Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 3, 20 January 1927 — HOONANAEA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

HOONANAEA NO KA MANAWA.

Kmo No Pikoiakaalala (Hoopukaia e J. K. Mokumaio) MOKUKA 1. O AUIa ka makuakaue, o Ko'uko'* k* makuahine, o lole, o Opeaj>m n» k&ikuahine 0 Pikoiakaalala, l>e mas aua laua ma ka hanau ana tn Pikoiakaalala, He mau makuo iole keia ame na Iwiki, a he kanaka kekahi ano o lakou; «aioko o keia kaao e maopope ai. O Wailua i Kauai ka aiua hanau ! • Pikeiakaalala, hapai o Ko 'uko 'u a hanau, oia o 1010 he kaikamahine, liapai kou a hanau o Ope'ape'a, he leaikaaukine, hanaiia laua a nui, hole i Oahu nei. Hoao laua me na kane kaukaualii koikoi ai ahupuaa e Oahu nei. Ia wa e alii ana o Kaulamawaho Jne kana wahine o Kekakapuomaluiki «o Oahu neu No ko laua haalele aaa ia Kauai a holo i Oahu* nei, ike ole laua i ka hanau ana o Pikoiākaalala, ko laua pokiikane. A haL mai laua, hapai o Koukou ko laios makuahino ia Pikoiakaalala, a Aanau he keikikane, hanaiia a nui, €a pii kena kino me ka maikai o lee, helehelena, o ka lauoho nae he uo hulu iole. Iloko o ia wa he mēa mau i na Wnaka na keiki ka akoakoa ma kaki hookahi o Wailua e lealea ai, e nakaikai nt> na mea e hanaia ana. la lakou e uwa ana me ka hookanikani pihe no ka olioli, komo aku la keia l«yo ma na pepeiao oPikoiakaalala, alaila ninau oia i ko)ia makuakane ia Alala: "E Alala, heaha keia leo e uwa ēei o kai o Wailua neiT" ? <4 He olohu," wahi a Alala. "Peke* ia mea!" wahi a Pikoi- \ WeaUla. ■ "Penei; olohu iho la, na mea fclua a oi ka olohu a kekahi, uwa •e 1«. kani ka pihe, o ia kela leo , M e lohe la." 1 I aku o Pikoiakaalala: "E iho fc nana," wahi a Alala. A hal» keia la, uwa hou ka pihe, Vekolo heu ka leo a lohe o Pikoiakaalala. Ninau hou ia Alala, o ka Sia ia: "Heaha keia uwa hou o W!" *'Ife pahe»; pahee iho la a holo |M. akn 1a ka pahee a kekahi uwa M la-" "E iho au," pela aku o PikoiHoole mai o Alala: 4 *Aole oe e iho." TTwa hou ka pihe o kai, o ke kolu la, uinau hou ia Alala: "Heaha fc«ia lee kou e uwa neif" Hai mai la e Alala: "He koieie | ka haki wai ana, penei ke ano he iemhi papa. pokole i hanaia a maikai, lawe a kahi o ka waikahe e ili ana ke ale la o ka moana ke opu 'iim * haki aku, ilaila e lana malie a>e ke kanaheahe, a o ka mea «lut ana peia me ka lilo ole i ka imi, o ia kela pihe e uwa mai la." * 4 H iho au!" pela aku o Pikoiafralala ia Alala. <"Ae." Hana iho la Alala i |eieie na Pipoiakaalala a hookuu £ku la e iho i kai o Wailua, i kahi § na kanaka e piha ana. Ahiki o Pikoiakaalala' me kana keieiē, nana mai la na mea apau iaia nei tne ka haohao. Mahope olaknla na mea apau i ka lakou leeieie i ka wai (o ia ka mulwai o 97ailua.) o Pikoiakaalala kekahi i fciola i kana koieie, oi loa aku la w o ke kau aheahe o kana Aeieie mamua o ka na keiki apau. Kolaila huahua lakou iaia nei me opu kekeue. Lalau kekahi keaki i ka Pokoiakaalala koieie a kiela i kahi kahe ikaika o ka wai, a leahe ak« la ka wai me ka ikaika loa, lilo aku la ke koieie a hui me ke kau Mahope o ke kiola ana i ke koilelo aku la o Pikoiakaalala ma leahi o ke koieie, i haule ai, a lilo aku la keia i ka moana ma ka ikao ka wai po a ao ao a po i ka noana pae i Oaku nei. Ma ke awa o Kou nei kona pae »aa a noho iho la ma ka aeone, he ©1010 ke ano, no ka mea ua pololi lia nake a ka ai amo ka i'a. Ko Ka KaikuaWne. E neho ana laua me ka laua mau kane koikoi ai ahupuaa, aia malalo b laua, he kanaka malama waiwai, p Kauakahi ka inoa. Hele aku la * Kauakahi ma kahi a Pikoiakaa)ala e moo ana, ninau iho la,: "Mahea mai oe!" "Mai ke kai mai nei," pela aku b Pikoiakaalala. i 4< E hoi kaua i ka hale," pela 1 aku o Kauakahi. | Ahiki laua i ka hale, olelo aku la ] Kauakahi ia lole amo Opeapea, ua kaikuahine o Pikoiakaalala: 'He keiki ka'u eia la loaa aku nei ia'u| 9 moe ana ma ka aeone; nolaila lawe mai nei au i ka hale nei e noho ai me a'u. Ninau aku Li o lole me Opeapea U Pikoiakaalala: "Maihea mai oel Owai kou aioa hanau ame na maIna! .1 aku o Pik»iakaalala: "0 Wailua i Kauai ko'u aina hanau, o Alala ko*n makuakane, o Ko'uko'o leō T u makuahine.'' A lohe o lole ame Peapea i keia a. Pikoiakaalala, maopopo ia he kaikunano pokii keia no ma k» I°« a ana 0 inoa 0 hs makua. Lele aku la laua uwe, «V" la i ka pili ana ia PikoiaO ka lana mau kane aia i ka mame aa kanaka, hoouna aku la i» Kaeakahi e kii, nie ka olēlo Em «a hiki mai 1» laua kaikoele.

Ahiki o Kauakahi, olelo aku la: "I kauoha na'lii wahine ia olua e hoi olua i ka hale, ua puka mai ko olua kaikoeke mai Kauai mai, e kalua puaa ame ka ai." Ia wa, makaukau na mea apau ahiki i ka hale, kalua ka puaa me ka ai, kaha hele aku la q Pikoia' kaalala, a puka aku la i kahi o na lii o Oahu nei e noho ana ahiki *oia, e pili ana na'lii i ka pana iole. 0 na'lii o Kaulamawaho ke kane, o Kekakapuomaluihi ka wahine, e pili ana laua i na waiwai. 0 Mainelo ka ke kane pana a o ka wahinealii aole ana pana iole nolaila, olelo hooroi o Pikoiakaalala imua o Mainele, penei; "He mea liilii wale no ia mea, aole ia he mea nalowale." Lohe ke'liiwahine i keia olelo a Pikoiakaalala, kahea mai la e hele aku a kokoke, ahiki oia, ninau mai ke 'liiwahine: (< īna he ike oe i ka pana iole, alaila o oe ka'u pana iole, a e pili ko'u waiwai mahope ou, a e pana olua o Mainele," a holo ko laua olelo ana, pili na waiwai. No Mainele, he kanaka kaukaualii oia, a he kanaka akamai loa ma ka pana iole, ana wale no ke eo ke pili, he umi iole e ku i kana pua liookahi, i aka pana hookahi ana. . No ka pili ana pili ke 'liikane i kona waiwai mahope o Mainele, pili hm ke 'liiwahine i kona waiwai mahope o Pikoiakaalala, a mau na pili. Ina e ku na iōle he umi i ka pua i ka" pana hookahi ana, alaila eo ka waiwai, ina emi i ka eiwa iole o ka pana hookahi ana, aole e eo pela ila aoao elua. Ia wa pana o Mainele, ku he umi iole i ka pana hookahi ana, kani-Ikani-pihe ka aha e nana ana, | "Eo ia Mainele, Eo ia Mainele." | Olelo aku o Pikoiakaalala, me ka |hoonaukiuki ia Mainele: "Hawaj Tra. E pono no paha ke ku ma ke kino. o ka iole he aha nui; ka i | ka umiunū o ka iole e pana ai aka la hoi ke akamai, a<ole ka.'' "Olelo mai la o Mainele: "Keiki hoopunipuni oe. Mai ko'u la i pana iole ai aliiki i keia la, aole au i | ike i kekahi kanaka e pana ana ,ma ka o ka iole." No ko hoopaapaa loihi, pili h'ou no ke ku i ka umiumi o ka iole. Mahope o keia pili hou ana pana o Pikoiakaalala. Aole iole he wehameha wale no ka nahelehele; pule o Pikoiakaalala; o ia kana kalo kalo. Ma keiā wahi e ikeia ai, he ano kino iole na makua ame na kaikamahine o Pikoiakaalala. Ka Pule Ana. Aia la o Pikoiakaalala, 1 hānauia e Ko'uko'u, O Alala ka makuakane, 0 Ko'uko'u ka makuahine, O Kikoo o ka p<o, E kikoo aku ana au ia oe, < Ia Uluku, ia Ululono, 0 Kaulamawaho he alii, O Kekakapuomaluihi, 0 Kau Ia hooholoia mai, . v Aia la aia la, Aia ka iole i ka hua o ka aw«V>, 1 ke kumu o ka aweoweo, I ka lau o ka aweoweo, Aweoweo ula i ka la, I moe i ke pili o Kuahuia nei la, Moe, moe mai la ka iole, A hoi mai la i ka iki. I ka pau ana o keia pulē paha a ua keiki aiwaiwa nei, ikeia aku la ka mano iole. (Aole i pau.)