Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 5, 3 February 1927 — KAAO HOONANEA NO KANA AME NIHEU KONA POKII [ARTICLE]

KAAO HOONANEA NO KANA AME NIHEU KONA POKII

(Kakauia e J. K. Mokuniaia (Hoomauia mai) Ho koa māka'u 010 o Niheu, a ho koa wiVoole i kona ikaika ame ko lia'i ikaika, a ho liiki iaia ke lioouka kaua me ka lehulehu, me kona kanalua ole. *j lalau aku Ja oia i kana laau palau o Wawaikalani, a lioomoe aku la- mii na waa ahiki i ka pali, hele aku la o Niheu maluna. Ma keia hele ana a Niheu hiki aku la oia i ka puu o Haupu, aia iluiia olaila , ke'iii o Kapepeekauila me ka ma-' kuahino o Niheu ma o Hina, ua lilo ia Kapepeekauila i wahine nana. ! Np ka Puu o Haupu. J 0 Kahonunuimaeleka ka inoa o| Haupu, lie honu, me na aoao o ka puu o Haupu ina e upai na hui, alaila,. pii ua nei iluna a kiekie i ka lani, He pa mawalio o ka puu o Haupu, he paehumu lea inoa, o ia ko ki o Koaea me ka ulei o Nuuhiwa, aole e komo ka makani iloko o ka halo o ke"lii, <o ia o Halehuki. E hili aku ana o Niheu i ka laau palau ana, pau ke ki o Koaea a me ka ulei o Nuuhiwa, komo ka makani iloko o Halehuki. . Ia wa ninau ke'lii o Kapepeekauila; "Ea, heaha keia mga o komo nei ka makani iloko nei?" "He keiki me ka laau palau, nana. e hili mai noi ke ki o Koaejr, ame ka ulei o Nuuhiwa." Olelo mai o Hina; "O Niheu, o ke keiki koa a maua; he keiki maka'u ole keia, i ka make e pau- ana kakou i ka make. ,,

Ia Hina e kamailio ana, ahiki ano, o Niheu a lalau ia Hina a lawe aku la. Mamua ae o ka lawe ana o Niheu ia Ilina, ua hai aku o Hina ia Kolea. laua o Ulili i ko Niheu wahi e ikaika ai, o ia ka wili lauoho o ke poo o Niheu, t> AVilikalinoainohalaikekaeka ka inoa; e lalau a, paa ka wili lauoho, aliila, hualele ia'u, pela e liawaliwali ai o Nilieu. A ike o Ivolea amō Ulili, ua lilo o. Ilina, lele iho la laua a paa, i ka wili lauoho o Niheu; a ike o Niheu ua paa kona lauoho, haalele iho la oia ia Hina, a hopu iho Ja i kana laau palau, a liahau ia Kolea ma laua o Ulili; iaia i lilo ai ilaila hblo aku īa o Hina ahiki i ka hale, nie ko kane o Kapepeekaula. Nolaila, hoi-aku la o Niheu ahiki i na waa, ninau.mai o Jvana; "Pehea aku la ka makuahine o kaua?" Olelo mai o Niheu: "Ua loaa no ia'u, a hōi mai nei niaua, ia wa, apo ia kuu lauoho o na wāhi manu, Kolea ma; lilo au ilaila,. holo aku nei o Hina." I aku o Kana ia.Niheu: noho oe iluna nei o na wa'a, owau ke kii aku i'ka makuahine o Waua." Ia wa ku ae la o Kana imna o na waa, o Kaumaielieli ma, a kiei ilio la maluna o Haupu, oni ae la 0 Haupu a kiekie, pela no hoi o Kana o ka oni ana. Ma keia oni ana o Kana, ua hiki 1 Lanikuakea, ka 'lani ljpolipo ua puanawelewele nae ke kino o Kana, no ka pololi i ka inako a ka ai, a me ka i'a. Nolaila nana ae la o Niheu 'ma na w r awao o Kana, i ka puuawelewele ame ka wiwi ]oa, a noōnoo ilio la oia he make pololi. Kaliea ae la 0 Niheu me ka leo nui ia Kana: . "Moe ia i Kona i o Uli, i ke kupunawahine o kaua, i kahi o ka ai ame. ka i'a." • Ekolu īa ke kahea ,ana : a Niheu, lolie o Kana. A lohe o Kana i ka leo o Niheu, moe» aku la oia maluna o" Molokai, a kau pono iluna o Haleakala, iluna pono o- ke kuahiwi. A ma keia moo ana a Kana, ua puali oluna o ke kuahiwi o Haleakala, a hiki i keia. wa. . Ia Kana i hiki ai i o Uli la, moe iho la oia mawaho o ka hale. ala ae la, o UH ke kaliahiaka nui a hele iwaho, nana iho Ia oia ia Kana, o lta moopuna. Lalau iho la oia a hoala ae la, lianai iho la i ka ai a maona, iho mai la ka nui ahiki 1 na wawae iluna o na waa, kahi a Nihou o noho ana. Nana ao la o Niheu a ike, ooki ao la oia i kekahi wawae o Kana, no ka ukiuki o Niheu i ka ai ana o Kana a maona, nolaila, holo ao la ka maeelo ahiki i ke poo o Kana. Olelo mal o Uli ia Kana: "Ua huhu ko kaikaina- ia oe o .Niheu, i ko ai ana. a maona, nolaila, ooki kela ,i ko wawae. Ua make ko hoapaio, ina oe e ala. ae a maluna iho o ka puu o Haupu, h'oaa iho oe i .ko maka, nana ia e oni ae, lalau ilio oe L ka hu.i akau a haha'i ae, a pela ka hui hema, alaila, pau I leona ikaika." | A pau ka olelo ana a Uli ia Kana, ali mai la o Kana a kupono, a kiei maluna o Haupu, hoaa iho la i na maka, ala ae la o Haupu a oni, iluna lalau iho la o Kana i na hui haha'i. Ma keia ha'i ana o na hui, ua pau ka mana'o Haupu, ua keehi iho la o Kana i ka puu a helelēi, a ku kekahi mau puu lillii iloko o ke kai, o ia kela mau puu loulu o ku la ma ka waha o Waikolu, ahiki i keia la. Ma keia make ana o ka puu o Haupu, ua pio ke'lii o Kapepeekanila, a ua loaa o Hina a. laweia mai la a noho ,me kane o Hakalani-leo, a pela i pau ai ke kaua ana o Kana me ka puu o Haupu. Pipi Holo Kaao. . Me- ka- mahalo ,a nni i ka poe lioluhplu. ame oe e kuu Solomona Hanohano' ko 'u welina pau ole. J. K. MOKUMALi.