Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 36, 9 September 1926 — Page 5

Page PDF (1.64 MB)

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, SEPATEMABA 9, 1926 ELIMA
-: OLELO NO LAIEIKAWAI KA
:' I HELU AKAWI o PALIULI
I KA UKA O PUNA,
MOKUNA H.
- -ila e 2. P. K, Kawaikaumaii-
ka makaokaopua,)
Hoomauia mai.) - k ''ia olelo a kahi kanaka, i . -.;.- aili: "Alia au e manaoio i Laieikawai kela hoailona, . -.' a. he mea mau iloko o ka --. ka M'O o ke anuenue, nolaila , --nao e hekau na waa, a e . ,-, --a a malie; a malie ka ua . 7''''o nai ke anuenue iloko -5m na ole, alaila, maopopo - ; ^ .kawai ka hoailona."' - i 'ike ko ke alii manao ana ..- .n mea ko Aiwohikupua. A . i mea, noho iho la lakou ma-. i- . K-?. me ko ke alii makemake. . , ; -. a nahaia me elua la keu, - ka malie o Hilo, ike maikai-,, 'a ka aina, kakahiaka nui o ka la umi-:-,;.. ua, puka aku la ke alii mai ka hale ae; aia hoi e ---.:? ana no ke anuenue elike -niua; ma ke kiekie iki ana 'a la, aiA .e pi'o ana ke anue-kai o Keaau, ua hala ae la o -.;,-.- a: i kai. (Elike me ka : kaniaiiio aua mamua ma ko .-upua moolelo.) Ha kela la, ke alii kanalua ana mo kela -a. a hplo aku la ahiki i ;-:. . Ia lakou i hiki aku ai ma na hoi aku o Laieikawai Paliuli. -. 'akou i hilii aku ai, ua nui , . ..-.aaina i lulumi mai e makai-^ Kekalukaluokewa; me ka -nii o na kamaaina, "Akahi no . , - a kanaka maikai nui wale a -....:,-..'' I kela la a Kekalukalu-- . ma i holo aku ai ahiki i Ke,-? ike mua mai la o Waka o k alao kewa keia; olelo mai o . -. i i kana moopuna: "Mai iho , i kai, no ka mea, ua hiki - '- o Kekalukaluokewa i Keaau. : mai la ia oe i wahine oe. Ma-.k ; la o Kauakahialii, kauoha . : ke aikane e kii mai ia oe 7 .: ^P, nolaila, o kan kane ia. ^ oe o kau kane ia, ku oe i ka .. a ola oo hoi aa iwi. Nolaila, .-. -. oe iuka nei, a hala na la : i. L, ii ila iho aku oe, a ina ua -lii '--.a ke oe, alaila, hoi mai oe a : n.ni ia'u i kou makemake ia - ukaluokewa." Noho iho la '.;, -.luawai, a aala na la eha elike W kauoha a kona kupunawa-
'a ke kakahiaka nui o ka ha o - , - ikawai mau la hoomalu, ala ;: ia, ame kona kahu kuapuu aka la i Keaau. Ia laua i .. aka ai, nui kahi kokoke iki e ,-, aku ai i kauhale; aia hoi, na i mua aka o Kekalukaluokewa, a ^--.1ana, neenaln mamua o ko la-- "- .KI ana. aku, ekolu nae mau . - ; e ku ana ma kula na heenalu; ,.( alii ame na punahele elua. . I.a pikawai ma e noho ana ma .'- ' i laua e hoohalua ana no Ke--i.-n.-..i-aokowa, aole nae laua i ike i-ne a ke kupunawahine i ma--.W ai. I aku o Laieikawai i . wahi kahu: "Pehea la iana .;. -ii i kuu kane a kuu kupuna-olelo mai nei?" Olelo - lona wahi kahu. "Pono ka-. k .li apau ka lakou heenalu o ka moa e hele wale mai ?. .le he paa i ka papa heenalu, P ke alii no ia, a o ko kane - -n hoi ia," Ka o-N-'o a ko Laieikawai kahu, in? la laua malaila e kali
.- -.anawa, hoopau ae la na hee-u i ko lakou manawa heenalu, : mai la a pae iuka. Ia wa -^.u la laua i ke kiiia^ana mai o . - :- a o na punahele e na kanaka ia aku la. O ka papa heenelu ke alii na na punahele hoi i ------ aku, a hele wale mai la no K ^ukaluokewa, pela i ike ai o ^awai i kana kane. A maono la ia lana ka laua mea i - :,! ai. alaila, hoi aku la laua i Paliuli, a na'i aku la i ke -awabine i ka hiua mea i ike ^iaaa mai la ke kupunawahine. . makemake oe i ko kane?" ' wahi a laieikawai. I mai ""ika. Apopo ma ka puka ana . la, oia ka "wa e a-u ai o Ke-'.k.aokewa i ka heenalu oia wa-: ia manawa e hoouhi aku ai - Ka noe maluna o ka aina apuni -i^a nei, a maloko oia noe, e -a aku ao au ia oe, maluna - -7 anu a nui olua me Kekaluka-^a me ka ike oleia. i apau ka uhi ana o ka noe : - o ka aina, ia manawa e ike^ . M na mei apau, o oe kekahi K ^alukaluokewa e hee mai ana . -alu hookahi, oia ka manawa - ai ko ihu i ke keiki Kauai. ii kou puka ana mailoko - i o kou nale, aole oe e ka-iki aku i kekahi mea e ae. i kekahi kane, aole no hoi -- kahi wahine, aia a laa ko ihu " '--& u K alaeke wa, oia kou wa e ^o ai me na mea e ae. Aia ';.& olua heenalu ana, alaila, e a aku au ina manu, ame ka --luna o ka aina, o kou mana-. i hoi mai ai, me ko kane a ^ ko olua hale, alaila, e' hoo-ko kino elike me ko'u make-A pau keia mau mea i ka - .a Laieikawai, hoi aku la oia "na halealii, oia a me kona
-- I-a ie ika wai me kona kahu ma "- ? mahope iho o ke kauoha ' : kona knpunawahine. hoeu
na ae la oia i kona kahu e kii aku ia Mailehaiwale, Mailekaluhea, Mailelaulii, Mailepakaha, ame Kahalaomapuana, kona mau hoa kuka elike me ka lakou hoohiki ana. Ahiki mai la kona mau hoa kuka kona mau kiai kino hoi, olelo aku la o Laieikawai. "Auhea oukou e o'u mau hoa, ua kuka ae nei au me ke Kupunawahine o kakou e hoao au i kane na'u, nolaila au i hoouna aku nei i ko kakou kahu e kii aku ia oukou elike me ka kakou hoohiki ana, mahope iho o ko kakou hui ana maanei. O ka makemake o ko kakou kupunawahine, o Kekalukaluokewa kuu kane, a pehea. Aia ia kakou ka hooholo like, ina e ae ana oukou, ua pono no, ina e ae ana oukou, ua pono i ko kakou manao." Olelo aku la o Kahalaomapuana: "Ua pono, ua hoomoe ae la no ko kakou kupunawahine elike me koaa makemake, aohe a makou olelo. "Eia nae, a i hoao oe i ke kane, mai haalele oe ia makou elike me ka kakou hoohiki ana; ma kau wahi e hele ai, malaila pu kakou, o oe i ka pilikia, o kakou pu ilaila," "Aole au e haalele ia oukou," wahi a Laieikawai. Eia hoi, ua ike mua ae nei kakou ma na Mokuna mua he mea mau no ia Laieikawai ka iho i kai o Keaau, ma ka moolelo o Hauailiki, ame ka moolelo o ka hele elua ana mai o Aiwohikupua i Hawaii, a oia mau no ahiki i ko Kekalukaluokewa hiki ana i Hawaii. I na manawa apau o ko Laieikawai hele ana ma Keaau, he mea mau i keia keiki ia Halaaniani ka ike ia Laieikawai ma Keaau, me ka ike ole nae o Halaaniani i kahi e hele mai ai o Laieikawai; ma ia manawa mai ka hoomaka ana o ka manao kuko e ake e loaa o Laieikawai. aole nae e hiki, no ka mea, ua alaiia mai e ka hilahila, a hiki ole ke pane aku.
A o ua Hauailiki nei, ke kaikunane o Malio, he keiki kaulana ia ma Puna no ke kanaka u'i, he keiki hoaka nae. I ka eha nae o na la hoomalu o Laieikawai, he mea hoohuoi ia Halaaniani ka nalo ana o Laieikawai, aole i hiki hou ma Keaau. Ia Halaaniani i hookokoke mai ai ma kahi o na kamaaina o Keaau, lohe iho la oia, e lilo ana ua Laieikawai nei ia Kekalukaluokewa. Ia manawa, hoi wikiwiki aku la oia e halawai me kona kaikuahine me Malio. Ololo aku la kona kaikunane. "E Malio i pii mai nei au ia oe e kii oe i kuu makemake. No ka mea, ina la apau a'u e nalo nei ma Keaau no au, no ko'u ike mau i keia wahine maikai, noalila, ua hookonokonoia mai au e ke kuko e hele pinepine e ike i na ua wahine nei. A ma keia la, ua lohe aku nei au e lilo ana i ke alii o Kauai i ka la apopo; nolaila, o ko mana apau ma luna iho ia o kaua like e lilo ia'u kela kaikamahine u'i nui wale. "A i kaulana ai ka aina hanau o kaua. "Puna Paina ala i ka hala." I mai la kona kaikuahine. "Aole na he wahine e, o ka moopuna kena a Waka, o Laieikawai, ua haawi ae la ke kupunawahine i ke alii o Kauai i ka la apopo hoao. Nolaila, elike me kou makemake e hoi oe a kou wahi, a ma ke ahiahi poeleele pii hou mai oe, a iuka nei kaua e moe ai, a oia ko kaua wa e ike ai ia oe i konele ame ka loaa." Mamuli o ka kauoha a Malio i kona kaikunane, hoi mai la o Halaaniani a ma kona hale noho ma Kula. Ahiki i ka manawa i kauohaia nona e hele aku i kahi o kona kaikuahine. Mamua o ko laua manawa hiamoe, olelo aku la o Malio ia Halaaniani. Ina e moe kaua i keia po, a i loaa ia oe ka moeuhane, alaila, ha'i mai oe ia'u, a pela no hoi au. "Aia iloko o ka moeuhane e lilo ai o Laieikawai ia oe, a e hookoia ai ko makemake." Ia laua i haule aku ai e hiamoe, a hiki paha i ka pili o ke ao, ala ae la o Halaainani, aole he wahi loaa moe iki iaia; a ala mai la no hoi o Malio ia manawa hookahi no. Ninau aku o Malio ia Halaaniani. "Heaha kau moe." I aku la o Halaaniani. "Aole a'u wahi moe, i ka hiamoe ana no, o ke oki no ia, aole a'u wahi moe iki a puoho wale ae la." (Aoile i pau.) E MAKAUKAU ANA KA LUAKINI O KAWAIAHAO I KA LA MUA O DEKEMABA
Mahope o ka weheweheia ana o na laau popopo apau a o na hao kila ame ke konakalika ke pani ma na wahi apau e hiki ole ai i ka mu ame ka popopo ke hoopoino a e ku ai hoi me ka palekana mai na ino mai, a no na hana hou e hiki aku ana na hoolilo i ka $150.000, ua manaoia e makaukau ana ka halepule o Kawaiahao no ka nohoia aku ma na la mua o ka mahina o Dekemaba e hiki mai ana, o keia makahiki. O keia ka Mr. Albert Waterhouse, ka puuku o ka ekalesia, a o ia lunahoomalu hoi o ke komite kukulu hale o ka hoike ana ae ma ka Poaono o ka pule aku la i hala. Ua hookapuia ka malama ana i na anaina haipule maloko o Kawaiahao e ka Lunanana Hale H. K. Stewart ma ka la 3 o Okatoba, 1925 i hala, mahope o kona nana ana hui pu me ka Lunakinaiahi Nui C. H. Thurston ame na luna o ka ekalesia ma na wahi apau ua hoo-
holoia e weheweheia na pono laau apau. Ma ia manawa o ka nanaia ana ua kohoia aia ma kahi o ka $100,000 na hoolilo apau no ka hana hou ana, eia nae, ua ikeia i keia la aole e lawa ana ka $100,000. Ua pau mua ka halelua malalo o ka luakini i ka hana hou ia a malaila e malama mau ia nei na halawai. Ua hoakeaia ae na (balconies) o ia na wahi e noho ai maluna ma na paia mamua a ma na aoao, a ua holoihiia ihope ahiki i kahi o ka awai. Ua paa oluna iho o kaupaku i ka uhia me ke konakalika a koe ka hoopau pono ana aku i ka hana malaila me ka hoomaemae ana. O ka makemake o ke komite kukuluhale e hoolilo i ka halepule o Kawaiahao i halepule nani maloko o ke kulanakauhale o Honolulu. "I ka manawa o ka okana hou e hookomoia ai a paa i ka hanaia ma kona wahi me ka pau pu o na hemahema e ae, e hiki aku ana ma kahi o ka aneane i ka $150,000 na hoolilo apau," elike me ia a Mr. Waterhouse o ka hoike ana ae ma ka Poaono o ka pule aku la i hala. "Ua nui na kokua a ka lehulehu i haawi mai ai me ka puuwai hamama no ka makou mau leo noi no ka Waihona kukuluhale, aka he heluna nui hou aku no nae koe a makou i makemake ai no ka hoopau pono ana i na hana o ka halepule ame na hemahema e ae. I kinohi ua haawina aku ka a elike i ka mea nana e hana mai nei mamuli o ka manaoio e loaa mai ana no na kokua mai ka lehulehu mai a ua loaa io mai no, a ke manaoio nei no makou e loaa mai ana no na kokua hou mai ka lehulehu mai no na hala aku i koe e lawa pono ai na hoolilo. "He manaoio ko makou ina elike ana ka holomua o ka hana me ka holomua e ikeia iei i keia la e hiki ana ke malamaia na anaina haipule maloko o Kawaiahao ma na la mua loa o Dekemaba e hiki mai ana, o ko makou iini a ke manaolana mau nei pela e komoia ka halepule mamua ae o ke Kalikimaka."
PUHIIA E KA MAKANI NA KA-
NAKA EHA MALUNA O KA WAA
E Mr. Solomon Hanohano: — E oluolu hoi oe e hookomo iho ma ka kaua hiwahiwa, ina he wahi rumi kaawale, no kela wahi poo manao e kau ae la maluna. Ma ka la 21 o Augate i ka Poaono, ua hele aku la keia poe kanaka, oia o John Moku ka mea nona ka waa, o Moses Kaina, George Wilhelm ame Joe Kepilino, e hoau i ka waa hou o John Mahi i ke kai ma Ukumehame. I ka hapalua o ka hora eono paha, a hora ehiku paha o ke ahiahi ua kau aku nei keia poe eha, no lakou na inoa maluna ao la, maluna o ka waa no ka lawai'a ana me ka noho no, o na kaikuahine o John Mahi, ame ka wahine iuka o ka aina, me ka nana aku no o ka lana mai o ua waa nei. Mamuli o ke aki ole o ka i'a, ua huki lakou i ka heleuma, a nee hou aku la he wahi okoa, peia ka nee liilii ana, i ka eha o ko lakou nee ana, ua puhiia lakou e ka makani, me ka paa ole o ka heleuma ilalo, hoomaka mai la o Moses Kaina e haawi i ka hoailona me ke kukui flash light, a hoomaka mai la no hoi o George Wilhelm e hokio, peia ko lakou puhiia ana e ka makani, a kaalo ae la lakou ma Molokini, ekolu o lakou i loaa i ke anu, a koe o Moses Kaina, oia ka mea ahonui o lakou, ua ku kiai oia ia lakou iho. Ke ninau ae la kona mau hoa pehea he ike aku no oe i ka aina, pane no hoi o Moses Kaina, eia kakou mawaena o Kahoolawe me Lanai. I ka hora ewalu kela puhiia ana o lakou e ka makani. I ka ike ana o ke kaikuaana o Mahi i ka hoailona o ke kukui ua holo mai la oia i Wailuku i ka Makai Nui Clem Crowell i ka lohe ana o ka makai nui, i na mea apau, ua kii aku la oia ia Sam Lindsay, ame Willie Dutro, hoomaka aku la lakou no ka holo ana i Lahaina, no ka moku o ka poe Kepani lawaia, ua nele no ka mea, he po kau pua ia no na Kepani, ua holo loa aku la lakou no Honolua, no ka moku o David Fleming, ua kau aku la lakou a holo mai la no Lahaina no ka moku manuwa U. S. S. Widgeon, hui me ko kapena ha'i aku la ka makai nui i na mea apau, ua ae mai la ke kapena; olelo aku la no nae ka makai nui ina loaa ia oe haawi ae oe i ka hoailona, ia manawa hookauia mai la o Willie Dutro maluna o ka moku manua, hala mai la ka makai nui Sam Lindsay ame Jim Mahi ma Lanai. Hoi mai lakou a Lahaina kali aku la i ka Sampan o ka makai nui i ka hora eha o ka wanaao, pii ana ka makai nui iluna o ka U. 8. S. Widgeon, ua hele a pulu i ke kai. I ka hora umi-kumamalua haalele ka moku manua ia Lahaina, holo mai la ia no Kahoolawe, i ke kokoke ana ae e kani ka hora elua o ka wanaao, ike mai la lakou i keia kuikui, a o Willie Dutro ka i olelo aku i ke kapena, aia ua poe lawai'a nei, ia manawa hooleleia aku la na kukui mao a maanei, i ke kani ana o ka hora elua ua pili mai la ka moku ma ka aoao o ka waa, hookau mua ia aku la o Joe Kepilino, George Wilhelm, John Mahi, Moses Kaina ka hope loa i kau mai ai iluna o ka moku.
NA AUIUI ALEALE O KA HOME
O NA MEAAI HAWAII.
E kuu Solomon Hanohano, Aloha pumehana hou kaua: — E noi hou aku ana i kou oluolu ina he rumi kaawale kekahi o kou moku au e noho kapena nei, no kela poomanao e kau ae la maluna, a hoopae aku ma na mokupuni i ike mai ia o ko kaua lahui, i na mea e lawelaweia nei ma keia home o na meaai Hawaii. I keia manawa a'u e kakau nei, o ia ka piha ana iaia o na mahina eono o kona ola mauleule ana, hanau i Feberuari la iwakalua o keia makahiki, a ma keia mahina o Augate la iwakalua i piha pono ai kona wahi kino me ka ikaika ahiki ke hele nona iho, me ka ike pono i kana wahi e hehi aku ai kona kapuai wawae, oiai ua nui no na kuia o kona ola ana, aka mamuli o ka malama ana me ke akahele loa, oiai ka makani e pa pukalaki ana; a ka ua e haluku ana, pela kona nee ana mai a loaa ae la ka moa i oleloia i na manawa apau, me ka hou oe e ai ai, i kau ai, me ka hoomanawanui oe e hana mau ai, e malama i na mea liilii oiai o na mea liilii, ka mea e paa ai na mea kaumaha. Nolaila e ka lahui, ua hala aku la na hoopihoihoi noonoo, ua hoi mai la a loaa ka mea a ke kanakahana, ua pau ae la ko keia la, nana aku ana ua la hou; e nana i ka poe i kipa mai a haawi mai i na olelo maikai, pela au e kukulu aku nei i na mea maikai i loaa ia'u. Mai ko'u lawelawe ana i keia hana ahiki i keia manawa, ka mua ua kapae ae i ka hilahila, a lawelawe maoli na lima, ka lua, o ia ka paamau o ka manawa mai ka manawa i lawelawe ai i keia hana, ahiki i keia manawa. Nolaila e ka lahui i ka hoike ana aku i na mea oiaio, i ike mai ai ka poe i haawi mai i ka lakou mahalo no keia hana e lawelawe ia nei. Oiai au e nanea ana i ka hana, a i ka pau ana o ka'u hana, oiai he mea maamau ia'u ka launa ana me na malihini, ame ka poe no hoi i kamaaina, oiai ka lena ike a ko'u maka e hoolelepau ana mahope o ke kua o ia hapauwea, ua hele no hoi ia la a keokeo maikai kona lauoho, oiai au e kilo ana iaia, ua hoihoi hou ia aku ka maua hoomanao ana i na la i kaahope aku, oiai au e kaupaona ana i ka'u mau hoomanao ana i loaa koke mai ai kahi a'u i ike ai iaia oiai aia no oia ke hoonuu la i na meaai kuhikuhinia o ka home o na meaai Hawaii ana i heluhelu mau ai ma ko Kuokoa. Nolaila ua hoihoi nui oia i kona manao maluna o kana mau meaai ana no e haawi la i ka mahalo, oiai e helo aku ana e hui me ia, ua olelo aku la ka moopuna kane. Eia ae o Mokumaia ke hele mai nei, oiai ua ike aku au i kona oni ana a ku iho la a'u ma kona noao a haawi aku la au i ko'u aloha maikai kaua e ka makua maikai, ae aloha maikai no kaua e Mokumaia. Ua manao au la he kanaka elemakule elike me a'u nei, eia ka aia no na pua iluna kahi i mohala ai; oiai maua e hoike pakahi ana i ko maua aloha lululima ana, aia au ke haawi la i ko'u mahalo i ka makua maikai, i kona kulana hoihoi, a mikimiki e hoike mai ana kona mau lala i ka malamaia me ka maikai oiai o ke kii a'u e kilohi ana, ka mua o ia kekahi inoa i kamaaina ia'u oiai o kona ano, o ia mau no aka i ka hoihoi ana ne i ke kulana o keia mau inoa owai la o keia mau keonimana, no ka mea ua kamaaina au i keia mau inoa. E ka lahui, i ka lawe ana mai a kukulu aku i kekahi mea oiaio, oiai nae aohe he mea i hanaia e laua, aka i ke kulike ana o ka inoa i lilo ai i mea e hoomanaoia ai, e ka mea i kamaaina. Nolaila i ko'u lawe ana mai a hoikeike aku i keia mau inoa he kumu no ka mea, aia he mau hoe e kau nei ma ka paina e kokoke ana i ke alapii, e pii ai ma ka rumi maluna, nolaila o ia ke kumu i hoala mai i ko'u noonoo, i mea e ikeia ai ka nani o keia mau inoa i pili i kekahi me kekahi, oiai he paewa iki ko kekahi me ko kekahi. O ka inoa, ua loaa mai ia mai ka niau mai, o ia no hoi ka launiu koe aku oe, a koe iho ka niau, a i ka hoomohala pono ana aku, e loaa pono ana ka inoa piha Niauhoe, eia no oia ke ola nei, a o kona kalana e noho nei o Makena, Maui, a o ka lua o na inoa, ua loaa mai ia mai kekahi laau mai Kuau, a i ka hoomohala pono ana aku, e loaa pono ka inoa piha o keia keonimana Kuauhoe, a no ia nei ua maopopo ole, eia no paha ke ola nei aole paha, aka ua lilo no i mea e hoomanaoia ai keia mau inoa, he mea na ka mea kakau nei e haaheo ai, no ka mea ua kamaaina kou meakakau nei ia laua. Nolaila i ko'u hui ana me kekahi o laua, ua lilo ia hui ana i mea nui i ua makua maikai, o ia kana i olelo aku ai i na moopuna, ua piha loa au i ka hauoli, i ko'u hui ana me Mokumaia ame kana olelo mai na ka makua lani e kokua mai, i keia hana a e hooholomua hoi me ka lululima ana me ke aloha oiaio hookuu ai ko maua hui ana. O ka'u pule e hooloihiia aku kou mau la e Niauhoe maluna o ka lepo o ko kakou aina aloha. Kou mau, J. K. MOKUMAIA.
HAINA NANE.
Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha pumehana kaua: — E oluolu hoi oe ina he wahi kaawale ke. kahi o ka hiwahiwa a ka lahui no'u hoi ia wahi rumi, no ka haina nane a ke keiki o ka pali kapu o Keoua, a he hookalakupua hoi ma kekahi ano; a he umi ka manawa e poohina ai, ina aole e hoomaopopo i ke kaona o ka ololo. Kukulu iho la ua keiki nei i ka nane ana penei: Owau no ka alepa ame ka omega; ke kumu ame ka welau o ka mahele mua. Owau no ia, hele au i ka nui ka loa, ame ka laula. Pololi oukou hanai aku au i ka ai, makewai oukou hoohainu aku au. Owai au i ka mahele 1, 2, ame 3? Owai kuu inoa piha? I ka mahele mua no e loaa ai ka inoa piha ua eueu nei ka pali kapu o Keoua. Ina nae e hoomaopopo i ko kaona o ka olelo. Ke hoomaopopo nei au, a ke hooiaio aku nei no hoi o ka haina keia e naka haalulu ai na keiki o olua, a he wahi hooheno ana hoi penei. Ke komo kino ana o Hina a Keawe, haalulu wai neki i ka na nui. Nolaila eia ka'u haina e pili pono ai ka la i papaenaena; me ka hoohewahewa ole o ua keiki nei o Kona kai malino, a o ka aina hanau hoi o maua. Haina, ALOHA. Penei ka'u we-ehe ana: O ka alepa ame ka omega o ia no ka hua mua o ka pi-a-pa ame ka hope, a nolaila aole i'o he mea nana e pa'i ke poo o A. Ke hoakaka nei ka mahele 2. Owau no ia, pololei io no, o A no ka hua mua, a o A no ka hua hope, i kulike me ka haina e kau ae la maluna; ua hele io keia haina i ka nui, ka loa ame ka laula o ka honua a ko kakou Haku i olelo mai ai: .h 1fw w mai ai: O ke aloha ko'u makemake, aole ka mohai. Ke hoakaka hou nei ka mahele 3, pololi oukou hanai aku au i ka ai, makewai oukou hoohainu aku au; nolaila o ha ka mea nana i hanai i ka ai, a i hooinu hoi i ka wai. Nolaila, hookahe aku la ka wai maluna o ka Ha, a kapaia he hawai; i ke kahe ana o ka wai maluna o ka ha, a holo aku la a komo iloko o na lo'i kalo ame na lo'i laiki, a nolaila, aole io ana e pololi ua ai i ka ao, a na inu hoi i ka wai. I ka hoohui ana i keia mau mahele 3, loaa io ka inoa paha o ua keiki nei o ka pali kapu o Keoua Me ka lana o ka manao he haina keia i kupono loa. Me oe e ka lunahooponopono ko aloha nui loa ame ou mau keiki o ka papapa'i ko'u welina. Owau no me ka haahaa. HUALALAI BOY. Kalaupapa, Molokai.
E umi ana ou poohina ana, no ka mea, aole ou hoomaopopo pono i ke kaona o ka olelo o ka nane ua pili paewa loa mai la kau haina ame na wehewehe ana. Huli hou ia mai! — L. H.
HAINA NANE. Mr. Lunahooponopono, Aloha oe: — E ae mai ia'u no'u kauwahi rumi kaawale o ke kilohana pookela a ka lahui ka Nupepa Kuokoa, nana hoi ia e aiia'i aku i ka'u haina o ka nane hookalakupua a ke keiki o ka pali kapu o Keoua i ike mai ai o'u mau hoa olohe huli nane; malia io paha e elemakule ana a i ole he umi poohina ana, alia nae hoi ua paa ka olelo kaulana a ko kakou alii, imua e o'u mau pokii a inu i ka wai awaawa. Kukulu iho la ua keiki nei i ka nane ana penei: Owau no ka alepa ame ka omega, ke kumu ame ka welau, owau no ka oi maluna o na meaulu o ka honua, aole mea nana e pa'i kuu poo. Puana ae i ikea; haina alani. O keia ka laau i oi maluna o na meaulu o ka honua. Mahele 2. Owau no ia, e helo ana i ka nui ame ka loa ame ka laula, pololei i'o o ka alani ke hele nei ia i ka nui ame ka loa ame ka laula o kela pe'a ame keia pe'a o ka aina. Mahele 3. Pololi oukou, hanai aku au, makewai oukou, hoohainu aku au. O ka alani he mea aiia e na kanaka a pela pu no hoi me ka wai o ka alani, ke inuia nei ia e kakou. Nolaila owai au i ka mahele 1? Haina. A. Owai au i ka mahele 2. Haina. LA. Owai au i ka mahele 3. Haina. NI. I ka hoohui ana i keia mau mahele o loaa no ka inoa piha o ka mea i oi maluna o na meaulu o ka honua. Haina. ALANI. Ea, hiolo aku la paha ka pali kapu o Keoua i kau a mea o ka hele palalu o ka poka kila a ke keiki o ka maluulu e na wai Ekolu. Me oe e Solomon Hanohano ko'u mahalo ame na keiki hoonohohua kepau o kou papapa'i ko'u adios Owau no a mau, A. R. KING, Kalaupapa, Molokai.
Oki loa mai la ka poka kila o ka
pukuniahi a ke keiki o Kalaupapa,
aohe wahi mea a mahina o ka pali
kapu o Keoua, he o ia mau ia i ke
alo pali. Huli hou ia mai!— L. H.
HAINA NANE.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha kaua:— E oluolu mai hoi oe i kekahi wahi kaawale o ka hiwahiwa a kaua i ka'u wahi haina no ka nane hookalakupua a ke keiki kukulu nane o ka pali kapu o Keoua, e olelo ana penei: Owau no ka alepa ame ka omega, ke kumu ame ka welau. Haina. O oe no ia mai ka piko o ko poo a ka mane o ko mau kapuai wawae, e Z. P. K. K. Hapa hope, o ka mahole 1, owau uo ka oi maluna o na meaulu apau o ka honua aole mea nana e pa'i kuu poo. Pololei no. O ka wai ka mea oi maluna o na meaulu apau o ka honua ina aole wai e maloo ana ia mau meaulu. Haina Kawaikaumaii. Mahele 2, owau no ia hele au i ka nui, ka loa ame ka laula. O ka maka o ia ka mea hele i ka nui, ka loa ame ka laula. Haina, Ka Maka. Mahele 8. Pololi oukou hanai aku au i ka ai, makewai oukou hoohainu aku au. Ua kaulana ko aina o Kona aia ke ola i ka maka o ka opua, ka mea nana kakou e hanai mai a e hoo^p, mai i ka wai. Haina. O ka opua. Owai au i ka mahele mua. Kawaikaumaii. Owai au i ka Mahele 2. Ka maka. Owai au i ka mehele 3. O ka Opua. Owai kuu inoa piha; hoohuiia ka haina o ka hapa hope o ka mahele 1, 2, 3, loaa auanei ko inoa piha; Kawaikaumaiikamakaokaopua. Me keia mau wahi hooheno ana e kuu kapena maikai, a nau no ia e ike iho ina ua puka aku la i ka puka a ka mea kaulana i hala, ka Hon. Kaniho, hoopoholo iho no oe i kahi pahu olapa a kaua. Owau no me ka haahaa, S. K. M. WAILUAKIO.
Ae ua puka i'o aku la kau haina.
ma ka puka a Kaniho, ke ku la
ka hohono i Puehuehu; e pili paha
auanei na pohina ana he umi ia oe,
no kou hoomaopopo ole i ke kaona,
O ka olelo o ka nane. Huli hou ia
mai! — L. H.
HAINA NANE.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: — E oluolu mai ina he wahi kowa kaawale kekahi o na kolamu o ka nupepa Kuokoa, no'u hoi ia wahi kowa, no ka hoike ana ae i ka haina o ka nane a ke keiki kiai o ka pali kapu o Keoua, penei: Mahole 1. Owau no ka alepa ame ka omega, ke kumu ame ka welau. Owau ka oi maluna o na meaulu apau o ka honua, aole mea nana e pa'i kuu poo. Mahele 2. Owau no ia, hele au i ka nui, ka loa, ame ka laula. Mahele 3. pololi oukou hanai aku au i ka ai. Makewai oukou hoohainu aku au. Owai au i ka mahele mua. Owai au i ka mahele elua? Owai au i ka mahele ekolu. Haina. Ke ala a ke Akua. Wehewehe ana. Ma ka olelo Helene, o alepa o ia ka hua mua o ka pi-a-pa, A. O ka omega, o ia ka hua hope. O, nolaila mai ia wahi olelo a ka Haku, "Owau ka alepa ame ka omega, ke kumu me ka welau, ka mua ame ka hope." Nolaila, o ka hua mua A, o kona piha pono Ala. O ka hua hope O, o kona piha ololi, ina aole alaila he Ola. Eia ka ka Haku, ololi ke ala o ke ola mau loa, palahalaha ke ala o ka make mau loa. Ma ka hapa hope o ka mahele 1. penei. Owau ka oi maluna o na meaulu apau o ka honua, aole mea nana e pa'i kuu poo, pololei oe, no ka mea, iwaena o na meaulu apau maluna o ka honua, hookahi wale no meaulu i oi pookela loa, aole meaulu nana e pa'i kona poo, o ia ke ola. Mahele 2. Owau no ia, haina ke Akua hele i ka nui ka loa a me ka laula. O keia inoa, Kealakeakua Bay, ua hele i ka nui, ka loa, ka laula, puni ke ao, nolaila, o ka mahele 3 hookahi no ia haina. E Mr. Lunahooponopono ina ua pololei ole loa keia haina, me na wehewehe ana, kaomi malie iho iloko o ke ie opala ina nae hoi ua akuila ae la na uwepa ehiku o ka meahuna a ua kaeaea nei a ahuwale, alaila e puili lima pu ana me ua hoa nei o ka lai a ehu. Me oe e Mr. Lunahooponopono ame kou mau hoa paahana ke aloha nui. Ko'u no a mau, L. K. P. KAEHU KAI O PALE MANO. Kona Hema.
Ua lalau loa mai la kau mau haina apau ame na wehewehe ana. Huli hou ia mai!-L. H.
LA JOLLA, Cal., Sept. 2— He oi nui ae ka maikai o Mrs. Frear, ka wahine a Kiaaina mua Walter F. Frear o Hawaii, elike me na hoike mai na kauka mai. Ua koikoi loa ka eha i loaa iaia ma kekahi ulia kaa otomobile ma kahi kokoke i Del Mar ma ka pule aku la i hala.
HAALELE MAI IA HAOLE
KAMAAINA O HAWAII NEI
Ma ka hora eha me iwakalua minuke, o ka hora eha, o ka wanaao o ka Poakulu a ao ae ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i pauaho mai ai o James A. Kennedy, ka peresidena a Iunanui mua o ka hui mokuahi holo piliaina, i keia ola ana, ma kona home ma ka huli Koolau aku nei, o keia mokupuni, e kokoke ana i Laie, a ma ka hapalua o ka hora eha o ka auwina la o ka Poaha ae, i hoomoeia aku ai kona kino lepo, mauka ae nei o ka ilina ma Nuuanu.
He ma'i puuwai ka ma'i nana i hoopokole ae i ke ola ana o keia hoaloha kahiko o Hawaii nei; ua make oia me ka hikiwawe loa iloko o ka maluhia, me ka maikai no o kona ola kino, me na hoailona ole
o ka ma'i maluna ona.
Ma kona haalele ana iho i keia ola ana, ua waiho iho oia mahope nei i kana wahine kane-make ame ka laua mau keiki ekolu, ho mau keikikane ame hookahi kaikamahine.
Ua hanauia o James A. Kennedy ma Sekotia, ma ka la 28 o Novemaba, 1852, nolaila ma kona manawa
i make aku la, ua piha iaia na makahiki he kanahiku-kumamakolu ame na mahina ewalu, ame na la keu he iwakalua-kumamahiku.
Ua hoonaauaoia oia ma na kula o kona aina hanau, a iloko no o kona mau la o ke kanaka opio, i hoi ae ai oia a noho ma Kapalakiko, no na makahiki ewalu.
Ma ka manawa e noho Iunanui ana kona kaikuaana i make mua, oia o Charles C. Kennedy no ka mahiko o Waiakea, i holo mai ai oia no Honolulu nei, me ka noho hana ana no ka hale hanahao Honolulu.
No na makahiki he iwakalua, liona noho ana he Iunanui no ka hale hanahao a i kona waiho ana aku i kela kulana, ua kohoia oia i poo nui no ka hui mokuahi holo piliaina he kulana ana i paa ai no na makahiki lehulehu, ahiki i kona waiho ana aku i kela kulana, he elua wale ae nei no makahiki i hala.
Iloko o ke au e noho Iunanui ana o James A. Kennedy, i lawelaweia ai na hana ano nui iloko o ka hui mokuahi, pela hoi ke kuai hou ia ana o na mokuahi nunui, e holoholo nei i keia manawa ma na kai o Hawaii nei.
O IA MAU NO NA KUHINIA ONO
O KOLOA.
He wahi paina hoolaulea, ka na hoahanau Kaumualii o Koloa, ma Kuhio Paka i ka la 22 o ka mahina
i hala, ua hiki ae malaila kekahi mau hoahanau, mai Waimea, Lihue Kawaihau, amo Hanalei mai.
Malaila pu mai no ka hope luna auhau o Kawaihau, Mr. N. Hoopii ame kana kihei-pili, pela pu no hoi me ka lunapaahao o Lihue, Mr. Kalei Montgomery, ame kana huluhulu moe kehau, kahi i haupa ai i na kohi kelekele a ka puukolu. No ka ono wale mai no i na io nenue ame na io wana momona o Koloa; aohe hoi a ka puaa, he meaai mau ia i na wa apau.
Ma keia paina ekolu, puaa, poi, nenue, wana, a pela wale aku, ua ai a lawa i na ono o Koloa, a kaanini ana ke alo b Hanale i ka paia, ua loaa pono aku la ia Keoni Bulu, a ua hoi walu puolo no na ko-a-uka.
Eia no ke alalauwa ke ku nei ma Kukuiula i keia mau la, e piha mau ana na kakahiaka ame na ahiahi apau i na lahui like ole, ua ola ka maka pehu i'a o ka lehulehu.
I Koloa nei iho la o Mrs. Daisy Kimokeo, kahi i hoohala ai i kekahi mau la me kona mama, a huli hoi aku la no i ka huikaulua o ke kaona, ma ke Kilauea o ka pule i hala.
Ua hala aku la no Honolulu o Mrs. Abbie Mahu, no ka hui pu ana me kona wahi kihei pili, oia nei ke kaikamahine laeula o Po'ipu i ke paeaea poopaa, hala ole ka lawe ana, a hu ne la ka aka o ka poe.
Halawai iho la me ka hoahanau Mr. B. N. Kahalepuna ame Mr. Geo. Beka, kela kiai nane ole o ka hale mana hooko o ke aupuni, ka mea nana i hoopahu'a aku i kela poe powa aihue i kela makahiki aku nei i hala. He o ia mau no ka nunui o na kino o keia mau kanaka i ka ni mau i na ono o ke kaona. A huli hoi aku la no ma ke Kilauea o ka Poahia nei.
Ua lawa keia mau wahi i'o wana momona, moni loa mai ka hane o ka poe, i ko Peter haanui wale iho no, me ka Lunahooponopono ka mahalo nui, me na keiki oniuhua kepau ko'u adieu.
Owau no me ka haahaa,
PETER KAMANO, SR.
Poipu Beach, Koloa.
Ua haawi aku la makou i ko ma-kou mahalo kiekie nui loa i ka makai nui no kona hoomanawanui ana e huli ia makou iloko o kela ino nui ame ke kapena moku.
I ka hapalua o ka hora eono, hoea aku la makou no ko makou home, me ka hoomaikai pu i ka Haku, no kona hoouna ana ae i mau lima kokua no ke kii ana ae ia makou.
Me ka aloha ia oe e Solomon Hanohano, ame ka mahalo i na keiki hoonohohua o kou papapa'i.
Owau iho no, me ka haahaa.
KEKAHI MEA I HOOPAKELEIA