| | | | | | | | | | NO KA HOLONUI KE KUMU O
KA MAKE ANA O CHANG Mahope o ka nieniele ame ka hoolohe ana o ka papa kiure a ke koronero i na oleloike no ke kumu o ka make ana o Yee Moi Chang, he Pake, ma ke kihi o na alanui Beritania ame Kamika ma ka wanaao o ka la Makahiki Hou, na loaa ka ike maopopo ia kino ua make ka Pake elemakule mamuli o kona hookuiia ana e ko kaa otomobile e kalaiwaia ana e Solomon Piohia ma ka manawa o ka noho ana a ko kiure e ninaninau ma ke kakahiaka o ka Poalima o ka pule aku la i hala. O ka oleloike koikoi loa ma keia hihia ma ka manawa o ka ninaninau ana a ke kiure o ia ka Miss Rosie Maukika, he ohua e kau aaa maluna o ke kaa otomobile o Piohia ma ka manawa i hookuiia ai o Chang. Ma kana olelo imua o ke kiure he manawa pokole wale no mamua iho o ka loaa ana o kela ulia kona hookauia ana ae e Piohia ame kekahi kanaka okoa iho aohe nae he hiki iaia ke hooiaio ae ua ona ia mau kanaka. O ke kolu o na kanaka e kau pu ana iluna o ke kaa a Piohia i kalaiwa ai oia o James Kapule, ua hiamoe oia ma ka noho mahope o ke kaa. I ke kaa ana e kau ana i holo mai ai na ike mai oia ia Yee Moi Chang i ka hele ana ae mai kekahi aoao o ke alanui a i kekahi ame kona hookuiia ana aku e ke kaa oio a kauoia aku oia no aneane he 75 kapuai ka mamao mai kahi aku i hookuiia aku ai, a o ke kumu o ka hemo ana o ka Pake mai ke kaa aku, mamuli ia o ko Piohia hoohuli ana ae i ka hema. I kona manawa i ike mai ai i ka Pake e heie ae ana ua kahea mai oia me ka leo ia Piohia e ku iho ke kaa, aohe nae he hoolohe aku o Piohia i kana kahea, a o i wale no ke ku ana o ke kaa a i ka hiki ana i ke alanui Papu, a malaila i ku ai a lele aku la o Piohia e nana i kahi o ke kaa i poino. "Ua ona au," o ia wale no ka Kapule, oleloike, ke kokoolua o Piohia e kau ana iluna o ke kaa o ka hoike ana ae i ke Koronero Charles H. Baker. Mahope iho o ka ninaninau ana i loaa ai ka ke kiure koronero olelo hooholo. "Ua make o Yee Moi Chang mamuli o ka waawaa ana o kona poo ma kahi o ka hono. O keia oha i loaa iaia, mamuli ia o ka hookuiia ana aku e ke kaa oto- mobile e kalaiwaia ana e Solomon
Piohia me ka holonui ame ka noo-
noo, ole i ko aai pono a kauoia aku
oia no kahi aneane he 75 kapuai ka
mamao." NA PAAHAO I HUIKALAIA E KE
KIAAINA He eluma mau paahao no laua na
palapala huikala malalo o ka hoo-
malu ana i kakauinoaia e ke Kia-
aina Wallace R. Farrington ma ka
Poalima o ka pule aku la i hala a i
hookuuia mai ka halepaahao mai
malalo o ka hoomalu ana a ke au-
puni, oia o Sam Keliiahonui, i hoo-
piiia ae ai no ka hewa moekolohe.
a i hoopaiia ai mai ka ekolu a ka
10 makahiki, ame Moon Hyung Sik,
i hoopiiia ae ai no ka aihue, a i hoo-
paiia ae ai mai ka elua a ka 10
makahiki. No Keliiahonui ua hoo-
kuu koke ia mai oia ma ka Poalima,
a no Sik, ma ka la 24 o Ianuari nei
e hookuuia mai ai. No ka malama
pono o keia mau paahao i na rula
o ka halepaahao amo ka laweia ana
o na la maikai i hookuu koke ia
mai ai laua, elike me ke apono ana
a na lunanana halepaahao.
HUI O MAUI KOMOHANA MAUI
WAENA ME MAUI HIKINA (Mai ka aoao Elua mai.) Oiai ke nee mau nei ko makou moku kaa nomua, aole i weheia na palulu o na aoao a elua, oiai ka ua liilii e hana mao ole ana, aia hoi ke kehau e hao pono iho ana mauka, aka he mea ole ia, ua pumehana makou, ua hana mua no ka maua keiki i ka makaukau apau, aohe he hoka hou ana iho i ke alanui. Hoea makou i Kaeleku a wehewehe loa kaiao, hoea i Nahiku ao loa, a ma ka palena o Nahiku ma keia aoao, loaa makou i kekahi kuaua ko'iko'i, hoea i Wailua-iki, ano makahakaha, aka ke hele nei ka wai o na pali me ke kahe o ka wai o ke alanui. Ua olelo aku la i ka maua keiki e hoopaa i kaulahao no na huila hope o ke kaa, ua hoole mai la ka maua keiki. Olelo mai la aole he pilikia aole maka'u aole keia he pakika, oiai ke olelo la i keia mau olelo ke nee mau la, ke kaa nomua, a hoea i Wailuanui, ma keia aoao e kiei iho ai e nana i kauhale olalo o ia awawa, aia hoi ua hiolo ia olae, ua olelo ka papa i ka mana keiki e lele ilalo e kiloi i na pohaku, olelo mai la ka maua keiki e hoao no oia ina no e puka ko makou kaa maanei, ua pau ae la no, aka aole o maua noonoo pono, aka elike me ka ike ame ke akamai o ka maua | keiki i ke ano o kana kalaiwa ana e huli ana iwaho a iloko a hoea maanei me ka palekana, olelo mal la i ka papa mai hooluhi maoli kaua ia kaua me ka hoao ole mamua, ina ua lepo ko kana mau kamaa mo na lolewawae. Puka makai nei o ia hiolo akahi no a maha ae la ka manao, a ma ia wahi mai he pae walo no, nana iho la ialalo o ia kahawai he ui okoa no hoi kona kulana; e hoonanea ana no makou hoea i ka halekuai o Keanae, i nana iho ka hana i ka uwaki hora 7 ia o ke kakahiaka, hoomaha liilii, no ka holuolu ana i ka maua keiki, no kona mau wawae ame na lima, a mahai hoopiha ke kaa i ka aila eha galani, o ka oni mai la no ia nomua. Ha Keanae no loaa makou i kekahi kuaua ko'iko'i, ke hele nei ka wai o na kahawai, ke kahe nei ka wai o na pali ame ke alanui, he mea ole ia i ko makou kaa, aole he wa i hoomahaia a hoea i ke kahawai o Honomanu, he o ia mau no ka ua, a ke nee mau la ko makou moku kaa nomua iloko o ii ino hala hope ae la o Honomanu, hoea mai ana he kahawai a hala hopa al ana ia kahawai, ke nee Ia no ko makou alahele nomua, aole he kaukaulua iho, a hoea i ka halekuai o Kailua, hoomaha hou ilaila, inu soda water me ka meaono (cookies) a maha ke kalaiwa hoeu no ka hoi o ka oni mai la no ia o ka hapalua hora 9 a. m. ia. O makou no hoi ke kaa mua loa i haalele ai i Hana ia kakahiaka. I ka hoea ana maanei o Kailua, he mau alanui lepo wale no ia, nui ka pakika o ke alanui, he mea al4 ia i ka ike kalaiwa o ka maua keiki a hoea i ka halewili hala o Haiku, he poe wale no, he alanui aila wale mai la no ma ia wahi a hoea i ke taona o Wailuku, Hoea i ka halekuai aila o Wailuku, he hapaha hora koe kani ka hora 11, o ia awakea, hoomaha liilii, hoopiha elua galani aila i ke kaa o ka oni mai la no ia nomua. Hoea i Lahaina hora 12 ponoi, hoomaha liilii, a hoeu no ke kalaiwa no ka hoi ua hele a luhi, haa-lele ia Lahaina 10 minuke i hala o ka hora 12, hoea i ka home nei hapalua hora 12 o ia awakea, a o keia no hoi ka panina hope o ka huakai, a hoomaha liilii, wehe na lole kaahele, auau a pau, a makaukau na meaai, ai a maona, a no ka luhi loa paha, aole he ono o ka ai, iM haule aku la hiamoe, moe no na keiki i ko laua rumi, o maua i ki maua rumi, aole i maopopo ae hora ehia la keia e hiamoe nei, i puiwa i ke kani o ka moa i ke kaka-hiaka, eia ka ua ao o ke kakahiaka Poakahi ia. O ka nui o na mile i heleia e makou, ma ko makou kaa mai Honokohau aku nei a hoea i ka palena o Kipahulu, o ia hoi i Kukuiula a hoi hou a hoea i Honokohau nei he 218 mile oi aku a emi mai paha. He loa maoli keia e luhi ai ka mea nana e kalaiwa ke kaa, a o kahi mea i laki loa ai o koia huakai loihi aole he pilikia o ke kaa, aole he pahu o na huila laholio o ke kaa, hoea hou i ka home nei aole i hoohanaia na huila kokua; nolaila na laki makou no keia huakai loihi. Ua hahaiia ka makou huakai o ka ulia laki a hoea i ka home nei me ka O. K. o na mea apau. A ua haawi aku maua i ka u.' li-o pule mahale a hoomaikai i ke Akua i keia pomaikai i loaa ia makou no ka palekana ana mailoko mai o na ulia ame na poino like olM oiai he alahele nihinih ma kekahi wahi oiai kona lima aloha e kokua mai ana ia makou. Mamua o ka haalele ana i ka home nei ua noi mua i ke Akua nM keia alahele iloko o ka maua ina?! leo pule no Kona malama ana iM makou ame ko makou kaa a 1iooB hou i ka home nei; a he mea oiai ua ae mai Oia i ka makou mau lei pule, a no ka mea Oia wale no ki kokua kokoke loa iloko o ka nM o ka popilikia, pela no maua i hele aku ai i keia huakai loihi me kela naau hoomanao i ke Akua no Kana mau kokua a alakai ana, a hoea i ka home nei me ka palekana oiai he malihini keia alahele e heleia nei; aka Oia wale no ke kokua. O ka huina nui o na kaa i komo ma keia huakai he 240 oi aku a emi mai paha, pela ka lohe a kou meakakau. Ma ka hora 3 p. m., o ia Ia no, haalele he 140 kaa ia Hana no ke ala huli hoi no Maui Waena me Maui Komohana, a he 100 kaa i noho no Hana ma ia po a ao ae ka la Sabati, a ma keia la i hoi mai ai ke koena o na kaa. Me keia mau mea hou like olai ke hooki nei au me ka mahalo auB ia oe e ka lunahooponopono hoomanawanui, a pela pu hoi me nai keiki o kou keena pa'i, no oukou pakahi ko'u aloha nui. Owau no me ka haahaa, MRS. ANNIE M. KALAMA. Puaroselani Home, Honokohau Maui, Dec. 28, 1926. | | | | | | | | | |
| | | KA POMAIKAI O KA HANA HOOMAKAULII. Ma ka Poakahi iho nei, i weheia ae ai ke Kalapu Hoahu Karisimaka o ka 1927, o ka Banako o Bihopa ma, a e mau aku ana ka hamama ana o kela kalapu no ka poe apau e makemake ana e lilo i mau lala, i kela ame keia la, ahiki i ka Poaono, ka ia 22 o keia mahina no. O ka manao nui o ke kukuluia ana o keia kalapu, o ia no ka loaa ana he waihona no kela ame keia lala, ke hoea mai i na la kulaia iloko o ka mahina o Dekemaba. O ka poe apau i komo aku iloko o keia kalapu hoahu karisimaka, o na makahiki aku nei i hala ua ike maoli lakou i ka pomaikai kiekie loa, o ka lilo ana i mau lala no kela kalapu, a no keia kumu, i komo hou ae ai no lakou i mau lala no ke kalapu hoahu o keia makahiki. O ka poe liilii loa o ka lakou mau loaa o ka pule, ahiki aku i ka poe me na uku mahina kiekie, ua like ko lakou ike ana i na pomaikai o keia hana hoahu iloko o kela kalapu; no ka mea mailoko mai o na kenikeni liilii a nunui paha a lakou i hookomo aku ai ma ke ano hoomakaulii, i ka hoea ana mai i na la kulaia Karisimaka ame Makahiki Hou, ua loaa maoli he mau huina dala mahuahua, a ua hoopauia aku kekahi mau pilikia lehulehu; ua ukuia aku na aie, ua kuaiia aku a loaa mai na mea apau i makemakeia; a mai kela mau dala mai, i hookahuaia ai, na hana hoomakaulii oi ae, e laa ka wehe ana aku i mau moohelu hoahu kaokoa maloko o na banako, a i ole kuai aku paha i kekahi mau waiwai ano nui, ka mea hiki ole ke loaa, ina aole i komo iloko o ke kalapu hoahu Karisimaka. Heaha na kenikeni liilii e hookomoia ana iloko o keia kalapu hoahu, i kela ame keia pule, ke hoohalikelikeia ae, me na dala nunui, e lu wale ia nei no na makemake o ke kino, no na hana uhauha waiwai ole? Ke hoomaunauna wale nei kekahi heluna mahuahua o na kanaka i kekahi mahele o ko la-kou mau ukuhana no na mea waiwai ole i kela ame keia manawa, me ka loaa ole mai o ka pomaikai ma keia ano; a no ka hoopakele ana ae ia kakou na Hawaii, mai na hopena popilikia mai, pela keia pepa, i iini nui ai, e komo i mau lala no keia kalapu. Aole no ka poe i maa ma keia hana hoomakaulii, he hana paakiki no lakou ka lilo ole ana i mau lala no ke kalapu o keia makahiki; aka no ka poe i maa ole, a i nele maoli no ka noonoo ana i ka pono ame ka pomaikai o ka hoomakaulii i ana, no lakou maoli no ka manao nui o keia hoeueu ana. Elike me na hana apau, me ka liilii e hoomaka ai i kinohi pela no ka oiaio loa o keia kalapu hoahu karisimaka, no ka mea mailoko mai o na kenikeni liilii e hoahuia ana i kela ame keia pule, i ka piha ana o na pule he kanaha-kumamahiku, ua lilo maoli na mea i hoahuia, i huina mahuahua, no ka hoohana ana aku ma na alahele apau e hoopomaikaiia mai ai ka ohana, ma na ano lehulehu. KA PILIKIA O KA HANA KALAIAINA. Ma ka lawe ana ae o ka Makai Nui David L. Desha, i ka hooponopono ana i ka oihana makai o Honolulu nei, ma ka la 3 iho nei o keia mahina, ua lilo i mea kamailio nui ia iwaena o ko ke kulanakauhale nei poe, mai na Repubalika a na Demokarata, kona hoopau ana aku i na hope makai nui, i paa loihi i ko lakou mau kulana, a hookohu aku la i poe hou ma ko lakou mau wahi. O ka Hope Makai Nui Julius W. Asch, kekahi hope makai nui i paa i kona kulana no ka manawa o umi-kumamawalu makahiki, i minamina nui ia e ka lehulehu o ka poe i nana aku iaia, ma ke ano, oia kekahi o na kanaka kahiko me ka hooko pono i kana mau hana, elike me ka makemake o ke kanawai; aka ma ke kalaiaina nae. aole e lilo ke kahiko a kupono paha o kekahi mea i kumu nona e hoomauia aku ai ma kekahi kulana. | | | | | | | | | Nuhou
Kuwaho BUCHAREST— (AP)— Ua loaa ae
i ka Moi Ferdinand ka mea nona na
hila kauka he nui e kikoo koke ia
mai ana, a maluna iho oia he mau
hoolilo no ka huakai kaahele a ka
Moiwahine Marie ma Amerika, he
ukuhana i hoomahuahua ia ae. Ua
hoopiiia ae e ka ahaolelo ka uku
makahiki o ka moi, mai ka $140,000
o ka makahiki a i ka $200,000. SAN FRANCISCO— (AP)— I ka
manawa e noho mai ai ka halawai a
ka ahaolelo o ka mokuaina, e noiia
ae ana ka hoapopo ana mai no ka
waiho ana ae imua o ka poe koho
baloka o Kaleponi ka hoopuka ana
aku i ka bona mai ka $20,000,000
a i ke $50,000,000, no ka hana ana
i kekahi alahaka mai Okalana ahiki
i Kapalakiko maluna o ka moku-
aina. NEW YORK— (AP)— Maloko o
na makahiki he umi mai keia ia aku
e hiki ana i na kanaka ke ike a ke
kamailio kekahi i kekahi maluna
aku o ka moana, ma ka manao o ke
Kauka E. F. W. Alexanderson, ka
enekinia kuka a ka Hui Radio Amer-
ika ame ka Hui General Electrical
Company. FORT WAYNE, Ind.— (AP) — Aole o Isaiah Birgsey Smith o noho nei ma ka Moanawai Pleasant, he wahi kokoke mai ia anei, e haawi aku ana i kekahi mea no ka wae ana i poe hapai pahu nona, no ka mea ua wae mua oia i poe hapai pahu nona i kana mau wahine manuahi mua eono o lakou kona poe hapai pahu. Ua kukulu pu o Smith i kiahoomanao nona he umi lona ke kaumaha, me ka pohaku ulaula, keokeo ame polu i hanaia. Aohe ona makemake e kanuia kona kino iloko o ka lua, a wahi ana, "i ka manawa a Gaberiela e puhi ai i kana o-le aohe o'u makemake e hookauia iho kekahi mea kaumaha maluna." PADANO, Sumatra, Jan. 3.— He kanakolu poe kipi i i pepehiia a make a he lehulehu hou aku poe i hopuia iloko o na manawa haunaele lehulehu i ala ae maloko o ka apana Siloeng-kang ma ke kapakai komohana. Ma ka po o ka Poaono ka hoomaka ana o ka haunaele ma ka manawa o na kanaka o ka mokupuni i lelo kaua mai ai i na keena aupuni ame ka hale o na makai, a okiia ka laina uwea kelekalapa ma kekahi mau wahi lehulehu. Ma ka oleloia ua Uke no keia hana a na kanaka me ke kaua hoohahuli aupuni ma Iava iloko o Novemaba i hala, ka manawa a ka poe kipi i hooweliweli ae ai i na kanaka maloko o na apana kuaaina no ekolu a eha mau la. LOS ANGELES— (AP)— O ka make ka mea nana i hoohamau i ke alelo o Julia O. Blake aole nae i nele kona hoakaka ana i kona manao no kana kane. Gerald G. Blake, e like me ia i ikeia maloko o ka paiapala kauoha i hookomoia ae i ka aha maanei. Ua haaleleia iho kona waiwai i hiki aku ka waiwaiio i ka $13,000 i kana kaikamahaine hanauna, a na hoakaka oia no ka mea i pili i kana kane: "He kanaka lulu, he piliwaiwai, he hahai i na wahine, he puhipaka a he inu lama.'' Maloko o ka Mr. Blake palapala kauoha i hana ai he eono manawa a kana kane i haalele ai iaia, e hoi mau mai ana me ka nele i ke dala, aohe kikiwai i na meakanu a i ka mauu, he hoohanini mau i ko pena maluna o kana otomobile, aie mau mai iaia i dala a haalele mai iaia no ka hele ana aku e uku i ka ona o ka halekupapau no ke kanu ana i kana wahine mua. O ka puupuu hope loa, e like me ka hoakaka ma ka palapala kauoha, ma ka la hanau ona, i ka manawa a ke kane i kauoha aku ai i Nu Ioka $2.85 ka waiwaiio no kona mau kii i paiia. Ua loaa mai ia mau kii ma ke C. O. D., a wahi a Mrs. Blake nana ponoi i uku aku i ka bila no ia mau kii a ke kane i kauoha ai. Mamuli o kekahi mau hana ku-e
kanawai i lawelaweia eia, i hoopau
loa ia aku ni ka lawelawe ana o Mr.
Lovell K. Kupau o Waianae ae nei,
i ka oihana loio maloko o na aha
apana ma keia hope aku. Mamuli o ka hemahema o ka lawe-
lawe ana ma ka aoao o na luna oi-
hana federala, na lakou e hooko ana
i ke kanawai hookapu waiona, i hoo-
kuuia ai he ekolu poe, o ka hopuia
ana, imua o ka Lunakanawai Fed-
erala Rawlins, ma ka pule aku la i
hala, a ma keia pule iho la no ko-
kahi. | KA PUUHONUA. (Kakauia e Kaleionamoku)
NA AUPUNI O EUROPA. Eia na aupuni o Europa ke nee nei nomua a aneane loa ke kulana holomua o lakou, mamua o ke kaua nui. O Lukia (Russia), malalo o ke alakai ana a Joseph Stalin, ke kolu o na alakai mahope o ka hookahuliia ana o na "Czars", ke holomua nei, a ke lululima nei keia aupuni me na Pake o Kina, a ua oleloia, na na aliikoa Lukia e alakai nei na Pake o Canton i ka lanakila; a ina o hui ana keia mau aupuni, e hoea mai ana no ka la, na laua e rula ke ao nei. O keia Stalin, ua oleloia, aole oi mamua o ekolu ona hoaloha, ua liko oia me ka manu aeko, oiai o keia manu aia wale ao oia i ka wekiu o na mauna e noho hookahi ai, a i ka lele ana o keia manu, o ia hookahi wale no; aka, na keia Stalin e kia nei kela aupuni. He keiki oia na ke kamana ilihune o na kuaaina a ma ke ano "Bolshevist" oia i hana ai no 25 makahiki a oi. O Sweeden ame Norway, o Den-mark ame Holland, o Portugal ame Spain, na aupuni aole i komo i ke kaua nui, eia no keia mau aupuni ke hana malie nei, a ma na nupepa, ke ike nei makou, o Spain ke aupuni e holomua loa nei, a eia keia poe Paniolo ke alualu nei mahope o Mussolini o Italia. He nui na pilikia kuloko o Enelani. Aole lawa na hana no na limahana, a na ke aupuni e malama nei ka poe ilihune i loaa hana ole. O Mr. George, ke kuhina nui o Enelani, i ka wa o ke kaua nui, eia oia ke hoomakaukau nei no ke alakai ana i ka poe limahana e ku-e i ka poe waiwai, a ua oleloia, ina e puka ana o Mr. George ma ke koho baloka e malamaia ana i keia makahiki, e oi aku ana ka pomaikai o Enelani malalo o kana alakai ana. Mamua o ke kaua nui, o Polani kekahi o na apana aina o Lukia, i keia manawa he aupuni kuokoa o Polani, a malalo o ke alakai ana a Kenerala Piludski, ke holomua nei keia aupuni; a o ka mea kupaianaha, ke hoomakaukau mau nei kela wahi aupuni uuku e hakaka me Lukia, ke hoao o Lukia e hoihoi hou ia lakou malalo o kana rula ana. O Kelemania, ke holomua nei ma na ano apau loa. Ua like ka noho ana o keia aupuni, me ka manawa e noho haaheo ana lakou mamua o ke kaua nui ana. Na halehana (fac-tories) ua piha i na hana a ua oi na limahana e hana nei maloko o na "factories " mamua o na la mamua o ke kaua nui ana; a o ka peresidena o keia aupuni, oia no o Marshall Hindenburg, ke aliikoa nui o na pualikoa o Kelemania i ke kaua nui ana iho nei. O Palani, eia no ke holomua nei kela aupuni, a i kela la aku nei i hala ua komo aku la o Palani i ka aelike me Italia, no ka malama ana i ka maluhia o Europa (balance of power). Na ka poe Palani no e rula ke ao nei ma na hana e pili ana i ka noho home no ka mea, o ia ano hana ka lakou hana makemake. O Austria ame na aupuni liilii owaena o Europa (Central Europe) elike me Serbia, Jugoslavia a pela wale aku, eia no lakou ke noho mai nei iloko o ka pilikia, no ka mea, aole holomua o ko lakou poe kanu meaai mamuli no o ka nui loa o na aupuni liilii a okioki liilii loa ia ka aina a aole lawa o na aina maikai no ke kanu ana i na meaai i kela ame keia aupuni liilii i kukuluia ae mahope o ke kaua nui. O Greece, he nui no na pilikia o kela aupuni, no ka mea, o na nina momona ua haawiia no Bulgaria, mahope o ke kaua nui. O Italia ke aupuni holomua loa o Europa i keia manawa, a ke alualu nei kela aupuni e loaa na la e noho mana ia ana e na "Ceasers" e noho mana ia ana e na "Ceasers" o Italia maluna o Europa. No ka poe "Moslems" (poe Inia) o ko lakou hoomana he "Mohamemeda", a o ko lakou Akua, o "Allah", a e huli mau ana lakou i . na manawa apau loa a lakou e pule ai, no kahi a lakou i manao ai aia malaila o Mecca, a no ka mea, aia ma Mecca (kulanakauhale) ko lakou mau halepule. Manao makou he rula maikai keia; o ka poe no Kawaiahao e huli lakou a nana ia Kawaiahao, pela no hoi ka poe Kakolika i ko lakou halepule; pela no hoi ka poe o Kaumakapili a pela no hoi ka poe Molemona. He mea maikai no kakou ka pule mau ana. Ina kakou e hoohalike ana me ka poe Inia, i ka huli o ko lakou alo no Mecca i ka manawa o lakou e haipule ai, a ina no aole kakou e haha, o ka mea nui, e pule mau kakou, aole wale no ko kakou pomaikai (pakahi), aka, e pule no hoi i kela ame keia manawa no ka ulu hou ana o ka Lahui Hawaii. He ike mau no makou i na Ke-
pani, i ko lakou manawa e kaalo
ai mawaho o ka halepule nui o Ia-
kou mauka o Fort Streea, e hemo | mau ana ko lakou papale, a he ike mau no makou i na haole a i na Pukiki ame na keiki Pake ame Kepani ame kekahi poe Hawaii no, e hemo mau ana ko lakou papale i ko lakou manawa e kaalo ai mawaho o ka halepule Kakolika ma ke alanui Papu; a manao makou he hana maikai keia, no ka mea, he hoike ana ia he noonoo a he hoomanao no keia poe i ke Akua. O ka hemo ana o na papale o keia poe, he hoike ana ia aia no iloko o lakou na manao i ke Akua. He mea maikai no no kakou, i neia wa, ka "Makahiki-hou" e hooma-nao mau i ke Akua. Ma na nupepa o keia pule, i ike ai makou, i na hoike a na banako ame na 'Trust Company' o na Haole, Pukiki, Pake ame Kepani. Mai ka uuku ka hoomaka ana a nui a piha na miliona ka waiwaiio o keia mau hui (pakahi). A ua eha no hoi ka noonoo i ka ike ole ana o makou he hui no na Hawaii o keia ano. Aloha no kakou! Aka e nana aku nomua. He mea maikai e hoomaka kakou me ke kukulu ana i na hana kalepa uuku elike me na hale oki lauoho, na hale aiana-lole a pela wale aku, a ku keia ano "small business", alaila noonoo i na ''big buisness. " E hoomau no kakou i ka noonoo ana. O Dr. Harada, he 'professor' a kumukula oia no ke Kula Nui ma Manoa, e a'o ana i ka olelo Kepani, ua hoonaauaoia oia ma Amerika a loaa iaia na palapala hookuu kiekie ma ke ano kumukula. I lapana aku nei oia. Mamua o kona hoi ana mai, ua holo oia no Kina. I kela la aku nei ua haiolelo oia ma ka Lion's Club, a eia kekahi manao ana i olelo ai: "Umi makahiki aku nei i hala, ma Kina au, a ua ike au i na alakai o kela aina e komo ana i ka lole o na haole ma na paina nui (banquet) komo na Pake i ka lolewawae a kuka (tuxedo), aka, i keia manawa a'u i ike aku nei, eia kela poe ke komo nei i ka lole o ko lakou aina i ka lole o ko lakou mau kupuna, a na pau ke komo ana i keia ano lole a kakou e aahu nei ma Hawaii nei", a, wahi a Dr. Harada, "He hoike ana mai ia, aia ka noonoo o na Pake no ka nohona o ke au i hala, aia ka noonoo o na Pake no Kina wale no ^ia ka noonoo o na Pake no ka lahui, a eia na Pake ke kaua nei a ke noi nei i na aupuni nui o ke ao nei, e hoopau lakou i na Aha Kanawai a lakou ma Kina". Ae elike me ka makou e olelo mau nei, he mea maikai no no kakou e huli ka noonoo ana no ka lahui, e huli ka noonoo ana no na kupuna, i loaa ai ka manao ia kakou e ku a hakaka no ko kakou holomua, elike me na Pake. E HOLO ANA NO AMERIKA MA KE ANO MAKANA E lilo ana i mea hoohauoli aku i ka manao o kona mau hoaloha lehulehu ame kona mau ohana, e noho mai la ma Kauai, ke ike iho lakou, ua aha'i ae o Kakiana James Akana A-i oloko o ka pualikoa kiai lahui o Hawaii nei, i ka makaua, o ia kona holo makaikai no ka Papu Benning ma Georgia, ma ke ano he haumana no ke kula o na aliikoa malaila. Mailoko ae o na aliikoa lehulehu oloko o ka pualikoa kiai lahui ma Hawaii nei, i kikooia ae ai o Kakiana James Akana A-i, oia ke lilo i haumana mai Hawaii aku nei, no ke koino ana maloko o ke kuia o na aliikoa ma ka Papu Benning, Geogia, mamuli o kona malama pono i na rula o ka oihana koa, pela hoi ka lawelawe i kana mau hana apau me ka pololei, pela iho la i loaa ai keia pomaikai iaia, kekahi o na makana ano nui loa, i hoomakalehoia e ka poe oloko o ka pualikoa kiai lahui. Iloko o kela ame keia makahiki, ua loaa ka pono ia Hawaii nei, e hoouna ai i hookahi mea, ma ke ano he haumana, maloko o ke kula o na koa ma Amerika; nolaila na lilo mai la keia pomaikai i keia keiki Hawaii. Ua hanauia o Kakiana James Akana A-i ma Lihue, Kauai, a ua mare oia ia Miss Hosea Castro o Moloaa, Kauai no, a na loaa mai he elua mau keiki na laua. E haalele iho ana oia ia Honolulu nei, ma keia huakai no Amerika ma ka la 19 o keia mahina o Ianuali, a e hala ana iaia he mau mahina lehulehu ma Amerika, mamua o kona huli hoi hou ana mai, no Hawaii nei, ma ka mahina ae nei o Iulai.
HE 94 MAU OHANA I KOKUAIA
AKU E KA PAPA CHILD WEL-
FARE Iloko o ka makahiki 1926 i pau aku la, elike me ka hoike a ka Papa Child Welfare o ka waihoia ana ae i ke Kiaaina Wallace R. Farrington, i ka Meia Charles N. Arnold a i ka papa o na lunakiai kulanakauhale, e ka lunahoomalu o ia papa, R. A. Cooke, he 94 ka nui o na ohana i loaa aku na kokua ma ke dala, a iloko o ia makahiki | | | | | | | | | | |