Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 2, 13 January 1927 — Page 3

Page PDF (1.58 MB)

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, IANUARI 13, 1927 EKOLU
HE MOOLELO NO
IVANE MIKAELE
a i ole
He Moolelo Kahiko no Rusia i Piha me na
Hana Koa a Hoopihoihoi Noonoo
"Ina oe e hoao mai ana e nee imua, a i ole e hoani ae paha i kau pahikaua, e lilo ana oe i kanaka make. Aole loa oe e pakele mai ia makou aku!" "Uwoki! Uwoki !" i pane ae ai ke poo o ka oihana makai, me kona hele a piha loa i ke pihoihoi. "Ina oe e ki ana i kau pu panapana, o oe auanei ke komo ana iloko o ka pilikia, aole o keia kanaka," alaila, lalau okoa mai la oia i ka lima o Pita Bona, a hapai ae la iluna, no kona hopohopo, o ki i'o aka auanei kela kanaka i kana pu panapana. I kela hapaiia ana ae nae o ka lima o Pita Bona iluna, ua lilo aku la ka Rurika nana ana ilaila, a poina mai la kona noonoo no na kanaka Rukini e ae elua, a i ka ike ana o kekahi o kela mau kanaka, ua nanea, loa ka lakou lawehala i ka nana ma kahi okoa, ua lele mai la oia e ku'i ia Rurika a hina aku la ke kauna opio ilalo. Aole no i eha o Rurika i kela ku'iia ana aku, aka no kona nanea loa, pela oia i hina ai ilalo, me ka hiki ole ke kupale iaia iho, a mamua o koha hoao ana ae e ku iluna ua paa iho la kona mau lima ame na wawae i ka hauhoaia i ke kaula, me ka hoopiha pu ia ana aku o kona waha me ka welu. "Akahi au a olelo ae, ua lanakila au maluna ou," i pane ae ai o Pita Bona, mahope iho o ka paa ana o Rurika i ka hauhoaia i ke kaula. "'Aole no he manao hoopilikia maoli iloko o'u ia oe e kuu hoaloha, aka ke hana wale nei no au i wahi e loaa mai ai he mau dala mahuahua ia'u me ka maalahi. "Ua nui ko'u hooikaika ana ma na hna apau, e loaa mai ke dala ia'u aole nae i lilo ia mau hooikaika ana, i kumu no'u e waiwai ai, aka he o ia mau no ko'u ilihune, a o keia paha auanei ka manawa a'u e ike maoli ai i kekahi huina dala mahuahua, no kou poo. Nolaila e Rurika, e pono oe e hele mai me a'u, me kou hoala ole mai i kekahi ku-e ana." Aia mau no na noonoo maikai iloko o Rurika i kela manawa, me kona ike me ka maopopo loa, he mea makehewa wale no kona hoao ana aku e ku-e i kela poe kanaka ma kekahi ano. Ina nei no ke kaawale o kona waha, aole i hoopihaia i ka welu, malia e hiki ana iaia ke uwa ae, a ke kahea aku i poe kokua mai iaia, aka nae, iloko o kela manawa hookahi, ke ike la no oia, aole no paha e loaa mai ana he mau kokua, no kona pono, oiai aia no ke kanaka o ke aupuni me kela poe, kahi i hele pu ai; nolaila i ka hoala ana mai o ke kauna opio i kona noonoo maikai, hooholo iho la oia, he oi aku ka pono o kona noho malie loa ana, a e ae aku oia e laweia e kela poe, ma ke ano he pio. Ia lakou i haalele iho ai i ka hale, o ke poo o ka oihana makai mamua a o Fiodoa Rurika aku mahope, me ka paa ana o na kanaka elua ma kela ame keia lima, a mahope pono aku hoi ke kapena o ka moku nolaila ua hiki ole maoli ia Rurika ke pakele mai kela poe mai, ina oia i manao e holo mahuka. Ma kekahi mau alanui ololi i laweia aku ai o Rurika ahiki i ka hoea ana i ka uwapo, alaila he ma'u okoa aku no ia wahi a lakou o ka hele ana, no ka hapalua mile paha, ua loaa aku la he waapa, ma ke poo o ka uwapo, me hookahi kanaka e noho ana e kiai. Aole he poeleele loa i kela manawa, mamuli paha hoi kekahi o ka maa o na maka o ke kauna opio i ka nana ana iloko o ka pouli, nolaila me kahi malamalama uuku, i hiki ai iaia ke hoomaopopo aku, o ke kanaka e kiai ana i ka waapa, he luina moku oia, a he Rukini hoi kona lahui. Me ka hoopau manawa ole iho, hookauia aku la o Rurika maluna o ka waapa, alaila haawi ae la ke kapena moku i ke aloha i ke poo o ka oihana makai, o ka huli hoi mai la no ia o ke kanaka o ke aupuni no ke kulanakauhale, a kau aku la no hoi ke kapena me kona mau hoa maluna o ka waapa. Ke noho malie loa la o Rurika maluna o ka waapa, me ko-na hoolohe ole ae i ka walaau o ka poe na lakou oia e lawepio nei, aia wale no kona poo ilalo kahi i kulou ai, i kau a mea o ke kaumaha ame ka ehaeha o kona noonoo, a mailoko ae o kona nanea, i lohe ae ai oia i kekahi mau leo walaau, a i ke aea ana ae o kona poo iluna, eia ka aia ko lakou waapa ma ka aoao o kekahi moku. "Ua hoea mai la kakou no ko'u moku nei, nolaila e ku ae iluna, a e pii aku noluna o ka oneki," i pane mai ai ke Kapena Pita Bona me ka leo kuoo, me ka paa pu ana iho o kekahi lima, ma ka poohiwi o ke kanaka opio. Ke ike la no nae ua kapena nei, aole e hiki ia Rurika ke pane aku, oiai ua piha kona waha i ka welu, a o ia kana o ka pane hou ana mai: "E hoomanawanui oe pela, ahiki i kou kau ana aku iluna o ka oneki, ia wa e weheia ai ka welu mai kou waha aku." Weheweheia ae la na kaula i hauhoaia ai na Uma o Kulika, alaila alakaiia aku la oia no kahi o ke alapii e lewalewa ana ma ka aoao o ka moku, a i kona hoea ana aku noluna o ka oneki, ua pane mai la ke Kapena Bona: "E wehe ana au i ka welu i hoopihaia ai ko waha, a ina e hoao ana oe e uwa, a e kahea ae paha i kekahi mau kokua nou, e ike ana oe, i kou mihi me ka walania loa no ia hana." Kunokunou aku la o Rurika i kona poo, e hoike aku ana, aole oia e ku-e ana i ka makemake o kela kapena, nolaila ua weheia ae la ka welu mai kona waha ae, me ka nana ana aku o Rurika ma kela ame keia wahi o ka moku. Hookahi ana mea e ike la, o ia no ka akoakoa ana mai o na luina moku apau noluna o ka oneki, a ma ke ano o lakou mau mea e kamailio ana mawaena o lakou iho, ua hiki loa ia Ru-rika ke ike aku, ua maopopo mua i kela poe kanaka, na mea e pili ana iaia iho, a pela hoi ke kumu o kona laweia ana aku no kela moku. No kekahi manawa kela noho hamau loa ana o Rurika, me ka pane leo ole, a no ka hiki ole paha iaia ke uumi hou iho i kekahi mea ano nui loa ana i ake ai e ike, kamailio okoa ae Ia oia, i ka i ana mai: "Auhea oe e Kapena Pita Bona, he hookahi a'u mea i ma-kemake ai e ninau aku ia oe, a e oluolu hoi oe e pane mai me ka oiaio loa." Mamua aku o ko'u loaa ana ia oe ame kou mau kanaka maloko o ka rumi o ka hale hookipa, ua hoea mua no anei oe maloko o kela rumi?" "Ae, ua hoea mua aku au, no ka huli ana no ia oe, aole nae oe i loaa aku ia makou." "Ke maikai la kena pane au, a pehea he mea anei kekahi i loaa aku ia oe maloko o kela rumi." "Pehea aole anei oe i ike i kekahi wahine opio?"
"Aohe a'u wahine hookahi i ike maloko o ke kulanakauhale i keia po." "Pehea aole anei i ike ke poo o ka oihana makai i kekahi wahine?" "O kona ike ame kona ike ole i kekahi wahine, ua pohihihi loa au ia mea oiai aole oia i kamailio iki mai e pili ana no kekahi wahine. Owai keia wahine au e ake mai nei e ike?" "Aole no he mea ano nui e pili ana iaia, a oiai ua pane mai la no oe i ka'u mau ninau apau me ka maikai, aole au e hoopilikia hou aku ana ia oe, nolaila e lawe aku oe ia'u no kekahi wahi kupono, no ka hooluolu ana aku no keia koena po." Me kona hoonui olelo ole mai, lalau aku Ia o Kapena Bona i kekahi ipukukuihelepo, e waiho ana mawaho o ka hale kuhoe, a iho aku la nolalo o ka moku, me ka paa pu ana i ka lima o Rurika. Alakai aku la ke Kapena Bona i kana lawehala a hoea no kekahi wahi keena uuku, e pili kokoke ana i ka lua ukana, he wahi hoahu pe'a ame na kapolena, a i ka hemo ana aku o ka puka i ka weheia, huli ae la ua kapena nei imua o Rurika, a kamailio aku la: Maloko nei oe o keia mmi e hooluolu ai, a ina oe e noho malie ana me ka hoala ole mai i kekahi pilikia, aole no oe e hoopilikia wale ia aku. Ke kaumaha loa nei au no kou kaa ana mai he pio na'u, aka nae aole e hiki ia'u ke alo ae, i ka lawe ana mai ia oe, no ka mea ina aole au e hana ana pela, e loaa mai ana no oe i kekahi mea okoa aku, a e paa ana no oe i ka hopuia, a he hana naaupo loa no'u, ka haalele aku i ka manu i maopopo loa ke poholo mai iloko o ko'u mau lima." Me ka hoala ole aku i kekahi mau ku-e ana, komo aku la o Rurika maloko o kela keena uuku, me ke paniia ana mai o ka puka a paa, o kona haule aku la no ia maluna o na pe'a kahiko e ahu mokaki mai ana. No kekahi manawa loihi aole e hiki i kona mau lihilihi ke upo'i iho, no ka mea kau mai la imua ona na hoomanao ana no ka hopena poino e hoea mai ana maluna ona, a kau pu mai la no hoi na hoomanao aloha ana no Mira kana aloha.
MOKUNA XXII.
Iloko o ka pule hookahi, mai kela manawa mai o ke kau ana o Rurika maluna o ka moku o Kapena Pita Bona, ua hoea hou aku la oia no ke kulanakauhale o Rusia. Ua hoolele mua ia oia ma Odesa, me kona hoopaaia ana maloko o ka halepaahao ma kela wahi ahiki i ka wa e haalele mai ai kekahi moku no Rusia, o kona hookauia no ia maluna o kela moku. Maloko o kekahi keena paahao haahaa, i hoopaaia aku ai ua o Rurika oiai e kakali ana o ka hoea mai o kekahi moku, nana e Iawe aku iaia no Rusia, a oiai he elua mau puka hakahaka i hanaia maluna ae o ka puka o kona keena, ua nui maoli ke ea oluolu e komo iloko, aole hoi he polopolona a kawa-u elike me ka nanaina ke ikeia aku mawaho nei. Ma ka auwina la o ka ekolu o na la o ko Rurika noho ana maloko o ka halepaahao, ua lohe aku la oia i kekahi mau kapuai wawae i ka nehe mai ma ke alanui e moe pololei ana no ka puka o knoa keena paahao, a iloko o na minuke helu wale no, ua weheia mai la ka puka. Aole kela o ka manawa e laweia mai ai na meaai, a ke ha'oha'o la o Rurika, i ke ano o ka hana i hoea aku ai ka luna o ka halepaahao e ike iaia. I ka hamama ana ae o ka puka, kiei aku la ka luna paahao iloko, a iaia no paha ka ike, aia no ka paahao iloko kahi i noho ai, ia wa i emi mai ai oia ihope, me ke kamailio ana aku i kekahi mea okoa, a he manawa pokole mahope mai, komo ana no kekahi kanaka malihini kino nui, a pani hou ia aku la ka puka e ka luna paahao, a noho kokoolua wale aku la no laua maloko. "Auhea oe e ke Kauna Rurika," i hoomaka aku ai ke kanaka malihini e kamailio, a loaa koke aku la no ka ike ia Rurika, no kona kamaaina mua ana i keia kanaka, "e loaa ana oe ia'u maloko nei o keia keena paahao." Me kona pane koke ole mai, lele mai la o Rurika imua, me ka hopu ana mai i ka lima o ka malihini, alaila pane ae la: "Auwe ! Aole ka oe he mea e aku, o oe no o Ivana Mikaele kuu hoaloha maikai loa!" "Ae, owau no keia o Ivana e kuu kauna maikai," i panai aku ai no hoi o Ivana, me kona noke loa ana iho i ka puliki i na lima o Rurika, me ka hoao pu ana no hoi e uumi i kona manao aloha. "Ae, owau no keia o kou hoaloha, a no ka elua o ka manawa i hoea hou mai ai au e ike ia oe maloko o ka halepaahao." "I hoea hou mai "nei anei oe no ka hookuu lanakila. ana ae ia'u?" "Aole, no ka mea aole he mana i loaa ia'u i keia manawa e hana aku ai pela. Pehea oe i hoea mai ai iloko nei o keia halepaahao?" "Heaha mai auanei kau, ua ikeia au e kekahi poe kanaka luina ame ke kapena o kekahi moku, i kamaaina mua ia'u, a na lakou au i hopu, no ko lakou makemake e loaa aku ka uku makana i kauia ai e ke aupuni maluna o kuu poo." "Alaila heaha ka hana a kela poe kanaka ma keia wahi?" "Aole ma keia wahi au i paa ai i ka hopuia, aka maloko o ke kulanakauhale o Konakinopela." "Auwe no ka hoi e. Heaha kau hana o ka hoea ana ma kela kulanakauhale?" "Auhea oe e Ivana kuu hoaloha maikai, he moolelo ku i ka ehaeha ka'u e hoike aku ana ia oe, pela au i hoea ai no kela kulanakauhale," alaila palulu okoa ae la o Rurika i kona helehelena, me ka hele okoa ana aku o Ivana, a noho iho la ma ka aoao o ke kauna opio, alaila kamailio mai la me ka leo oluolu loa: "Ke makemake nei au e lohe i kou moolelo," wahi a Ivana me ka hookau ana aku i kekahi lima, maluna o ka poohiwi o Rurika, a nana pono loa aku la hoi ma kona mau maka, me ka pane hou ana aku: "Ua hele anei oe no kahi kauhale o Kamali, elike me ka'u kauoha ia oe?" "Ae, ua hele au no kela kauhale elike me kau kuhikuhi." "Pehea ua loaa anei o Aleba ame Mira ia oe malaila?" "Ae aka e ke Akua e aloha mai ia'u!" me ka hiki hou ole ia Rurika ke hoomau mai i kana kamailio ana. "O e hoike mai ia'u i kau moolelo!" "Ae, e hoike aku ana au ia oe i na mea apau, a mai hooili mai i kekahi ahewa ana maluna o'u, no ka mea ua hana aku au i na mea apau elike me ka'u ike ai he pono a he pololei." No kekahi mau minuke, aole e hiki ia Rurika, ke kamailio mai i kana moolelo, aka ke hooikaika Ia oia, e hoauhee aku i kona mau manao kaumaha, no Mira ame kona makuakane, a iaia no paha ka ike, ua mama kou mau manao luuluu me ka ehaeha, hoomaka mai Ia oia e kamailio, elike me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike mua ai, ma keia moolelo. Hoomaka aku la oia e hoakaka i ka loaa mua loa ana o Mira iaia, malalo o ka puu, iuka o ke kuahiwi, me kona kaili ana mai
i ke kaikamahine. opio mai ka malu mai o na kanaka ino, pela kona pepehi ana i kela poe kanaka a make, pela hoi kona hoea ana aku no Kamali, a hui pu me Aloha, ka loohia ana o kela kanaka i ka ma'i, ame kona noho ana ma kela home, no kekahi manawa loihi, ahiki i kona haulehia okoa ana i ke aloha no Mira, pela no hoi me ke aloha ana mai o kela kaikamahine iaia, ame ko laua hoopaa ana ia laua iho, e lilo i kane a i wahine ma ka berita mare. Mai kela wahi aku o kana moolelo, hoakaka aku la ua o Rurika, i ka hoea ana mai o na kanaka ino, a hooukaia he kaua mawaena o kela poe ame Rurika ma, ke puhiia ana o na kauhale i ke ahi, pela hoi me ka lanakila ana o na enemi maluna o lakou nei, ka make ana o Aleba ame ke kupouli ana o kona noonoo maloko o ka halepule. Hoakaka pu mai la oia no kona loaa ana i kekahi ma'i ikaika Ioa, ame ka hopena i kau aku maluna o Mira, a ma kela wahi o kana moolelo, aole e hiki iaia ke hoomau hou aku, aka noke okoa iho la oia i ka uwe, me ka walania maoli o ka naau. "E hoomau aku i kau moolelo!" i pane mai ai o Ivana me ka paa ana mai ma ka lima, o ke kauna opio. "E hoike mai ia'u no Mira!" Elike me ke koi a Ivana iaia, pela no o Rurika i hoakaka mai ai no kona hoea ana i ke kulanakauhale o Tureke, ame na mea i hanaia malaila, a iaia i hooki iho ai i kana kamailio ana, noke okoa aku la oia i ka uwe. "Pehea, manao no anei oe, ua hoihoi hou ia aku o Mira no ka hale o Selima?" "Aole he mea i maopopo ia'u, aka nae ma ka'u koho wale aku no, me he mea la, ua loaa hou oia i kekahi poe, a ua hoihoiia no ka hale o kela kanaka nana i kuai iaia." "Me he mea la, ua kulike aku la ko'u manao me kou, a he keu aku maoli a ka nui o ka pilikia!" "He pilikia mai hoi kau a koe aku!" me ka hoomau ana aku no o Rurika i ka uwe, a nona hoi ka uwe, ua komo pu mai la o Ivana, ma ka hookahe ana i kona mau waimaka, me ka hooho pu ana ae i keia mau huaolelo: "O, e Mira, e Mira! O oe wale no ke keiki maikai hookahi a'u i ike, aohe ou lua e loaa ai," alaila palulu ae la o Aleba i na maka me kona mau lima, me ka hoike okoa ana mai, i ka nui maoli o kona kaumaha me ka ehaeha pu. "Ke ike aku nei au i ka nui maoli o kou aloha ia Mira e Ivana!" i kamailio mai ai o Rurika me ka hookahaha loa ia o kona noonoo, no keia kulana o Ivana. "Elike me ko'u aloha ia'u iho, pela no ka oiaio loa o kuu aloha iaia." "Alaila heaha kana mea i kamailio aku ai ia oe e pili ana no'u?" "Hookahi no ana mea ano nui loa a'u e hoomanao nei, o ia kona mahalo ia oe, no ka nui o kou oluolu, ame kou lokomaikai, a ua aloha maoli no oia ia oe me kona uhane apau." "Ae, ua ike no au i kona aloha ia'u, a pehea nae e hiki iaia ke alo ae, no ka mea owau no kona makuakane ponoi, a he kaikamahine oia na'u." "Auwe, e kuhihewa ana ka hoi au o Aleba kona makuakane!" "Aole, o kona kupunakane ia, ka makuakane o kona makuahine, ka mea a'u i lawe mai ai i wahine na'u." "Pehea, ua maopopo no anei ia Mira keia mea?" "Ae, ua maopopo no iaia kona mau makua." 'Ma ka Mira mea i kamailio mai ai ia'u o Aleba no kona makuakane." "Aole maluna ona na ahewaia, no kana mea i hoike mai ai ia oe," i kahamaka mai o Ivana i na olelo a Rurika. "Ma keia wahi, he mea pono ia'u ke hoakaka aku ia Joe, i wahi e hoopauia ae ai kou pohihihi. He mau makahiki lehulehu ae nei i hala, ua hele aku la au no Kasia, no ka imi ana i kekahi home. He kanaka wahine-make au ia manawa, o ko'u hoomoe ana aku no ia i ka'u wahine opio iloko o ka luakupapau, o keia ke kumu o ko'u makemake ana, e kaawale loa aku ko'u home, mai kahi aku o ko'u lahui kanaka ponoi. Ma kela huakai imi i home hou, ua hookipaia aku la au, maloko o ka home o Aleba, he kanaka hahai holoholona. He kaikamahine opiopio ka keia kanaka o Mira no ka inoa, a mahope o ka noho ana ma kela home no kekahi manawa, ua lawe mai ila au iaia, i panihakahaka ma kahi o kuu wahine i make. "No na makahiki he umi-kumamalua ka maua noho pu ana iloko o ka hauoli, a iloko o keia mau makahiki o ko maua noho mare ana, hookahi no a maua keiki he kaikamahine, ua kulike loa no na ano o kona makuahine me ia, a ua kapa aku no maua i ka inoa o kona makuahine maluna ona. Mahope o ka make ana aku o kuu wahine, ka makuahine hoi o kuu Mira, ua hele aku la au no Azofa, a ilaila i halawai ai au me ke Kauna Keoni Kalikini, a mai iaia mai, i loaa ai ia'u ka ike, no kekahi mau mea lehulehu, a o ke kumu hoi o ko'u hooholo ana i ko'u manao, e hele no Rusia. "Ua waiho aku la au i kuu kaikamahine malalo o ka malu o Aleba, a ua koi aku la au ia Mira, e hoohiki mai oia imua o'u, e kapa aku oia ia Aleba he makuakane nona, oiai au e kaawale ana ma ka aina mamao. "Ua hele aku no au e ike ia laua, i kekahi manawa mahope mai, aka ma keia hope aku nae, aole e hiki ia'u ke kiei hou aku i ka home a makou i noho ai a kamaaina, a aole hoi e ike hou i ko laua mau helehelena." "Pehea oe i papa aku ai ia Mira, i ke kapa ana mai ia oe he makuakane nona, oiai oe i kaawale aku ai i kahi mamao?" "Aole no au i papa maoli aku iaia, aole e kapa hou mai ia'u he makuakane nona, aka o ka mea oiaio no ea, ua noi aku au iaia, e nana aku ia Aleba ma ke ano o kona makuakane ia, oiai au e kaawale ana mai iaia mai. O ko'u kumu o ke koi ana aku iaia e hana pela malalo no ia o na mea maa i ka la-welawe mau ia ma kela aina, o ia hoi, o na kaikamahine aole o lakou mau makuakane aole no hoi he mau makuahine, e haawiia ana lakou i mau wahine na kekahi poe, e ke kaukaualii, e hoomalu ana maluna o kela kauhale, a he mau kumu okoa ae no kekahi." "Ia'u o ka hoike ana aku imua o Mira, o oe ka mea nana i kauoha ia'u e hele aku no kahi kauhale o Kamali, ua kahea mai la oia i ko'u inoa, pehea i loaa ai iaia ko'u inoa?" "I ka manawa hope loa a'u i hele aku ai e ike ia laua, ua kamailio aku au e pili ana ia oe, a me he mea la, pela oia i manao ai, o oe ua kanaka la a'u i hoakaka aku ai i kou ano, ame kou inoa. Ma kela wahi o na kamailio mawaena o Ivana ame Rurika, ku ae la Ivana iluna, me ka noke ana iho i ka holoholo, aia hoi o Rurika ke hakilo pono mai la, me kona kahaha i ke ano o keia kanaka. Ua pau ka uwe ana o Ivana i kela manawa, ua auhee aku hoi na hoailona o ke kaumaha mai kona helehelena aku, aka nae i kela ame keia manawa, e nui iho ana kona hanu, a e ka ana no hoi kona mau lima, a iaia i hele mai ai a ku iho la iwaena o ke keena paahao, hooho ae la oia i keia mau olelo:
"E hoohioloia ka hale o Selima e pono ai!" alaila leha ae
la kona mau maka iluna, a puana hou ae la i keia mau hua-
olelo :
"Ma ke ola ana oke Akua o ka lani, ina ua hoopilikia aku
o Selima i kuu kaikamahine ma kekahi ano, e hookaheia no
kona koko, no ia hana. E hookolo aku ana au mahope o kela
kanaka, ina no ia he mea no'u e kahiko ai iloko o ka lole o ka
iliohae. Heaha na e kela mea e nakeke mai la mawaho?"
Hakalia no a pau kela kamailio ana mai a Ivana, o ka wa
no ia i loheia aku ai ke kani ana mai o kekahi pukuniahi. me
ka hoonaueueia O na paia o ka halepaahao, a he mau pukuni-
ahi hou ka i ukali aku mahope o kela pu mamua, me ka hoo-
naueueia ana o ke kulanakauhale holookoa, a o ia ka Rurika,
i ninau ae ai :
"Ea, heaha ka manao o kela mau pukuniahi i kani mai nei ?"
"Ma kuu ola ana, eia ka emepera ianei i keia manawa, o na
pukuniahi hoailona kela no ka emepera!"
"Alaila ua hoea mai nei anei ka Emepera Nikola no Odesa
nei?" i pane ae ai no hoi o Rurika me ka piha kahaha.
"O ka kaua hoi ia e lohe ae la i ke kani o na pukuniahi, aole
he mea e ae nona kela mau pu, no ka emepera wale no."
"Ina ua hoea i'o mai ka emepera i Odesa nei, alaila aole he
manaolana no ko'u palekana !" wahi a Rurika me ka manao-
lana poho. "Ua manao hoi au e hiki ana la ia'u ke pakele
ma kekahi ano, mamua o ko'u hoea ana aku no ke kulanakau-
hale o Rusia."
"Mai hoopau i kou mau manaolana, malia aia no na kokua
ma kahi kokoke ia oe, nolaila e kau aku i kou mau maka i na
mauna, mailaila no na kokua e hoea mai ai. Oiai ke ola iloko
o ke kino, pela no ka mau ana o ka manaolana. Ua lawa paha
keia hui ana o kana, e haalele ana au ia oe, no ka mea he pono
ia'u e ike aku i ka emepera, alaila holo loa aku no Konakino-
pela."
"Ke i hou aku nei au ia oe e hoolana i kou manao, a e kau
aku i kou manaolana no ka wa e halawai hou ai kaua, a i ho-
ike aku no au ia oe ea, ua kamaaina au i ka Emepera Nikola,
a ua hiki ia'u ke hana aku i kekahi mau mea nou e pono ai."
Hakalia no apau kela mau olelo i ke kamailioia mai e Ivana,
haawi mai la oia i kona aloha hope, a oili aku Ia iwaho o ke
keena paahao, a iaia i hele aku ai no kahi e oili aku ai iwaho,
lohe aku la o Rurika, i ke kamailio o Ivana me ka lunapaahao,
a mahope aku o kela manawa, lohe hou aku la oia i ka nakeke
o ka laka ame ke ki, a pau aku la kona lohe hou ana i na olelo,
e hoike mai ana, ua hala aku o Ivana, no kahi i maopopo ole
iaia nei.
Ma kela noho hookahi ana iho o Rurika, ua nui maoli kana
mau mea e noonoo ai, me kona hoomaopopo ana iho, ua loaa
kekahi kokua hou no ka pono o Mira ma o Ivana la, a ua hoo-
mama iki ia mai ko Rurika mau manao kaumaha ma kekahi
ano, aka nae no ka hiki iaia ke pakele mailoko aku o ka hale-
paahao, o kekahi kela o na ninau ko'iko'i loa.
MOKUNA XXIII.
Ma ke kakahiaka nui ana ae, ma kekahi la mai, mahope o
ka hele ana aku o Ivana e ike ia Rurika maloko o ka halepaa-
hao, ua hookahaha loa ia ke kauna opio, i ke komo ana aku
o ka lunapaahao iloko, a hoala aku Ia iaia mai kona hiamoe
mai.
"He keu aku maoli ka hoi ka maikai o kou hiamoe ana!" i
kamailio aku ai ka lunapaahao, no kona ike ana aku, aole o
Rurika i ala mailuna mai o kona wahi moe.
"Heaha auanei, he hiaa wale no ka'u hana i keia po, a eia
no ko'u hiamoe ana, a ua wanaao iho nei, pela i hiki ole ai
ia'u ke ala koke i keia kakahiaka."
He nu hou ka'u i hele mai la e hoike mai ana
ia oe, o ua nuhou la o ia no keia. Eia ka Emepera Nikola
i Odesa nei, a ua makemake oia e ike ia oe, nolaila nau uo ia
e koho iho, ina paha he mea ia nou e pono ai, a aole paha."
Ke kunana la o Rurika, me ka maopopo ole o kona hopena,
hoala mai la oia i na hoomanao ana, no kela hopuia ana ona,
a hoopaaia maloko o ka halepaahao, pela hoi kona pakele ana
mailoko mai o ka halepaahao, ame kona ki ana i kekahi poe
koa a make; nolaila aole he maopopo iki o kana mea e hana
aku ai, aka nae no ka hooko ana aku i ka makemake o Nikola
he mea pono iaia ke ku aku imua ona, ina no ia no kona lana-
kila, a no kona poino paha.
"Pehea, e ae mai ana anei oe, e haawi i manawa no'u e kahi
ai i ka umiumi, a e holoi ai i ko'u mau maka, mamua o ke ku
ana aku imua o ka emepera?"
"Ae, ua hiki ia oe ke kahi i kou umiumi, ke awiwi mai no
hoi oe," alaila lawe aku la ka lunapaahao i kana lawehala no
kekahi rumi uuku, malaila o Rurika i kahi iho ai i kona umi-
umi, me ka hoomaemae ana iaia.
No ka hapaha hora paha kela kakali ana o ka lunapaahao,
ua makaukau iho la o Rurika, o ka laweia aku Ia no ia o ke
kauna opio, nowaho o ka halepaahao a kaa aku la malalo o ka
malu o kekahi poe koa, e kakali mai ana o kona hoea aku o
kona laweia aku la no ia, no kekahi hale pohaku, aole no he
mamao loa mai ka halepaahao aku.
Ma ka puka o kela hale pohaku, e ku ana kekahi koa kiai,
a iaia i ike mai ai i ka lawehala, ua hoouna aku la oia i kekahi
mea e pii no ka halemaluna, a i ka hoea hou ana mai o kela
koa, kauohaia mai Ia o Rurika, e pii aku oia no ka papahele
elua.
Ia Rurika i hoea aku ai maloko o kekahi keena nui, aia ma-
loko olaila he elua mau aliikoa e noho ana, hooka'uluaia o Ru-
rika maloko o kela keena no kekahi mau minuke, alaila waiho-
ia aku la oia malalo o ka malu o kekahi mau koa elua, a lawe
hou ia aku la no kekahi hale hou aku maluna.
Ia lakou o ka hoea ana aku mawaho o kekahi puka, e kiaiia
ana e na koa elua, ua komo aku la lakou nei iloko o kekahi
rumi nui akea, me ko Rurika hele ana mawaena o na koa, aia
hoi na aliikoa lehulehu, e nonoho ana maluna o ko lakou mau
noho, ma ka aoao o na pakaukau, me ko lakou noke ana i ke
kakau.
Mamua o, kekahi pakaukau nui, e holoholo ana ka Emepera
Nikola, me ke kulou o kona poo ilalo, aka iaia nae i lohe mai
ai i kela komo ana aku o na koa me ka laua lawehala, ua hali
mai la oia kahi a Rurika ma e hele aku ana, me ka pane ana
ae o kekahi aliikoa:
E ka Mea Mahaloia, eia ka lawehala au i makemake ai e
laweia mai imua ou," wahi ana me kona kulou ana mai imua
o ka Emepera Nikola.
"Ae, ke ike aku nei au iaia," i pane ae ai no hoi ka Emepe-
ra Nikola, me ka leo, o kekahi kanaka e kauia ai ka weli, me
ka haka pono ana mai hoi kana nana ana maluna O ke kauna
opio, ka mea nana i kono mai ia Rurika, e nana iluna o ka
papahele, no ka hiki ole iaia ke hoao aku e hoaano imua o ke
kanaka a ko Rusia holookoa i weliweli loa ai
(Aole i pau.)