Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 47, 25 November 1926 — Page 1

Page PDF (1.66 MB)

Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii
Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau
BUKE LXV—HELU 47 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, NOVEMABA 25, 1926 NA HELU APAU 6438
Hoopiiia ae
Kekahi Makai
no Kona Alunu
Na Kekahi Kepani i Hoopii laia no ka Lawe i na Dala Ki-pe
HOOLE KA MAKAI NO
KONA PILI I KA HEWA
Waihoia ka Hihia o Kela Makai Imua o ka Papa Komisina Makai
Ua waihoia ae imua o ka Makai Nui David K. Trask he hoopii hoohalahala e H. Morita o Hauula, Koolauloa, e ku-e ana i ka Makai Jubile Logan, o Hauula no kona lawe i na dala he kanakolu-kumamahiku me ka hapalua, ma ke ano he mau dala ki-pe, no ka mahina hookahi, no na mahina elima ae nei i hala,
Ma ke ano nui o ka hoopii hoohalahala a kela Kepani i waiho ae ai imua o ka Makai Nui Trask, e ku-e ana i ko kanaka o ke aupuni, iloko ka o ka mahina aku nei o Mei o keia makahiki, i koi aku ai
o Logana i kela Kepani e komo iloko o ka hana puhi waiona, a i wahi e paa ole ai oia i ka hopuia, e uku mai oia i ka makai, i kanakolu-kumamahiku dala me ka hapalua no ka. mahina hookahi.
Ua hooko kela Kepani i na mea apau a ka Makai Logan, i hoike aku ai iaia, a ua ukuia mai hoi ia Logan, na dala i hoakakaia ao nei maluna mai ka mahina mai o Mei ahiki i ka mahina o Sepatemaba aku hei.
Ma ke ano nui o ka hoopii hoomahina, i hoakaka hou ae ai o Morita, i ka hoea ana aku o Logana imua ona, a koi aku la iaia e haawi mai i kanaha dala, ua hanaia aku ka kela koi ana, me na olelo hooweliweli me ke kauia ana aku o ka pu panapana imua ona, me ka olelo pu ana aku o ka Makai Logan, no ka loaa ana o kekahi waiona a kela Kepani iaia, a e paa aku ana oia i ka hopuia, ina aole oia e haawi mai ana i na dala he kanaha elike me ia i koiia aku ai. Mamuli ka o kela koi a ke kanaka o ke aupuni, ua uku mai la o Morita i na dala he kanaha.
He okoa loa nae ka moolelo a ka Makai Logan, o ka hoakaka ana ae imua o ka Makai Nui Trask. Wahi ana, iloko o ka makahiki aku nei i hala, he mau manawa lehulehu kona o ka wawahi ana i na ipuhao puhi waiona a Morita, a he elua mau manawa, i komo pu aku ai na makaikiu, ma ke kokua ana iaia, ma ka hakilo ana i ka poe puhi waiona.
O kahi o ka poo puhi waiona i lawelawe ai i ka lakou hana hakihaki kanawai, elike me na hoakaka a ka Makai Logan, aia ma kahi he eono mile ka mamao mai ke alanui aku, he wahi kiekie, i hoonohoia ai kekahi kiai no ka hakilo ana, me ka lilo no hoi i hana paakiki, ma ka aoao o na kanaka o ke aupuni, ka hopu aua aku i ka poe hakihaki kanawai, no ka mea ua loaa e ka ike
i ke kiai, a ua hoike mua ia aku
ka poe puhi waiona, iloko o ka ma-
nawa nui kupono no lakou e holo
ai e pee.
No na mea e pili ana i kona lawe i na dala ki-pe elike me na kumu hoohalahala a Morita, ua hoole loa ae ka Makai Logan, i ka oiaio
o kela mau kumu hoopii e ku-e ana iaia; a o ka mea oiaio wahi hou ana, ua lilo kona wawahi i na ipuhao puhi waiona, me kona hooikaika e hopuhopu i ka poe ku-e i ke kanawai hookapu waiona, i kumu e waihoia aku ai na dala ki-pe imua ona, me kona hoole loa ana mai nae i ka lawe ana i kela mau dala, aka waiho mai la oia i ka hoike no ia mea imua o ke keena o ka oihana makaikiu, a koino like aku la na makaikiu, ma ke kokua ana iaia e hopuhopu i ka poe puhi waiona.
Ua kaa aku malalo o ke komisina makai, ka ninaninau amo ka noii pono ana mai i ua mea e pili ana
i na kumu hoohalahala a Morita i ka Makai Logan, a e lilo ana ka Makai Nui Trask, i kokua, ma ka aoao o ka Makai Logan, ma ka manawa e hooloheia ai keia. hihia.
LANAKILA NA HOOIKAIKA
ANA NO KA WAIHONA KOKUA
O ka waihona kokua o eha haneri me umi-kumamalima kaukani dala, ($415,000) i kohoia ai no ke-ia makahiki, no ke kokua ana aku i na hale ame na home he iwakaluakumamakahi, ua hoea mai ia i ka piha ana o kela huina dala, a oi wale aku, ma ka hora eiwa o ka po o ka Poaono iho nei, mahope o ka hooikaika ana o ka poe i hookaawaleia no ko komo ana iloko o na wahi like ole, no hookahi pule. Elike no me na makahiki i kaaho-
LOAA PONO KA HANA APUHI
A KEKAHI MAU PILIPINO
Pakele Elua o Kela Mau Pilipino Mai Noho
Iloko o ka Halepaahao Mamuli o ke Pani
Hou Ana i na Dala o ka Hui Mokuahi
HOOMAKAUKAU KA PAPA
LUNAKIAI HOU I NA HANA
Akoakoa ka Meia Arnold me na Hoa Repuba-
lika o ka Papa Lunakiai Hou ma Kekahi
Halawai Kukakuka no ka Lakou Hana
PAA KA MEA KOLOHE I KA HOPUIA MA KAPALAKIKO
Hoounaia Kekahi Mea o ke Keena o ka Loio
Kalana no ke Kii Ana i ka Lawehala a
Hoihoi Mai Iaia no Honolulu Nei
Make ia Hawaii
no Kona Loaa
Ana i ka Ulia
Hooku'iia Aku Oia e ke Kaa
Uwila a Haule Iloko
o ka Auwaha
NUI KA POE I IKE I KA
LOAA ANA O KA POINO
Kikoo Mai na Lima o ka Make
Mamua o ka Hoea Ana
no ka Halema'i
Mamuli o kekahi ulia poino, o ia ka hooku'iia ana aku o ke kaa uwila, a haule iloko o kekahi auwaha i eliia ma ka hui ana o na alanui Kuakini ame Lusitania, i halawai ai o David Kaaihue me ka make, ma ka auwina la o ka Poakolu o ka pule aku la i hala, iloko o ka manawa pokole, loa me ka hiki ole ke lawelaweia aku kekahi mau hana, no ka hoopakele ana ae i kona ola.
Ma ka hoakaka a ka poe i ike maka, i ke ano o ka ulia i make a o David Kaaihue, na ili aku maluna o ke kaa uwila ke ko'iko'i o na ahewa ana, aole hoi maluna o ka mea i make.
Ma ka moolelo e pili ana i kela poino, elike me ia i hoakakaia ae o ka poe i ninaninauia e ka Makai Lono McCallum, ua bolo aku ka ke kaa uwila Helu 71, e hookeloia ana e O. H. Butler, a ku iho la no ka hoolele ana i na ohua mailuna aku o kela kaa, ma kahi he umi kapuai ke kaawale mai kekahi auwaha mai
eliia, ma ka hui ana o na alanui Kuakini amo Lusitania.
Ua elia kela auwaha ma kahi o olua kapuai ka hohonu ma kela ame keia aoao o ke alanui Lusi-tania. Ma ka manawa o ke ku ana o ke kaa uwila, ua lele aku la o David Kaaihue ilalo, ma ka aoao mamua o ke kaa uwila, a hoomaka aku la e hele, me kona hehi ana aku i ka puulepo i eliia a hoahuia ae ma ka aoao o ke alanui.
No ka palupalu loa ka o ka puu-epo a Kaaihue i hehi aku ai, ua hina iho la oia ilalo, eia nae ua ala hou ae la no oia iluna, a hoomau aku la i ka hele ana imua, no kahi
o ke alahao kaa uwila.
Me ke kakali ole ka o ke kiakaa
a kaawale aku ke alanui, ua hoo-maka aku la oia e hooholo i kona kaa; o ka manawa no ia i hooku'i aku ai ka aoao akau mua o ke kaa
a Kaaihue,' a hina aku la noloko o
ka auwaha e hamama ana ma ka aoao o ke alahao. Ma kela hina ana aku o Kaaihue
loko o ka auwaha i eliia a eha loa. Oiai ua nui ka poe ma kela wahi, a i ike i ke aao o ka loaa ana o kela ulia ia Kaaihue, na lakou i kokua aku iaia ma ka hapai ana ae mailoko mai o ka auwaha, a hookau aku la iluna o kekahi kaa otomo-bile o ka oili ana mai a laweia mai
a no ka halema'i o na poino ulia, o ka mea apiki nae, i ka hooa ana o kela kaa no ka halema'i, ua lele
kahiko ke aho mailoko aku o Kaai-
hue. .
He okolu mau hoike i nokeia i
ka ninaninau, no ka lakou mau mea
ike no kela ulia poino, a ua hoo-
kaaia ko lakou mau inoa.
He poola ka David Kaaihue hana a ma kona manawa o ka halawai ana me ka ulia nana i hoopokele kona ola ana, e hookau ana o Henry Kaulukou, ko kiaipo, i na kukui ma kahi o ka auwaha i eliia.
Ma kekahi manawa pokole ae nei i hala, ua hoea aku la he Pilipino no ke keena kuai tikiki, o ka hui mokuahi Los Angeles, ma keia kulanakauhale, a kuai aku la i tikiki nona, no ka holo ana i Los Angeles. Mamua nae o ka hiki ana mai i ka la e holo ai kela mokuahi ua hoea hou aku la no kela Pilipino, no ke keena kuai tikiki, a hoakaka aku la no ka nalowale ana o kona tikiki, a ua makemake oia e hoopukaia mai i tikiki hou, i pani no ka mea i nalowale. Ua manaoio loa ke kanaka kuai tikiki, i ka moolelo a kela Pilipino i hoakaka aku ai iaia, nolaila hoopukaia mai la he tikiki hou nona; o ka mea apiki nae, he mau la mahope mai, o ka holo ana o ka mokuahi no Los Angeles, ua hoea aku la hookahi Pilipino okoa me kekahi maheleolelo, he Pilipino no, a hoikeike aku la i ke tikiki, i hoohana ole ia, me ka olelo ana aku, ua haule ka mea nona kela tikiki, aole i kau maluna o ka mokuahi i manaoia ai, a koi aku la oia e hoihoi hou ia mai na dala i ukuia ai no kela tikiki. Ua haawiia ma la e ke keena kuai tikiki maanei nei, he kanaha-kumamalima dala, no kela tikiki i hoohana ole ia, me ka ike ole ia nae iloko o kela manawa, aia kekahi hana apuhi i lawelaweia Ua hoounaia kela tikiki i Los Angeles, no ka hooiaio ana mai, akahi no a ikeia, he kolohe kekahi
i hanaia, no ka mea o ke kanaka o ka hele anu ae e hoike i ke keena ma Honolulu nei, ua nalowale kona tikiki, ua hoea aku no oia no Los Angeles, nolaila o na mea elua o ka hoea ana aku, me ke tikiki pololei, a koi aku ai e ukuia mai na dala he kanaha-kumamalima, he mau mea kolohe laua, a i ole, o lakou no paha a ekolu ka i komo pu iloko o na ohumu ana no kela hana. Ua waihoia aku kela hana iloko o ka lima o ka Hope Makai Nui Asch, a mahope o ka noke ana i ka hakilo, me ka ninaninau ana, ua loaa iho la iaia ka mahole olelo, o ka hele pu ana me kekahi Pilipino okoa aku no ke keena kuai tikiki, a mai iaia mai i loaa ai ka inoa o kona kokoolua, o ko laua paa no ia i ka hopuia a noho ana i ke puhi. Ua piha loa ka Pilipino kolohe i ka maka'u, me kona ae okoa aaa ae i ka loaa ana mai iaia o na dala he kanaha-kumamalima, eia nae ua maheleia mawaena ona ame kona maheleolelo, aka ua hooia aka oia, no ke pani hou i kela mau dala, nolaila ua hooikaika oia iwaena o kona mau hoaloha ahiki i ka loaa ana o ka huina dala a ka hui mokuahi i uku mai ai ia laua, ua hoihoiia aku i ka hui i kuleana i kela mau dala, a mamuli no o ka oluolu o na akena o ka hui mokuahi maanei, i hookuuia mai ai Iaua, mo ka hookolokolo ole ia, eia nae ua loaa he haawina a'o maikai loa no laua e poina ole ai.
I % ka hoomakaukau mua ana, i -?. --i-a o ka papa lunakiai hou o ^. '.-i-akanhale a kalana o Ho-'.?!. ?. noho mai ana, ma ^i "; o ka mahina o Ianuan o -^ . ^kahiki ae, i noho ae ai he ^. i kukakuka mawaena o na i-, " '- pu balika n ka papa hou i ^ -- . ame ka Mola Amoia, nia - ^ ] ikahi iho nei, me ko lakou '.-;': ana i kekahi mau hana .^'i- - -' ia mahope ae nei. .-- '--i mea mua loa i lokahi like ;- . '. -. poe i akoakoa ae ma kela ^;. -ni, o ia no na lunahoomalu o ^ milo liko ole elike me keia: ;; -ie waiwai, o A. L. 0a3ile ^ -. ^hoomalu; komile o na hana w - "k^mo pu ana ka oihana wai ^ ^i, o O. P. Wii^M, ^a luna-i;-- -='.".; komile makai, o .Ibhn 5"'""' ka lunahoomalu, komile ola, 3 I". Pai ^en 0han^ ka lunahoo--^a :. komile o na hale aupuni, o I. ?. 5^1-9a ka lunahoomalu, na pa-"p-, ":-.--. na kahua paani, o 8. P. O-'-'3 ka lunahoomalu, komile o aa ia -a huikau, o M. O. Paoheeo ka 5- ---':- imalu. n '^okahi nhu lala e ae o ke HO-^-.- -ni-wai, oia o .Iohn Hu5hea i- M. ^. Paeheeo, mo A. L. 0aa-l"? '- n lunahoomalu, a o keia mau li" .kahi no na lala o ke komile -;; i noho lunahoomalu ia e .Iohn E .--. ahi moa i noonooia ma kela i-?"- " kukakuka a ka papa luna-&- u, o ia no ka hoihoi ana ae 5 '--.- --ena alanui ame ke keena o i-8 ' --m wai ame 3ua malalo o ka ??.',- .' ke kanaka hookahi, a e i'-: -.ia ka Iunanui, a he mau i- KH kona elua. no kela ame i-'-H '-.-ena oihana pakahi; a i wahi 23-. " Mki ai ke hoihoiia ae kela - . "ma oiliana, malalo o ka 1ioo- ---. . -:".! a ko kanaka hookahi e ' , i -ma ki-kahi Molo hooholo e
pili ana no ia mea, ma ka halawai mua loa a ka papa hoa e noho mai ana, ma ka manawa e lawe ae ai na lala hou i ka lakou hoohiki oihana. Mamuli o keia hoolala ana, e loaa ana he ehiku komile o ka. papa, me ka noho lunahoomalu ana o kela ame keia lala o kela papa, a he ekolu hoi mau lala no kela ame keia komite pakahi. Ua hooholo pu ia ma kela halawai kukakuka, e hooponopono hou ialoko o ke keena o ka lunahooia, ma kahi e pili ana i na limahana. Mamuli o ke noi ponoi a Edward Hopkins, ka hope lunahooia no ka hiki pono ole iaia ke lawelawe i kana mau hana, no ke kulana nawaliwali o kona ola kino, e hoopauia ana oia, me kona lilo ana nae, i mea naua i na buke o ka aha hookolokolo, ke keena o ka makai nui amo ka hope makai nui a e paniia ae ana kona wahi e D. M. Mc Arthur. No ke kulana oihana e paaia nei i keia manawa e James H. Fiddes, ma ke ano he lunahooia kuikawa, e hoopau loa ia ana. Ma kahi o Bettencourt, i hala aku no Amerika, e hoopihaia ae ana e kekahi mea okoa ma keia hope. No louis R. Rosa, e waiho aku ana oia i kona kulana ma kekahi manawa, mamua ae o ka noho ana mai o ka papa hou. No Robert Bicknell, ke kaikaina o ka Lunahooia Bicknell, e haalele ana oia i kona kulana iloko o ka mahina o Dekemaba ae nei, a he mea okoa ke pani ae ana i kona makalua. No Nicholas Hoopii, e hoomauia aku ana no oia ma kona kulana, aka no Frank Amoy, e hoi ae ana oia e noho hana maloko o ke keena o ka buro o ka mea nana moohelu waiwai.
Oiai e hoomakaukau ana e huli hoi hou mai no Honolulu nei, i paa ae ai o Russell V. Roberts, ka Iunanui mua oloko o ke keena o ka oihana wai o Honolulu nei i ka hopuia, e na makai o Kapalakiko, mamuli o ke kelekalapa i hoounaia aku i ke poo o ka oihana makai o kela kulanakauhale, ma ka Poakolu o ka pule aku la i hala, no ka pokole ana o na dala oloko o ka oihana wai ma kahi o hookahi kaukani me eha haueri dala i kohoia. Ma ka Poalima aku nei i hala, i hoihoi ae ai ko kiure kiekie i kana hoike, imua o ka Lunakanawai Kaapuni Cristy, no ka loaa ana i kela kiure he iwakalua mau kumu hoopii hoahewa e ku-e ana ia Ro-berts, o ia kona lawe ana i na dala o ka oihana wai , ma na huina dala like ole, mai ka la 14 mai o Oka toba aku nei i hala, ahiki i ka la 25 mai o kela mahina no. I kulike ai me na mea i hoomao: popoia, no na hihia e ku-e ana ia Roberts, ua haalele iho oia me ka hikiwawe loa ia Honolulu nei, no Kapalakiko me kona hoike mua ole ae i ua poo o ke aupuni kulanakauhale ma ka la elua iho nei o keia mahina o Novemaba. No kela haalele hikiwawe ana mai i kana oihana, me ko noi mua ole mai e holo ana oia i Kapalakiko, i komo ai na manao hoohuoi iloko o ke komite waiwai o ka papa o na lunakiai, a kauohaia ke kakauolelo a kela komite e huli a e noii pono,
i na buke moohelu waiwai a Ro-berts, ma kela huliia ana i ikeia ai, ua nui na dala i pokole iaia o ka oihana wai. I wahi nae e loaa ai he mau kumu hoopii e ku-e ana ia Robert, ua waiho okoa ia mai he mau hoohalahala imua o ke kiure kiekie, a no ua la elima ka noho ana o kela ki-ure, akahi no a waiho ae i kana hoike ma ka Poalima iho nei no ka loaa i'o ana aku o na hoopii hoahewa he iwakalua ka nui, elike me na huina dala like ole i pokole, o ka loaa ana aku maloko o ua moohelu waiwai o ka oihana wai. . No ka hoihoi ana mai i ka lawehala no Honolulu nei, i hooholo ai ke keena o ka loio kulanakauhale, e hoouna aku i kekahi mea mai Ho-nolulu aku nei no Kapalakiko, me ka hoomakaukau pu ia o na palapala pili kanawai apau, e hiki ole ai ia Roberts ke ku-e mai, ina e manao oia e hana mai pela, Ma kola waiho ana aku o ke kiure kiekie i ka hoike no ka loaa ana o na hoopii hoahewa e ku-e ana ia Roberts, i kau mai ai ka Lunakanawai Kaapuni Cristy i kona bona, ma kahi o ka ekolu kaukani dala, nolaila ina no kona hoea mai i Honolulu nei, a manao oia e loaa iaia no hele lanakila ana; alaila ua malaelae ke alahele, nona e waiho ae ai i ka bona, o ekolu kaukani dala elike me ia i kauia mai ai e ka aha.
HOOPAU O MOKUMAIA
I KONA HALEAINA
Ma ka Poalua o ka pule aku nei i hala, i hoea mai ai o Mr. J. K. Mokumaia i kona hooholo ana, e pani i na puka o kona haleaina o pa meaai Hawaii, e ku nei ma ko alanui ^.'aunakea.
WK ni. 4 Mi-; Mokniwua- o W,A^ kaka ana ae, iloko o na mahina he umi i hala o kona lawelawe ana i ka hana hanaina o na meaai Ha-waii, ua ike oia i ka holomua Ioa o kela hana, aka nae iloko no o ia manawa hookahi, aole i nele kona halawai ana, me na mea lehulehu, e hookui-heia mai ai kona noonoo, a ua aneane o hiki ole iaia ke loaa be manawa hoomaha kupono, ma-muli o ka hiki ole iaia ke hilinai aku i ka holopono o kona haleaina, maluna o kona mau limahana, no keia kumu, ua ike maoli iho no oia i ka nui ame ke ko'iko'i o kela hana, ahiki i kona hooholo ana, ua oi loa aku ka pono o ka waiho ana i keia oihana, i kaawale ai oia, no kekahi mau hana lehulehu e ae ana i hoolaia ai.
Ua nui ka minamina o kona mau hoaloha amo na makamaka haole o keia kulanakauhale, no keia manao o Mr. Mokumaia e hoopau i kona haleaina, me ka hoea okoa ana aku o kekahi poe o lakou imua ona, a koi ikaika aku la iaia, e hoomau hou i keia haua, o kana wale no o ka hooia ana ae imua o lakou, ua makaukau oia e kokua mai no kekahi manawa pokole, ma ke kahikahi ana mai i ke ano o ka hana ana i na meaai i manaoia e hoolako i kela haleaina, aka o ka hoohana ana nae i kela haleaina, e kaa aku ia maluna o ka poe okoa, a e kaawale mai oia, no ka lawelawe ana aku i kana mau hana ponoi.
No kela manao minamina no i keia haleaina o na meaai Hawaii, ke manaoio nei, e hoomauia aku ana no kela haleaina, e kekahi poe okoa ae, ke holopono na hoolaia ana me Mr. Mokumaia, oiai aia no na makaukau apau o kela haleaina ko waiho nei; aohe hemahema i koe, o ka hoonee wale aku no i na hana imua, me na limahana i makee no ka holomua o kela haleaina.
HE U HE WAIMAKA ALOHA NO
KA'U MEA ALOHA I HALA.
Iluna i ke ao kuu home mau, Pokole no na la ma keia ao, He puu oioina wale no nei, Ma kela ao ka maha mau loa. E Mr Lunahooponopono o ke
Kuokoa, e ae oluolu mai oe i kekahi o na kowa kaawale o na kolamu o kau pepa waiwai nui, ka hokuhele o ka Pakipika, i loaa hoi kahi e kau aku ai keia wahi puolo lihaliha ma kona oneki, a nana hoi ia e hoike aku i na kini makamakamaka ame na hoaloha, o Mrs. Elizabeth Kaua Watkins, kuu mea aloha he wahine, kuu hoapili, a o ka makuahine hoi o ka home e pumehana ai, ua hala oia ma kela aoao o ka Mulewai Eleele o ka make a ua haalele iho la mahope nei i ka ukana luuluu, he aloha, he u he waimaka a he minamina pau ole, na'u ame na leia-i a maua, ame ka nui ame ka lehulehu o ka ohana e hoomanao mau aku i na kau a kau.
Ma ke kulanakauhale nei no o Mrs. Elizabeth Kaua Watkins i hanauia ai ma ka la 27 o Novemaba, o ka 1898 mai ka puhaka mai o Mary Naki kona luaui makuahine, a o Henry Naki e hana nei i ka Advirtiser kona makuakane.
Ua hoonaauaoia oia maloko o ke Kula Vilikina Kakolika a oia kekahi o na makuahine opio oluolu, maikai a hoopono, he kakaikahi i ikeia mawaena o na makuahine opio o keia mau la.
I ka mahina o Iulai, o ka 1914, ko maua hoohuiia ana ma ka berita laahia o ka mare a iloko o na makahiki he 12 o ko maua noho aloha pu ana iloko o ke apo o ka berita mare, ua loaa ia maua he eono mau keiki, hookahi i hala mua ma kela ao, oia ka hiapo, a he elima e ola nei, o ke keiki muli loa he 10 la i keia la, a ke ola nei oia me ke ola maikai.
No kekahi manawa pokole wale no kona kaa ma'i ana a iaia i moe aku -la i ka moe kau a moe hooilo , e piha ana iaia na makahiki he 38 ke hiki i keia Poaono iho, mako mua aku la nae hoi maloko
o ka Halema'i Kepani, kahi ona i laweia aku ai mamuli o ka hanau ana i kana, kamaiki muli loa, o ka bebe ka i ola mai, a hala aku la hoi oia mao, a no naau e u ae nei me ka minamina pau ole.
No kona mau ano he oluolu, he hoomanawanui, he lokomaikai i na mea a pau a he makaukau piha hoi ma ka hooponopono ana i ka home,
a ua lilo hoi kana mau keiki ame a'u pu, a pela no me na hoaloha amo na makamaka a pau i mea nui iaia, a o kana mau hana maikai a pau ua lilo i mau mea e hoala mai ai i na hoomanao poina ole nona. Aloha no, me ka luuluu o ka noonoo ko hoomanao ae! .
Hoomaikai.
Ke haawi aku nei au i ka'u hoomaikai nui i na keiki o ka oihana kinaiahi o Honolulu no ka lakou mau kokua, a pela hoi i ke poo o ka oihana kinaiahi Blaisdell, a
KUPALE KA LUNANUI MUA
O KA OIHANA WAI IAIA
I kulike ai me ka lono kelekalapa o ka hoounaia ana mai no Ho-nolulu nei mai Kapalakiko mai, ma ka Poaono aku nei i hala, ua hoole ae o Russell V. Roberts, ka luna nui mua o ka oihana wai o ka ku-
lanakauhale a kalana o Honolulu nei no Kona pili i ka hewa, lawe i na dala o ke aupuni ma ke ano kolohe, aka he mau hana imihala wale no kela iaia, i wahi e komo ai iloko o ka pilikia.
Oiai e paa ana maloko o kona wahi i hoopaaia ai ma Kapalakiko, i hoakaka ae ai o Robert, he limahana oia no ke aupuni kulanakauhale no na mahina he umi-kumamaha i kaahope aku nei, a oiai ua ko-mo nui oia iloko o na hana kalaiaina, ma kona manaoio, o kela mau kumu hoopii e ku-e ana iaia no ka poholalo, he mau hana imihala wale no ia na kona mau enemi kalaiaina.
No na mea e pili ana i kona pee mai ka oihana makai mai ua hoole Ioa oia i ka pololei o kela noonoo.
O ka mea oiaio ka, wahi ana, no ke kumu o kona holo ana aku no Kapalakiko maluna o ka mokuahi Ventura, no ka hooko ana aku no ia i kekahi hana ano nui, me kona manao no, e kuu hou maluna o kela mokuahi, a huli hoi mai no Honolulu nei; aka ua loaa aku la ke kelekalapa a kana wahine e hoike ana no ke kohoia ana o kekahi mea hou, i pani ma kona wahi, nolaila ua hooholo oia e hooka'ulua iki i kona hoi ana mai, a he mau mokuahi mahope mai.
Me kela manao, o hoohala i kekahi manawa pokole ma Amerika, i holo aku ai oia no Seattle, a huli hoi hou mai no Kapalakiko, me kona makaukau e huli hoi loa mai i Honolulu nei, ua paa nae oia i ka hopuia.
PAKELE WALE IHO NO KE
OLA MA KA ULIA KAA OTO
Ma ka hui ana o na alanui Lunalilo me Piikoi, ma ka po o ke Sabati iho nei, i hooku'i ae ai elua mau kaa otomobile i kahi hookahi, me ka nui o na poino i kau aku ma-luna o kela mau kaa a elua, a pakele mahunehune mai na ola o ka poe ma kela mau kaa, eia nae, hookahi wahine i hoihoiia no ka Halema'i Moiwahine, e lapaauia mai ai kona mau wahi o ke kino i poino.
O na kaa o ka hooku'i ana ma
kela ulia, o ia ke kaa o Lloyd Sch-
midt, ame kokahi kaa hou loa o ke
kuai koke ia ana aku noi no ia o
Oliver Braber oloko o ka oihana
kaua.
Ha ka hooku'i ana o na kaa elua i kahi hookahi, ua loaa ia Mrs. Schmidt he mau palapu ma kona helehelena ame ka a-i, a ua eha pu hoi ka lima akau o George Brazelton, e kau pu ana me Braber maluna o kona kaa.
I kulike ai me na mea i paa ma
ka halewai, no ko ano o kela ulia
poino, ua iaa aku ke ko'iko'i no
ka hooku'i ana o na kaa ohia
i kahi hookahi, maluna o Oliver Braber, a ua paa ae oia i ka hpu-ia malalo o ua kamu hoopii elua,
o ka mua o ia kona hookele i ke
kaa otomobile me ka loaa mua olo
iaia o kekahi laikini, a o ka elua o
na kumu hoopii, o ia kona hooholo
nui i ka otomobile.
Ma kela manawa ka i hooku'i ai na kaa otomobile, ua hoakaka ae o Mr. Schimdt, no ka hoao ana o Braber, ke kiakaa o ka elua o na kaa otomobile, e holo me kona kokoolua mai Hela wahi aku, a me ka pu panapana i kauia aku ai oia e Schmidt, ahiki wale no i ka hoea ana aku o ke kanaka o ke aupuni, a kaa aku la malalo o kona malu, me ka laweia ana mai e hoopaa ma ka halewai.
He umikumamaono ka nui o na hihia pili i na kaa otomobile mai ka po mai o ka Poaono mamua aku, ahiki wale no i ka po o ke Sabati, mai, o kekahi o kela mau hihia, o ia no ka loaa ana aku o Dan Nahalea, e hiamoe ana maluna o ka noho mamua o kekahi kaa otomobile
i aihueia, he kaa otomobile ao E. U
Jones, me ka hiki ole ia Nahalea
ko hoakaka ae i ko ano o kona
hoea ana maluna o kela kaa.
He kaa otomobile hon ae no kekahi o ka aihueia ana, i hoikeia ao i ka halewai, ua loaa aku nae kela kaa ma Puuloa, me ka lilo o na laholio o na huila apau eha o kela kaa i ka aihueia, peia hoi me kekahi mau Iako e ae.
O kekahi maa hihia kaa otomo- bile, o ia ka hookele i na kaa me ka laikini ole, a he hookahi kaa i hooku'i i kekahi Korea, oiai oia e holo ae ana no ke kau ana malana o ke kaa uwila, ma na alanui Moi me Hema.
HE PANE NO NA NINAU LIKE
OLE.
'''-. ^"I'-imon Hanohano; Aloha nui ?, —]' oluolu oe e hookomo iho i ie :. manao e kau ae la maluna ^ ; . hi kaawale o ka hiwahiwa a ^ '-nui Hawaii; i keia pane no 5n - -naa like ole. U'::'-; a Lue? K. Peaboa7, e pili e-; ",, Haalilio Nui, ka elele i hoo-E^-a i na aina e, i ke au o ka M .-- Kamehameha UI, ua olelo ae iia -noiele nui o Oahu nei, o keia au makaainana, he pua ka ka Haa-::'- ' Nui, oia nei! Aole olelo a ia hana ^a^^eH he pua lakou na Ha. .'.io ^ui. I k A an o ke aupuni Moi, aole i i: "".-^ -ahewaia ka inoa o William 3i^m kakauolelo nui a ke kuhina o .-.a aina e, inaw ia Hana Kaoo, iauau he kaikamahine; heaia iho la '.-.3. inoa 0aihenne Hakaleleponi K3i-iiiakiiknokoa .Hn-eU. Hi- kaikamahine papakiko na Ka-memeha UI, me ka Moiwahine Ka'.ama; hanau hou he keikikane, ii: ii-.ai nei o Pau! Manini lawe a la:, ai a. hea iho la i ka inoa Paul Lai 'ula ^a^^^il; hanau hou he ke-Iki'.inne, ^n maa nei o ^a^a Haalilio, hoahanau pilikoko o Haua Kaoo, a hanaia hea iho la i k ainoa o Haalilio, no ke aloha i ke kane. 5 puka ka inoa o Haalilio, ola i ke ao: no ka mea, aolo a laua keiki. la make o Haalilio Nui, i ke kii ana i ke Kuokoa o Hawaii nei, 5 Pelekane ame Palani, pela hoi mo oe e ano. M. BH8hi, iloko o ka nupepa Kuokoa o ka la 23 o Okakoba % olelo ana oe, aole i ikeia aia wale ^7 a i ka wa i holo makai nui ai, kau ana o Haalilio ma ka baloka; : 5-a poli no kahi e paa ai. WiHUm Haalilio ^a^^eii maio i i-: wahine, hanau o William Paul P.3aiilio Opio, oia nei, ka elele Wil-i-n Paul Haalilio Opio. ^a iloko o ka Baipala ka moo-hanau e i ohana ^a^^eii. Hu no paha ka aka i na 'llkane, ^ 'a mai na lii wahine. K o o ka elele Haalilio Opio, ''-.mwai oluolu me ke akahai, K ke one kapu o Kakuhihewa, Haiia ko milimili, ^ kau i ka umauma, A kani paa loa ia, 1 ka puuwai o ka lahui. Me ke aloha nui. WAL7EB K. ^ABEE'^'^, ------------ .-H ------------MARID, Spain, Nov. 19— He elua mau kanaka i make i ka uwila mai ka lewa mai maanei i keia la. O na uweaolelo ma na wahi lehulehu like ole o Sepania ua ulupaia iho a mokaki i ka honua mamuli o ka ikaika o ka ino ame ka ua.
OHOHIA HOU IA KA AHA-
MELE A MISS POHINA
Ua hoopiha hou ia ae ka Halekeaka Princess e ko ko kulanakauhale nei poe, ma ke ahiahi o ka Poaha aku nei i hala, i. ka manawa a Miss Pohina i haawi hou ae ai i kekahi ahamele kuikawa, makela ahiahi, me ka hoike okoa ana mai o ka lehulehu apau o ka poe i hoea ae ma kela ahamele i ka nui o ko lakou ohohia, me ka hialaai pu, no na himeni apau i meleia mai e keia puukani o Hawaii nei. Mai kinohi mai o ka himeni maluna o ka papakuhikuhi, ahiki wale no i ka pau ana, ua hoike okoa mai ka lehulehu i ko lakou mau ano ohohia, mamuli o ka noke mau ana i ka pa'ipa'i, aole walo no i ka manawa e pau ai o kaua himeni ana, aka iwaena ao kekahi o ka manawa e himeni ana, i kau a mea o ka nani maoli o kona leo. O kela himeni a Miss Pohina i mele ai ma ka hookuku himeni o ka malamaia ana ma Los Angeles, o kekahi ia o kana mau himeni i mele mai ai ma keia ahamele, a he ku i'o no i ka nani ke hoolohe aku, ka moa nana i kono mai i ka lehu-lehu e noke i ka pa'ipa'i no kekahi luana wa loihi. Ma kekahi mau himeni ana i mele mai ai, ua hoopa maoli ia aku no ka uhane o ka lehulehu, i kau a mea o ke aloha, ka mea nana i kono mai i kekahi poe e kupenu i ko lakou mau maka me na haina-ka, nawai hoi e ole ke aloha, he ku maoli no i ka nani, e hoike mai ana o Miss Pohina, i kona hoolele pau ana i kona noonoo iluna o kana mau himeni apau i mele mai ai. O ka helo hoi ia ahiki i ka hopena o ka papakuhikuhi o na himeni ma kela ahamele, a oiai no ke anaina e noke ana i ka pa'ipa'i ua oili mai la o Miss Pohina iwaho, me kana kumu himeni, a me na huaolelo pokole, ua haawi mai la oia i kana hoomaikai i ka lehulehu me keia mau olelo: "I ka poe apau i hoopiha mai ialoko nei o keia hale ma keia ahamele, a i kokua mai hoi ia'u no ka holomua o ka'u mau ahamele i haawi ai, ke hoike aku nei au imua o oukou apau, i kuu hoomaikai palena ole mailoko mai o kuu puawai, no ia mea a oukou i hana mai ai no'u; a ke haawi pu aku nei no hoi au i kuu hoomaikai nui, i ka poe na lakou i kokua mai ia'u, ma ka hoouna ana, e hoonaauaoia mai au ma keia kalena himeni; aka o kuu hoomaikai palena ole, maluna no ia o kau kumu hoomanawanui Mrs. Ed-wards, a maluna ona, o pono ai e haawiia aku na mahalo ana he
nui."
Me kela mau olelo pokole i kamailioia mai e Miss Pohina, i hoike ae ai o Mrs. Edwards i kona manao aloha, ma ka honi ana aku i kana haumana hoomanawanui, a huli mai la imua o ke anaina, me ke kamai-lio pu ana mai:
"He mea oiaio, i ke kaa ana mai o Miss Louise Pohina malalo o ka'u a'o ana, aole au i ike i kekahi kaikamahine opio leo nani elike me ia, a ua lawe mai au iaia me he kaikamahine ponoi la na'u, a maloko o ko'u home, i hui pu aku ai makou apau, ma ka pule ana i ke Akua, e nonoi ana, e kokua mai Oia o holomua na hooikaika ana a keia kaikamahine opio, no kana kaona himeni."
He ku i ke aloha kela mau olelo apali ! kamailioia mai e Miss Louise Pohina amo Mrs. Edwards, a o ka poe i lohe pono aku ia mau olelo, ua hiki ole ke kaohiia aku ko lakou mau waimaka.
Mahope o ka pau ana o kela ahamele i hoea aku ai o Miss Pohina ma ka paina hoohauoli a ka Ahahui o ka Poe Kanu-ko ma kela po, a mailaila aku i kau ai maluna o ka mokuahi no Hilo, no ka hoohala ana i kekahi mau la hoomaha pokole ma kela kulauakauhale, mamua o ka huli hoi hou ana mai no Honolulu nei.
pe aku nei, ka holomua loa o keia hana kokua, i kauka'iia aku ai maluna o ka haawi ana mai a ka lehulehu o na makaainana o noho nei ma keia kulanakauhale, pela no i ukali aku ai kela haawina hookahi, ma keia makahiki.
Ahiki i ka po ana o ka Poalima mamua aku, mahope iho o ka hoihoi ana ao o kela ame keia komite hooikaika o kela waiona kokua i kana hoike no ka nui o na dala kokua i loaa iaia, ua hoomaopopoia, he eiwa kaukani dala i koe, alaila lawa ka huina o eha haneli me umikumamalima kaukani dala, elike me ka huina i makemakeia ai; no keia kumu, i hooholoia ai, e hoomau aku i ka hooikaika ana ahiki i ka hora eiwa o ka po o ka Poaono mai.
He kela manao paa e piha ka huina kokua i kohoia, ua komo hou ka lehulehu o na komite iloko o na hooikaika aua, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka piha ana o kela huina nui ae la, ^e ekolu haneri kanaono-kumamakahi dala ame ka kanaha-kumamaiwa keneka ka oi aku mamua.
pela hoi i ke Kapena Makue o ka hale kinaiahi ma Kalihi, a i na hoaloha ame na makamaka i komo pu mai e kumakena me makou iloko o ko makou mau hora o ka luuluu ame ke kaumaha, a pela pu hoi mo ka lakou mau makana pua no ka hoonani a hoomakalapua ana iho i ke kino ame ka he o ka makou mea aloha. Na ka Mea Mana Loa e kiai, hoomalu a e hoomaikai mai ia oukou apau, a e oluolu e lawe aku i ka makou mau hoomaikai kuio.
Na makou no, na ka ohana i hookaumahaia,
WILLIAM WATKINS,
CHARLES KAHUE.
ame ka ohana