Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 47, 25 November 1926 — MOOLELO NO LAIEIKAWAI KA U'I HELU EKAHI O PALIULI I KA UKA O PUNA. [ARTICLE]

MOOLELO NO LAIEIKAWAI KA U'I HELU EKAHI O PALIULI I KA UKA O PUNA.

MOKUNA XXVI. e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai.) - ;a la o Aiwohikupua me ki u. "I nahea makou i ifc« ;:,au kaikamahine kauf" a likaula »ici, lilo ae la oia i 11 j ka poe na lakou na kai* i. ine i laweia imua o ke alii. ka olelo huhu ana mai o ke aku ua makaula n«i: <4 Owan ahi ka mea i imi ikaika i haku Va aina apuni na moku; o ua ; ia o ka aina, oia ua kaikaee la a'u, a o na kaikamahiae a 'u, ho mau kaikuahine no ia iun haku kane. Ina « hele ua k:iikamahinc nei a'u a ku o ke kai, he kaikoo ma kft ina e ku ma ka aina, lulu •:skani, malu ka la, ua ka ua, ka hekili, olapa ka uwila, : n 'ī kn mauna, waikahe ka pualena ka moana i ka helo u kaikamahine haku." keia olelo a ka makaula, lilo i ia olelo ana i mea eehia no anaka apuni ka aha; aka hoi, poe na lakou na kaikamahine i ;i, aole o lakou oluolu. iaila, koi ikaiku ae la lakou ahl. e hoopaaia iloko o ka hale īmu (Halepaahao). kahi e hoop.j ko ke alii poo lawehala. , ka manaopaa o kona poe ene--1 ooholoia ae la ua makaula 0 laweia iloko o kahi paa, a "a oia e noho ai a inake. kn la o ua makaula nei e hooa>. a ma ia po iho, a ma ka ~iO. pule aku la oia i kona a ma ka malamalama loa e. ua weheia ka puka o ka 'ona, a helo aku la oia me - a ole ia mai. kukahiaka, hoouna aku la ke ■ k >na ilamuku e hele aku e ike -. r-no o ua makaula nei maloko • --Aipaa o ke alii; ahiki aku la ~ aaiuku mawaho o ka hale, kahi ; ai ka makaula, a kahea - a oia me ka leo nui. % " v līulumaniania e! E Huluma* -r..i e!! E ka makaula o ke : Pehea oef Ua make anei Ekolu bea ana o ka ilamukeia olelo, aole nae oia i lohe ahi leo noloko mai. • aku la ka ilamuku a lia'i aku k? aiii. make ka niakaula. E hoo- - nijkau no ka la e kauwila ai | , "īau, a kau aku i ka makau- - rr.a ka lele imua o ke kuahu." \ ]nhe ka makaula i keia mea - .n*hi kaawale aku, a ma ia po » . awe aieu la oia hookahi pumav i.-i wahiia i ke kapa me he . :,?au la, a hookomoia iloko o a i hoopaaia ai ua makaula nei, . ī aJtu la hui m® kana mau ■ mahine, a ha'i aku la i keia mea ame kona pilikia ana. \ kokoke i ka la kauwila o ka lawe ae la ka makaula ia Lai~ai, ame kona mau hoa pu ma - - na waa. I ke kakahiaka ->i o ka la e kauwila ai ka Liiia aku la ko kanaka o ka t a ! ke komo ana aku o na 1 ke alii, aia hoi, ua paa i ka * i, laweia aku la a waiho maka heiau. : ikoke i ka hora e kauia ai ke • ma ka lele, akoakoa ae la apau ame ke alii pu; ahiki ■ *':i iluna o ke anun, laweia mai pumaia la i "wahi-ia a kupono o ka lele. .'<u ke alil i. kona mau luna. • 1 -vhc i ke kapa o ke kupapau, ;i aku iluna o ka lele i hot>- " ukauia nona." ī ka wehe ana ae, aia ka he pu -i koloko, aole ka makaula, ka > - i manaoia. He pumaia keia! • a hoi ka makaula?" wahi a - f a'.ii. N.:i loa iho la ka huhu o ke alii : "'a luna o ka halepaahao, kahi v paaia ai ka makaula. T kela manawa, lrookolokoloia iho ' kona mau luna. manawa lioi h:okolokoloia ana na luno o ke hiki mai la ua makaula nei me mku kaikamahine maluna o ke ! .iS.ua, n lana mawaho o ka nuku ■ ka muliwai. „ !\u mai la ka makaula ma kekahi 53, a o na kaikuahine o Aiwoliiipua ma kēkahi waa, a o Laieikakoi iluna o ka pola o na waa ' -.hi i ku mai ai, iloko hoi o knna ili'ulo'u alii kapu. h n > lakou e ku la me LaieiiT»i, lulu ka makani, malu ka kaikoo k® pualena ka mo- - . hoi ka waikahe o na kahawai : a i na kumuwai, aole lie ymka v i kai. I pau ia, lawe ka makaula i ka j o Laieikawai a waiho iuka, ia !. ku'i ka hekili, hiolo ka heiau. i iha'i ka lele. ! A pau keia mau mea i ka hoike- ; nana aku ka hana o Aiwohi•nja, ame poe e ae, e ku mai o maloko o ka pu••'o'u alii kapu iluna o na waa. ls manawa, kanikani pihe aku ka aha. "Ka wahine maikai e! i Tahine maikai e! Kilakila ia • kn mai la!" 'o aiaaawa ua holo mai la na ka•al a a ku mauka o kahakai, hehi ahi maluna o kekahi i ike lea lakou. manawa kahea aku la ka mat ia Aiwohikupua. "Mai ho- J aku i kou mau luna, aole j lakou i hookuu mai kahi paa '* kuu akua i law« mai ia'u]

mai ka hoopilikia ma'uwalo ana a kuu h»)ui.. "Mo <)Uio k&'a olelo ia oe, he kaikamahine ka'a, kuu haku hoi a'u i imi ai, ka mea nona koia mau iwi" % uo ka ike maopopo ana aku o Aiwohikupua ia Laieikāwai, he mea o ka haalulu o kona puuwai a waiho aku la 1 ka honua me he kanaka make la. Ua ma'u ia waiho ana, alaila, mania ae la ke alil, kauoha ao la oia i kona luna o lawe mai i ka makaula me na kaikamahiae pu mai, i paai ma ka hakahaka o Poliahu ame Hinaikamalama. Helo aku la ka luna a kahea aku la i ka makaula, iluna o na waa, me ka ha'i aku i ka olelo a ke alii. A lohe ka makaula i keia mea, ha'i aku la oia i kana olelo i ka luna. "E hoi oe a ke alfi, kuu haku hoi, e olelo aku oe, aole e lilo kuu kaikaniahine haku i wahlne nana, ala hei a he alii aimoku, alaila, lilo kuu kaikamahine." Hoi ak\x la ka luna, hoi aku la no hoi ka makaula me kana mau kaikamahine, aole nae i ike hou ia ma ia hdpe iho i Wailua, ua .hoi aku la lakou a noho ma Honopuwaiakua. MOKUNA xxvn. Ma keia mokuna, e kamailio kakou no ke kii ana o Kahalaomapuana ia Kaonohiokala i kane hoopalau na Laieikawai ame kona hoi ana mai. A pau ko kaUolia a Kahalaomapuana i kona mau kaikuaana, a makaukau hoi kona hele ana; wa ka puka ana o ka la, komo ae la 0 Kahalaomapuana iloko o Kihanuiiulumoku, a au ak»-la ma ka moana ahiki i Kealohilani. Ia laua i hiki aku ai, aole laua 1 ike ia Mokukelekahiki ke kiai nana e malama ko Kaonohiokala waiwai, kona kuhina nui hoi iloko 0 Kealohilani, elua anahulu ko laua kali ana, hoi mai <o Mokukelekahiki mai ka mahina mai, Hoi mai la o Mokukelekahiki, e moe ana keia moo iloko o ka hale, 1 ke poo no piha oloko o, ua hale nui o Mokukelekahiki, o ke kino na ame ka huelo o ua moonei, iloko no o ke kai. He mea weliweli ia Mokukeleka-1 hiki ka ike ana i ua moo nei, a lele aku la oia ahiki iluna o Nuumealani, iīaila o Kaeloikamalama ke kupua nui nana e pani ka puka o ka pe'a kapu o kukulu o Kahiti, kahi i hunaia ai o Kaonohiokala. Ha'i aku la o Mokukelekahiki ia Kaeloikamalama i kona ike ana i ka inoo. la manawa, lele aku la 0 Kaeloikamalaina me Mokukeleka|hiki, Inailuna mai b Nuumealani, | he aina aia i ka lewa. īa hiki ana mai io Mokukeleikahiki ma ka hale e moe nei ka moo; ia manawa, olelo aku la o Kihanuilulumoku (ka moo), ia Kahalaomapuana. "I hiki mai auanei keia kanaka ka e lele mai nei i o kaua nei, alaila, e luai aku au ia oe a kau ma ka a-i o Kaeloikamalama, a i ninau ae ia oe, alaila, ha'i aku oe, he kama oe na laua, a i ninau mai 1 ka kaua hana i hiki mai ai, alaila, ha'i akn oe." Aole i upuupu iho mahopo o ko laua kamailio ana, halulu ana o Mokukelekahiki laua me Kaeloikamalama ma ka puka o ka hale. I nana aku ka hana o ua moo nei, e ku mai ana o Kaeloikamalama me ka laau palau, o Kapahielihonua

ka inoa, he iwakalua anana ka loa, eha kanaka na lakou e apo puni. Manao iho la ka moo ho luku keia, aia nae e oniu ana o Kaeloikamalama o kona laau palau i ka welau o kona lima. Ia manawa hapai mai la o Kihanuilulumoku i koua huelo mailoko re o ka moana, pU ke kai iluna, me he pO 'i &na la na- ka nalu i ke kumu pali, me he akuku nalu la i po'i iloko o ka malama o Kaulua, pii ka ehu o ke kai iluna, pouli ka la, ku ka punakea iuka. Ma ia wa, kau mai la ka weli ia Kaeloikamalama ma, hoomaka laua e holo mai ke alo aku o ua moo nei. Ia manawa, luai aku ana o Kihanuilulumoku ia Kahalaomapuana, kau ana iluna o ka a-i o Kaeloikamalama. Ninau ae la o Kaoloikamalama. "Nawai ke kama o oct" I aku la o Kahalaomapuana, <( Na Mokukelekahiki, na Kaeloikamalama; na kupua na laua e malama ka po'a kapu o kukulu o Kahiti." Ninau laua, "Heaha ka huaka'i a kuu kama i hiki mai ai?" Ha'i aku la o Kahalaomapuana, u Hc huakai imi lani." Nui ke ohohia o ka poo heluhelu i ka moolelo o Laieikawai. (Hele maoli mai no kekalii poe i ko'u hale nei e lieluhelu ai.) (Aolo i pau.)