Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 5, 3 February 1927 — MOOLELO NO LAIEIKAWAI KA U'I HELU AKAHI O PALIULI I KA UKA O PUNA. [ARTICLE]

MOOLELO NO LAIEIKAWAI KA U'I HELU AKAHI O PALIULI I KA UKA O PUNA.

MOKUNA WTT. j 'Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai) >"o keia mea, koi aku la oia i 6ona kaiiunane e hailona hou; i ka hailona hou ana, k u hou nx> ia Kahalaomapuana ka hoailona; aole 01010 i koe a Kahalaomapuana, no ka mea, tia ku ka haUona iaia; o ia hui, he mea kaumaha nae ia Kahalaomapuana ke kaawale ana aku mai kona noht) alii aku, ame na makaainana, no ka mea, ua hoopouliia ko ke aliiwahine naau makemake ole e hoi i Kealohilani ma ka hailona i" ka ole i kona makemake. j I ka la a Kahalaomapuana i hoi | iai i Kealohilani, kuuia mai la ke Muenue mailuna mai ahiki ilalo nei. Ia manawa, ha'i aku la oia i kana olelo imua o kona kaikunaee, me ka i aku. | *'E ku ke alanui o kuu,lani pela, kali no na la he umi, e hoakoa- j "koaia mai na alii, ame na makaainana apau, i hoike aku ai au i ko'u aloha nui ia lakou mamua o kou lawe ana aku ia'u" Ike iho la o Kaonohiokala, ua pono ka olelo a kona kaikuahine hooholo ae la oia i kona manao ae; alaila, hou ia aku la ke alanui ilgua me kona kaikunane pu; a i ka umi o ka la, kuuia mai la ua alanui nei imua o ke anaina, a kau aku la x» Kahalaomapuana iluna o ke alanui ulili i hoomakaukauia nona: a huli mai la me ka naau kaumaha, i hoopihaia kona mau maka i na kulu w>i o Kulanihakoi, me ka i mai: "E na T lii, na makaainana, ke haalele nei au ia oukou, ke hoi nei au i fea aina a onkou i ike ole ai, ©wau ame o'u mau kaikuaana wale ka i ike; aole nae no ko'n makemake e hoi ia alna, aka, na ko*u 'ima no i ae ia'u e haalele ia oukou mamnli o ka hailona a kuu kaikunane lani nei. '*Aka hoi, ua ike no au he mau akua like ko kakou apau, aole mea r.ele, nolaila, e pule oukou i ke akua n e pule no hoi au i ko'u akua, a ;na i mana na pule a kakou, alaila e halawai hon ana no kakou ma npīa hope aku. Aloha oukou apau, no hoi ka aina, oki kakou la nalo." Alaila, lalau ae la oia i kona aahu, a palulu ae la i kona mau ->mka imua o ke anaina, i mea e •ma ai i kona manamiao i na ma-i kriainan.a ame ka aina ft laweia aku j ",rs oia ma ke anuenue iloko o na ;jo kaalelewa ma ka Lanikuakaa. O kumu nui o ko Kaonohioka;a manao nui e hookaawale ia KahalaT»mapuana i Kealohilani, i mea n nalo ai kona kolohe ia Laielohe» "iohe; no ka mea, o Kahalaomapuana ?»ia kekahi ike iaia, he ike hikl ke "hanaia kekahi- hana ma kahi malu; a he kaikamahine manao paa no, aole o hoopilimeaai. Nt> ka manao o Kaonohiokala o haiia kana hana kalolie imua o Moanalihaikawaokele, nolaila oia i hookaa.Trale ai i kona kaikualiine, s ma ke ano akua o na lilo ka hailona ia Kahalaomapuana; a kaawale aku la kona kai~e, a i ka pau ana paha o ka rapaha elua o ka lima o ka maka>'.ki, iho hou mai la t)ia ilalo nei e nooko i kona manao kuko ia Laie"ohelohe. Aole nae oia i hooko koke ia mar>awa: aka, i mea © pono ai oia imua o Kekalukaluokewa, nolaila, waiho .'ku la oia imua o Kekalukaluokewa *• pan? ma ka hakahaka Kahalar mapuana, a o ka mal#aula no kona *:uhina nuL A hoonohola aku la o Mailehaii kiaaina no Kauai; o Maile>aluhea, no Oahu; o Mailelaulii, no ?>faui ame moku e ae; o Māile?>.ikaha no Hawaii.

MOKUNA XXXII

T,ilo ae la o Kekalukaluoleewa f poo iiekie ma ke aupuni, alaila, Loonna aku la o Kaonohiokala ia Kekalukaluokewa e helo 6 kaapuni ma ra mokupuni apau e lawelawe i kasa oihana moi, a hoonoho iho la Laielohelohe ma ko Kekalukaluolie'wa "wahi ma ke ano hope "fhoi; a ro keia mea, lawe ae la o Kekalukaluokewa i kona kuhina nui (ka makaula), ma kana huakai kaapuni. lUlii haalele ai o Kekaluka?'jokewa ta Pihanakalani, a hele aku la ma kana oihana kaapfani; ia la no hoi ka haalele ana o Kaonohiokala ialalo neii \f» kela hoi ana o Kaonohioka» la, aole nae oia i hiki loa iluna, aka ua ike nae oia i na waa ia la e hulo ana o Kekalukaluokewa ma i ka moana; a no ia mea, hoi hou mai la o Kaonohiokala mailuna mai ahiki ilo.lo nei, a launa iho la me Laielohelohe, aole nae i hanaia ka hewa īa manawa. Ia laua me Laielokelohe e halawai la, noi aku la o Kaonohiokala ia Laielohelohe e hookaawaleia na mea e ae, a ma kona ano he «ea «ui, ua hookaawaleia ko ke aliiwahine mau aialo. la Laieloh«lohe me Kaonohiokala o laua wale no ma ke kaawale i aku la o Kannohiokala. "O ka ekolu keia o ko'u inau makahiki (puni) o ka makemake ana ia oe, no ka mea ; ua ultt kou

nani a papale maluna o ko.u kaikuaana Laieikawai, a nolaila, ma na la hope nei, ua hiki ole ia'u ke hoomanawanui e pale aku 1 ke kuko ia o® mai o'u aku." "E kuu lani e," wahi a Laielohelohe, "pehea la e kaawale ai ia kuko ou mai ia oe-ae? A heaha la ka manao o kuu lani e pono ai ke hana!" "E launa kino kaua," wahi a "o ia wale no ka mea e pono ai ke hānaia imua o'u." I aku la o-Laielohelohe: "Aole kaua e launa kino o kuu jani, no ka mea, o ka mea nana i malama ia'u mai kuu wa uuku mai a loaa wale kuu kane, nana ka olelo paa ma o'u la aiolo o haawi i kuu kino me kahi mea o ae e hoohaumia; a nolaila, e kuu lani e, na ka mea nana ka hoohiki paa ia*u o ae aku i kou makemake." A lohe o Kaonohiokala i keia mea, j akahi no a heomohalaia ke kuko ino ilo"ko, a.laila, hoi aku la oia iljina me kana wahino Laieikawai. | Aole nae i anahulu kona mau la j iluna, uhi paapu hou ia mai la oia j e na hekili o ke kuko ino, ahiki ole ke hoomanawanui no k© kuka; a na! keia kuko, ka'ika'i kino hou ia mai' la oia mailuna mai e halawai hou me Laielohelohe. No' ka lohe mua ana o Kaouohiokala, na ka mea nana i malama iaia ka lioohiki paa e ae aku, nolaila, kii mua aku la oia ma o Ka-' pukaihaoa la, e noi aku e ae mai i ko ke alii makomake; nolilila hoi, hele mua aku la oia a olel'o aku ia Kapukaihaoia: "Ua makemake au e lawe ia La : ielohelohe e pili me au i keia manawa, aole nae no ke kajili loa mai, aka, i mea e hoomama ae ai i ko'u naau kaumaha i ke kuko i kau milimili, tio ka mea, ua noi rn.ua aku au i ua milimili la au i kua makemake; aka, ua kuhikuhi mai kela nau e ae aku, a n'olaila, kii mai nei au ma ou la."

I aku o Kapukailiaoa. tf E ka lani o na lani, ke ae aku nei au ma kau noi e kuu lani, he mea pono nou e komo aku oe me ka'u milimili; no ka mea, ua ike au i ko'u pomaikai *ole no ka'u mea i luhi ai, ua upu aku hoi kb maua manao me ka mea nana i malama kau wahine, Laieikawai, o Kekalukaluokewa ke kane a ka'u hanai, ua pono no, aka, i keia noho aup'uni ana, ua lilo ka pomaikai i na mea e ae, a nolaila, ua nele au; a no ka mea hoi, ua haawi ae nei kela i na moku apau i ou maii kaikuahine, koe hoi au ka mea nana kana wahino i wahine ai, a nolaila, o aho hoi ke ka i ka nele lua, a nau ka wahine a olua." . A pau keia mau'olelo a laua ma ke kaawale, hele aku la o Kapukai-' haoa nie ke alii'pu ahiki i X) Laielohelohe la. I aku la. "E kuu luh?, eia ke kaue, nohoia, ho lani iluna he honua ilalo, keehiia kulana a paa, a nana mai i ka mea nana i luhi." He mea kanalua ole ia ia Laielohelohe;.a lawe ae la o Kaonohiokala ia Laielohelohe, a liui oluolu iho la laua. Ekolu mau la o laua ma ka laua mau hana, hoi aku la o Kaonohiokala i Kahakaekaea; a mahopo ilio o ia mau la kaawale; ua aaki paa ia ke aloha iluna o Kaonohiokala, a ano e kona helehelena. Ia manawa hoopuka aku la o Kaonohiokala i olelo hoopunipuni imua 0 Laieikawai, o ia ka ha o na la kaawale o laua, me ka i aku. ' 1 ''Ha'oha'o hoi keia po no'u, aole au i moe iki, i ka lioopāhupahu wale ia no a ao wale." I aku o Laieikawai: "Heaha la?" I aku o Kaonohiokala. *'Ua pono ole paha ka noho ana o lakou la olalo." "Ae paha,'* wahi a Laieikawai, "aole nu lioi oe e iho ae o^nana!" (Aole i pau.)