Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 24, 17 June 1926 — Page 1
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Hoopukaia i na Kakahiaka Poaha Apau | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Ka Nupepa Pookela o na Nupepa Hawaii | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | BUKE LXV-HELU 24 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, IUNE 17, 1926 NA HELU APAU 6416 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Hoihoiia ke Kino Lehu ma ka Halealii Haawiia na Hoohanahano ana a ke Aupuni i ka Luna- kanawai Dole KUIO KE ALOHA O KA LEHULEHU NONA Hoomoeia Aku Kona Kino Lehu ma ka Aoao o ka Wahine ma Kawaiahao Me ka nana ole ia no ka make- make ole o ka Lunakanawai S. B. Dole e malamaia he hoolewa hoo- hanohano nona, na lawe ae na poo o ke aupuni teritore i ke ko'iko'i o ka haawi ana aku iaia, i kekahi hoolewa hanohano, ma ka wehe ha- mama ana i ke keena kalaunu oloko o ka halealii kahiko, a i lilo hoi i keia manawa, i hale mana hooko, i wahi e waiho ai o kona kino lehu, ahiki i ka laweia ana aku, no ka hoomoeia ma ka ilina o Kawaiaho. Elike me na mea i hooholoia, a i hoolalaia mawaena o na poo o ke aupuni ame ka ohana o ka Luna- kanawai Dole, mahope koke iho o ke kani ana o ka hora umi-kuma- makahi o ke kakahiaka o ka Poa- lima nei, i na pu hoi he umi-kuma- maiwa e kahi ana mai ka Papu Shafter mai, ua laweia mai la ka lehu o ke kino o ka Lunakanawai Dole, maluna o ke kaa otomobile e Charles Dole, oiai na haneri o na haneri o na kanaka, e ku mai ana e nana me na helehelena o ke kau- maha ma na wahi apau e hiki ai ia lakou ke ike mai i ka pahu i wai- hoia ai o ka lehu. Ia Mr. Charles Dole, i lele mai ai mailuna mai o ke kaa otomobile, me ka hapai ana i ka ipu lehu o ka Lunakanawai Dole ua haawiia aku ke aloha o ka oihana koa, e Henry 3^U47^ka. ka ukali o ke kiaaina ame na koa kiai; me ka hookipa ana aku hoi o Kiaaina ame Mrs. Far- rington, pela hoi ke Kakauolelo Raymond C. Brown ame Mrs. Brown. Oiai maloko o ke keena kalaunu, i kaa aku ai ke ku kiai ana i ke kino lehu, malalo o ka Ahahui o na Mamakakaua, me ka hoopuniia oloko o kela keena nui e na luna. oihana kiekie o ke aupuni, na alii- koa o ka oihana kaua ame ka oi- hana koa, pela hoi ka poe hanohano o keia kulanakauhale. Mai kela manawa mai ka waiho ana o ke kino lehu o ka. Lunakana- wai Dole, maloko o ke keena kara- unu, ahiki i ka hapalua o ka hora ekolu o ka auwina la, alaila ua lawe- ia aku la no ka halepule o Kau- keano mawaho ae nei o Punahou, ka halepule i lilo ai ka Lunakana- wai Dole i hoahanau. Elike me kekahi alii o ka noho- alii o Hawaii nei, oiai nae aole i loaa ia pono i ka Lunakanawai Dole, ua nana aku na makaainana ma kela Poalima iaia, me kela ano hii- poi; no ka mea, ua pii i'o aku oia a kau maluna o ka nohoalii o ka hoomalu aupuni ana; ke pani aku mahope o ka Moiwahine Liliuoka- lani; a o ke kanaka hoi, nana i wehe ae i ke alahele a halaelae, no na hopena a kakou e noho hauoli nei i keia la. Mamua nae o ka hoea ana mai i ka manaw e laweia ai ke kino lehu no Kau keano Hou, na haawiia he manawa no na ahahui ame ka lehu- lehu e hoikeike ai i ko lakou manao makee nona, ma ke kaapuni ana i kahi i waiho ai o ka lehu, me he mea la, o ke kino maoli no o ka Lunakanawai Dole ke waiho mai ana maloko o kela keena. Maloko o ka Luakini Oiai ka huakai hoolewa i haalele iho ai i ka halealii, no ka Luakini o Kaukeano, a e hookokoke aku ana i ka halepule, ua hookaniia ka bele o ka luakini, pela hoi ka hoo- kani pu ia ana o ka ogana, a ma- mua o ko komo ana o ka huakai iloko o ka halepule, i komo mua aku ai na hoa kahiko o ka Luna- kanawai Dole, o ka puali kiai; i ukaliia aku e na kanaka i komo pu me ia, iloko o ka hooponopono au- puni ana, mahope iho o ka hooka- huliia ana o ke aupuni o ka Moi- wahine Liliuokalani; oia o Lorrin A. Kakina, W. R. Kakela, John F. Soper, W. O. Smith, C. P. laukea, ame Joseph Emekona. Mahope aku o lakou, i hookomoia aku ai ka ipu lehu noloko o ka lua- kini, me ka ukali ana aku o Kia- aina ame Mrs. Farrington, ke Ka- kauolelo ame Mrs. Raymond C. Brown, ka Adimarala MacDonald, ke Kenerala Lewis, George R. Car- ter, na kanikele o na aupuni e, ma Hawaii nei, ame ka lehulehu aku e na hoaloha ame ka poe makaikai. Ua malamaia ke anaina haipule | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| IKE KO HONOLULU NEI POE I NA AINA HOOPULAPULA Nui na Manao Mahalo i Loheia no ke Kulana Holomua o ka Hana Hoopulapula ma ka Huakai a ka Ahahui Kamehameha no Molokai | | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | HOOMANAOIA KA LA O KA NA'I AUPUNI KAMEHAMEHA Huliamahi na Ahahui Hawaii ma ke Kaihua- kai Hookahakaha no ka Hanohano o Kela la Kulaia Aupuni Ano Nui Loa | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Haawipio Okoa Iaia Iho Imua o ka Makai Nui Hoike Kekahi Kauka no Kona Hopuia ana ma Kapalaki- ko no Kekahi Hewa NO KA PILIKIA KE KUMU I HOIKE AI OIA Kauoha Mai Nae ka Oihana Makai o Kapalakiko e Hookuu Hou Iaia Mahope iho o kona holopee ana mai ka mana mai o ke kanawai, no na makahiki ae nei eiwa i hala, i haawipio ae ai o Kauka Edwin Wil- son, Gray, iaia imua o ka Makai Nui Trask, ma ka Poaono aku la i hala, me ka hoike ana ae, no kekahi kara- ima ana i hana ai, a i hopuia ai oia ma Kapalakiko, me kona holo mahu- ka ana mai nae no Hawaii nei, me ka loaa ole i ka huliia e na makai. Wahi ana, oia kekahi kanaka waiwai, eia nae mai ke kanaiwa kaukani dala mai, ka nui o kona mau waiwai, ahiki i kona lilo ana i mea kokuaia mai malalo o na hui kokua manawale'a o keia kulana- kauhale. I kulike ai me ka moolelo a keia kauka o ka hoakaka ana ae imua o ka Makai Nui Trask, he kaikama- hine o umi-kumamaha makahiki ka- na o ka hookama ana ma Kapala- kiko, i ka makahiki 1917, mahope iho o kona holo ana no lapana a huli hoi mai no Kapalakiko. Me ka ike ame ka maopopo o kona makuahine i na mea a keia kauka i hana ai, ua pa'i iho la oia i ke kii o kela kaikamahine, ma na ano like ole, me ka wehewehe ana i kona mau lole mai iaia aku; i ka manawa nae i loaa aku ai o ka ike i ka oihana makai, no kela mau kii, nu paa oia i ka hopuia. I ka manawa i hoea mai ai no ka hooloheia ana o kona hihia ua kauia, he bona o umi kaukani dala nona, eia nae ua holo mahuka oia no Ia- pana, a mai kela manawa mai ahiki wale no i keia wa, ua lilo oia he mea hele auwana mai kekahi wahi a i kekahi. Ua hoea mai oia i Hawaii nei, he mau makahiki lehulehu ae nei i hala; oiai nae aia no ka oihana ma- kai o Kapalakiko, ke noke mai la i ka huli iaia me ka maopopo ole ia lakou, eia i Hawaii nei ka lakou lawehala kahi i noho ai. I kinohi o kona hoea ana mai no Honolulu nei, ua loaa iaia he hana ma ka home o na keiki ki-na, ma Ewa ae nei, a mahope mai ua noho hana oia ma ka pa-koa ma Leilehua, ma ke ano he mea kokua pa'ikii. He elua ae nei ka makahiki i hala, ua hoao maoli oia e hoopokole mai i kona mau la o ke ola ana, ma ka hoao ana e lawe ae i kona ola iho, aole nae i holopono kela hana, no kela kumu, i ka pau ana o kona pilikia, ua kaa aku oia malalo o ka malama ana mai a na hui kokua manawale'a. Iloko o kela mau makahiki elua i hala aku nei, ua hiki iaia ka ola ma kahi o ka eha kenikeni no ka la hookahi, me ka loaa wale o kona wahi e moe ai, aka nae, mamuli o kona ike iho, ua kupilikii loa ke ano o kona ola ana aku, pela iho la oia i manao ai, he elua wale no alahele ana e hana ai, o ka mua, o ia ka lele ana iloko o ke kai ma ka moana, a o ka elua, o ia ka haa- wipio ana iaia iho imua o na luna oihana o ke aupuni, a e noho hana aku oia i kona hoopa'i, ahiki i kona make ana. He wahine no ka keia haole e ola mai la ma Kapalakiko, ua hoikeia aku ka lohe iaia e ka Makai Nui Trask, no kana kane ma Honolulu nei, o ka pane a ka wahine i hoouna mai ai, o ia kona makemake nui e ike hou iaia, ma ka huli hoi hou ana aku i Kapalakiko. Ma ka Poakahi iho nei nae, ua loaa mai la he kelekalapa i ka Ma- kai Nui Trask mai ka oihana ma- kai mai ma Kapalakiko, e hoike mai ana iaia, no ka loaa ole o kahi i noho ai o ke kaikamahine, nona ke kii pahenehene i pa'iia ai e Kau- ka Gray, a i lilo ai i kumu no kona hopuia ana; oiai o kela ka hoike nui ma ka aoao o ke aupuni; no kela kumu, i haawiia mai ai ke kauoha ia Trask, e hookuu aku ia Kauka Gray, mai ka halepaahao aku. E ukali pu mai ana nae me kela kauoha, no ka hookuu ana ia Kauka Gray, e hoakaka pu ana ka hoike ma ke kelekalapa, ina nei no ka haalele iho o Kauka Gray ia Hono- lulu nei no Kapalakiko, alaila e hoi- ke aku i ka lohe i ka oihana makai o Kapalakiko. | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | KIKOO MAI KA ANELA O KA MAKE IA SANFORD B. DOLE | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | nui ina nei no ka loaa e ka wai, o ka wai i loaa i ka poe hookuonoono no na home wale no aole no ka hoopulu e hooma'u ana aku i ka aina. He mau mile lehulehu ka mamao o keia mau aina mai ke awa aku o Kaunakakai a me ka lakou wale no me na kaa ka pono o ka noho ana ma ia mau aina. I kulike me ka Mr. Duncan, ko kakauolelo mana hooko a ke Ko- misina o na Home Hawaii, ua apono ia ke kanawai Komisina Home Ha- waii e ka Peresidena o Amerika Huipuia ma ka la 9 o Iulai, 1921. a ua malama hoi ke Komisina i kana halawai mua loa ma ka la 16 o Sepatemaka 1921, a ma ka la 26 o Sepatemaba e hiki mai ana o keia makahiki e piha ana na maka- hiki elima o ka hoaoia ana o ka hana hoopulapula ma Molokai a pela pu me na aina ma Keaukaha, Waia- kea, Hilo, Hawaii. Iloko o keia mau makahiki elima he 188 mau halawai i malamaia o ke komisina no ka noonoo ana maluna o na ninau like ole e ulu mai ana mai kekahi manawa a i kekahi. Ma Molokai he mau aina mahiai a hanai holoholona a he mau apana pahale ka i hookaawaleia o ko ko- misinia; ma ka apana Kalanianaole he 22 mau apana mahiai a he 18 mau pahale noho, he 74 mau apana mahiai ma Palaau a ma Hoolehua, a he elua mau apana mahiai ma Ka- paakea, huina nui o na apana aina mahiai he 116, a o ka heluna nui o na kanaka e noho mai la maluna o ia mau apana aneane i ka ehiku haneri. Na Hoolilo o ke Komisina O na hoolilo o ke komisina iloko o na makahiki elima no ke kii ana i ka wai aia ma kahi o ka $152.000, no ka hana ana i na alanui, ka hoo- puni ana i na aina o ke komisina me ka pa laau ame ke ana ana i na aina he $200,00, na dala i hoaioia aku i ka poe hookuonoono ua hiki Aku ka huina nui i ka $250,000 no- laila aneane e pau loa ka hapalua e na dala kaa mau o ka waihona o ko komisina i ka hooliloia no na hana hou paamau mamua o ka hiki ana i ka poe hookuonono ke noho ma- luna o ka aina. Ina no ka hoomauia aku o na hoolilo e Iike me keia u K la o ka haawina dala o $1,000,000 i hookaawaleia ai no ka waihona kaa mau a ke komisina aneane o haka- naka. Iloko o ka manawa e noho ana o ka ahaolelo i ka makahiki i hala, elike me ka Mr. Duncan, he elua mau bila kanawai i hookomoia aku i ka aha senate, hookahi bila no ka hoomalu ana i ka lokowai o Meyer ame na aina e hoopuni mai ana, nona ka iliaina aneane i ka 2000 eka no $69,000. O ka bila elua no ka eli ana i kekahi laina auwaha no ka Iawe ana i ka wai koena mai Waihanau mai noloko al ka lokowai a Meyer, a no ka hoo- moe ana i laina paipuwai mai ka lokowai mai a Meyer ahiki i Palaau ame Hoolehua no ka hookahekahe ana i na mea kanu, aohe nae ko senate i hooholo i kekahi o keia mau bila. Hookahi wale no mea e ola ai a e waiwai ai na aina ma Palaau, a ma Hoolehua ma nei mua aku, oia no ka loaa o ka wai lawa kupono e hiki ai ke hooma-uia ka aina a o ulu nui ai na mea kanu, no ka mea mamuli o na la papaaia o ka ma- kahiki i hala a pela hoi me ko keia makahiki a i lilo ai hoi ka papaala i mea hoemi mai i ka ulu o na mea kanu, ua lilo i mea hookunana i ka manaolana hana o ka poe noho hoo- kuonoono, o ka mea kokua wale no ia lakou oia na kulu pakaua mailuna mai a ke nele ia maloo na mea kanu. Ua Paa Na Aina I Ka Paia O na aina o ke Komisina Home Hawaii e hoomaka ana mai Kaha- kai ahiki i ke kuahiwi he mau kau- kani eka ka nui a e hookaawale ana hoi mai na aina mai o ka ohana Kuke na paa wale no i ka paia, ma ka hookaawaleia o kekahi mau eka lehulehu i mau aina hookua holo- holona no ka poe hookuonoono, he mau eka lehulehu no ka paka a i kahua no na halepule e kukuluia aku ai, o ko ka Hoomana Moremona ka halepule mua e ku mai la, no na halekula, a i pa ilina. Ma ka mea oiaio e hoike ae ua ikeia ka holomua o ka haoa i make- make ia aole nae i ka nai ame ki lawa o ka mea i makemakeia e hana- ia mai, o ka manaolana wale ao o (E nana ma ka aoao Eono.) | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | O ka poe a pau i holo makaikai aku i na aina hoopulapula ma Molo- kai malalo o na hooponopono ana a ka ahahui Kamehameha i haalele iho ai ma ka Mauna Kea ma ka hora 1 p. m., o ka po Poaono a i hoi mai mai Kaunakakai mai ma ka hora 6 p. m., o ke Sabati a ku mai i Honolulu ma ka hora 10 P. M. o ia po, ua piha lakou a pau i ka hauoli no ka lakou mau mea i ike ai, me ka maluhia ame ka loaa ole o na ulia ma ke alahele moana a ma ka aina, a ua haawi ae la lakou i na mahalo kiekie i aOscar P. Cox, i ke Kapena Self o ka Mauna Kea a i ka poe a pau i hoolaia i kela huakai makaikai me ka holopono. Ma ka hora 11 p. m., o ka po o ka Poaono i hala ka haalele ana iho o ka mokuahi Mauna Kea i ke awa o Kou a au aku la ua Nene aukai la ma ke Kai o Pailolo no ke awa o Kaunakakai ka Pahuhopu, a ua hoo- kuuia iho ka heleuma ma ka hora 5 a. m,, a oi, a mahope o ka pau ana o ka aina kakahiaka i hoomaka- ia ai ka hoohikihiki ana i na mea apau nouka o ka aina; e mahalo nui ia ke kokua a kekahi mau waapa mahu elua, na paahana na laua i kolo aku i na waapa i piha i na ohua no kekahi mau kelepa eono a ehiku ahiki i ka pau ana o ka poe makaikai no ka uwapo. O na ohua i hiki mua aku i kahi e hoolulu ana na kaa otomobile no ka lawe ana i ka poe makaikai e hoomakaikai ma na aina hoopula- pula i loaa mua ko lakou mau kaa mai na makamaka mai ua hala mua aku lakou a koe ka poe i makaukau ole ko lakou mau kaa. O ka ahahui i Kamehameha e alakaiia ana o ka Bana Hawaii malalo o ke alakai ana a ka Prof. Kealakai ka hope loa o ka haalele ana i ka uwapo. No Na Aina Hoopulapula Aole hookahi o ka poe makaikai i hoea aku i na aina hoopulapula i nele ka hauoli o ka naau no ka lakou mau mea o ka ikemaka ana ma na aina hoopulapula ma Hoo. lehua, Palaau, Kalamaula, ame Ka- lanianaole, a no ka mea ua hoike mai na mea a lakou i ikemaka aku ai i na hana hon maluna o ia mau aina, e ku mai ana na hale noho maikai, e hoomakaia ana kekahi mau hale e kukula a e ahu mai ana no hoi ka laau no kekahi mau hale hou a kukuluia aku, a mawaho ae o ia, o ulu ana na mala kulina, na mala ipu aiwaha a ipuala, na mala uala, a pela aku, he mau haneri eka lehulehu i paa ia mau mea, a ma ka hoike hoolana manao i loaa mai ia Mr. Rudolph Duncan mai he mau haneri dala lehulehu i loaa i kekahi o ia poe mai na iona lehu- lehu mai o na ipu aiwaha i kuaiia aku. Ma na aina o Hoolehua ame Palaau he nani na home ke nana aku, me ka hoopuniia me na mea kanu like ole, a o ka mea oi aku o ka hoohauoli mai i ka noonoo aole hale nele ka ikeia aku o na keiki me ka maikai o na ola kino o na makua a pela me na keiki. Mamuli o ka paala loa o kela mau mahina, e like me ia o ka hoakaka mai ia Mr. Duncan i hoonawaliwali ai ka ulu o kekahi mau mea kanu no ka mea he aina kula, a ma ka Poalima wale aku no ka i hala ka loaa ana kekahi wahi kuaua koikoi. Ma kahi o na haneri eka i paa i ke kanuia me ka ipu aiwaha, a ma- muli o ka la he ano liilii a maikai ole ka ulu ana o na ipu aiwaha a pela pu me ke kulina, o na kulina nae i kanuia i ka wa kupono he mau haneri eka ka nui ua oo a ua makaukau no ka ohi ana, o na kulina hou i hala hope loa ke kanuia ana ua ano maloo mai no ka loaa ana i ka wela o ka la. I mea hoike no ka hua o kela mau aina hopula- pula ua hoi mai kekahi poe me na ipu aiwaha, ame na pu nunui i ike ole ia ma Honolulu nei. He nani ka waiho ana o ka aina ma Hoolehua, Palaau a ma Kalua- koi i kupono Ioa no kekahi mahiko | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Hala ia Haole Kamaaina Kahiko o Hawaii Nei i Minamina Nui ia a i Alohaia e na Mea Apau no Kona Mau Ano Kilakila | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | EONO MAU MOKUHEIHEI NO HONOLULU NEI Ma ka hora umi-kumamalua ponoi o ka Poaono aku la i hala, i haalele aku ai he eono maa mokuheihei -i San Pedro, Kaleponi, no Hono- lulu nei; a iloko o ka hora me hapa ka holo ana o kela mau moku, ma ko lakou mau alahele pakahi, i loaa -ai ai ka hoike, no ka oili ana ' ka mokuheihei Invader mamua, - a kahi o ka hapalua mile ka ma- nao mai kona mau hoa heihei aku me ka pilipili nae o ka mokuheihei -" ---nMllia mahope aku ona, a o ka mokuheihei Marina aku ka helu - - -i-a. Me kela kulana nae o na moku- heihei no na hora lehulehu, ma ke Sabati ae, i loaa hou mai ai ka -"-:? i Honolulu nei, no ka oili ana o ka mokuheihei Poinsettia mamua, a haule ka Invader i ka helu elua, - e ka mau no o ka Marina i ka '- i ekolu. Ma ka Poakahi iho nei nae, i ".3. mai ai ka hoike i Honolulu :. no ka huli hoi hou aua aku -ia mokuheihei Mollilou no San Pedro mamuli o ka loohia ana o kekahi o kona mau luina i ka ma'i, "-u kona komo ana mai iloko o -' heihei. '"a lilo keia heihei o na moku ' Kaleponi, i mea ano nui i ka noo- noo o ko Honolulu nei poe puni -.'-., a ke nana aku nei lakou, H oili mua mai o kekahi o kela " : moku, iloko o keia mau la aku. LILO KEKAHI HALE MAUKA AE NEI O PAUOA I PUULEHU Mauka ae nei o ke Awawa o 3" -a mahope iki iho o ka hora ""i p. m., o ka po Poalua nei i '" -7'U ae ai na alelo manamana ''-- ole o ke ahi i maopopo ole ke "- -- i o ka a ana ae i kekahi hale " elua papahele a lilo i puulehu, ' - - wahi hale uuku e pili kokoke ""'-' na ka lua, o ia wahi hale nae '" hapa wale no ka i pau a koe '-"'- -'?-: hapa. No ka ikaika loa o ka a ana o -" ahi mamua o ka hoea ana aku "i kaa kinaiahi, ua lilo na hoo- - -.a. ana i mea waiwai ole, na : --: kela hale i ke ahi ma ka mana- ' o ka hoea ana aku a na kaa -'--iiahi, i pakele kekahi wahi hale --;- mamuli o ka hooikaika ana ' -- kanaka kinaiahi e pio ke ahi - '''. e pahola loa aku ka a ana - ' ahi i na hale e ae. O ke kumu paha hoi o ka hoo- - -hiia ana o ia hana kinai a , --i kanaka kinaiahi no ka mamao ^ i ke kiwai nui, ma ka oleloia "' --'O kapuai ka mamao o ke ki- ^' mi i ku ai aia ma ke kihi 'a alanui Papu ame Pauoa, a o '''-?-: kumu ua ikaika loa no ka | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | HOEA MAI NEI NA MOHO HEI- HEI AU O IAPANA IANEI Eia i Honolulu nei he eono mau Kepani heihei au mai lapana mai, no ka hookuku ana me koonei poe moho au, maloko o kahi hiehie au o ke Kula o Punahou, ma ka po o keia Poalima iho, ame ka po o ka Poaono. Oiai kela mau Kepani ma keia kulanakauhale, ke noke mau mai nei lakou i ka hoomaamaa, i ka au, ma na pahu like ole; o koonei poe keiki nae kekahi e noke mau inai nei i ka hoomaamaa i keia mau la, no ko lakou makemake ole e aha'i na moho Kepani i ke eo ma na hei- hei au a lakou e komo pu ai iloko o kela mau po. He mau moho heihei au kekahi mai ka mokukaua Kelemania mai, e komo pu ana iloko o na heihei ma kela mau po, no ka mea ua loaa mai ka pane mai ke kapena mai o kela mokukaua, oiai ma ka moana, no ka makaukau o kela moku, e waiho mai i kona mau kanaka ma- ma i ka au, no ka hookuku ana me koonei poe moho. Mawaho ae o na moho heihei au iwaena o na kane, o na hui like ole, he poe kaikamahine opio ke- kahi e komo pu ana iloko o na hookuku heihei au, ma na pahu li- ke ole, ma kela mau po a elua. Mamuli paha hoi o ke kipa ana mai nei o na moho Kepani heihei au, ua nui ke ohohia o koonei poe Kepani no kela mau moho, a ua nui na hana hookipa a koonei poe, i panee aku ai imua o lakou iloko o keia mau la; a ke kuaiia nei no hoi na tikiki, no kela mau po elua, me ka holomua Ioa; no ke kumu o keia ka manawa mua loa, a kekahi mau moho mai lapana mai, i komo ai e hookuku au me koonei poe mama ma kela ano lealea hoo- ikaika kino. Hookahi nae heihei ano nui loa e nanaia aku nei, o ia ka heihei paku'iku'i, mawaena o na Kepani ame kekahi hui o na keiki o Wai- kiki, o ia hoi he eha moho o ka hui hookahi; ma keia heihei i kan aku ai na manaolana o na keiki o koonei mau hui au, no ka hiki ia lakou ke hoohaule aku i na moho mai lapana mau | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Oiai na kukuna o ka la a.^b" -a^'l ) ana e napoo ma ka ilikai, o ke ahi- ahi o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i kikoo mai ai na lima o ka make, a kaili ae la i ka hanu ola mailoko aku o ka Lunakanawai San- ford Ballard Dole, kekahi o na haole kamaaina, i aloha nui ia e na ma- kaainana o keia teritore, mahope iho o kona hakoko ana mawaena o ke ola ame ka make, no na pule lehu- lehu aku nei i hala. Ua hoea mai kela hopena maluna o ka Lunakanawai Dole, ma kona home ma ke alanui Ema, oiai kona mau ohana ame na hoaloha e hoo- puni ana i kona moe e kakali wale ana no o kona pauaho mai i koia ola ana. Ma ka hora eha me kanakolu-ku- mamahiku minuke o ke ahiahi o kela Poakolu, i lele loa ae ai ke aho mai iaia ae. Ua hoomaka mai ke kaama'i ana maluna o ka Lunakanawai S. B. Dole, ma ka la ana i hoomanao ai, no ka piha ana iaia o na makahiki he kanawalu-kumamalua, ma ka la 23 o ka mahina aku nei o Aperila, mai kela manawa mai ke emi liilii ana mai o kona ikaika, ahiki wale no i kona haalele ana mai i keia ola honua ana. Ka Hoomaka Ana Mai o ka Ma'i No ka hoohanohano ana i ka Luna- kanawai Dole, no ka piha ana iaia o na makahiki he kanawalu-kumama- lu, i hoea ae ai ka bana Hawaii, ma kona home, pela me kona ohana ame na hoaloha, a he mau minuke helu walo no, mahope iho o kona haawi ana mai i kana hoomaikai, i na keiki puhiohe, ua hoi aku la oia no kona rumi moe, no ka hoo- luolu ana, eia ka auanei, o ka hoo- maka ana mai ia o kona loaa ana i kekahi ma'i lolo ikaika loa, ka mea nana i omu'o ae i kona ola. Mai kela manawa mai, i emi lii- lii mai ai kona ikaika, me ka hiki ole iaia ke hele; pela ka mumule ana o kona waha, aole he hiki ke ka- mailio, a ma ke kaomi ana o kona mau manamanalima, e hiki ai ke hoomaopopoia aku, ua ike mai oia i ka poe e hoea aku ana imua ona. E makaala mau ana na Kauka | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | James R Judd ame C. B. Wood, ma kona moe i kela ame keia manawa; a ma ka Poalua mamua aku, akahi no a lohe maoli ia ko laua manao, i ka hoike ana ae ua kokoke loa mai ka hopena o ka mea ma'i, ua hooko- ia kela hoike, mamuli o kona make ana mahope mai. Malaila ae na ohana pili loa iaia, kahi i akoakoa ai, mamua ao o ka hoea ana mai o kona hopena, oia o Charles S. Dole, he keiki hanauna o Lihue, Kauai, Miss Clara Dole, he kaikamahine ohana no Riverside, Kaleponi; Miss Emily Dole, he kai- kamahine ohana no, no Honolulu nei; Miss Nina Adams, he hoahanau no Mrs. Dole i make; Mrs. James D. Dole, ka wahine a James D. Dole i make, ka hoahanau o ka Luna- kanawai Dole; Hon. Eben P. Low; ame kana kaikamahine; Mrs. Charles W. Lucas, Mrs. E. Woods Low, ame K. Shibata, he Kepani kauwa kahiko loa i noho hana no ka ohana Dole no na makahiki loihi. I ka haalele ana mai o ka Luna- kanawai Dole i keia ola ana, ua waiho iho oia mahope nei he umi- kumamakolu mau keiki hanauna, o lakou na keiki a kona hoahanau a George Dole, i make ma Riverside, Kaleponi, i ka 1912. Chas F. Dole, ka makuakane o James D. Dole, ka peresidena o ka hui hana halaka- hiki Hawaiian Pineapple Co., Jam- acia Plains, N. Y., Edmund P. Dole, o Seattle Wakinekona i keia wa ame Nathan Haskell Dole, he kauka ma Redlands, Kaleponi. Mahope koke iho o ka hoea ana mai o kela hopena, i hoikeia ae ai ka lohe i ke Kiaaina W. R. Farring- ton, a ma ka aoao o ke teritore, aole oia i hoomakaia iho, ma ka hoeakino ana aku no ka home o ka Luna- kanawai Dole, a hoike aku la i kona manao kaumaha kui'o i ka ohana e akoakoa ana, no ka haa- wina ehaeha i kau mai maluna o la- kou, hoike pu aku la hoi oia, no ka makaukau o ke aupuni, ma o kona ukali la. Henry D. Beckley e haawi aku i na kokua, elike me ka hiki, no na hoonohonoho e pili ana i ka huakai hoolewa. Nui Kana Mau Kulana Oihana i Paa ai O ka Lunakanawai Dole kekahi haole i komo nui iloko o na ahahui like ole o keia kulanakauhale. Ma- hope iho o ka hoopauia ana o ke au- puni moi, i ke au o ka Moiwahine Liliuokalani, ua lawe ae ka Luna- kanawai Dole i ka noho poo ana no ke aupuni, ma ke ano he peresidena no ke aupuni kuikawa, a peresidena hoi no ka Repubalika o Hawaii nei, aka i ke kaa ana aku o kela teri- tore malalo o ka malu o Amerika, ua hookohuia mai oia i kiaaina mua loa no Hawaii nei. . Iaia i waiho aku ai i ka noho kiaaina ana, ua hookohuia mai oia (E Nana Ma Ka Aoao Elua) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Ma ke kakahiaka o kela Poakahi, i loaa pu mai ai he hoike ma ke kelekalapa mai ka wahine mare mai a keia kauka, no, kona hoouna mai i kekahi huina dala, no na hoolilo o Kauka Gray, e huli hoi aku ai i Kapalakiko. Ua lilo kela mau kelekalapa elua o ka loaa ana mai ia Kauka Gray, i mea hoohauoli i kona manao, o ka mua, no ka hoopauia ana o kona hihia, a o ka lua, no ka hoike ana mai o kana wahine, i na manao ma- kee nona; me ka hoakaka pu ana mai, aole laua i moku a kaawale ma ke kanawai, aka ke mau la no ko laua noho mare ana, he kane a he wahine. | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | a ana a ke ahi mamua o ka hiki ana aku o na kaa kinaiahi. O ka mea kupanaha aohe maopo- po o ka ona nona ia hale, me he mea la ua haalele loa ia no ia hale, no ka mea, ma ka olelo ka a ka poe e noho kokoke aku ana i kela hale, no kekahi manawa aku nei ka i hala ke ku wale ana aohe poe noho maloko olaila. O ka mea na. na e hooiaio mai i keia aohe wahi Iako hale hookahi maloko o ka hale o ke ku hale wale iho no, ua hele paha i kolealea, i ka manawa i hoo- maka ai ke ahi e a. | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | malalo o. na hooponopono ana a ka Rev. Philip Swartz, a ia Kiaaina W. R. Farrington ame ka Rev. Akaiko Akana, na haiolelo ano nui, e pili ana i na ano ame ke ola ana o ka Lunakanawai Dole. Mahope o ke anaina haipule ma- loko o Kaukeano Hou, i ka'i mai ai ka huakai hoolewa, no ka pa ilina o Kawaiahao, a malaila i lawe- laweia ai na hana hope, me ka hoo- moeia ana aku o ka lehu o ka Luna- kanawai Dole, ma ka aoao o ka lehu o Mrs. Dole, ma ka ilina hookahi. | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||