i ua keiki nei, e hele no kekahi hale aina kokoke mai, a i kona hoea hou ana mai, ua ukali mai la kekahi kuene me na pa meaai, i hele a ku ke ahua, a waiho mai la iluna o kekahi pakaukau. "Owau ka mea nana e uku i ka kaua mau meaai i keia la," i pane ae ai o Mr. Waka ia Kalifoda, iaia i panee aku ai i kekahi mau pa, i waiho ai ka i'o bipi palai, ka uala ame kekahi mau meaai e ae imua o Kalifoda, me ke kauoha pu ana'aku i ke kanaka opio, e nee mai laua .ē ai i ko laua aina kakahiaka. Ua hele o Mr. Kalifoda a pololi, eia nae aole ona makemake e ai nui aku, o lilo auanei ia i kumu nona e ma'i ai, aka i wahi nae e hoopilikia ole- ia aku ai ka noonoo o kona haku hana, ke ike mai i kona ai ole, pono ai wale aku la no oia, ahiki i kona maona- ana, ku ae la iluna me ka nana ana aku no kahi o ke pakaukau, kona wahi i hoonohoia mai ai no ka hana ana. No ka haawi ana aku nae i hana na ke kanaka opio e lawelawe ai, huki mai la o Mr. Waka i ka ume o ke pakaukau, a waiho ae la i na paila o na leka. imua o ke kanaka opio, me ka lawe ana mai i kekahi buke, a i aku la: ' "Aole no he mau hana ano nui no keia la a'u i makemake ai nau e lawelawe mai,/nolaila e haalele āna au ia oe maloko nei o keia leeena, a o kau hana o ia no ke kope ana i keia mau leka maloko o ka buke, a hoouna aku i pane no kela ame keia leka, a ke pau kau hana, e kakali malie oe ahiki i kuu hoea hou ana mai." Haawi aku la no o Mr. Kalifoda ma ke kunou ana aku o kona poo, a iaia i noho hookahi iho ai, alaalawa ae la kana nana ana maloko o ka rumi, me ka nui ana iho o kona hanu, eia ka, iloko o kona mau manao kaumaha, luuluu a ehaeha no kona kipakuia ana e ku a hele mai Rivahale mai, e noho ana oia maloko o ke la wahi keena uuku, no ka hoonana ana i kona mau manao ehaeha apau, ma ka hoopapau ana i kona manawa, ma na hana kakau palāpala. Me na manao iloko ona, no ke alakai ana mai o na lani iaia imua o kekahi kanaka oluolu a lokomaikai elike me Mr. W aka, ma ka hoolako ana mai i kekahi hana nana, e lawelawe ai, i ole ai oia e ike i ka pololi ame ka poino, hoomaka aku la oia e kakau i na pane no na leka lehulehu e waiho ana imua o kona alo, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, e kakau ana oia i na mea hopmanao no ua mau leka nei iloko o ka buke. Ua hana oia ahiki i ka hora eono o ke ahiahi, akahi no a hoea mai o Mr. Waka, a o ia ka ua kanaka nei o ke kamailio ana mai: "Peliea, ua nui anei kau liana o ka lawelawe ana i keia la?" wahi āna me ka nana ana iho i na pane a Mr. Kalifoda o ke kakau ana no kela ame keia leka. "Ae, ua maikai maoli kau mau pane i kakau ai no keia mau leka, a pehea kau buke?" me ka nana ana aku iloko o ka buke a Kalifoda o ka uwai ana mai imua ona. "Ua lawa kau hana no kela la, ua ahiahi maoli i keia manawa, nolaila e hookomo aku i na palapala apāu iloko o ke pakaukau, a hele aku no ka paani ana." Minoaka aku la o Mr. Kalifoda no kela mau olelo hoomakeaka a kona haku, aka i aku la nae: "Aohe o'u kahua paani e hele aku ai, ua ahona no ko'u noho malie ana maanei nei." "Ina hoi ha pela, e hoi e hooluolu!" "O kekahi mea pilikia okoa aku no ia, no ka mea aole o'u wahi e hiainoe ai no keia manawa." "Ua hiki, e hele'aku kaua e nana i Uekahi wahi nou e hiamoe ai, a ke loaa ole ia kaua kekahi wahi kupono, alaila e hek kaua e kuai'i rumi kupono nou," wahi a Mr. W r aka, me kom ku ana ae iluna, a kono aku la ia Kalifoda e ukali mai mahope ona. Ke hele malie la ka haku me kana kauwa ahiki i ke kaalo ana ae ma kekahi kuea, kahi o na kaa me na pena mauu, a Kalifoda i ike ai ma ke kakahiaka o kela la, ia wa oia i kamailio aku ai i kona haku: ; | "Pehea ua pau anei ko mau pen'a mauu i ka lilo i keia la? "Ae, ua pau loa i ka lilo, me ka hana nui no nae, i hapa ihfc 1 no ko'u akaniai, ina \ia pilikia au i kekahi kanaka, i makemak< e pulapu mai ia'u. No na hora ekolu ka pokaa mau ana o kela kanaka ma kahi o na pena mauu, me kona haawi ana mai } kekahi kumukuai haahaa loa, aole n|e o'u wahi mea a ae ik( i|||, a ok&a aku la au i ko'u manao, ina aole oia e uka

mai ana i ka'u kumukuai, alāila ua ahona kuu puhi okoa ana i ka mauu i ke ahi, mamua o ka ae ana aku e hoolilo iaia. "O kela mau olelo ka mea nana i hookunana aku i ua kanaka nei, ine kona manaoio loa, e hooko i'o aku ana au i kela mau olelo hoomaka'uka'u, a no ko'u piha no i ka maalea, kono okoa aku la au iaia, e pa kiaha maua, a i hakalia no a komo ke kiaha wisake iloko ona, o ka pau ana ia o ka hana, ua hiki ia'u ke alakai iaia me he pipi pake la, me ke kaula ma ka ihu." Me kela mau olelo hoakaka mai ia Mr. Waka mai, hoea aku la ua mau kanaka nei, mawaho o kekahi hale, a pekupeku aku ; la o Waka i kona mau kamaa ma ka puka, aole no hoi i loihi iho, weheia mai la ka puka e kekahi kaikamahine, me ka pane ana mai: "O ka'u no ia i koho aku nei, o oe keia mea nana i kikeke mai j i ka puka; ua kamailio mai nei kuu haku, ua makēmake oia e nikii ia oe i ke kaula, a i ole, kauoha paha i na makai e hopu mai ia oe, no kou hoohaunaele. ,, | "Aole paha o ka manao ana'o 'ko haku, e nikiikii ia'u i ke | kaula ko'u kumu e paa ai iaia, aole loa; aka aohe a'u hoolohe hou ana aku i na olelo o kena ano. Auhea oe e Kela, e hele oe e kamailio ia Mrs. Kamala ua makemake au e ike iaia no kekahi hana ano nui!" Nalo aku la ke kaikamahine lawelawe, aole no hoi i loihi aku, hoea mai la o Mrs. Kamala; a mahope iho o ka hoike ana aku o Mr. Waka i kana mau mea i makemake ai; ua ae mai la ka ona hale, e hoomakaukau i rumi no Mr. Kalifoda e moe ai, me ka uku ana aku, o Mr. Waka he ekolu kilina. "Ua uku aku la au i kou rumi, e kuu kakauolelo, aka e hoomanao oe, o*kela kekahi hapa o kou uku, e laweia ae ai, ke hoea mai i ko kaua manawa e hooponopono au i kou uku, ke pau ka pule." Haawi aku la o Mr. Kalifocla i kona mahalo ia Waka, a ma I kona kulana keonimana, ua komo aku ka manao hoohihi iloko o Mrs. Kamala no kejcanaka opio, no ke kaokoa loa o na anQ, ! o ke kanaka opio, mai ka nui mai o na kanaka i kamaaina iaia. I ka loaa ana o ko Kalifoda nimi, e hiamoe ai no kela po, kauoha aku la o Waka i ka ona hale, e*iawe mai i mau pola ti no laua nei, me ke kamailio ana mai imua o Kalifoda: j "Oiai hoi, o keia ka po inua loa au i hoaumoe ai maloko nei o Ladana, a pela hoi kou noho hana ana maiimalalo o'u, no keia la, e pono kaua e noho like maluna o ke pakaukau hookahi e inu ti ai!" Aole i loihi ko laua kakali ana, laweia mai la na pola ti, me ke kikila ti, ame kekahi pa palaoa, ia wa i ku ae ai o Waka iluna, me ka hele okoa ana aku e pulehu i kekahi mau apana palaoa, aole no hoi i loihi ia pulehu ana mai, hoihoi mai la me ka hamo ana ae i ka waiubata, a hoomaka iho la e ai, me ka inu ana i ke ti, a ke hoopili aku la o Kalifoda mahope ona, me ka hookahi rfna apana palaoa e pau, i ka ekolu apana a kona haku. O ko laua inu hoi ia i ko laua mau pola ti, ahiki i ka pau ana I alaila noho iho Ia nanea, maluna o ko laua mau noho, imua o ke kapuahi hoopumehana, me ka hoakaka pono ana aku o Mr. Waka, i ke ano o na hana a Kalifoda ana i makemake ai e laweia e mai nona. Ma kela kukakuka hou ana a laua, i loaa hou aku ai ka ike ia Mr. Kalifoda, aole wale no he akamai me ka piha maalea kona [ haku hana, aka oia kekahi o na kanaka hoopono, no kela kumu | hooholo iho la ke kanaka opio, aole ana kauka'i hou ana aku j i hana okoa # nana e lawelawe ai, aka e noho hana oia malalo 0 kela kanaka. j Ia laua i hookaawale ai ma kela po, ho'i aku la o Kalifoda maloko o kona rumi, a oiai ua kaawale aku na mea hoopilikia 1 kona noonoo, hakalia no a kau kana poo i kaulana, 0 ka lilo j aku la no ia, aia ka puoho ana ma ke kakahiaka nui o kekahi la j ae. MOKUNA V. No na la mahope mai, ua pii mahuahua ae ko Mr. Waka ma>kemake ame ka hoohihi no kana kakauolelo, ahiki i kona hookou okoa ana aku i kekahi mau hana ko'iko'i maluna ona, e laa ka hele ana e hui a kul&kuka pu, me na kanaka lalawai na kanaka i hiki kupono ole i ua o Mr. Waka ke hui me lakou, no ke kiekie o ko lakou mau kulana a haahaa ko ia nei, a no ka piha paa rula hoi kekahi o kela poe, a n6le keia i ka ike i na rula o ka launa ana. Ma ka aoao o Mr. Waka, ua ike maoli no oia i kona pomaikai, ma ka loaa ana iaia o kekahi kakauolelo akamai loa, me ke kulana keonimana; a ma ka aoao hoi o Mr. Kalifoda, he elua mau mea ano nui i loaa mai iaia ma kela noho hana ana me kona liaku hana, o ka mua, o ia no ka malama mau i kona kulana maemae, a o ka lua, o ia noT<a noho hamau loa, me ke kamailio ole ae i kana mau mea i lohe ai, a i ike ai paha. Lehulehu wale na manawa a na kanaka lalawai, pela hoi na waliine opio, i hoao ai, e loaa aku ka ike ia lakou, no na mea e pili ana i ke kakauolelo a Mr. Waka, e laa na mea pili i ka ohana o keia kanaka opio, pela hoi kona wahi i hele mai ai, aole nae he wahi mea a loaa aku ia ike ia lakou; hookahi wale no mea i ikeia, o ia ka holopono o kana mau hana apau e lawelawe ai, me ka hoopiha loa ia o Mr. Waka me ka olioli, no ka mea ke pii mahuahua ae la kona waiwīPi. "No keia pomaikai nui i loaa iaia, mamuli o na hooikaika ana a Kalifoda, ua hoomahuahua ae la oia i ka uku o kana kakauolelo, he papa-ha ae ka nui i ka uku a laua i aelike ai i kinohi, a mawaho ae o kela uku, e haawi pu ana oia i komisina, no kela ame keia liana i lawelaweia me ka holopono. "Ua nui ke dala loaa ia oe i keia manawa e Mr. Kalifoda, no ka mea ua hoomahuahua ae au i kou uku o ka pule, a pela pu hoi ka loaa he uku komisina ia oe, heaha kau mea i noc>noo ai e hoohana aku i kau mau dala?" i ninau aku ai o Mr. Wakaj i kana kakauolelo i kekahi la, iaia i ike aku ai i ka nanaina kau-l maha maluna o Mr. Kalifoda. I Aole he pane a ke kanaka opio no kela ninau a kona haku, j koe wale no ka nana anaokona mau maka iluna o ka papahele, a aole no hoi he hoouluhua hou aku o Mr. Waka, koe wale no i ke kamailio wale ana ae o ua kanaka nei iaia iho : "lieaha Ia hoi; aole he hoopunipuni iloko ou, a aole no ou makemakē i ke kamailio wale ae i na mea e pili ana nou iho," alaila ku ae la oia iluna a haalele iho la i kana kakauolelo, e noho hookahi maloko o kela keena. Me kela mau pomaikai he nui e loaa ana ia Mr. Kalifoda, aole ia he kumu e hoololi ae ai ua kanaka opio nei i ke ano o kona noho ana; he mea kau la i ka ike iho ua nui ke dala iaia, a kuai i'na lole nani, a i ole noho paha ma na hale nani, aole, he o ia mau no kona komo i kona mau lole kahiko, a maloko no hoi o kona rumi hoolimalima oia e hiamoe mau ai, me kona maau hele ole aku ma na hale e malamaia ai na hana hoohauoli; a i kela ame keia la, aia mau oia ma kona pakaukau kahi i hana ai, me he mea la o ka pono wale no o kona haku ka mea nui loa iloko o kona noonoo. "Ua nui ko'u mahalo me ka makemake maoli i kuu kakauolelo, a hookahi wale no mea hookahaha loa mai i ko'u noonoo, ola no ke kaumaha mau o kona helehelena," i hoho ae ai o Mr. Waka i kejca{u la. ".Ua lohe nui au no na k&naka opio i haule-

hia 1 ke aloha, no kekahi kaikamahine u'i, malia paha o ka pilikia ia i loaa i kuu kakauolelo; eia nae ka mea apiki, i kekahi manawa, e minoaka mai ana no oia, ke ku no i kahi o ka minoaka, a i kekahi manawa no hoi, e aka okoa mai ana oia; nolaila ua hoopohiliihi maoli ia mai ko'u noonoo no ke ano o ka pilikia, i kaumaha mau ai ka helehelena o Mr. Ivalifoda." Ua hooi loa ia aku nae ke kahaha o Mr. Waka iaia i komo aku ai iloko o ke keena hana o Mr. Kalifoda, a loaa aku la iaia kana kakauolelo, me kona poo, e "waiho ana iloko o kona mau lima, a e waiho pu ana hoi kekahi leka iluna o ke pakaukau mamua oke kanaka opio; a ika lohe ana mai o Mr. Kalifoda i ka nakeke, nana mai la oia iluna, a ike i ke komo ana aku o Mr. Waka me ka pane koke ana mai: "O ke aloha kakahiaka no kou!" "Ae, o ke aloha no kou e kuu kakauolelo," i panai aku ai no hoi o Mr. Waka, me ka nana aha aku ma ka heleheleha o Mr. Kalifoda a i hou aku la: "Ea heaha ka pilikia 1 loaa ia oe he nuhou ino anei?" "Aohe o'u pilikia, he wahi nalulu wale no no kuu poo. M i pane aku ai o Mr. Kalifoda me ka lalau ana aku i ka leka a opiopi iho la me ka hookomo ana iloko o ka wa-hi. "Aole au e kala kahiko i hoomaopopo mau ai i ke kaumaha o kou helehelena, aka no keia la, ke hookuu aku nei au ia oe e hoomaha, a na'u ponoi no e kakau aku i na pane no kekahi mau leka,-. E hoi oe noloko o kou runii 110 ka hooluolu ana, a c kauoha aku i kekahi mau meaai no ka laweia mai nau, maloke ~ kourumi!" * Hoole loa mai la o Mr. Ivalifoda, aole oia e hoi 110 kona run me ka olelo ana aku i kona haleu, ua hiki loa iaia ke hooman; wanui aku i kana hana ma kela la, a i ke auhee loa ana aku o n manao maikai ole mai iaia aku, haawi aku la i ka leka o k loaa ana mai iaia, imiaa o kona haku no ka heluhelu ana iho. "He leka an«i keia e kauoha mai ana i kekahi dala? Alia heluhelu mua »e ai i na manao i kakauia maloko," alaila iho 1 0 Mr. Waka € kaholo i kana heluhelu ana i ka leka, alaila hool ae la: "Ae, aole he pilikia o keia kaikaniahine, a ua maluhia no f na mau waiwai." Lalau aku 1 a o Kalifoda i ka leka, e hoihoi hou ia aku ia aole nae he haawi koke aku o Mr. Waka, aka ke nalu la ( 1 ke leumu o ke kaumaha ana o kana kakauolelo, oiai aole ! mau manao ano nui maloko o kela leka e kaumaha āi, e| ! aole oia i ike i ka meahuna. iloko o ka puuwai o ke kanalea o [ ame ka mea nana ka leka i %r kakau mai. ! "He nani hoi ia, ke paakiki loa mai nei no oe e hana i keia e hoouna aku ana au ia oe e hele e hui pu me kek ' keonimana, i makemake e kuai au i kana mau waiwai kal« [ Ma ke ano o ka leka i hoounaia mai ia'u, me he mea la he - • onimana kela kanaka. Owau no ka'u i manao e hele e hui ki 1 pu me ia, aka hoi, o oe o kaua ke hele e aku i keia la, a hoi I aku iaia ma ka la apopo, e hoea aku ai kekahi kanaka nana kau i ka waiwaiio o kana mau ukana apau." "Elike m< kau i makemake ai, pela no e hookoia aku ai,'f wa a Mr. KaHfoda, me ke kakau ana iho i ka inoa o ka ona nona k moku, p<rfa hoi ka inoa o ka moku, haawi ae Ia ke aloha lulul ma, o ka oili aku la no ia o ke kanaka opio, hele no kahi o r moku e pili ana ma ka uwapo. No kekahi mau kaina wawae helu wale no kela hele ana al< a Mr. Kalifoda, kahea hou aku la kona haku iaia; "Maluna al o kekahi kaa e kau ai ahiki i ka uwapo!" z | Hoole loa mai la o Kalifoda ike kau ana maluna oke kz I aka e helewawae no oia ahiki i ka hoea ana i kahi o kana hai 0 kona kaha aku Ia no ia hele, a ma kona alahele ahikl i ka ho ana no ka uwapo, e namunamu mau ana oia 1 ka inoa o Lil Lilial 1 He oiaio loa, aia mau no ke aloha o Kalifoda no Liliana, • nae ua hiki iaia ke hoopoina ia aloha, mamuli o ka lilo loa kona manawa ika hana; aka nae ika hoea ana aku o kela le a ike i ka inoa o Lilia maloko olaila, ua ho-a hou ia aku huna-ahi e a hopipi la iloko o kona puuwai, ahiki i ka puoho olana ae o ke okoko ahi, o ia no oe o kekahi luapele e ae ana i kona mau ahi enaena. J\le kela mau hoomamao ana no Liliana, i hoea aku ai oia ka uwapo, a mamuli o na hooikaika ana i hiki ai iaia ke hoop« na i kona mau manao ehaeha apau. Ninaninau aku la oia i ka poe ma ka uwapo i kahi o ka mo nona ka'ona ana i makemake ai e hui pu ma keia Ia; a i kuhikuhiiā ana mai iaia, hele aku la e hui pu nie ka ona, nona kela moku ame na ukana malnna ona; a elike no me kona ano mau, hoolohe wale aku la no oia i na hoakaka mai a ka mea nana ka waiwai i ke ano o kana mau ukana, ame ke kumukuai, me kona hoopaa ana iho nae i na mea apau maloko o kana buke hoomanao, me ka uuku loa o na kamailio ma kona aoao. "Ma ka la apopo, e hoomaopopo pono ai kaua i ka waiwaiio pololei o kau mau ukana, a ina e ike i'o ana au, ua kupono ke kumukuai me ke ano o ka waiwai, alaila, e loaa aku ana ia oe kekahi huina dafa mahuahua," i pane aku ai o Mn Kalifoda iaia e hoomakaukau ana e huli hoi mai no kona keena hana. "Pehea, malia paha ua makemake oe e nana i ke kulana o ka moku nei?" "He hana hiki wale no ia ke kakali ahiki i ka Ia apopo, na ke kanaka e kau mai ana i ka waiwaiio o kau mau ukana, nana no e kau mai ivka waiwaiio o kou moku ke hoea mai oia." Ua koi paakiki loa mai la no nae ke kapena o kela moku ia Mr. Kalifoda e pii laua noiuna o kona keena, no ke kamau kiaha waina ana, a o ia ka ke kanaka opio o ka pane ana aku: "E huikala mai oe ia'u, no .ka mea aole o'u inu waina, aka hoi no kau kono ea, e ae aku ana au e pii pu me oe noluna o ka moku, malia o nana'aleu hoi au ma kekahi mau wahi o ka moku, e aho ia mamua o ko'u hoi wale aku no me ka ike ole i ke ano 0 kou moku." Aia o Mr. Kalifoda me ke kapena o ka moku iluna 0 ka uwapo kahi i kamailio ai, a ke piha mai la hoi ka uwapo i na kanaka, a ia laua e hele aku nei no kahi o ke alapii, e hoea aku ai noluna o ka oneki, kamailio mai la ke kapena ia Kalifoda i ka 1 ana mai: , "He mokuahi halihali ohua ka i ku mai nei i keia kakahiaka, a o ke kumu ia o na kanaka e momoku mai nei no ka uwapo, aohe nae a kaua nana aku no lakou, ua hiki no ia kaua ke nana mai i na ohua mailuna aku o kuil moku." Aole no i lōihi loa kela noho ana a laua maluna o ka moku, ua pono nana wale aku no o Kalifoda ialoko o kekahi mau keena, alaila haawi aku la i kona aloha o kona hele ae la no ia a.pili uia ka paehumu o ka moku, hookahi hana o ka nana aku iluna o ka uwapo, i ka holoholo ae 0 na kanaka. Me.he mea la nae iaia e nana la noluna o ka uwapo, aole hookahi ana mea e ike la, oiai aia kona noonoo i kahi mamao loa kahi i auwana ai, a iloko nae o kona noonoo ole ae no kekahi mea, aia hoi, ke haka pono la ka nana ana a ka poe oluna o ka uwapo maluna ona, no ke kilakila maoli no kekahi o kona oiwi kin.o. .(Aoli i pau.)