| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXV HELU 28 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, IULAI 15, 1926 NA HELU APAU 6420 | |
| | | |
| | | NOHO KA AHAELELE HANA
KAHUAHANA REPUBALIKA Ikeia na Manao Ohohia o Kela Aha no ka Lilo o Harry A. Baldwin i Moho Elele Lahui na na Repubalika i Keia Kau | | |
| | | MAKE HE KAIKAMAHINE KEPANI MA KA ULIA KAA Lele ke Kaa Otomobile Ana e Kau Ana i ka Pali ina ke Alanui Daimana Hila—-Pakele Nae ke Ola o Kona Hoa ma ka Apua | | |
| | | E Holo Mai Ana
o Chas. Arnold
he Moho Meia Hoike Akea Oia i Kona Manao e Alualu i Kela Kulana ma Keia Kau Iho E WAIHO ANA OIA I KE KULANA SENATOA Manaoia o Chas. Rose pu Ke-
kahi e Waiho ana i Kona
Kulana Senatoa O na houpuupu ana o na la lehu-
lehu ae nei i hala, no ka holo aku
o Senatoa Charles N. Arnold he mo-
ho no ke kulana meia, no ke kula-
nakauhale a Kalana o Honolulu nei,
ma ka aoao Repubalika ua hoea
mai ia i ka hooiaio ia ana, ma o ka
hoike okoa ana ae o Senatoa Arnold
ma ka Poakahi iho nei, he moho oia
e alualu ana i kela kulana, a ma-
mua nae o kona waiho ana aku i
kona palapala noi holo moho, e wai-
ho pu aku ana oia, i kana palapala
haalele oihana me ke kiaaina o ke
teritore. O ka luna oihana o ke aupuni,
e waiho aku a-i i ka palapala haa-
lele oihana, aole i hoakaka maopo-
po mai ke kanawai kumu o Ha-
waii nei, aka no ka hoopiha ana
nae i na wahi i hakahaka, no na
hoa o ka aha senate malaila wale
no ka ke kanawai i hoakaka ai, o
ia hoi e hoopihaia ua hakahaka apau
no na kau i koe i pau ole o kekahi
senatoa, mamuli paha o kona make
ana waiho maoli mai paha i ka oi-
hana, a ma kekahi mau ano okoa ae
paha, ma kekahi koho baloka laula,
a kuikawa paha e kaheaia ana e
ke kiaaina. O Senatoa Charles H. Ross keka-
hi i manaoia e waiho aku ana oia
i kona kulana senatoa, no kona ma-
kemake e holo moho no ko kulana
makai nui ma kahi O ka Makai Nui
Trask, e paa nei i kela kulana i
keia manawa. Ina nei no ka holo moho o keia
mau senatoa elua, no na kulana oiha-
na pakahi a laua e makemake nei, no
ke aupuni kulanakauhale, alaila e
ili aku ana i hana ma ka aoao o ke
kiaaina, ke kuahaua ana ae, no ke
kohoia aku, i mau panihakahaka
ma ko laua mau wahi. He ekolu mau senatoa a ko Oahu He ekolu mau senatoa a ko Oahu
nei poe, e koho ai i keia kau, ina
nae no ka waiho o keia mau senatoa
elua i ko laua mau kulana, alaila e konoia mai ana na makaainana
koho baloka o Honolulu nei, e hoo-
piha i ke kau i pau ole o kela mau
senatoa, pela hoi ke koho pu ana i na senatoa ekolu, no elua kau. HIKI OLE KE KAILIIA KA
MANA MAI IA SPENCER AKU Ma kekahi manao kanawai i hoa
kakaia ae e ka Loio Kuhina Wil-
liam B. Lymer, ma ka Poalua iho
nei, e pili ana i ka inana o S. M.
Spencer, ka lunahoomalu o ka papa
lunakiai o ke kalana o Hawaii, ma-
luna o na hana apau i pili i na ala
nui o ka lehulehu, aole loa ia e
hiki ko kailiia mai iaia mai, ma
o na kanawai e hooholoia ana e
ka papa lunakiai, elike me kekahi
kauoha kanawai i hooholoia ai e
ka papa o na lunakiai, e hoihoi
ana i kela mana iloko o ke koena
o ka enekinia kalana. Mahope iho o ka hui kukakuka
ana me na Lunakiai Julian Yates,
Frank Greenwell ame M. A. Costa
o ka papa lunakiai o Hawaii, ma
kela Poalua, i hoike ae ai ka Loio
Kuhina Lymer i kona manao, no
kona kakoo i ka manao kanawai
o ka Loio Kalana Beers, e hoakaka
ana, ua haawi mai ka Pauku 2 o
ke Kanawai 159, o na Kanawai Hoo-
ponopono Hou ia o Hawaii nei, i
ka inana i ka lunahoomalu o ka
papa, ma na mea apau e pili ana i
ka hana ana i na alanui, elike me
ke koi mau ana mai o ka lunahoo-
malu o ka papa i kona mana, ma-
lalo o kela kanawai, pela no ka
mana ole o na kauoha kanawai apau
e hooholoia ana e ka papa, ma ka
hoihoi ana aku i kela mana iloko e
ke keena o ka enekinia kalana. Ma ka oleloia, hookahi ka kumu
o ka koiia ana aku o ka Loio Ku-
hina Lymer, e hoakaka mai i kona
manao kanawai, maluna o ka mana o ka lunahoomalu o ka papa luna
kiai, no na hana alanui, o ia no ke
kulike ole o ka manao o kekahi mau
hoa o ka papa, ^'i .^M ^a
nawai - o ka Loio l^lan. i- n, i i ke kakooia ana aku la o kela ma-
nao kanawai o, ka loio kalana, me
he mea la, aohe mea hou a na hoa
o ka papa lunakiai e hana ai, koe
wale no o ka ae aku, ua pono kela
manao kanawai, a ua kuhihewa ka
lakou mea i noonoo mua ai. Ma kela kukakuka ana nae me
ka Loio Kuhina Lymer, i hoakaka | | |
| | | AOHE MOHO ELELE HOU AE
KE HOLO O HARRY BALDWIN Paa ka Manao o na Repubalika e ae Mai Ana Oia e Lilo i Mea Paahae no Kona Aoao no ke Ku-e Ana ia W, P. Jarrett | | |
| | | Hoopauia Kona
Lawelawe Ana i
ka Oihana Loio No ka Hoao Ana e Ki-pe Pela i Laweia ai ka Laikini o Kekahi Kepani AE OKOA OIA NO KONA
PILI I KELA HEWA Lawelaweia Kela Hana Ki-pe i Loaa ai Kona Laikini no ka Aha Kiekie No ka hoao ana o Tomo Ouye
kekahi o na loio hoomaamaa kana-
wai o ka aha apana o Kauai e
kipe i ka poe ninaninau laiki loio
a i ka Loio Kuhina W. B. Lymer,
i hoopauia aku ai ko ka loio opio
hoomaamaa kanawai hou ana ma-
loko o na aha hookolokolo apana
apau o ke Teritore, elike me ka
olelo hooholo a ka Lunakanawai
Kaapuni Charles F. Parsons o ka
hoopuka ana mai ma ka Poakahi
nei. He Loio Kepani opio o Ouye i
hoomakaukau iaia ma ke kanawai
maloko o kekahi kula nui maloko
o ke kulanakauhale o Kikako, kahi
ana i hele aku ai e a'o, ua loaa
kona laikini loio a ua hoomaka ka
lawelawe ana i ka oihana loio ma
ka la 10 o Okatoba, 1924, a eia nae,
ma ka oleloia, i mea e loaa ai iaia
ka laikini no ka hoomaamaa kana-
wai ana imua o ka aha kiekie, ua
hoao oia e ki-pe i ka papa loio, ka
papa nana e ninaninau ka poe noi
laikini loio a imua pu o ka Loio
Kuhina Lymer. No keia hewa ona i hoopiiia ae
ai i ka aha kaapuni a ka Lunakana-
wai Charles F. Parsons, a mahope
o ka maopopo ana o kona hewa i
hoopuka mai ai ka Lunakanawai
Parsons i kana olelo hooholo ua
kupono ole loa o Ouye e lawelawe
hou i ka oihana loio maloko o na
aha hookolokolo o Hawaii, a ua
kauoha pu mai oia e holoi loa ia
ko Ouye inoa mai ka papainoa ae o ka poe hoomaamaa kanawai ma-
loko o ke Teritore o Hawaii no ko-
na kupono ole loa e lawelawe hou
ia oihana. Ma ka la 10 o Okatoba 1924, i
ninaninauia ai o Ouye a aponoia e
lawelawe i ka oihana loio, o koia
hana hoao ana ana e ki-pe ma ka
oleloia ma ka la 27 o Aperila o
keia makahiki. i hoomaopopo iloko o keia mau ma-
kahiki, o kona kohoia ana i komite
lahui, no ka aoao Repubalika; o
ka mua o ia ka ninau hoopulapula, o ka lua, ke kanawai koho baloka
wae moho, a o ka ekolu o ia no ke
kulana elele lahui i Wakinekona. Ua hoike ae oia i kona mahalo me
ka hoomaikai pu, i ke komite nana i hoomakaukau i ke kahuahana ka-
laiaina a ka aoao Repubalika, no
ka mea ua hoolohe loa aku oia i
ka heluheluia ana mai o kela kahua-
hana, a ua ike oia i ka maikai ma-
oli. No na mea e pili ana i kona noiia
ana aku, e holo moho no ke kulana
elele lahui, ua minamina loa oia no
ka hiki ole iaia ke ao aku, i ke noi
a kona mau hoaloha lehulehu, no
ke kumu, ua kanalua loa oia, no ka
loaa o ka ikaika kupono i kona ola
kino, e hiki ai iaia ke lawe mai
i keia hanohano. Wahi ana, aole no ka piha oho-
hiaia, ke kumu o ka puka mau o
ka Elele Jarrett, no na kau elua
ae nei i hala aka mamuli no o ko
na Repubalika koho ole i ka lakou
moho iho; a ina nei no ka hiki iaia
ke holo moho i keia kau, e hooika-
ika ana oia ma na ano apau, e
hiki ole ai ia Jarrett ke hoopoina,
ua nui ke ohohiaia o kela haiolelo
a ke kamaliiwahine, me ka hoike
okoa ana ae o kekahi poe, i ko
lakou manao minamina, no kona hi-
ki ole ke holo elele lahui, ma ka
aoao Repubalika, i keia kau.
Lokahiia H. A. Baldwin i Elele No kela hoole ana ae o ke Kama-
liiwahine Kawananakoa, aole e hiki
iaia ke holo moho elele lahui, i
waiho ae ai o O. P. Soares, i ka
inoa o Harry A. Baldwin, i moho
elele, na ka aoao Repubalika; ua
ku ka ahaelele holookoa iluna me
na manao lokahi no kela inoa me
ka loheia ana o na haiolelo lehu-
lehu, e haawi ana i na manao ma-
halo no Mr. Baldwin. Oiai nae aole o Mr. Baldwin, ilo-
ko o ka ahaelele i kela manawa, ua
kohoia he komite e huli iaia, a no
ka loaa ole no, i hoopanee okoa ia
ai ka aha elele ahiki i ka noho hou
ana mai ma kela ahiahi; a ia ma-
nawa i hoea ae ai o Mr. Baldwin.
me ka hooiia ana aku o na manao
ohohia nona, eia nae aole oia i haa- | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | Mawaho ae nei o ko alanui Dai-
mana Hila, ma ka hora ekolu, o ka
wanaao o ka Poalima aku la i hala,
i halawai ae ai he kaikamahine
Kepani nona ka inoa o Miss Satoko
Hasekawa, a nona hoi na makahiki
he umi-kumamaiwa, me ka make
ma'uwale, mamuli o ka holo ana
o ke kaa otomobile ana e kau ana,
a lele i ka pali, ma ka aoao o kela
alanui, ma Kaalawai ae nei, a pa-
kele mahunehune mai hoi ke ola
o ke kiakaa, mai ka make mai, oia
o Taraya Uchino, eia nae na nui
na poino i loaa i kona kino, a ma
ka apua wale no ka pakele ana mai
o kona ola.
Ma na mea i -hoomaopopoia, no
ke ano o ka halawai ana o kela
kaikamahine Kepani me ka make,
ua hele oia i ka holokaa me Uchi-
no, he kiakaa otomobile, no Kamo-
iliili, a i ka manawa ka i hoea mai
ai ko kaa no ka uakee o ko alanui
ma Daimana Hila, ua hiki ole ke
hoohuliia ae ke kaa otomobile me
ka hikiwawe, o ka hooku'i aku la
no ia i ka pa-laau, e pale ana ma
ka aoao o ke alanui, a haule aku
la ka pali.
Ma kela haule ana, o ke kaa oto-
mobile, ilalo o ka pali, ua halawai
koke ke kaikamahine opio me ka
make, aka no kona kokoolua nae,
ua paa oia malalo o ke kaa, me
kona hoomanawanui i na ehaeha i
kau aku maluna ona, ahiki i ka wa
i loaa aku ai i na kokua, ma ke
kakahiaka ae o ka Poaono, a na
lakou i hoopakele iaia mai ka po-
ino mai.
Na kekahi poe limahana e hele
ana i ka lakou hana ma Kaalawai,
i ike i ka waiho o ke kaa otomo-
bile ilalo o ka pali, hookahi nae
kumu o ko lakou ike ana i kela
kaa, mamuli o ka pau o ka pa-laau
i ka nahaha, a i ko lakou kiei ana
aku ilalo o ka pali e waiho mai ana
ke kaa otomobile, a ike pu aku la
no hoi lakou i ka waiho mai o ke-
kahi mau kino elua, ua paa no ma-
lalo o ke kaa. NOI OKOA AE I KA AHA
KIEKIE I HOOPAUIA AI
KA HOOPAAPAA I mea e hoopauia ai ka hoopaapaa
mawaena o ke Kakauolelo Kulana-
kauhale Kalauokalani ame Raymond
C. Brown, ke kakauolelo o ke Teri-
tore ma ka hana e pili aoa i ka
hoolako ana ae i na baloka no ke
koho baloka laula o keia makahiki,
na waihoia ae he palapala noi imua
o ka aha kiekie no ka hoakaka ana
ae a ia aha.
Ma ka Kalauokalani hoakaka ma-
lalo o ke Kanawai 273 i hooholoia
ai e ka ahaolelo o 1925, ua koiia
ke Kakauolelo o ke Teritore nana
e hoolako ae i ke kakauolelo kalana
me na baloka no ke koho baloka
laula, a ma ka hoakaka hoi a ke
kakauolelo o ke Teritore aole oia i
koiia e ke kanawai e hoolako ae
ia Kalauokalani me ia mau baloka.
No keia hoole o ke Kakauolelo
Teritore Brown, ua hookomoia ae
he hoopii e ke Kakauolelo Kalau-
okalani ma o ka Loio Kulanakau-
hale Howard Hathaway la, imua o
ka aha kaapuni e koi ana i ke Ka-
kauolelo Brown e hoolako ae ia Ka-
lauokalani me na baloka i make
makeia. Ma ka la 26 o Iune, wahi
a Kalauokalani, kona hele ana ae
e hui me ke Kakauolelo Brown a
noi ae la e hoolako ae oia iaia me
na baloka no ke koho baloka laula
i ekolu mau la mamua ae o ke koho
baloka laula ana.
Ma ka la 27 mai o Iune, ua pane
ae la ke Kakauolelo Brown e hoole
ana i ke noi a ke kakauolelo ku-
lanakauhale, a ua hoole loa ae hoi
i ka hooko ana ae i ka mea i noiia
ae ai iaia.
Ma ka hora 10:10 o ke kakahi
aka o ka Poalima o ka pule aku
la i hala ka hookoia ana ae o ka
palapala hoopii maluna o ke Ka-
kauolelo Brown e Antone Manuel,
ka elele o ke keena loio kuhina,
a hope makai nui hoi o ke te-
ritore. Mahope iho o ka hookoia aka ai oia i kona manao imua o
na hoa ekolu o ka papa lunakiai o
ke kalana o Hawaii, ma kona ma-
naoio, o ka mea hiki ke hanaia, o
ia no ka hoihoi ana ae i na hana
o ka oihana wai ame sua malalo
o ke keena o ka enekinia, aole o
oa hana pili i na alanui, na haawi
ke kanawai i ka nana piha, i ka
lunahoomalu o ka papa. | Na kela poe limahana, i lawe ae
i ka mea i make, a kaawale mai ke
kaa otomobile aku, pela hoi me ka
mea e kamau ana no kona hanu,
alaila hoike loa ia mai la ka lohe
i ka halewai, a iloko o ka manawa
pokole, i hoea mai ai ke kaa makai,
a hoihoiia aku na kino elua no ka
halema'i o na poino ulia.
Ma ka hoakaka a Uchino, ke kia-
kaa otomobile, oia ka ka mea nana
e hookele ana i ke kaa, ma ka ma-
nawa o ka loaa ana i ka poini, o
ka mea apiki nae, ma ke ano o ka
waiho ana o ko laua mau kino, ii i
he mea la o ke kaikamahine Kepani
i make, ka mea nana e hookele u n
i ke kaa, a oiai nae aole he poo
i ike maka, i ke ano o kela ulia,
ua hiki ole ke olelo ae, na pololei
na olelo a kela kiakaa, a ua pololei
ole paha, hookahi nae mea hiki ole
ke alo ae, mai ka mea pololei mai,
o ia no ka lilo ana o ke ola o kela
kaikamahine, i luahi na ka make,
no ka holo lealea iloko o na hora
wanaao o kela po Poalima.
Ma Hanalei Kauai i hanauia ai
o Miss Hasegawa, a ma ke alanui
Elua, ma Kaimuki ae nei kona wahi
noho me kona mau makua.
Ma kela Poaono no i puhiia ai
ke kino make o ko kaikamahine i
ke ahi, me ka hoopuiwaia ana o na
manao o kona mau hoaloha lehu-
lehu, no ka hooa ana mai o kela
hopena ku i ka mana 'ona' o malu-
na ona, ka mea a lakou i moeuhane
mua ole ai, pela iho la e kikoo mai
ai na lima o ka make a kaili ae
i ka hanu ola mailoko aku ona.
He leka nao ka i loaa aku maloko
o ka buke hooanao a ke kaikamahi-
ne Kepani i make, maloko o kona
home, a ma kela leka, a no. aku
ana oia i kona makuahine e huikala
mai iaia, a ma na mea i koho waleia
aku, me he mea la ua hapai kela
kaikamahine, o ke kumu ia o kona
noi ana aku i kona makuahine o
huikala mai iaia.
Ma ka olelo a na makai, na kau.
maha loa ka ke Kepani kiakaa o
ka otomobile no kona make ole ana. ana ae o ka palapala hoopii malu-
na o Brown, na ka Loio Kuhina
Lymer i waiho ne i ka pane imua
o ka aha kaapuni ma ka aoao o
Brown; ma ia hana ana i hoopo-
koleia mai ai ka hana o ka hapai
ana aku i ka aha kiekie, a he hoo-
koe ana mai hoi i kekahi manawa
waiwai mai ka hooloheia ana e
keia hihia imua o ka aha kaapuni.
Mamuli o kekahi aelike i hanaia
e na aoao elua ua waihoia aku keia
ninau malalo nei imua o ka aha
kiekie:
"Ua koiia anei ka mea i hoopiiia
e haawi ae i ka mea hoopii i ke-
kahi heluna baloka kupono no ke
koho baloka laula ekolu la ke emi
loa mamua ae o ka la koho baloka
laula teritore."
O ka ka aha kiekie pane e hoole
ana no ka paa o ke Kakauolelo
Brown malalo o ke kanawai, no ka
hoolako ana aku i na baloka, elike
me ke koi a ke Kakauolelo Kalauo-
kalani.
PIHOLO HE KEIKI OPIO MA
KE KAIKUONO MA HILO He lono mai Hilo mai, ke hoaka-
ka ana no ke piholo ana mai nei
a make o ke keikikane 8 makahiki
a James Reid, ka luna kukeawa o
Hilo, nona ka inoa o Charles Reid,
ma kahi kokoke i ka hale waapa
hou mahope iho o ke awakea o ka
Poakahi nei, Iulai 12, maloko o ke
Kaikuono Kuhio.
Na kekahi poe e alakai ia ana 9
Keliipio i huli i ke kino o kela keiki
a loaa aku kona kino e waiho ana
ua make ma kahi papaa o ke kai
a i ka manawa o ke Kauka One io.
stein i hiki mai ai a nana iho la,
ua hoike ae la oia ua make mua
ke keiki. Ma ka manawa mua loa
i ikeia ai o kela keiki iloko o ke-
kahi pahu hakahaka ka oia kahi i
kau ai a e holo ana ma ke ano
o kona waapa ia, a me he mea la
na kahuli ka pahu ana e kau ana,
a oiai he keiki ike ole oia i ka au,
aohe hoi he mea hookahi ma ia
wahi e hilu ai ke holo aka e hoo-
pakele iaia ua make aku la ia keiki Eia ke kuaiia nei ka ipu aiwaha
momona o na aina hoopulapula o
Molokai ma ke pakaukau a Mrs.
EIizabeth De Fries, ma ka makeke
o ke kulanakauhale me ka make-
pono loa, o ka poe eleu no i ka wa
pono, e loaa ana ka lakou ipu, a
e nele ana no ka poe lohi. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | I kulike ai me ke kahea pili oi-
— a a ke komite kuwaena Repu-
balika, pela iho la i noho ae ai ka
a — "'ele hana kahuahana a ka aoao
. -- ahaina Repubalika maluna o kau-
--u o ka Hokele Iana, ma ke ka-
kahiaka o ka Poakahi iho nei, me
. i lawelaweia ana o na hana apau
- kela aha elele iloko o ka lokahi
ame ka holomua.
Ua akoakoa ae ka hapanui o na
- -^9 i kohoia mai na mahele koho
ie ole mai apuni ke teritore, a o
ia poe i hoea ole mai, ua haawi ae
.-.kou, i na hookohu hope i kekahi
--e, a he kakaikahi loa, ka poe i
----a. ole ae, a i haawi ole ae hoi
i na hookohu hope, i kekahi mau
-'.^9.
He hapaha i hala ae o ka hora
mi ma kela kakahiaka Poakahi, ua
lawe ae la o A. L. Castle ka luna-
hoomalu o ke komite kuwaena teri-
tore, i ka noho hoomalu ana i kela
ahaelele, me Mr. Luke L. Ukauka
— a ke kulana kakauolelo a mahope
. -i o ka kalokalo ana ae o ka Rev.
Wm. Kamau i kekahi mau hua pule
i ke Akua, i weheia ai na hana o
ka ahaelele.
Oiai ua hoea ae ke Kamaliiwahi-
--- Kawananakoa ma kela ahaelele,
ke komite lahui wahine, ua noi mai
i-i ka Lunahoomalu Castle, i ka
iolu o Philip L. Rice ame Clare-
nce H. Cooke, e lilo laua i komite,
no ka lawe ana aku i ke Kamalii-
wahine Kawananakoa, no kekahi o
-; noho i hookaawaleia ma kahi o
' -- lunahoomalu, he noi i hookoia
.- u me ka eleu, me ka noke ana hoi
.-. "-e anaina i ka pa'ipa'i.
Mahope iho o ka lawe ana ae o
ke Kamaliiwahine Kawananakoa i
--"a noho, i heluhelu ae ai ke Ka-
kauolelo Ukauka i ke kahea pili oi-
hana a ka aoao Repubalika, no kela
ahaelele; alaila waiho mai la o Mr.
Wm. C. Achi, Sr., he noi no ke ko-
hoia o A. L. Castle ame Luke L.
Ukauka, i lunahoomalu, a i kakau-
olelo pakahi, no ka manawa no ke-
la ahaelele; ua hoole mai nae kela
mau mea, i ka lawe ana aku i na
kulana i manaoia no laua, a ia wa
i waiho hou mai ai o Mr. Achi, Sr.,
i ka inoa o Clarence H. Cooke, no
ke kulana lunahoomalu no ka ma-
nawa, me ke kokuaia ana o kela
inoa o Philip L. Rice, a oiai aole he
--a e ae i waihoia mai, ua kohoia
o Cooke me ka lokahi.
O Mr. Achi, Sr., ame Mrs. Akana
Espinda ka i kohoia nai e ka Lu-
nahoomalu Castle, i mau mea na
laua e lawe aku ia Mr. Cooke no
ka noho o ka lunahoomalu.
I ka Lunahoomalu Cooke i lawe
K ai i ' .'na kulana ua haawi mai
'a oia ., -na mahalo me ka hoo-
maikai i kela ahaelele, no ka hoo-
kau ana aku i ka hanohano maluna
ana, o ia ke koho ana iaia i luna-
hoomalu, a wahi ana, aole ana hai-
olelo e haawi mai ana imua o kela
ahaelele, aka ua makemake oia, e
-'- aku ka ahaelele imua, ma ka
lawelawe ana i na hana i akoakoa
mai ai na elele, a maluna ae o na
mea apau, ua makemake nui oia, e
-i oalii mai ka maluhia, ka lokahi
ame ka holomua, ma na hana apau
a kela aha.
No ke kulana kakauolelo, na Luke
- Ukauka i waiho mai i ka inoa o
Thomas A. White a kokuaia mai
o Harry T. Mills, a oiai aole he
""& hou ae i waihoia mai no kela
--ana, ua kohoia oia me ka lokahi.
7 wahi e loaa aku ai ka ike i ke
Akaolelo, no ka poe i hoea kino
- ii, ame ua hookohu hope, ua hoo-
- iia. kela aha, a ia wa i hoomao-
^nu ai na palapala hookohu hopo.
' ma ka noho hou ana mai o kela
'-i. i hoomaopopoia ai, he 186 mau
' % i hoea kino mai, he 70 ma na
'apala hookohu hope a he 15 i
- -^ me ka haawi ole ae i mau
"ki-.hn hope.
Hoomaha ka Ahaelele
"'lai ua hoea ae ka hapanui o na
' e ma kela aha, nolaila ua nee
'-- hana imua, ma ie noi ana ae a
L. Castle, e koho mai ka luna-
hoomalu o ka aha i na lala o na
-^e lehulehu, i elua lala no kela
- e keia apana pakahi, a i ekolu
^ ma ke ano laula, ua kokuaia
"^ noi, e Ed. Towse, a o keia
na lala o na komite i kohoia Komite o oa Palapala Hookohu—
^9 E. Cooke ame Henry L. Ly-
"--. Hawaii Hikina, Mrs. Thomas
' :.. ame George Kawaha, Hawaii
^ ^ -ana; Mrs. E. Garcia ame E.
- Bevins, Maui, Molokai ame La-
'- A. B. Kroll ame E. P. Fogar- | ty, apana eha; Pat K. Gleason ame
R. A. Cooke, apana elima; Henry
K. Aki ame L. D. Larsen Kauai ame
Niihau; Mrs. J . F. Doyle, Luke L.
Ukauka ame John K. Notley, ma ke
ano laula, a o John K. Notley, ka
lunahoomalu o ke komite.
Komite Rula — James W. Russell
ame Walter Todd, Hawaii Hikina;
Frank R. Greenwell ame W. Leslie,
Hawaii Komohana; George P. Cooke
ame Mrs. D. Kalaaupa, Maui, Molo-
kai amo Lanai; W. W. Chamber-
Iain ame James A. Auld, apana
eha; Robert D. King ame James
A. Hattie, apana elima; James K.
Kula ame John Viveiros, Jr., Kauai
ame Niihau; Harry T. Mills, Mrs.
Akana Espinda ame J. J. Walsh,
o ka inoa hope ka lunahoomalu o
ke komite.
Komite Kahuahana — William H.
Beers ame John M. Ross, Hawaii
Hikina; Julian R. Yates ame James
Campsie, Hawaii Komohana; Enos
Vincent ame M. G. Paschoal, Maui,
Molokai ame Lanai; Charles F. Chil-
lingwarth ame Frederick D. Lowrey
apana eha; J . Lewis Renton ame
Nolle R. Smith, apana elima; James
K. Lota ame Charles A. Rice, Kau-
ai ame Niihau, Mrs. George Mellen,
Harry A. Baldwin ame Philip L.
Rice o ka inoa hope, ka lunahoo-
malu o ke komite.
Ma ke noi a ke Kakauolelo
White, ua koho mai ka Lunahoo-
malu Cooke ia John T . Moir Mrs.
A. J . Campbell ame Henry K. Aki,
i komite no ka hui pu ana aku me
ka Hope Kiaaina Raymond C.
Brown, a kono aku iaia e hoea mai
ma ka manawa e noho hou ai ka
ahaelele ma ka auwina la, a e haa-
wi mai i kekahi haiolelo imua o
kela aha.
Ma ka hora umi-kumamakahi me
iwakalua minuke, i hoomaha ai ka
ahaelele a noho hou mai ma ka
hora elua o ka auwina la; e haawi
ana i manawa nui kupono i na ko-
mile lehulehu, e lawelawe ai i ka
lakou mau hana a waiho ae i na
hoike imua o ka ahaelele, i ka wa
e noho hou mai ai.
Loheia ka Hope-Kiaaina Brown.
Ma ka hora elua me kanaha-ku-
mamalima minuke o ka auwina la,
i noho hou mai ai ka ahaelele, a
mahope o ka hoomaluia ana, i koho
mai ai ka Lunahoomalu Cooke, i
kekahi komite, no ka lawe ana aku
i ka Hope-Kiaaina Brown nomua
o kahi o ka lunahoomalu, a haawi
mai la oia i kekahi haiolelo pokole,
e mahalo ana i ka maluhia o kela
ahaelele a ma kona manaoio, he ho-
ailona kela no ka lanakila o ka
aoao Repubalika, ma keia kau koho
baloka e hoea mai ana.
No ke kulana elele lahui, wahi
hou ana, aole ana mau mea e ku-e
ai no ka Elele Jarrett, aka nae, ma
ke ano he Repubalika, he hana ku-
pono loa na na Repubalika apau, ka
hoouna ana i elele Repubalika, aole
i elele Demokarata.
No na mea e pili ana i na mana
koho baloka, he heluna nui o na Re-
pubalika i hele olo ae e hoopaa i ko
lakou mau inoa, no ke koho baloka
ana, a o ka poe no hoi i hoopaa i
ko lakou mau inoa, ua hoohemahe-
ma lakou i ka hele ana ae e koho
i na moho.
Oiai he Repubalika ka hapanui
o na kanaka ma Hawaii nei, he
manaoio loa kona, ina e koho ana na
Repubalika i na moho a ko lakou
aoao iho, he mea oiaio loa, e kohoia
ana he elele Repubalika, pela ka
meia Repubalika, me na molio Re-
pubalika e ae, no na kulana lehu-
lehu iloko o ka ahaolelo kuloko, a
iloko o ke aupuni kulanakauhale.
Ma ka hooki ana iho i kana hai-
olelo, i hooia ae ai ka Hope-Kia-
aina Brown, no ka loaa o na kokua
apau i ka aoao Repubalika, ma ke
kau koho baloka e hoea mai ana,
mai ka mana hooko aku o ke au-
puni.
Na Hoike Komite
Mahope o na hoakaka manao ana,
maluna o ka hoike a ke komite o
na palapala hookohu ua aponoia ka
hoike a kela komite, pela hoi me
ka hoike a ke komite kahuahana,
ua aponoia me kekahi mau hoololi
liilii.
Haiolelo ke Kamaliiwahine
Kawananakoa
No ka lohe ana i kekahi mau ma-
nao hoakaka, i noi mai ai ka Lu-
nahoomalu Cooke, i ke Kamaliiwa-
hine Kawananakoa, e kamailio i ke-
kahi mau manao pokole, a wahi
a ke Kamaliiwahine Kawananakoa,
he ekolu no mau mea ano nui, ana | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Mahope iho o ka haawi ana ae
o ka ahaelele hana kahuahana Re-
pubalika, i ke kakoo lokahi ana,
i ka inoa o Harry A. Baldwin, oia
ka moho elele lahui a ka aoao. Re-
pubalika i keia kau koho baloka e
hoea mai ana, ua lilo kela inoa i
mea kamailio nui ia iwaena o ko
ke kulanakauhale nei poe, mai na
Repubalika, a i na Demokarata, ilo-
ko o keia mau la.
Oiai nae aole i hoike mai o Harry
A. Baldwin i kona ae, a hoole paha
no kona holo moho aku, no ke ku-
lana elele lahui, elike me ka ma-
kemake o ka ahaelele; na paa nae
ka manao o na alakai Repubalika,
e haawi mai ana no oia i kona ae,
no ka hoopakele ana ae i ka aoao
Repubalika, mai ka haulehia ana o
kana moho elele, imua o ka Elele
Lahui Jarrett o ka aoao Demokara-
ta.
He mau inoa hou ae no kekahi i
manaoia, he mau moho kupono no
ke kulana elele lahui, ma ka aoao
Repubalika, ina nae no ka ae mai o
H. A. Baldwin e lilo i moho elele
lahui, alaila e hoopau loa ana kela
mau moho i ka manao e alualu i
ke kulana elele, a e holo mai ana
lakou no ka ahaolelo kuloko. | Me H. A. Baldwin, ma ke poo
o ka paa baloka Repubalika i keia
kau, ua hoike okoa ae kekahi poe
wahine alakai o ka aoao Repuba-
lika, e hele kino aku ana lakou e
hooikaika ma na wahi apau o Ha-
waii nei, no ka lanakila o Baldwin
maluna o Jarrett.
O ka lanakila o H. A. Baldwin,
i elele lahui no Hawaii nei, aolo
he kanalua iki iloko o na Repuba-
lika, hookahi wale no a lakou mea
kanalua, o ia kona hoole paakiki
mai i ka makemake o kona aoao
kalaiaina; eia nae, aole no lakou e
hoopau wale ana i na manaolana,
no kona haawi mai i kona ae, ke
loaa iaia he kukakuka maikai ana
me kona ohana ame kona mau ho-
aloha lehulehu.
O Norman K. Lyman ka inoa i
loheia mamua aku nei, no kona
alualu mai i ke kulana elele lahui,
aka ina nei no ko Baldwin holo no
kela kulana, alaila, aohe ana holo
ku-e ana aku iaia, ua nui no na
kulana iloko o ka ahaolelo, kuloko
i waiho hamama no kona alualu ana
mai, me ka nui ae o na moho i ma-
kemake e loaa ka hanohano ia la-
kou, o ka lilo ana i poe hana ka-
nawai. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | HOOLANAIA MAI NEI KA
MOKUAHI HOU MALOLO Mawaena o ka umi ame ka umi-
kamamalima kaukani kanaka i ako-
akoa ae ma Pilikelepia, ma ka la
26 o ka mahina aku la o Iune i
hala, i ka wa i hoolanaia ae ai ka
mokuahi Malolo, o ka hui mokuahi
Matson Navigation Company, me ka
lawelaweia ana o kela hana hoo-
lana, me ke ohohia nui ia, i oi
aku i na hana hoikeike o ka La
Kuokoa e malamaia mai la ma Pi-
likelepia i keia manawa.
O ka mokuahi Malolo, ka moku-
ahi nui hookahi i kapiliia maloko
o Amerika, a e lilo aku ana o Ho-
nolulu nei, o kekahi ia o kona mau
awa kumoku, e kipa mau mai ai,
mai Kapalakiko mai, elike no hoi
me na mokuahi e ae o kela hui
o holoholo noi.
O ka wahine a ka Hope-Pereside-
na W. P. Roth, o ka Hui Matson
Navigation, ame kana mau kaika-
mahine mahoe, ka mea nana i wa-
wahi i ka omole rama, ma ka ma-
nawa i hoolanaia ai kela mokuahi
iloko o ke kai.
E haule ana ke kuaua me ka ika-
ika, ma kela manawa e hoomakau-
kauia ana na hana hoolana i ka
mokuahi Malolo iloko o ke kai;
o ka mea kupaianaha nae i ikeia,
i kulike ai me ka hoakaka ma ke
kelekalapa o ka loaa ana mai i
Honolulu nei, i ka manawa ka e
hoomakaukauia ana e hookuu i ke-
la moku iloko o ke kai, o ka wa
ia i malie ae ai ka ua, a poha
mai la ka la; a wahi a ka
poe i maa i na hoailona o kela ano,
he hiona maikai loa ka kela, no
ka mahimahi hou o Hawaii nei.
Mamua o ka hookuuia ana o kela
mokuahi iloko o ke kai, oiai hoi na
kamana, e wehewehe ana i na laau
i hoopaaia i ka mokuahi, o ka ma-
nawa ia a na kumukula mai Hawaii
aku nei, i hoea ae malaila, i mele
mai ni i kekahi mau. himeni o Ha-
waii nei, a iwaena o kela mau hi-
meni, o "Aloha Oe" me ka lilo o
ka lakou himeni ana, i mea oho-
hia nui ia e ka lehulehu o ka poe
makaikai.
Ma kahi o ka hookahi haneri ka
nui o na malihia i, a ka hui mokua-
ahi, o ke kono ana ma Wakinekona,
e hoea ae no kela hana hoolana, a
iwaena o kela mau malihini hano-
hano, o ke Kakauolelo Herbert Ho-
over kekahi, a oia ka mea iaia ka
haiolelo ano nui o ka la.
Mahope o ka bana hoolana a hoo-
laa, ua konoia na malihini, maluna
o kekahi papaaina i hoomakaukau-
ia no ko lakou hanohano, a malaila
i haawiia ae ai na haiolelo, a hoo-
kuuia no hoi kela hana, me he mea
la, o kekahi ia o na mea ano nui
loa, i ikeia mamua o na hana ho-
ikeike, i hoolaaia no ke kakauinoa-
ia ana o ke Kuokoa o Amerika. wi ae i kona ae, a hoole paha, hoo-
kahi nae mea maopopo loa, ua kaohi
oia i kana pane, ahiki i ka hui
kukakuka pu ana me kona ohana;
eia nae iloko o ka noonoo o na mea
apau ma kela ahaelele, e haawi mai
ana oia i kona ae, me ke kanalua
ole a oia aku ana ka mea paahae
a ka aoao Repubalika, i keia kau. | NUI NA KOA AMERIKA I PAU
I KA MAKE MA KA ULIA. I kulike ai me kekahi meahou ke-
lekalapa o ka loaa ana mai i Ho-
nolulu nei, ma ka Poalima aku nei
i hala, aneane ma kahi o hookahi
haneri ka nui o na koa Amerika,
i pau i ka mako, mamuli o ko pa-hu
ana o kahi hoahu lako kaua o ke
aupuni Amerika, ma kahi kokoke
I i ka Lokowai Denemaka, Nu Jese,
no ekolu manawa, ma o ka haule
ana mai o ka uwila ma ka lua
waiho pauda.
Mahope iho o ke pa-hu mua ana,
ua ukali mai la he elua mau pa-hu
ana mahope aku, mamuli o ka pau-
ahi i puoho ae; a ma na mea i
kohoia aku, aia ma kahi o ka hoo-
kahi haneri ka nui o ka poe i pau
i ka make, a i hoehaia paha.
Ma kahi o ke kanahiku-kumama-
lima ka nui o na kanaka e noho
ana ma kela kahua hoolulu o ka
oihana koa, i kauohaia aku e lawe-
lawe i na hana hoopakele, mahope
iho o ke pa-hu mua ana, eia nae
iloko o umi-kumamalima minuke
mahope mai, i hoomaka hou ae ai e
pa-hu, me ka manaoia, ua pau loa
kela poe i ka make, aohe ahailono.
Ua haule iho na apaapana kila,
ka puna konakalika, na paukulaau
maluna o na home, ma kela kahua,
me he mau pakaua la, kahi a na
wahine ame na keiki i holo aku ai
no ka palekana o ko lakou mau
ola. Ua manaoia, ua make ke Ka-
pena E. A. Brown, o ka pualikoa
o ka oihana lapaau, ma kela ma-
nawa mua loa o ke pa-hu ana.
Ma ka hora elima o ke ahiahi o
kela Poalima, ka haule ana mai
o ka uwila a loaa kahi waiho lako
kaua o ka oihana koa ma ka Lo-
kowai Denemaka, a ma na mea i
hoomaopopoia, ua pa-hu na lua wai-
ho pauda apau o ka oihana koa,
iloko o kanaha-kumamalima minuke
mahope iho o ka loaa mua loa ana
i ka uwila.
Hoehaia Kekahi Poe
He mau haneri o ka poe e noho
ana he mau mile ka mamao, mai
kahi aku i waiho ai o na lua waiho
pauda, i hoehaia, mamuli o ka hoo-
hioloia ana o na home lehulehu, a
ua nohoalii iho ka weliweli ame
ka maka'u maluna o na kanaka e
noho kokoke mai ana i ka Lokowai
Denemaka.
O ke taona keia o Mauna Hope,
na hoohiolo holookoa ia, a he nui
ka poe i loaa i na poino malaila.
No ka palekana o ko lakou mau
ola iho, he heluna nui o na kanaka
i haalele iho i ko lakou mau home,
a imi aku i mau wahi hou e noho
ai, ahiki i ka wa e maopopo loa ai,
ua auhee aku ka poino ame ka ma-
ke mai ia lakou aka.
He kanalima poe i eha, a i hoi-
hoiia aku noloko o ka halema U ma
Dover i ko'iko'i na poino i kan
aku maluna o lakou, a hookahi
mea i make no ka nui o kona mau
palapu.
Me kela poino nae i kau aku ma-
luna o kekahi heluna nui o na koa
ame na makaainana pu, ua lawe-
laweia na kiai makaala ana. mahope
mai, no ka hoopakele ana ae i na
kanaka mai ka make mai. | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |