Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 3, 20 January 1927 — HE MOOLELO NO IVANE MIKAELE a i ole He Moolelo Kahiko no Rusia i Piha me na Hana Koa a Hoopihoihoi Noonoo [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANE MIKAELE a i ole He Moolelo Kahiko no Rusia i Piha me na Hana Koa a Hoopihoihoi Noonoo

"O oe ka keia o ke Kauna Rurika, ka paahao mahuka, i pakele mai ka mana aku o na kanawai o ka aina ea." O Fiodoa Rurika ko'u inoa, a he kauna au ma ka hanau ana>" i pane aku ai no hcri ke kanaka opio, me ka leo kuoo. * Ua maopopo no anei ia oe, he pio oe na na kanawai o ka aina?" i poha hou niai ai ka leo o ka Emepera Nikola. "He oiaio ua holo mahuka au mailoko mai o ka halepaahaō." "Ae, ua mahuka oe, mamuli o ko maka'u i ka make, aole anei pela ka mea oiaio?" "Aole loa pela e kuu emepera, aka o ka hilahila ka'u mea 5 maka'u ai, aole oka make. E ninau aku 1 na kenerala oloko o kou mau pualikoa, a na lakou e hoike mai ia oe i na mea oiaio loa. - No na makahiki lehulehu ae nei i hala, i paa ai au i ko'u ola iloko o ka pohu o kuu mau lima, me ka makaukau i na manawa apau, e waiho aku imua o ka emepera o Rusia. No na manawa lehulehu, i waiho aku ai au i kuu ola ame kuu pahikaua, no ke kupale ana i ka nohoalii o ke aupuni 0 Rusia, aole nae he manawa i kikoo mai ai na lima o ka make, a kaili ae i ke ola mailoko ae o'u." "E hoole mai ana anei oe, no kou hookuli ana i kekahi kauoha ikaika i haawiia aku ia oe?" wahi a ka emepera, me ka leo nae o ka mea i emi iho kona huhu, i ko na minuke mamua aku. "Ua ike no au, no ka hewa o ka'u mea i hana ai. No ka manawa i ku ai au maluna o ka'u kauoha, me ka ae ole aku i ke noi a kekahi wahine, e ae aku iaia e hele t ike i kona makuakane, aka iaia i haule iho ai maluna o kona mau kuli, a uwalo mai la imua o'u, me na waimaka e kihe'ahe'a ana. ma kona mau papalina, e ike hope aku oia i na maka o kona makuakane aloha, mamua o ke kii ana mai o ka make a kaili ae 1 ka hanu ola mailoko ae o kona kino, ua hoopoina ae la au i ko'u kulana, ma ke ano he koa, a hoomanao iho la, he kana* ka au i hanauia mai me ka uhane, o ko'u ae aku la no ia i kana noi. "Aole loa au i moeuhane iki, e oili mai ana kekahi hopena maikai ole ma kela hookuu ana aku i kt kaikamahine e ike i kona makuakane, a no ia mea a'u i hana ai, ua makaukau au « auamo 1 kekahi hoopa'i kupono, e hookauia mai ana maluna o'u, aka no ka hookauia mai o ka make, no kela hewa liilii loa, i kaokoa ae mai na karaima a ke kanawai i hoakaka ai, no ka make, ke hoole loa nei au, ma ka inoa o ka pono ame ka pololei." "Alaila e ku-e mai ana anei oe i ko'u mana?" i poha hou aku ai ka leo o ka Emepera Nikola me ke kuoo. "Heaha auanei, he kanaka au i ahewaia, a ma ia ano, ua loaa ia'u ke kuleana e kamailio ai, nolaila heaha iho auanei ko'u kumu e huna ai i ka mea a'u i manaoio ai, o ka mea oiaio ia? Ke kamailio wale nei no au ipiua ou, elike me ka'u mea i ike ai he kupono, a aole loa au i makemake e hoopunipuni aku imua ou, ina ma ka hana ana pela, e loaa ai ia oe ka manao "He keu aku maoli kou koa." oluolu me ke aloha paha ia'u." "Pela i'o no, no ke kumu, eia au ke kamailio pu nei me kekahi kanaka koa elike me oe." No kela pane a ke Kauna Rurika, nana pono loa mai la ka emepera ma kona mau maka, aole nae ia he kumu e wiwo iho ai ke kauna opio, aka, ke nana maikai mai la no oia, me he mea la, aole ka maka'u, ka hopohopo ame ka weliweli iloko ona. "Heaha kau pane, no ka hewa au i hana ai, o ia kou pepehi ana i na kanaka a'u o ka hoouna ana aku mahope o kou meheu? i pane hou mai ai no ka Emepera Nikola, me kela leo kuoo mau ona. "Auhea oe e kuu emepera maikai, he pio au i mahuka mailoko mai o kou halepaahao, a o kela mau kanaka au. i hoouna ae ai no ka hoihoi hou ana aku ia'u e hoopaa maloko o ka halepaahao, ua like lakou me na kua-hao, e alalai ana mawaena o'u ame ka lanakila; nolaila ua hookaawale ae au ia lakou j mai ke alai ana mai mamua o ko'u alahele. "Ua waiho mai kela poe kanaka ia lakou iho, ma ka aoao e ku-e ana i ko'u hele lanakila ana, a ma ka olelo maoli ana ae ea, ua komo like makou iloko o ka paani pepa hahau, a ua kaa ka lanakila ma ko'u aoao, a o lakou ka i poino." No kela pane a ke kauna opio, aole e hiki i ka Emepera Nikola ke kamailio koke mai, aka holohoio iho la oia, me ke kulou ana o ke poo ilalo, me he mea Ia e noonoo ana paha no kana mea e pane hou mai ai, a iaia i hele mai ai a ku mamua pono aku o Rurika, ia wa i hoomaka mai ai oia e kamaiiio: "Aole i'o paha L kupono ka hoopa'i make e hookauia aku maluna ou, no na mea au i hoakaka mai nei, aka nae aia kekahi mau mea e ae, i hoohui pu ia aku me ka hewa i hanaia, pela i kupono ai ka hoopa'i make, e hookauia aku maluna ou e ka lawehala." "Alaila e oluolu ana anei oe e hoakaka mai imua o'u, no kela mau mea hou ae, e kupono ai ka make e hookauia mai maluna o'u?" "Elike me kau noi, pela no e hookoia aku ai, a o ia keia: Ua hoike ae oe i kou mau manao ku-e, i na kahua i ku ai ko kakou aupuni, aole malaila wale no pau, aka ua hoike pu ae ot i kou mau manao ku-e i ko kakou halepule h.emolele." "Ma kuu ola ana, o ke kanaka nana i hoike aku ia oe, i kena mau mea au e kamailio,mai nei imua o'u, oia kekahi o na kanaka hoopunipuni ino loa. Aka owai ka mea nana i hoike aku ia oe i keia mau mea? E ae mai oe, e ku aku au imua o kona alo, a e koi aku iaia e waiho mai i na mea hooiaio ma kona aoao!" "Aole he kanaka okoa ae nana i hoike mai i keia mau mea ia'u, o ke Keikialii Alekana Menikopa no ia." "Aha!" i hooho ae ai o Rurika me ka piha i ka hoowaha* waha no ke kanaka nana oia i imihala. "He kanaka .mana nui ke keikialii, aka oia kekahi o na kanaka—" "E kamailio mai ia'u i kau mau mea apau i ike ai nona!" "O ke Keikialii Menikopa, oia kekahi o na kanaka ino loa, he enemi ino oia no ke Akua a he enemi no kona emepera ajne kona mau hoa kanaka. Aole i maopopo na ano o Menileopa Ia oel"

"Ua maopopo ia'u kona mau ano apau, a ke minamina loa nei au i ka hoike ana aku ia oe, ua make oia i keia wa a kaua e kamailio nei nona." "Alaila ua aloha mai ke Akua iaia; pela oia i ohi ai i kōna uku, iloko o ka manawa ana i moeuhane mua ole ai." Ua hoopukaia ae kela mau olelo me ke kui'o ame ke kuoo pu, aia hoi maluna o ka helehelena o ke kauna opio, na hiona e hoike mai ana, aole ka maka'u ame ka hopohopo iloko ona, a ua lilo kela mau ano, i mea na ka Emepera Nikola e nana mai ai maluna ona, me na manao mahalo. Ma ka helehelena o ke kauna opio, me he mea la ua kahakahaia na ano oiaio apau o kona uhane, a aia pu no hoi na hoailona maopopo loa, no ka paa o kona manao, ma ke ano wale no i ku i ka pono ame ka pololei, e kau mai ai ka make maluna ona, aole ma kekahi ano e ae. E noonoo ana 110 ka Emepera Nikola no,na mea ana i lohe ai mai ia Rurika aku, ua weheia mai la ka puka, o kela keena nui, a komo ana no he elua mau kanaka iloko. Hookahi o kela mau kanaka he kulana elemakule kona, a e kau ana hoi ma kpna umauma ka f hoailona hoohanohano, ma ke ano he k&una oia no Rusia, a 0 ka elua 0 na kanaka, oia no 0 Ivana Mikaele. Hele pololei mai la laua a kokoke i kahi Emepera Nikola e ku aku ana, haawi like mai la laua i ke kunou ana imua o ka emepera, a kaa e mai la ke kamailio ana ma ka aoao o ka Emepcra Nikola, i ka i ana mai: "Auwe o oe ka keia e ke Kauna Kalikinil" wahi ana me ka haawi ana mai.i kona lima no ke aloha ana, a i hou mai la: "Pehea oe?" "E nana mai no hoi oe la, ua hele maoli au a wiwi, i kau a mea o ka wili mau o ka ma'i." "Ae, pela ka'u mea i lohe mai ai nou. A pehea Uoi oe e Ivana he kulana maikai maoli kou a'u e ike aku nei?" "Aole o'u ma'i, a he hoea .kahiko mai no ko'u, ua hooka'uluaia nae ka'u huaka'i mamuli o ka ma'i o ke kauna nei." "Ua pono kou noho ana aku e makaala no ka palekana o ke kapitala o ko kakou aupuni, no ka mea ua make ke Keikialii Menikopa." "Auwe no ka hoi e! Ua make i'o anei o Menikopa?" "Ae, ua make oia maloko o ka halep&ahao!" "Maloko anei o ka halepaahao?" i namunamu wale ae ai no 0 Rurika me ka piha kahaha, me kona neenee loa ana aku a kaawale mai ka Emepera Nikola aku, a i ka ike ana mai o na aliikoa elua, na laua i lawe mai ia Rurika noloko o kela keena, ua hookokoke ae la laua ia Rurika, me ka manao, e hopu mai iaia a hoihoi hou aku e hoopaa maloko o ka halepaahao, ua polia koke aku la nae ka leo nui moakaka o ka Emepera Nikola, i ka i ana ae: "E waiho malie iaia pela, a e hoi aku olua 110 ko olua wahi mawaho 0 keia keena, a na'u e 'Aoonoo aku i ka mea kupono e hana aku ai maluna ona." I ka haalele ana mai o na aliikoa elua ialoko o kela keena nui, ia wa i huli hou ae ai ka emepcra imua o ke Kauna Kalikini, a i aku la: "Auhea oe e Kalikini, ua lohe au 110 kou ma*i ma Odesa nei, a oiai he mau hana e ae 110 hoi kekahi a'u i noonoo ai, 110laila hooholo iho la au, e hele mai e ike ia oe. Pehea nae ka nui o na mea au i ike e ku-e ana i ke Keikialii Menikopa, aole no e lilo ia mau ike, i mau mea waiwai i keia wa, oiai ua make oia. Ua make oia, mamuli o ka hilahila no kana mau hana, pela wale no ko'u manao. No kona mau waiwa», aole i pau i ka hooponoponoia i keia wa, no kana mau mea-'i'lrajha ai, oiai oia e ola ana, aole e lilo ia mau hana, i mea e kaohiia ai ka hooponopono ana aku i kela mau waiwai, ma ke ano i kaniaaina ia kakou." "Me he mea la, he nui na hana a ke Keikialii Menikona i hooko aku ai, a ua kaili mai oia ma ke ano limanui, i na pono 0 kona mau hoa-kanaka; a he nui a lehulehu wale ka poe ana i hana hewa aku ai." "Ua ike au i kekahi leka a Menikopa i hoouna aku ai ia oe, na Ivana nei i hoikeike mai ia'u." "Ae, owau ponoi no ka mea nana i haawi ak'u i kela leka ia Ivana. Mai hoouna kahiko aku no au i kela leka ia oe, aka hoi i ka maopopo ana ia'u, 0 Ivana nei, ka mea e huli ana i na ike, e kau aku ai na ahewa ana maluna 0 Menikopa, pela au 1 haawi aku ai i kela leka iaia." "Ua pono kau mea i hana aku ai e ke Kauna Kalikini, hookahi nae mea a'u e ake loa nei e ike, ehia la o ko'u poe kaukaualii hanohano i loaa aku na leka o keia ano." "Ma ko'u manao, aole no he nui o kela poe; me he mea la, owau no paha ka mea m«a loa ana i hoounā mai ai i ka leka, a i ko'u pane ana aku iaia, ua kuhihewa loa oia i ko'u ano, ua kuha'u kela manao mua ona, a hoopau i ka hoouna ana i na leka, i ka poe ana i noonoo ai." _ "Malia paha o kena ka mea pololei au e hoakaka mai la e j Keoni Kalikini; ua kuhihewa i'o ke Keikialii Menikopa iaia i noonoo ai, he hana maalahi nana ka hoolilo ana mai ia oe, j i kanaka kumkkaia i kona nohoalii ame kona aupuni," alaila keehi ino iho la ka Emepera Nikola i kona mau wawae iluna o ka papahele, me ka nohoalii ana iho o ka meha maloko 0 kela keena. Me kela kulana e halii ana maluna o na kanaka ekolu, aia ke nana aku la kekahi i kekahi me ka pane leo ole, a oiai ua nōho hamau loa o Ivana, mamua aku, nolaila ua kaa aku la ma kona aoao ka hoomaka mua ana mai e kamailio: "Ua waiho aku au i kekahi mau palapala malalo o kou malu e ka Emepera Nikola, pehea, ua loaa anei ia oe kekahi manawa kupono, e nana ai i kela mau palapala?" "Ke hoomanao nei no au no kela mau palapala au i haawi mai ai ia'u, a ua heluhelu au ia lakou apau, a eia 110 kela mau palapala me a'u i keia manawa," alaila unuhi ae Ia o Nikola he ope palapala mailoko ae o ka pakeke o kona kuka, a waiho aku la maluna o ke pakaukau, me ka wehe ana ae i ke kaula e hoopaa ana mawaho ae o ke ope palapala, a i ka liemo ana o kela kaula, lalau iho la oia i kekahi palapala a wehewehe ae la, me ka loli ano e ana ae hoi o kona helehelena, iaia e nana kaholo ana, i na mea i kakauia, a iaia i ae ae ai iluna, a nana mai la i kona mau hoa, ua hele maoli kona mau lehelehe a haalulu, me ke kamailio ana mai: "Maloko 0 keia palapala i loaaiiho ai ka ike ia'u, o Menikopa hookahi wale no ka mea nana i hoahewa aku 1 ke Keikialii Mikaele Basilo. Ka hoomanao nei au i ke kipakuia ana aku o ke Keikialii Mikaele no Siberia e kuu kaikuaana Alekana." "Ae, ua pololei loa kena inau mea au e hoakaka mai nei, ua kipaku i'o ia o Mikaele no Siberia, aka pehea ua heluhelu anei oe i kekahi mau palapala e ae, e hoakaka ana i ka pololei ole ona kumu hoahewa a Menikopa? Ua heluhelu anei oe i kekahi palapala i kakau maoii ia me ka limakakau o Menikopa, e hoike aku ana i kou kaikuaana, no kona makemake loa e kipakuia o Mikaele, ke Keikialii Mikaele Basilo?" "At, ua ike au i na mea apaul"

"Pehea, ua maopopa no anei ia oe na manao apau maloko 'o kela mau pahpala?" | "Ae, ua maopopo ia'u na huaolelo apau maloko olaila." | "Pehea ke hoomanao nei no anei oe no ke Keikialii Mikaele I Masilo?" "Ae, aole au i poina iki nona," mt ka nana pono loa ana mai o Nikola ma ka helehefena o Ivana, a i hou mai la: "Peliea auanei e hiki ai ia'u ke hoopoina nona, no ka mea ua hele like maua maloko o ke kula hookahi, a ua kaa like aku j mamua a elua, malalo o ke a'o ana mai a Kenerala Emenado(fa, ai ka manawa i noho ae ai kekahi mau kumu hou ma kahi i o ka'u kumu mua, o maua pu no me Mikaele ka i noho aku ma- [ lalo o laua. rf Ua aloha maoli aku no au ike Keikialii Mikaele o Tula, me he mea la he kaikaina ponoi loa oia no'u." "Pehea kou manao i keia manawa no Mikaele? Pehea kou manao no kela kipakuia ana?" "Ma ko'u manaoio maoli, aole loa i pololei iki kela kipakuia ana o ke Keikialii Menikopa." "Ina pela, alaila no keaha ke kuniu e hoihoi hou ole ia aku ai kela pono pilipaa o Mikaele iaia?" "Aole loa he mana iki o kela kipakuia ana o Mikaele, a e pau kona noho ana ma ke ano he kuewa, a e hookau hou ia aku ka inoa hanohano maluna ona, me he mea Ja, aole loa kekahi mea maikai ole i hanaia aku iaia." Pehea kela waiwai nui loa ona, o ke kailiia ana mai iaia aku aole anei he pono e hoihoi hou ia aku iaia.?" ''Ae, e hoihoi hou ia aku kela mau waiwai apau iiia, i lawe hewa ia mai, ma ke ano pololei ole." Kulou iho la ke poo o Ivana ilalo, me ka naka ana ae hoi 0 kona kino i kau a mea o ka haalulu me ka plhoihoi, a i ke aea hou ana ae o kona poo iluna kamailio mai la: "Aole anei oe i kamaaina ia'u mamua?" "Ke hoomanao nei au, ua kamaaina mua no au ia oe; i kinohi nae o ko'u ike ana ia oe, ua hoohewahewa maoli au, aka 1 keia manawa, ke ike aku nei au ia oe, o oe no ke Keikialii Mikaele Basilo. "Aole nae e kala kahiko au i hoomaopopo ai i kou mau ano oiaio loa, a i kuu wa i waiho aku ai i kekal;i hana nui iloko o kou mau lima, no ka hooko ana, ua loaa mua ka ike ia'u, o Mikaele no oe; no ka mea aole i nele ka Emepera Nikola o Rusia i na maka." "Mikaele Basilo, a Keikialii o Tula!" i hooho ae ai o Ruri* ka me kona piha loa i ke kahaha, oiai ua lohe oia i na mea apau e kamailioia ana, me kona hele anii mai a kokoke i kahi o na kanaka ekolu e noho arta, a ninau okoa aku la oia ia Ivana? "He oiaio anei na mea apau a'u i lohe aku nei ia oukou e kamailio ana? Ooe anei ke Keikialii Mikaelē Basi!o, a Keikialii hoi o Tula, ka a makou i kuhihewa 164 ai, aia no la oia ma Sibiria kahi i noho ai?" "Ae, owau no ia e Fiodoa," wahi a tvana. "Owiu ke Keikialii oiaio loa o Tula, a ht hoaloha maikai loa kou makua' kane no'u. He kanaka oplopio oia. me ia opiopio nae, ua īke au ua piha oia i ke koa ame ka oiaio," alaila huli mai la o Ivana imua o ka Emepera Nikola, kukuli iho la oia imua ona, a i aku la: "O ka'u nonoi wale no imua ou e kuu emepera, e hoopakele i ke ola o ke Kauna Rurika. He kanaka opiopio oia, a ua maopopo loa ia'u, aole i pili aku kekahi hewa iaia." "E ku ae iluna e ke keikialii, he mau mea kekahi a'u i makemake ai e ninan aku ia oe," i pane mai ai o Nikola. Ku ae la o Ivana mai kona kukuli ana, aka nae mamua o ke kamailio ana mai o ka Emepera Nikola i kana mea i makemake ai, ua loheia aku la kekahi mau leo hauwalaau maiwaho mail Mai ka uuku mai o na leo ahiki i ka nui loa ana, e hoike okoa mai ana kela mau leo, no kekahi haunaele nui, a huli like aku la ka nana ana o na me aapau 110 kahi o ka puka. "Ē kakali malie oukou ia'u maloko nei o keia rumi, ahiki i kuu hoea hou ana mai, e hele ae au e nana i ke kumt} o kela mau leo hauwalaāu," o ka haalele mai la no ia o ka Emepera Nikola i kela keena, a hele aku la no kahi o ka puka, e iho āku ai i ka hale malalo. MOKUNA XXIV. Me na kapuai mama ka Emepeta Nikola e iho aku la ilalo ma ke alapii, a mamua o kona hoea ana aku no kahi o ka puka, ua Aveheia mai la kela puka, a oili mai la kekahi keiki opio me ka holo ana mai no ka hale maluna. No ka piha loa o kela opio i ka pihoihoi, me ka maka'u pu, ua haule aku la ka papale kapu mai kona poo aku, a ahuwale ae la kona mau maawe lauoho loloa, eia ka he kaikamahine kela, i komo i ka lole o ke keikikane. laia i hoea aku ai no ka hale maluna, me ke komo ana aku noloko o ke keena a Rurika ma e noho mai ana, holo pololei aku la kela mea komohewa a puliki aku la ia Rurika, a loheia aku la ka leo o ke kauna opio i ka hooho ana ae: "O e Mira! E Mira!" kona apo ana mai i kana aloha, a puili aku la iloko o kona poh\" "O e Rurika aole anei e loaa ja'u ka palekana ma keia wahi? Aole anei e hiki ia oe ke hoopakele ae ia'u i keia manawa?" "Eia maanei kekahi mea i hiki ke hoopakele ia oe!" a i ka nana ana aku o Mira ma kahi o ka leo i pa-e mai ai, ike aku la oia me ka hoohewahewa olē ia Ivana Mikaele. Me kona hoohakalia hou ole iho, haalele iho la oia ia Rurika, a holo aku la imua o Ivana me na manao hauoli, no kona ike hou ana i kona makuakane, a imua o kona umauma, 1 moe aku ai kona poo, me kona hookahe ana aku 1 kona mau waimaka o ka hauoli, no ka loaa hou ana iaia o kana aloha ame kona makuakane. I ka hoea hou ana mai hoi o ka Emepera Nikola, a komo noloko o ka rumi, me kona ike ana mai i ka lulumi o ke kaikamahine opio me Ivaila, ia wa 1 pane ae ai oia, i ka ninau ana mai: "Heaha ke ano o ka'u mea t ike nei? E hoike mai < Basilo!" "O ka'u kaikamahine ponoi loa keia, a ua pakeie mai oia mailoko mai o ka mana o na kanaka Tureke." "Aha, eia hou no ua hana hoopilikia>a na Turekel" i hooho ae ai ka emepera me ka hoike okoa ana mai o kona ano i ka pihoihoi. "Ua hiki hoi paha na'u e a'o aku i kela poe kanaka i ka mea pololei!" "O ka emepera anei kela?" i ninau ae ai o Mira 1 kona makuakane, me ka noho pono ana ae iluna o na u-ha o kona makua, a iiana mai la i ke kino pilikua o Nikola. "Ae, o ko kakou emepera keia," i pane iho ai no hoi o Ivana ia Mira. "Ua kapa mai nei oia ia oe o Basilo, pehea ua hoihoi hou ia mai anei kou mau pono apau, i kailiia mai ia oe aku?" "Aole au i ike i keia manawa, aka nae ma kuu manao, aole a kaua mea i koe e hopohopo ai. £ nana mai iluna e kuu kuu Mir*P

Ke ku la ka Emepera Nikola me kona hoopiha loa ia aka 1 ke kahaha ame kā hoohihi pu, no ka helehelena u'i o ke kaikamahine opio, he manawa pokole wale no nae i nohoalii iho ai kela mau ano maluna ona, mamuli o kona hoomanao ana ae he mea okoa ka i kuleana i kela kaikamahine. "Ma ka'u mea e hoomanao nei, o ko kakou hoaloha opio nei, ka mea mua loa a kau kaikamahine o ka hoomaopopo ana, iaia i komo mai ai maloko o keia keena," wahi ana ia Ivana. | 'Ae, no ka mea ua hoopaa maoli ia no laua kekahi na kekahi iloko o ka hipuu o ke aloha oiaio. Ua halawai o Rurika me ka'u kaikamahine ma Kasia." "Uwokil'' i kahamaha mai ai ka Emepera Nikola, me ka unuhi ana ae i kana uwaki, a i hou mai la: "E hoopau pono aku kakou i na hana i pau ole, a mahope aku ko kakou kamailio ana, no keia kumuhana hou. Ke makemake nei au e lōhe i kou moolelo e Tvana, no ka mea he inoa malihini loa kela ia'u, pehea ke mau nei no anei kou make* make i kela inoa?" "E hoi hou ana au ihope i Kasia* a hoomaka mai i ka'u moolelo. Mahope o kuu waiho ana aku i ka'u keiki ma kela wahi ua holo mai la au, no Azofa, a mailaila mai, i holo pu | mai ai maua ine Kalikini no Tula, kahi c waiho ana o ko'u mau waiwai. "Malaila i hoololi ai au i ko'u ano he kauwa lawelawe, a kakau aku la ke Kauna Kalikini i ke Keikialii Menikopa ne ka ! loaa ana iaia o kekahi kauwa maikai loa o Ivana ka inoa, he | kanaka niakaukau ma ka hana enekinia, a i makeniake e noho ma ke kulanakauhale poo o Rusia. j "I ka loaa ana aku o kela leka ia Menikopa. ua kauoha koke mai la oia i ke Kauna Kalikini, e hoouna aku ia'u; pela iho la au i hoea aku ai i ke kapitala, a nolio kauwa aku la malalo o j Menikopa. "Aole oia i hoomaopopo mai ia'u i kinohi, aole no he wahi hoohuoi iki i komo aku iloko ona. no ke ano o ka*u hana, o ka noho ana aku nialalo ona eia wale no kona ike ana i ko'u ano ame ka'u meahuna, a i ka wa hope loa ana o ka ike ana mai ia'u. "Ua aneane e piha na makahiki ekolu o ko'u noho kauwa lawelawe ana aku malalo o ke Keikialii Menikopa; a ua maopopo ia oe, ka hoea ana mai i ka hookoia ana o ka'u mau mea apau i akē aku ai, e loaa mai ia Menikopa mai. Ua hilinai piha mai oia ia'u, nolaila me ka malie ame ke akahele, i hoomaka aku ai au e huli i na hooiaio apau no ka pili o ka hewa ia -Menikopa, ua ike oe ia mea, nolaila ua nui a ko'iko'i maoli ko'u hewa." Ke hoolohe loa la ka cmepera \ na olelo a Tvana e leamailio mai Ia imua ona. a i ka pau ana, luliluli ae la kona poo, me he mea la, aia no kekaW manao kanalua iloko ona, no kekahi mau mea, a o ia kana o ka i hou ana mai: "Ua maopopo ia'u kau mau mea apau o ka hoakaka «na mai nei, aka he hookahi mea i koe a'u e makemake nei, e hoakaka mai oe, o ia ke ano oka hoea pololei ant akti 0 ke Kauna Rurika no kahi i noho ai o kau kaikamahine?" Naka haalulu ae la o Rtirika, iaia i lohe aku ai i kela ninau ana mai o ka emepera, aka nae aole no ia he kumu no T\'ana e hoohakalia ai i kana pane ana aku: "Owau ponoi no ka mea nana i kuhikuhi aku iaia, i kana wahi e hele aku ai." VHe mea hookahaha maoli ka keia t ko'u manaol Pehea oe i ike ai iaia?" "Owau pono no ka mea nana i hookuu aku iaia mailoko mai o ka halepaahaol" "E akahele loa oe e ke keikialii, o ike auanei oe, aole he mea liilii ka hoomalielie ana i ko'u inaina." "Aole o'u maka'u i ka hoike ana aku i na mea oiaio imua ou e kuu emepera," i pane koke mai ai o Ivana, me kona haawi ole aku 1 manawa no Nikola e noonoo ai no kana mea e hana mai ai maluna oia nei; a o ia kana o ka hoomau hou ana aku 1 kana kamailio ana: "E hoomanao oe e kuu emepera. maikai, he paahao ke Kauna*Rurika na ke Keikialii Menikopa, a ua maopopo loa ia'u, ua hoopunipuni ino aku o Menikopa imua ou, no ke kauna opio nei. Ua maopopo ia'u, no na mahina lehulehu ka hoolala ana o Menikopa e hoopoino ike ola o ke kauna opio. Ke hoomanao nei no oe, i ka manawa a ke Keikialii Menikōpa i makemake ai e lilo kana keiki o Pita Menkopa i konela iloko 0 kou mau pualikoa. i ka la nae i hoea mai ai no ka hoao ana 1 kona makaukau no kela kulana, ua haawi aku la oe i ke komisina ia Konela Rurika, f a hoonele aku la oe i kela keiki a j Menikopa, me ka puka okoa ana mai o na huaolelo mai kou j mau lehelehe mai, e hoole ana i kona kupono e lilo i aliikon kiekie. "Mai kela manawa mai, i hoomaka ai o Menikopa e hoolala ina alahele apa\i e kau aku ai ka poino maluna o Rurfka. Ua loaa pu no ka ike ia'u, ina paha i mahu'i iki oe no keia mea. aole no oe e hoao ana e hoopilikia aku ia Rurika, elike me kati i hana aku ai iaia." "Heaha ke kumu o kou hoike ole ana mai i keia mea ia*u mamua?" wahi a Nikola, me ke akakuu ana mai o kona manao huhu no Ivana. "Eia no ke kumu, aole i hoea mai i ka holopono ana o ka'u mau mea apau i hoolala ai. Iloko o kela nianawa, he uuku wale no na hooiaio i loaa ia'u no na hewa a Menikopa i han;< ai, pela iho la au i hooka'ulua ai i ka hoike ana aku ia oe, i kona mau hewa. "Me kela manaopaa nae iloko o'u, e hoopakele ae ia Rurika, mai ka lilo ana he pio na Menikopa ua lawe ae la au i ke ko'lko'i o ke alakai ana iaia mailoko aku o ka halepaahao no kahi 0 ka lanakila, me kuu manaoio, aia a loaa na ike apau ia'u no ke ku e ana aku ia Menikopa, alaila e huikala mai ana no oe ia'u, a hookuu laelae aku hoi i ke Kauna Rurika." • "He keu maoli no kou koa e īvana," i pane mai ai ka emepera nie ka hoopinana ana ae i kona mau lehelehe iluna. "Ina 1 maopopo mua ia'u keia mea au -e hoakaka mai nei, aole loa oe e pakele mai ka make mai. He mea oiaio loa, ua aloha au ia oe, aka nae, ua hana mai oe i kekahi mea ano nui loa, e maopopo ole ai ia'u ka'u mea e hana aku ai maluna ou," alaila holoholo iho la ka Etnepera Nikola mai kekahi aoao a i kekahi aoao o kela keena nui, a iaia i kaalo ae ai mamua o ka puka, haawi aku la oia i ke kauoha i na koa kiai elua e ku ana mawaho ma ka pane ana aku ia laua: "E hoihoi hou aku i ka olua paahao maloko o kona keena maloko o ka halepaahao I" • "Aolel Aolel" i pane koke mai ai o īvana. "E huikala aku iaial E huikala aku iaial" "E lawe koke aku i ka paahao i keia manawa ano I" i poha hou aku ai ka leo kauolia o ka Emepera Nikola i na koa, ab hoi ma kona mau maka ke kuoo ame ka uahoa. "E maliu iki mai hoi e kuu emepera maikai. ' hookahi huaolelo mai a'u aku!" i pane mai ai ke K.wna Kalikini. (Aole i pau.)