Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 36, 9 September 1926 — HE HOAKAKA NO KE KULANA HOLO MOHO O CHARLES N. ARNOLD AME CHAS. H. ROSE [ARTICLE]

HE HOAKAKA NO KE KULANA HOLO MOHO O CHARLES N. ARNOLD AME CHAS. H. ROSE

I Ina mana koho baloka oka Mo- | kupuni o Kakuhihewa: —Oiai ke ane- | ane aku nei kakou i ka la koho baloka, he mea pono e noonoo loa me ke akahele i kau mea o koho ai, oiai, o keia kau kekahi o na kau hahana o ka ninau kalaiaina iwaena o na aoao elua pela pu hoi iwaena 0 ka lehulehu. E hoomanao i ke kulana o ka hooponopono aupuni kalana o na makahiki i kaahope aku la, malalo o ka Meia Demokarata me ekolu o kona mau hoa, a eha hoi ma ka aoao Eepubalika; ka lakou mau hana hoowahawaha i ka lehulehu, a lioopilikia i na liana e holomua ai ke anpuni ame na pono o na īnaka» ainana o keia kalana. Aoie loa e hiki ia kakou ke ahewa aku ia lakou la a no ka mea, na kakou no 1 koho iho me na manao maikai, a hilinai piha, aka, o ka mea i ikeia, i ko lakou o-ku ana ae a kau i ke aki, o ia n'o ka lioike ana mai i ka lehulehu, he poe nana ole i ke kanawai ame ka poe na lakou i hookau aku i ka lei o ka hanohano maluna iho o na kipoohiwi. He mea makehewa wale no i ka meakakau e helupapa aku i na mea i hanaia e keia papa lunakiai, ,ofai ua puka mau aku na lioomaikeike ana a ka Nupepa Kuokoa no ia mea, a pela pu hoi me na nupepa puka la, ka Awalakaika amo ka Bulakini. Ia kakou i koho aku ai i ka meia ame na lala o ka papa i ko kau koho o ke kalana o ka makahiki 1923, iwaena o ia mau moho i Jvolo pu mai, no ke noi ana i ko *ka lehulehu mau baloka, o Charle3 H. Eose ame David K. Trask, no ke kulana makai nui, aka, mamuli o na hana maikai ole e lawelaweia ana o ka oihana makai, i kaula'iia ae ai i na makaainana e kela liaole non» ka inoa o Austin, i haule aku ai o Kale Loke a oili pulelo mai la o Kaukaohu, ke poo o ka oihana makai i keia mau la.

Ea, e ka lehulehu e, ke kau mai nei neia mau olelo penei: E uku kela kanaka ame keia kanaka elike me kana mea i hana ai. Nolaila, 0 ka hooleiia ana o Loke mai ke kulana ana i noho poo ai, ka uku a ka lehulehu iaia no ka maikai ole o ka lawelawe oihana ana o kona keena. I kē kau koho mai o na senatoa ame na lunamakaainana o ka makahiki 1924, ua holo mai la o Kale Loke i ke leulana senatoa a kohoia aku ]a a puka a lilo i kukini-ahai kau kanawai no ko Hawaii Paeaina ame kona mau makaainana. He kuhikuhipuuone hoi i haawiia aku ka hanohano nui e na kini o kona aina kulaiwi, no ke kiai a»makaala ana mai i kou ame ko'u pono, na pua o Hawaii i mohala ae mamuli 'o ka hoohuiia ana mai o na Ailana a lilo .i hookahi eia 'lii i moe aku 1 ka moe hooili o ka opu ana ole 0 ka hx>nua, kahi o kela ame keia mea. A oiai no ka olm e kau ana i kona kuahiwi, an ame a'ui papahi iho ai, waiho mai la oia ia hoeUli a kikoo iho la i kahi manai i komo 1 ka waha oia opio, kona hoa uhaiaholo nana- i lawe ae ke kulana i paa loihi ia eia. I ke kilohi a haka pono ana iho i nei keehina, ua hiki loa i ka meakakau ke ike le'a aku, he pana'i keia no ka haawina i kau aku maiuna ona, i ke kau koho o 1925.

Ma keia wahl e ka lehulehu, he hoike moakaka loa keia i ka hoowahawaha o ke kauwa hanoliano ia kakou, ka poe na lakou i hapai ae iaia a kau i ka nuu, a o'iai oia e paa ana no ia leimomi, hooleiia iho la i kuono, a eia ke iihi mai nei i ka poe no ana i hoohuli mai ai i lte kua, no ke koho ana aku iaia i pailaka 110 lia moku kialua. No I nei hana a ke Scnatoa, hapai ia mai la ka hoi ko 'u hoomanao ana i nei wahi mele: "lluna makou o Nuuanu, Hu mai ke aloha no Ilaniwai; Imua a ihope kahi manao, E ike i ka wai alialia." AHa kakou e na mana koho o nei kalana e awiwi i ke kolio ana ia Kale Loke ame Kale Anola, na ma- j kii'ila kaa hanlel» hana, aka, e noonoo pono i na nui moho 0 ae e holo niai nei, a iwaena o kou, kakou e konaue ai, a i kupono 1 ka piko kau mea i li'a ai, haawiia leahi baloka; hoike aku hoi ia laua nei, ua opu-keemoa pu no hoi kakou i na kauwa kuekuemaka mai i ka lehulehu, e hoaano mai nei imua, nie he Napoliona la, kela 'lii eueu nui wale i paapio ai i ke Duke Welinekona, ka hoola o ke aupuni 0 Beritania Xui. Ea, e ka mana koho, oiai oe e pulama maikai ana i kau opuu-pua 1 mohala ae iloko o kou kihapai me ka inea o nei nohona honua ana, a iaia i pii ae ai a lilo i kia-hōo-moamoa non, a no kou mau la hapaueaj lioonaauao aku la iaia nie ka lioomanawanui, a iloko o ka nele, a loaa iho la i ua milimili nei au ka ike, o keia ao no ka hookupono ana iaia iho, no ka iini nna aku i na pono o keia lionua, 'aka, liuli mai la ua opuu-kula nei, no au i hoomanawanui pauaho 'ole ai, a hoolilo mai la ia oe, i kona makua i luhi, i hooikaika a i kaniuhu ole ai, a hana mai la i na

hana nou e eha a e naauauwa ai, no na la ou e ola palupalu ana, a e nneane aleu ana hoi e napoo ma ke kumupali, aole anei e lilo ia haawina i mea nou e eha ai, kaumaha a pilihua o kahi houpol Aole anei e' lilo kou luhi ana, kou hoomanawanui ana ame kou imi pauaho 010 ana i na pono o kou ola mauleule ana o nei ao, i mea e hoolilo mai ai ia oe, i makua kaumaha no ka haawina i kau iho maluna o kou hokua? Pela iho la hoi ka luhi o ko kakou hele mau ana e hooloho i na haiolelo a na moho; e hele ana iloko o ka ua ame ka ino i kahi wa, no ka lawe ana niai i ka lakou mau olelo a hoopaa, kanana a kaupaona, a i ke kupono ana i ka noonoo a kou lunaikehala, wae a koho ilio la oe i ua mau moho nei, a i ka lilo ana i mau kauwa hanohano nau no elua kau o ke senate, he mea pono ia laua e paa i ka maleuu o ka noho, a paa a pau ko laua manawa, alaila, kohu ka hele hou ana mai imua, ua hooko pono i ka. Hana a pau pono me ka ewaewa ole, e hiki ole ai i ka nui lehulehu ke kuhalahala. Ina e lilo ana kakou i aupuni mokuaina i ka la apopo, ko'u manax> e haalele ana laua nei ke puka i na kulana a laua e holo mai nei, a alualu i ke kulana kiaaina a i ole, peresidena paha o Amerika Huipuia. Malia o i mai kahi o oukou penei: "He.iha iho la ka hoi ka hewa o ko laua nei haalele ana a holo mai i kekahi kulana kiekie o ka aina? Eia ka hewa; aole e emi

maalo iho o iwakalua tasani ($20,00p)0) dala ka hoolilo no ke kua» hafc, ana i koho baloka kuikawa, a A nei mau lilo, e auamo ana oe ams a'u ka lehulehu i ke koikoi, a i ~vahi e hiki ai i ke aupuni ke parj iho i nei pukaliu, (no ko laūa nei Ihaalele hana) e hoopii mau- ae i ki auhau a poha ka puniu ou e ka mea ukp auhau, i ka pilikia, nele, pololi a hune o ka noho ana, a i ka pli ana āe o ke kai hoee o ka nlualu, pii pu mai la ka lioonaukiiki i ka meia ame ka papa lunak ii puka na olelo kaka-na, hakuepe kuamuamu a hoinoino no ka ole mai i walii hana; nuha :ahi kekake o Kona, a no ka mea ia holo aku la ka nolio-amana imaa o kn kiuiai, pii ke a na wawae ohope a o ka hopeua, he wala. AJRCHIE E. KAHELE.