Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 29, 22 July 1926 — NA KUHINIA O KA HOME O NA MEAAI HAWAII. [ARTICLE]

NA KUHINIA O KA HOME O NA MEAAI HAWAII.

E kau Solomon Hanohano; «iloha pnmeh&na hoa no kana: —Ke noi I|oo aku nei i leou oluolu i keia mau wahi hna ioamona e kau ae la malaaa, i kona nee ana ame ka poe i k<smo mai a ai i na meaai ame na olelo hoolana i puka mailoko o|fd o ko lakou puuwai maeniae, nolail» ua hiki ole ke alo ae, i ka laire ana mai i na olelo kupono a hMaoikii aku i ka mea i mahakiia R«v. D. K. Kaaeamoku, ka mea i mahaloia Lnaakanawai D. K. Kapahee ka mea i mahaloia Lunamakaaiaana Hossy; mai keia mau keo■te*ra mai aa olelo hoolana a e h—iaiVni mai ana, i ka loaa ana 0 kekahi hale ai o na mea Hawaii. Ma ko'n aoao, ua olelo aku au ia lakou, ua ola au ia oukou, no ka mea, oa ai iho la oukou a loaa iho la na olelo maikai mai ia oukou aai e mahalo ana i ka loaa ana o k* mea oiaio, e kohu ai ke olelo na ka Hma Hawaii oiaio keia mau meaai i hana, a ola no au ia Kauai, oial me la hnnahunakai no, o kela alee e ike maka i na mea i hoolahais ai ma. ke kilohana o ka malamalama, a i ko lakou ike ana i na inea oiaio, i loaa mai ai keia mau olelo oiaio na ka makua lani e hooponaikai mai i ka'u lawelawe ana. Ka Mea Hanohano i mahaloia Thomaa H*ae, me kana mau olelo hoolana e hoomaikai mai ana i ke ano o ka iawelawe ia ana ame kona mahalo pu i ka maemae i kupono 1 ka poe hanohano ke kipa mai, he mea hoi no kaua e hilahila ole ai; unlaila e malama mau akn oo e Moknmaia i ka maemae ame ka ihiihi o ka inoa Hawaii, elike me ; i mea a'u i heluhelu mau ai. Ka Mea Hanohano Lunamakaain:ina E. K. Kaaua, me kana mau t-'c3o koolana, ua nui ko'u hauoli i ' o'u ike na ua hiki ia kaua ke hr ii keia hana, eia kekahi o kana olelo kulana, no kona ike mau ia'u <p ha- : -i ' ra kaltf>hiaka ir.i, e loaa mau mai ana au me ka loloimwao epani, oiai o ka mea pololei īnaoli, e lawe oe i kou kulana poki, k mea aku la au, o ka mea pololei maoli ea e hana mau kaua i ike mai ia o ka poe lawelawe o hoopihaia aaa lakou me ka hauoli, a hoohalike ma) oia me ia keiki kaulana o ajt Kona, e hana mau ana i na manawa apau, me kona ikeiki. paniolo pipi a i kona lo|soha ana a ike oia ua hewa ia iamoha e hiki mua ana oia ma kahi 0 le* hana, e hoololiloli ana i ke maa, & lilo ae i mea maikai. JTolan* e kuu hoahanau, eia hoi ku lee lohe hou nei i keia olelo mai ia oe aaai, oiii o kou makaala man i Ba manawa apau, he mea hootr<fthoi no ia i ka poe lawelawe, o ka mea makaala, ohi no oia i ka liua, o U ka'o olelo hpolana ia oe f hoahanau. Ka Mea Hanohano ka Makai Nui • 1» Kalana o Hawaii S. K. Pua, ji* hooknihoia aku tona noonoo i koaa ike knmaka ana nona iho, i r.a mea ana i ike ai ma ka nupepa, a o nana i hoopa mai 1 W*u puuwai, e Mokumaia, i ko jntara holoholo no ka hoi, i ko kak£H wa kamalii, eia ka e lilo ana oe i mea hanai i ka lehulehu, a e hookaolana aku 1 ka inoa o ko kaua lalmi, a no ka mea, ke ike nei au # b» mea apau ma keia home, o ia bo na mea. Hawaii, a pela hoi ka poe lawelawe, ho mea e hoohauoli mai ana ia kaaa, i k& hoihoi ana aku i ko kaua hoomanao ana i na la i ani akv o kaua, he wea no i ku i ke knpa|anaha o ke ola. ana o ke kanaka, ua hala aku ia mau hoa o kaua, ma ka nana aku he akahikahi wale no paha kakou ke rana ae, o ka nui ua nalowale akn, aka nau hoi i kukulu ae nei e V<»knmaia kekahi hana nui iwaeno. o ke kulanakauhale nei a kou wahi poo e okuoku ae ana iwaena o na lahui e, e lawelawe nei i na

haoa like o" * apuni nei Teritore a'u hoi e haawi nei i ko'u naahalo piha i kou noonoo ana e hapai ia kaua, a i ka lahui Hawaii.

Ka mea i mahaloia, Rev. īaea o Molokai, me kana mau olelo hoolana o ka Hawaii oiaio, e hoomaikai ana i'na mea i hanaia kupono e hiki ole ai ke hilahila, a loaa no hoi kahi o hoomaha ai no ka mea, 1 ua hanaia a maemae, nolaila e Mokumaia, e hoolana mau i ka manao, a e kau aku kau nana ana i na mauna, mailaila wale no na mea maikai, a kahi ohu e kau mai ana, e hoolana mai ana i ka mea lawelawe oihana, eiike me oe. Ka mea i mahaloia, Rev. Maihila 0 Kalaupapa, Molokai, kana leo hoopomaikai mai oe e ka Makua Lani 1 ka hana a kuu keiki e lawelawe nei, i keia ' nia hanohano nui wale no ka inoa o ka lahui Hawaii, e hoopiha i ka waihona i mau ai ka nee ana o keia hana ihihi a haaheo a ke kanaka e hilaliila ole ai me ka mahalo nui i ka makuā maikai i kana mau kalokalo ana e hoomaikai ai\a i ka home o na nleaai Ha> waii. Ka Mea Hanohano Lunakanawai S. K. Paele, e hosana mau ana oia ke kipa mai me kela kulana hoihoi mau 110 ka pono o keia hana. Ke Kamaliiwahine Kawananakoa, e kipa mau mai ana oia īue kona mau hoa-ai me ke ake mau e ike ina paha ke holomua nei koha nee ana, a i kona lohe ana ke nee n«i Ino 'me ka malie, ua piha loa oia i ka hauoli, kekahi o na makuahine hanohano i komo mai, a haawi i kana mau hoomaiieai ana, oia no J Mrs. James Cooke o "Waimea. i boi | mai nei a noho paa ma ke kaona nei no ka inanawa, a hoi aku no e ike i ka aekai nomenome o Waimea, Kauai, kana hoomaikai e ho(lomua oe e Mokumaia, ma keia hana au i hapai ae nei, a ke ike nei no hoi, elike me ka hoolaha i hoolahaia ae ai, no ka mea ua maemae na mea apau. He mau manao lioomaikai i na lunanui o kji hui Manawalea o na Kaikuahine Pooa, i ko lakou komo ana mai a hoomaikai la i ka { home o na meaai Hawaii, ua piha no hoi ia hui ana me ka hauoli no j ka mea elua hoe i ka'manawa hookahi, nana oe i ua mau kaikuahine J nei, haimalule hoi kau. He hoomanao mare ka i malamaia ae, e na keiki ame na moopuna o ka mea i mahaloia-Hon. William T. Robinson ame kana aliiwahine, na moopuna na keiki e hoopuni ana i kekahi pakaukau i luluu i na wehi o na mea Hawaii, a na lima noeau o na kaikamahine lawelawe nana i hoopiha aku i ko laua noonoo me Jta hauoli, oiai aole >|«a laua' i maopopo i na mea i hanaia ai, oiai o ka laua mea i maopopo, o !a ko lana lawe hele ia ana e holoholo kafa, o ka laua mea i ike i ke ku ana o ke kaa mamua o ka home o na meaai Hawaii, akahi no a maopopo ia laua, a pela hoi me ko'u hot>kipa ana mai ia laua ame ka hooleiia ana aku i ka lei ponimoi ulaula he u'i ke nana aku .ia laua a i ko laua hookuene pono ana iho ma na poo kahi i hookaawalei* no laua, he mea e piha ai me ka eehia.

E Mokumaia keia lei au i hoolei mai nei maluna o maua i keia la, he mea na maua pakahi e poina ole ai a pela hoi me ka holomua o kēia hana nui au i kukulu ae nei, no ka pono o keia hana au ka maua kokua nui. Ua hala aku ke kupunakane, aka o ke o ana o kona inoa, o ia mau no ke o ana ahiki i keia manawa e kakauia nei, oiai ua moe aku oia iloko o ka maha eia hoi kana moopunakane me ka inoa Hanohano Richard Smart, o ke keiki onamiliona a moopuna hoi a ka Mea Hanohano Samuel Paka, ka mea nona o Waimea, a o ka hooilina hoi o kela aina waiwai nui, oiai o ka ' papaaina na kekahi hoaloha no o ! ka meakakau nei oia o Dr. Keis ame

aliiwahine, he mau mea laua i mahalo mau no na meaai Hawaii oiai ma ko laua aoao ua haawi ae laua no ka hanohano o ka opio waiwa? ame kona kupunawahine oiai ua kamaaina no. hoi kou meakakau neiMa *ohana hanohano ia mau Ja 0 ke auponi moi, a he kuhina hoi ! ia kupunakane oia ka Mea Hanohano, Kimo Pelekane, o kana kaikamahine ka makuahine o keia opio 1 ioaa mailoko ihai o laua. Nolaila ua lilo no hoi ko'u haokamaaina anamo ka opio i mea hauoli nona no na kumu, ua 'lohe wale no oia no'u ke kanaka me elua pu ame ha hana' o ka pahu kopa, a i kona ike ana i na £ii, ua piha loa oia i k» hauoli, oiai o kela koko 110 i huiia iloko o keia mau ohana hanohano kahiko, ke nana aku oe aohe no he wahi kaawale, o ia ano maluna o ko kamaiki, o ka mea nui ea, ua piha na mea apau me ka hauoli. Nolaila e kuu Solomon, ua nui iho la keia mau hua inamona me ka mahalo a nui i kou oluolu ana mai. Kou a mau, J. K. MOKUMAIA. ' *-f-*