Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 48, 2 December 1926 — Page 6

Page PDF (1.45 MB)

Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA
AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO
EONO NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, DEKEMABA 2, 1926
NA NOI NO NA KULANA OIHANA KALANA.
Elike me na mea a kakou i kamaaina, ma na makahiki ae nei
i hala, oiai e hookokoke aku ana i ka manawa o na luna oihana
hou i kohoia o na aupuni kuloko o kakou, e Iawe ae ai i ko la-
kou kulana, o ka manawa ia o na noi oihana lehulehu, e waiho-
ia ae ai, imua o na komite, i kuleana ai kela mau noi oihana e
haawiia mai na kakoo ana, i kulike ai me na rula o ko kakou
mau aoao kalaiaina kuloko.
He mea oiaio, i ka aoao i kaa ai ka lanakila, e loaa ai na wai-
waipio ; a oiai o ka aoao Repubalika, ka aoao i lanakila ma ka
hoouka kalaiaina aku Ia i hala; no na kulana oihana o ke au-
puni kulanakauhale a kalana o Honolulu nei, nolaila o na Re-
pubalika ka i kuleana i na oihana, e pono ai e nanaia aku ka la-
kou mau koi, mamua o na koi a ka poe i kuleana ole iloko o
kela aoao kalaiaina.
Ke paa mai nei na Demokarata i na oihana oloko o na kee-
na lehulehu o ke aupuni kulanakauhale, no ka mea ua hoono-
hoia aku lakou ma kela mau oihana e ka meia Demokarata
ame na kanaka a ka meia i hookohu aku ai ma kela ame keia
kulana ; a i ka wa auanei a ka meia Repubalika e lawe ae ai i
kona kulana, he mea maopopo loa, e hoonoho ae ana no oia
i na Repubalika ma na wahi e paaia nei e na Demokarata.
Me kela loina nae i lawelawe mau ia e na aoao kalaiaina
kuloko o kakou, a ua lilo no hoi i mea maa, aole wale no, ma
Hawaii nei, aka ma Amerika no kekahi ; ka lilo ana aku o ka
lawelaweia ana o na hana o ke aupuni, mai kekahi aoao a i
kekahi, e lilo ole ai na loli e hoea mai ana i mea na kakou e
kahaha ai ka manao.
Mailoko mai nae o ka heluna nui o na palapala noi oiha-
na a na Repubalika i hookomo aku ai iloko o ka lima o na
komite, i kuleana i ka noonoo ana mai i kela mau noi, he mea
pono no, e hookuu la'ela'eia ka meia ame na poo o na keena
oihana lehulehu, me ka punuku ole ia malalo o kela mau ko-
mite, ma na mea e pili ana i na hookohu oihana; o ia hoi; e
iIi aku ke ko'iko'i ame ka mana piha maluna o kela mau luna
oihana, ka hookohu ana mai i ka lakou poe i hilinai ai no na
kulana like ole, maiwaena ae o ka poe noi, a mamuli paha o
ka lakou koho ponoi ana.
Ma ka manawa e hoouka ana na aoao a elua i ka hoouka
kalaiaina, ua ku kela ame keia aoao, mahope o ka laua mau
moho; a i ka lanakila ana o na moho o kekahi aoao, ua lana-
kila lakou mamuli o ke koho ana a ka lehulehu o na mana
koho, mai ka poe iloko o ka aoao kalaiaina, ame ka poe i ko-
mo ole iloko o kekahi o na aoao kalaiaina ; nolaila he kule-
ana nui, ko ka lehulehu ma na mea e pili ana i na hookohu
oihana, e hanaia mai ana e ka poe i kuleana i na hookohu.
O ko ka lehulehu kuleana ma keia ninau hookohu oihana,
o ia no ko lakou makemake, i poe makaukau, i poe hoopono-
a i poe makee i ka holomua ame ko lakou mau inoa maikai;
ke hookohuia ma na kulana ano nui, i kau aku ai ka hilinai
ana a ka lehulehu, no ka maluhia o na waiwai o ke aupuni ma-
lalo o ka lakou malama ana.
O ka poe piepiele kalaiaina, ka poe ake oihana, a alualu
kulana paha, he mea pono no i ka poe i kohoia ke hoomanao,
he kuleana ko kela poe iloko o na hana, no ka pana'i aku, no
na hooikaika a lakou i lawelawe aku ai no ka poe i lanakila;
a iloko no hoi o ia manawa hookahi, e lilo ka poe i kupaa
maoli mahope o ka aoao, iloko o na hoouka kalaiaina lanakila
a lanakila ole, i hikimua iloko o ko lakou noonoo, a mahope
aku ka poe i ake wale mai no i mau Repubalika, no ko lakou
makemake i na hana e haawiia aku ia lakou.
He hana paakiki no paha ka hoolawa like ana aku i ka poe
noi hana, me na hana a lakou i makemake mai ai e loaa aku ;
e lilo ana no nae i mea maikai, i ka manao o ka hapanui o na
makaainana noonoo akea apau; ina e kalele ana ka poe ia la-
kou ka mana hookohu oihana, i ka lakou hookohu ana mai,
mamuli o ke kupaa o ka poe noi iloko o ko lakou aoao kalai-
aina, pela hoi ko lakou kulana makaukau, e hoopiha i kela
mau oihana, e mahaloia ai lakou a e mahalo pu ia ai ka poe,
na lakou i hookohu mai, ame ko lakou aoao kalaiaina iho.
Ua pololei o Mr. John A. Hughes, kekahi o na lunakiai hou
I kohoia o ka papa lunakiai hou i kohoia o ka papa lunakiai
kulanakauhale, o ka olelo ana ae, no ka uhaai maoli o ke au-
puni kulanakauhale, ma ka nui o na kaa otomobile, e hooha-
naia nei, me ka holoholo wale ia o kekahi mahele nui o kela
mau otomobile, e na limahana no ka lakou mau hana ponoi
iho, me ko lakou mau makemake iho, e pono ai e hooliloia aku
kela mau kaa ma ke kuai. He nui a lehulehu wale na hana
uhauha i na dala o ka lehulehu, i hoomaopopoia ma o ka hoo-
hana ana a ke aupuni kulanakauhale; ina nae ua iike ka ma-
nao o na hoa e ae o ka papa lunakiai hou e noho mai ana me
ko Mr. Hughes, alaila e kau aku ko kakou manaolana, e hoo-
kauia ae ana ke aupuni kulanakauhale o kakou, ma ke ana
o ka hoomakaulii ; a e hooliloia aku na haawina dala mahua-
hua, ma na hana i kupono ai e lilo i'o aku kela mau dala no
ia mau hana e pono ai na mea apau.
Me na wahi auau nunui i hanaia, no na heihei au ma keia
kulanakauhale he mea oiaio, ina aole e nanaia aku ka pilikia
ame ka poino ma o keia mau wahi i hoohana nui ia ai ka
wai, e hoea mai ana he manawa keia mua aku e pokole ai o
Honolulu nei i ka wai. O i uuku ai ka pilikia i keia manawa
! ka wai, e pono, e hoemiia mai ka. hoomaunauna wale ana i
ka wai, a i ole, e malamaia na heihei au maloko o ke kai, kahi
pilikia ole.
Me ha mahalo ame na hoomaikai kiekie a ko Hawaii nei
poe, no ka nani ame ke kani o ka leo himeni o Miss Pohina,
e huli hoi hou aku ai keia puukani opiopio o Hawaii nei, no ka
hoomahuahua ana ae i kona makaukau ma ka himeni, ma
keia Poaono; a o ka lehulehu o ko Hawaii nei poe i lohe ole
i kona leo, ua hooneleia aku lakou, me kekahi o na pomaikai
nui, ka mea maamau ole i ka loheia iloko o keia mau la e nee
nei
Eia no ke puapua'i mai nei na ea polopolona o na hana po-
holalo i lawelaweia e kekahi mau makai o Honolulu nei, elike
me na hoopii hoohalahala e ku-e ana ia lakou i hookomoia ae
iloko o ka papa komisina makai ; e kau aku nae ko kakou ma-
naolana, ma ka noho ana mai o ke poo hou o ka oihana ma-
kai o Honolulu nei, ma ka hoomaka ana o keia makahiki ae, e
hoauheeia aku ai keia ano ea maikai ole, a e oili mai he ho-
pena maikai iloko o kela oihana e lilo ai i mea mahaloia e na
malihini ame na kamaaina pu.
Nuhou
Kuwaho
LITTLE ROCK, Ark., Nov 26.— He 71 poe i, make ke emi loa, a he mau kaau kanaka i eha ma ka manawa o ka pa ana mai a ka makani heleuluulu ke tonedo ma ke ahiahi ana iho o nehinei, a ma ka po i hala maloko o na apana ma o a maanei o na mokuaina o Arkansas, Louisiana, Missouri ame Misisipi, a haalele iho la mahope o lakou i na hale i nahaha a i hoohioloia. O na make ma na mokuaina o ia keia: Arkansas, he 38: Louisiana, he 16; Misisipi, he 9, a no Misouri, he 3.
MEXICO CITY, Nov. 26.— Ua haawi aku na hoa o ka ahaolelo Mekiko i ka mahalo nui i ka Peresidena Calles a ua hooholoia he olelo hoooolo hilinai iaia no ka hooko ana i na kanawai aila. Lehulehu ka poe i haiolelo e hoahewa ana i ka Wakinekona rula ana mai ia Mekiko. O kekahi o na lunamakaainana ka i olelo ae, "Aole loa e loaa iki ana ka hauoli i na mokuaina huiia o Ameri-
ka ahiki i ka welo ana o ka hae
kahakaha me na hoku maluna o Me-
kiko, aka, aole loa e hiki iki ana
keia ke hanaia a ko aku kona ma-
kemake, elike me ke koe ana o ke-
kahi kanaka Mekiko me kona ola
no ke ku-e ana aku i ke komoia ana
mai e kaua."
NORFOLK, Va ., Nov . 23.— O na mokulele pilikua PN-10 i lele aku ai me ka hoomaha ole no Panama ma ka hora 4:19 o keia auwina la, na kaa aku la ma o aku o Brunswick, Georgia, ma ka hora 10 o ka po nei, elike me ka lono radio o ka loaa ana mai ianei mai kekahi mai o na mokulele.
MEXICO CITY, Nov 25.— Ua hooholoia e ka hale o na lunamakaainana i keia la na rula hooponopono e ae ana i na panalaau e nohoia ana e na lahui e maloko o Mekiko i mau kahunapule o na lahui e ke lawelawe i na anaina haipule no eono makahiki hou aku. Iloko o ia manawa o eono makahiki e hoomakaukau ia mau kahunapule o na lahui o i mau kahunapule Mekiko ma ke a'o ana ia lakou i ka oihana kahunapule no ka lawe ana ma ko lakou mau wahi, oiai na kahunapule o na lahui e e hookaawaleia aku ana mai Mekiko aku i ka pau ana o ia eono makahiki.
SEATTLE, Nov. 25.— Ua manaoia o ka powa ka manao kumu no ka pepehiia ana o Mrs. Florence Monks, he wahinekanemake waiwai, ka mea nona ke kino i loaa aku ua pepehiia a hunaia aku mahope o ke kapuahi hoopumehana o kona hale. O na pohaku momi i hiki aku ka waiwaiio i ka $10,000, a e kau mau ia ai e kela wahine ma kona kino, ua nalowale. Ua kuekaaia oloko o ka hale. Ua ohiia na mea apau oloko o ka pahulole ame na ume. O ko Mrs. Monks waiwai i kohoia he $500,000 ka waiwaiio.
NA MARE.
Thomas H. Hioki ia Bertha Hano,
Nov. 23.
Norman R. Arthur ia Elizabeth K.
Makalei, Nov. 24.
William Maka-a ia Violet Lewa-
ina Lua Nov. 25.
John Namuo ia Miriam K. Hol-
stein, Nov. 25.
Angela Manago ia Julian Gamo-
ra, Nov. 25 .
Gabriel Keaunui ia Mary K. Ku-
maewa, Nov. 27.
NA HANAU.
Na Eugene K. Aiu, ame Alice A. Apana, he keikikane, Nov. 10. Na William T. Keiek ame Rosie Wood, he kaikamahine, Nov. 22. Na Lono Nihi ame Lucy Chong, he kaikamahine, Nov. 24. Na William K. Kaahanui ame Mrs. Kaahanui, he kaikamahine, Nov. 24. Na Jonah K. Mawae ame Rebecca . K. Atkinson, he keikikane, Nov. 25. Na Geo. M. Lovell ame Julia M. Kealoha he kaikamahine, Nov . 26.
NA MAKE.
Haula, he bebe hanau hou, ma ka
hale hanai bebe, Nov. 22.
Clara Kamai, ma ke alanui Wai-
alae, Nov.
Peter Noah Kahokuoluna, ma Ha-
na, Maui, Nov. 22.
Kamaka Apu, ma ke alanui B,
Nov. 23.
Martha Kahoohemo Birch, ma ke
alanui Elizabeth, Nov. 24,
Louis K. Ka-ne, ma ke alanui
Kula, Nov. 25.
Lucy Poepoe, ma ka Halema'i
Moiwahine, Nov. 26.
Kaihenui K. P. Kaanapu, ma Pa-
pakolea, Nov. 27.
Francis Apana, ma ke alanui Ho-
kele, Nov. 28.
Elizabeth Chong, ma ke alanui 9
Kaimuki. Nov. 28.
Nuhou
Kuloko
Ma keia Poalima e weheia ae ai he hale waiho kupapau hou ma ke-ia kulanakauhale malalo o ka inoa hui o E. B. Dayton & Company, ma ka Helu 852 Alanui Beritania Hema.
Ma ka Poalua nei ka hoomakaukau a nee ana aku o kekahi mau keena oihana mai ka halealii aku no ka haleaupuni hou o ke Teritore ma ke kihi o na alanui Moi ame Puowaina.
Ma ka hookuku kinipopo peku-wawae o ka malamaia ana ma ke Sabati aku nei i hala, mawaena o na hui o ke Taona ame Olympic, ua kaa ka lanakila ma ka aoao o ka hui Taona, a haule ka hui o Amerika mai nei.
No ka haawi ana i manawa nui no ka lehulehu e kuai ai i na makana Karisimaka iloko o keia mau la, ke wehe hamama mai nei kekahi mau halekuai i ko lakou mau puka ma na hora o ka po.
Eia o Mrs. Mary Swain o Hilo i ke kulanakauhale nei kahi i hoohala ai i keia mau la, a e holo loa aku ana oia no Molokai, mamua o ka huli hoi ana aku no kona home ma Hilo, Hawaii.
Ma ka mokuahi Calawaii o keia Poaono, e huli hoi aku ai o Miss Louise Pohina, ame kana kumu Mrs. Lilian Edwards no Pasedena, Kaleponi, mahope o ka hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma Hawaii nei.
Ma ke kakahiaka Poalua nei ka hoomaka ana o Dr. King Chock e lawelawe ma ke ano he kokua kauka no ke Kauka F. B. Faus ma ka halema'i o na poino ulia, mamuli mai keia o ka nui loa ka o ka hana maloko o ia halema'i
Eia o Mr. Enoka K. Kaaua o Hookena, Kona, Hawaii i ko kulanakauhale nei kahi i hoohala ai i keia mau la, a wahi ana, ua huli ke alo e na Kona iluna i keia manawa, ua hoike mai na hoailona apau no ke kulana holomua o ka aina.
Ua paa ka Hale Oihana Teritore i keia manawa, mo ka hoi ana aku o kekahi mau keena oihana o ke aupuni Teritore no kela hale hou, a koo walo iho no ke keena o ke kiaaina, ko ko kakauolelo o ke teritore ame ko ka loio kuhina.
Loaa aku o Mrs. Irene Samon, he
wahine i makemake o lawe i kona
ola ma o ka lele aua iloko o ko kai,
i ka makai o auwana ana ma ka
uwapo 15 ma ka po Poaono aku la
i hala, a laweia ae e hoopaa maloko
o ka halepaahao ma ka halewai no
ka hoopakele ana i kona ola.
Ma ka la hope ae nei o ka ma-
hina o Feberuari o ka 1927, e hoo-
huiia ai o Miss Mary Dias ma ka
berita o ka mare me Mr. Nicholas
Mojdell, o ka Pacific Engeering Co.,
i kulike me ka mea i hoikeia e Mr
ame Mrs. August S. Dias, na ma-
kua o ke kaikamahine opio.
No kekahi mau kumu hoohalahala i waihoia ae imua na o ka Makai Thomas Stone no kona hoao ana e hoala i ka haunaele maloko o kekahi hale hoolimalima ma Kakaako, i paa ae ai o A. E. Elstadt i ka hopuia ma ke Sabati aku la i hala, me kona laweia ana ae e hoopaa maloko o ka halewai. Ma ka mokuahi Wilhelmina o ke ku ana mai no Honolulu nei, ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i huli hoi mai ai ka Rev. Mr. ame Mrs. W. D. Westervelt, mahope iho o ko laua hoohala ana he eha mahina ma ka makaikai ana ia Euro-pa ame Amerika.
He eono mau luina i ona o ka mokukaua Pittsburg i hopuia e na makai ma ke alanui Muliwai ma ke ahiahi o ka Poaono i hala a laweia ae i ka halewai; hookahi o lakou i uli ka maka a i moku ma kona ku'emaka, a ma ka lehelehe i ka puupuu a kekahi o kona mau hoa aukai, i ka na mea o ka hooio.
No ka haule ana o S Kawani mai
ke kaa uwila iho o ke alanui Moi
ma ko ahiahi o ka Poaono aku la i
hala i laweia mai ai oia e kekahi
kanaka o ka hui kaa uwila no ka
halema'i, ua koikoi ka eha i loaa
iaia ma ka puhaka a ma kona wa-
wae, a mahope o kona lapaauia ana
ua hoihoiia aku i kona home
Ma ka auwina la o ka Poakahi
iho nei i akoakoa ae ai na poo o
na keena oihana apau o ke teritore,
ma kekahi aha kukakuka i kaheaia
e Kiaaina Farrington, me ka hoike
ole ia ae nae, o na hana ma kela
aha kukakuka, koe wale no ke ko-
hoia ana aku, he aha kukakuka kela, i pili i ke ano o ka lawelawe ana i na hana o ke aupuni, ma na ano i makemakeia ai no ka holomua.
Ma ka Mission Calvary ma ke ala-
nui Beritania ma ke poo o ka Paka
Aala kekahi ahamele uku ole a
Miss Pohina i haawi ai o na dala
i ohiia maloko o ia hale ma ke ahi-
ahi nei ua haawiia aku na na kumu
mikanele ma Samoa.
Pepehiia kekahi mau Kepani elemakule kane a wahine e kekahi mau Kepani opio kane ame wahine ona, no ke dala mai ke kumu, ua eha na mea i pepehiia a ua paa ae hoi na mea hoeha i ka halepaahao.
HE HOOMAIKAI.
Ke haawi aku nei ka ohana apau o Louis Kalaiwa Ka-ne i ko lakou mau hoomaikai piha i na hoaloha ame na makamaka apau i komo pu mai e kumakena pu me lakou iloko o na hora o ka luuluu no ka lakou mea aloha i haalele mai i keia ola ana, a i kukiai a i ka'i pu aku hoi me Louis K. Ka-ne ma kana huakai hope loa no ka ilina, a no na makana pua nani hoi i haawi lokomaikai ia mai no ka hoonani ana iho i ka pahu kupapau ame ka he o ka lakou mea aloha, a e oluolu na i' - apau e lawe aku i keia hoomaikai me na manao aloha a na ka Mea Mana Loa e kiai, kokua, hoomalu a e malama mai ia kakou apau iloko o Kona aloha palena ole.
HOOLAHA KUAI O NA HOOLI-
MALIMA AUPUNI
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha akea ma ka hora 10:00 a. m., Poaha, Dekemaba 30, 1926, ma ka puka mamua o ka Hale Oihana Teritore, Honolulu, T. H., malaila e kuai hoolilo ia aku ai ma ke kudala akea i ka poe koho kiekie loa malalo o na manao o ka Pauku 73 o ko Kanawai Kumu o Hawaii a o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, 1925, na Hoolimalima Laula o na Apana Aupuni mahope ae nei: 1. Koena Aina Aupuni ma ke alanui Beritania, maloko o PiIiamoo, Kamoiliili, Honolulu. nona ka iliaina o 5090 kapuai kuea, oi aku a emi mai paha: manawa o ka Hoolimalima, 15 makahiki mai Dekemaba 30, 1926 aku; uku hoolimalima haahaa, $50.00 o ka makahiki, e uku hapa-makahiki mua ia. 2. Na Apana 35, 36 ame 37, na Apana Pa-hale o Waiaka, Kamoiliili, Honolulu, nona ka iliaina o 26,532 kapuai kuea, oi aku a emi mai paha; manawa o ka Hoolimalima, 20 makahiki mai Dekemaba 30, 1926 aku; uku hoolimalima haahaa, $250.00 o ka makahiki, e uku hapa-makahiki mua ia. E kau na hoolimalima e hooliloia aku ana malalo o na kumu aelike ame na kulana apau o na Hoolimalima Laula Aupuni i hoopukaia e ke Keena o ke Komisina o na Aina Aupuni a malalo no hoi o na hookoe ana ame na kulana paku'i e hookomoia aku aua maloko o na hoolimalima e hoopukaia aku ana mamuli o keia kuai, e hoakaka ana elike me ia mahope ae nei: A. Ke hookoe nei ke Teritore o Hawaii i ka pono e unuhi hou mai ma kekahi manawa a i ole hoopau paha i na hoolimalima i oleloia, ma ka haawi ana i ka poe e lilo ai, i hoolaha i kakauia o ekolu mahina, i ka manawa e koiia mai ai kekahi hapa a i ole o na aina holookoa palia i hoolimalimaia no na hana o ka lehulehu. B. Ua hoomaopopoia a e lokahi ka poo e lilo ai, i ka wa e unuhiia ai kekahi hapa o na aina i oleloia e hana pu ia he hoemi ana ma ka uku hoolimalima, elike me ia i hoakakaia maloko o na Hoolimalima Laula i hoopukaia e ke Keena o ke Komisina o na Ai-na Aupuni, a ma ka unuhi hou ia ana o ka hoolimalima holookoa i oleloia- a hoopauia paha, e aeia ka poe e lilo ai o hoonee aku i kekahi a i na hanahou wale no i kukuluia maluna o na aina i oleloia e lakou, i ka mau wa e mana ana ua mau hoolimalima la i oleloia, a i ka wa e pau ai ka hoolimalima, ke ae nei ka poe e lilo ai, aole lakou, ma kekahi ano e paa i ke Teritore o Hawaii, no kekahi koi no na poho i na aina a i ole no na hana hou a no ka manawa i pau ole o na hoolimalima i oleloia. C. Ua hoomaopopo pu ia no hoi a ke aelike nei ka poe e lilo ai ame ka hoomaopopo, o ka pono e hoonee aku i na hana hou, ua ili wale no ia i ka manawa e hoohanaia ai o ka pono i hookoeia e ke Teritore o Hawaii no ka unuhi ana ma ke ano holookoa a hoopau ana paha, mamua ae o ka pau ana o na hoolimalima i oleloia. E kaa ke kuai maluna ae malalo o na kulana mahope ae nei: E uku ka poe e lilo ai, ma ka haule ana o ka hamare, i ka uku hoolimalima o na mahina mua eono, hui pu me na hoolilo apau o ka hoolaha ana ame na kaki e ae apau i pili me ka hoomakaukauia ana ame ka hoopuka ana i na hoolimalima i oleloia. No ka hoakaka aku i koe e ninau ae ma ke Keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, Hale Oihana Teritore, Honolulu, kahi o na kii palapala aina o na aina e hoolimalimaia aku ana ame ke ano o na Hoolimalima Laula Aupuni e waiho nei a e ikeia ai. Hanaia ma Honolulu, maloko o ke Keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, maloko o ka Hale Kapitala, i keia la 23 o Novemaba, 1926. C. T. BAILEY, Komisina o na Aina Aupuni. 6439 Dec. 2, 9.