Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 9, 3 March 1927 — Page 3

Page PDF (1.62 MB)

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, MARAKI 3. 1927 EKOLU
HE MOOLELO
KALOKE
a i ole
Ka Mea i Kapaia ka Moiwahine o na
Puuwai Kupaa.
MOKUNA II.
Ma kahi nae o ka hoi loa ana aku o Kalifoda no kona rumi
hoolimalima, ua kahea e aku la o Abe Nape iaia, nolaila komo
aku la oia no ka ike ana i kona kahu hanai, a ia laua maloko
o ka rumi, e lohe ole ia mai ai na olelo e kamailioia ana ma-
waena o laua, i hoike piha mai ai o Abe, i na mea apau a Ka-
loke i hoike aku ai iaia ma kela kakahiaka, me ka hoakaka pu
ana mai o kela wahine, no ka nui o kona mahalo me ka make-
make no kana malihini.
"Ua like aku ka maikai ame ka oluolu o keia kaikamahine
opio me kou kaikuahine, a ke hoomaikai aku nei au ia oe e
Kaliforda, i kou hoihoi ana mai iaia ma ko maua home nei,
no ka mea ua pomaikai maoli au i ka loaa ana he kokoolua
no'u e noho ai ma ka hale nei, a ua hoomamaia ae no hoi au,
ina kona lilo ana i mea kokua mai ia'u ma kekahi mau hana
lehulehu."
"Na ke Akua e hoopomaikai mai ia oe e kuu kahu hanai,
no kau mau hana ku i ke aloha oiaio; a ina e hiki ana ia oe
ke malama iaia ma kou home nei ahiki i ka loaa ana ha wahi
kupono hou aku nona e noho ai, alaila aole no oe e mihi ana no
kela hana ku i ka lokomaikai ma kou aoao; aka e ukuia mai
ana no oe, ma kekahi ano e ko kakou Makua ma ka lani."
"Ke manaoio nei a-u o ke Akua maoli no ka mea nana i hoo-
lina mai iaia i kokoolua no'u, no ka mea ma keia la holookoa
ahiki i ka po ana, ua like pu keia kaikamahine, me kekahi ku-
kui malamalama, e hoomalamalama ana i ka hale holookoa, a
na hoike okoa aku nei au iaia i ko'u manao, e hoolilo oia i keia
hale, me he home ponoi la nona, a ua hiki iaia ke noho maanei
elike ka loihi, me kana i makemake ai."
Haawi mai la o Kalifoda i kona mahalo hope ia Abe, o kona
haalele iho la no ia i ka hale, a hoi aku la no kona wahi i hoo-
limalima ai, oiai ua hele maoli ola a luhi me ke kaea, no ka
bana ana i lawelawe ai ma kela la, ma ke keena o kona haku-
hana.
I ke kanaka opio e hoi la no kona rumi hoolimalima, ua hele
kona noonoo a piha no ke kaikamahine opio; a iaia o ka hoea
ana aku noloko o kona rumi a haula iho la noho maluna o ke-
kahi ko-ki loihi, hooho ae la oia i keia mau huaolelo :
"He keu aku kela a ke kaikamahine u'i maoli, aole i oi aku
ko Ane u'i mamua o keia kaikamahine, a ma ke kulana naauao,
pela hoi ke kulana lede, ua oi aku no oia mamua o ko'u kaikua-
hine.
"Aole he hana oi aku o ke kupono a'u e lawelawe aku ai no
kona pono, o ka huli wale no i kekahi hana maikai nana; me
kela hana auanei, e hiki ai ke kokua mai, i na mea e pono ai
kona noho ana aku."
No kekahi manawa loihi ma kela po, aole e hiki i ke kanaka
opio ke hoi koke e hiamoe, ua hiaa wale no kona noonoo, no na
mea e pili ana i ke kaikamahine ana o ka hoopakele ana mai
ka make mai ; a e kokoke aku ana i na hora o ke aumoe, akahi
no a lulumi mai ka makehiamoe i kona mau maka, o kona lilo
aku la no ia i ka aina moeuhane.
MOKUNA V.
Ua loli hikiwawe maoli na ano o Kalifoda Vini, mai kela ano
mai ona i kamaaina i kona makuakane ame kona mau hoaloha;
no ka mea ua lawelawe aku oia i kana mau hana me ka manao
makee maoli, a ua hookakaha nui ia aku ka manao o Mr.
Nowuda no keia kanaka opio, me kona i okoa ana iho iloko
ona, ua kuhihewa loa ka makuakane, o ka hookau mua ana
mai i na ahewa ana maluna o kana keiki, me ka hoao mua ole
i kona kupono a kupono ole paha o ka hana.
No ka makemake ole nae o Mr Nowuda, e ala mai kekahi mau
nanao maikai ole inawaena ona ame ka makuakane o ke ka-
naka opio, noonoo iho la oia, he mea maikai ma kona aoao, ka
hui kukakuka mua ana me kela kanaka, a e hookuu laelae oia
ia Kalifoda e noho hana malalo ona, no kekahi manawa loihi,
no ka pono o kela kanaka opio.
No ka hooko ana i kela manao, ma kekahi kakahiaka, he ma-
nawa pokole mahope mai o kela noho hana ana aku o Kalifoda
malalo o Mr. Nowuda, ua hoea kino aku la o Mr Nowuda noloko
o ke keena o Hamilakona Vini , a hoakaka piha aku la o Mr
Nowuda i na mea apau ana i ike ai no Kalifoda, me kona ka-
mailio ole mai nae, i na mea a Kaliforda i hoike aku ai iaia, i kela
kuee ana o ka makuakane me kana keiki.
Ua hookahaha loa ia aku ka manao o Mr. Vini , i ka lohe
ana i ka moolelo e pili ana i ke kulana o kana keiki, a mihi
iho la oia iloko ona, no kona pupuahulu loa, o ka hooili ana aku
i na hoahewa ana maluna o kana keiki, me ka haawi ole iaia
i kekahi hana kupono, maloko o kona keena ponoi, aka nae
ma ke ano nui, ua piha loa oia i ka hauoli, no ka loli ano nui loa
o Kalifoda, mai kela kulana molowa ona, a i ke kanaka hoo-
ikaika maoli i ka hana.
"E hoohana aku oe i kela kanaka opio ma na alahele apau au
i ike ai he mea ia e hoopomaikaiia aku ai oia, a aole a'u kanaka
e ae e kau aku ai i ko'u noonoo, no ka pono o kela keiki, o oe
wale no. Ina ua manao oe he mea kupono, ka hoomahuahua
ana aku i kona ukuhana, a ua lawa ole paha ke dala i loaa mai
ia oe e hiki ai ke hookoia kela manao hoopii i kona uku, alaila
e hoike mai oe ia mea ia'u, a na'u ponoi no e haawi aku ia oe i
kekahi mau haneri dala, no ka uku ana aku iaia, i kela ame keia
mahina.
"Ua maa kela keiki i ka piha mau o kona mau pakeke i ke
dala i kela ame keia la, a ua maa no hoi oia i ka hoolilo ana
ma ke ano uhauha i ke dala, no kona mau makemake, malia
e ike ana oia, i ka puikaika o kona ola ana, me na dala uuku
i emi loa mai, i na aala e loaa ana iaia mamua aku ; aka pehea
kau ike aku iaia?"
"No kana mau hana aole a'u mea e hoohalahala ai, ua hooko
pono oia i na mea apau me ka maikai ; hookahi wale no nae a'u
mea ha'oha'o, e hekau mau ana ka nanaina kaumaha maluna
ona ; he kulana a'u i ike ole ai iaia ma kona manawa o ka hoo-
maka ana mai e noho hana malalo o'u."
"Mila paha ua pupuahulu loa au, ma ka'u mau mea i hana
aku ai no kela keiki, pela i hoikeike mai ai oia i kona ano kau-
maha au e ke la maluna o kona helehelena, he mea makehewa
nae ka mihi ana iho i keia manawa, ua hanini aku la ka waiu;
e hookuu aku iaia elike me ia ana e hana mai nei, malia e hoea
mai ana no he la, e ku maoli ai oia maluna o kona mau wawae
iho.
"E makaala loa oe iaia, a e hoike mai ia'u i kela ame keia
manawa, i kau mau mea i ike ai nona."
"Mai maka'u oe no ia mea, e makaala loa ana au i na hana
apau a kela kanaka opio e lawelawe ai, pela hoi kona mau ano,''
i hooia aku ai o Mr Nowuda imua o Mr Vini , me kona piha
nae i na manao kahaha, no ka hoike ole mai o ka makuakane,
i kekahi mau olelo hoolana a hoohoihoi paha nana e hoi aku ai
a hoike ia Vini opio.
"Eia ihea kela kanaka opio e noho mai nei? Aole oia i kiei
hou mai ma ko makou home, mai kela manawa mai ana o ka
haalele ana i ka hale, ma ka po ku-ee ai maua," i ninau mai ai
haalele ana ka hale, ma ka po i ku-ee ai maua," i ninau mai ai
noho ai.
"Aole au i ike i kahi o kela kanaka opio e noho nei, a aole
no au i ninau aku iaia no ia mea ; ma ko'u manao nae, ina e hoi-
keike ae ana oe i kou makee no kona pono, ma kekahi ano, malia
he kumu ia e komohia aku ai ka manao iloko o Kalifoda, e
hoi hou mai oia no kou home, a e noho aku olua iloko o ka
oluolu."
-Aole i lilo kela mau olelo i kamailioia ae e Mr Nowuda, i
mea aponoia e Mr. Vini, a o ia kana o ka pane ana mai :
"He oi loa aku ka pono, e hookuu i kela keiki e hana nona iho ;
he haawina a'o kupoo loa ka i loaa iaia i keia manawa, e lilo
ai oia i kanaka oi aku o ke kupono ame ka maikai ma keia mua
aku."
Aole i kulike ko Mr. Wuda manao me ko ka makuakane o
Kalifoda, eia nae aole oia i hoao aku e hoololi i ka manao paa
o Mr. Vina; koe wale no kona ike ana iho, i ka waiwai ole o
kona hele ana aku e hui pu me kela kanaka, me kona manao la
hoi, e loaa mai ana he mau olelo hoolana no ka pono o kana
keiki, eia ka aole.
Ua hoohalaia kekahi manawa loihi e na kanaka elua, ma ke
ana iaia, e hookaawale oia, mai ka puulu mai o ka poe uhauha
huli hoi mai la o Mr Nowuda, no ke keena o kana kakauolelo
e noho aku ana e lawelawe i kana mau hana ; me ka noonoo nae
iloko ona, e haawi aku oia i na kokua apau e hookuponoia ae ai
o Kalifoda ma kona ola ana aku ; oiai nae o ke kumu nui o kona
makee i kela kanaka opio, no ka lilo mai i kane na kana kaika-
mahine, ma ia ano, e hoohuiia ai na waiwai o na ohana a elua,
a lilo i waiwai nui loa.
Mai kela manawa mai o ka noho hana ana aku o Kalifoda
malalo o Mr Nowuda, i hoi ai oia e noho maloko o kekahi hale
hoolimalima kupono; a ua waiho aku oia i kona kulana lala
iloko o kona kalapu; o na kumu o kona hookaawale ana iaia
iho mai ka huikau hou ana aku me ka puulu ana e pili ana
mamua, o ia no kona ike ana iho, he uuku loa kona loaa, e hiki
ole ai iaia ke hui pu aku me ka poe iloko o kela kalapu.
O kekahi kumu o kona haalele ana i ke kalapu, no ka loaa
ana mai he leka iaia mai kona kaikuahine mai, e koi ikaika mai
ana iaia, e hookaawale oia, mi ka puulu mai o ka poe uhauha
ame ka poe kupono ole, ma kona hana ana pela, e komohia ai
ka manao makee ame ke aloha iloko o ko laua makuakane nona.
O ke kumu hope, o kona makemake ana e hookaawale loa
iaia iho mai ka puulu mai o ka poe uhauha, o ia no kona hoo-
maopopo ana i na ano kilakila me ka maemae iloko o Kaloke,
ka mea nana i kono mai iaia, e hoohalike oia me na. ano o kela
kaikamahine, ma ka hoolilo ana iaia i keonimaa oiaio, i kanaka
hoi, e hoomamao ana mai ka puulu mai, o ka poe ino ame ka poe
e hiki ole ai ke hilinaiia aku e ka poe maikai.
Iloko o na pule elua o kona noho hana ana me Mr Nowuda
he mau manawa lehulehu kana o ka hele ana "mai e ike ia
Kaloke; a ke haalele aku oia i kela kaikamahine, a huli hoi
aku Ia no kona mmi, e ike maoli iho ana no oia i ka like ole o
kona ano me ko Kaloke, a ua ku a hilahila maoli oia no kona
mau ano, ka mea nana i hooi loa ae i kona makemake, e hoo-
mamao loa iaia iho mai ka poe mai i lilo he mau hoaloha nona
mamua aku.
Ma keia halawai mau ana o Kalifoda me Kaloke, i loaa maoli
ai ka ike i ke kanaka opio, no ka oi kela loa aku o ke kulana
o kela kaikamahine mamua ona, o ia hoi ua hoonaauaoia kela
kaikamahine ma na ike like ole, aole kekahi kumuhana ana e
hoala mai ai, i nele ka hiki ana ia Kaloke ke hoakaka mai i
kona mau manao me ka maopopo loa ; no kela mau ano o
Kaloke ana i ike aku ai ; ua konoia mai oia, e hoike ae iaia iho,
he kanaka i kupono e hilinaiia mai no kona mau ano maikai.
I ka manawa i loaa aku ai ka lohe ia Kalifoda, no na hana a
Keoni Huba i hookau aku ai maluna o Kaloke, pela hoi ke
ano o ka hoomaunauna ana o kela kanaka i na (lala a ke kaika-
mahine opio, ua hoopiha loa ia oia me ka huhu ahiki i kona
olelo okoa ana mai ia Kaloke, e hele oia e hui pu me kekahi
loio a waiho aku i ka hana iloko o kona lima, no ke koi ana
aku i kela kanaka e hoihoi mai i na dala i koe e waiho ana ma-
lalo o kona malu.
I kinohi, aole o Kaloka i makemake e waihoia aku na ka loio
e koi i kana mau dala ia Keoni Huba, no kona makemake ole
e ike wale ia mai e ka lehulehu na mea a kela kanaka i hana
mai ai iaia; aka nae mahope iho o ko Kalifoda hoakaka ana
aku iaia, aole e hoikeia ana kekahi mea maloko o na nupepa,
e kau mai ai paha kekahi hohilahila ana maluna ona, akahi no
a ae aku o Kaloke, e waiho i ka hana iloko o ka lima o kekahi
loio, me kona kanalua loa nae, e loaa ana palia kekahi (lala i
koe e malamaia ana e kona makuakane hanauna.
Mahope o kela kukakuka ana o na opio no ka lilo na kekahi
loio e koi aku ia Keoni Huba e hoihoi mai oia i na dala a
Kaloke e paaia ana eia, ua hui aku la o Kalifoda me kekahi
loio opio, he hoaloha no nona, a waiho aku la i na hana apau
iaia, me ka hooia ana mai o kela loio, e hooko koke aku ana oia
i kela hana, me ka hoohakalia ole.
He oiaio, ua hoea kino aku la ka loio opio imua o Keoni
Huba, a koi aku la i kela kanaka e haawi mai oia i na dala
apau i koe ana e malama ana na ke kaikamahine opio.
I kinohi, ua hoole loa mai la kela kanaka, aole he hookahi
dala malalo o kona malu, i kuleana ai o Kaloke, aka nae, i ka
manawa a ka loio i hoakaka aku ai, i na mea apau, no ka hiki
ke laweia aku na hooiaio imua o ka aha hookolokolo, no ke kaa
ana aku malalo o kana malama ana he mau dala mahuahua,
akahi no ua kanaka nei a hoike mai i ka mea oiaio, me ka olelo
ana aku i ka loio, he elima haneri dala wale no i koe ana e
paa ana i kela manawa na Kaloke, o ka nui aku o na dala, mai-
loko mai o ka ewalu kaukani ka nui, ua puehu iloko o ka hana
piliwaiwai, a ua hooliloia no hoi ma na aha inu waiona.
He hana maalahi loa ka hooiaio ana imua o kekahi aha hoo-
kolokolo no ka hewa o kela kanaka, ma kona ano he kahu ma-
lama waiwai no ke kaikamahine opio, aka nae no ka pono o
Kaloke, i manao ai ka loio, ma ke ano maikai e hooponoponoia
ai me Keoni Huba, ahiki i kona hoihoi ana mai i na dala i koe,
a haawiia aku ia Kaloke.
Ua hoao no o Keoni Huba e pakike mai i ka loio, ma ka
hoikeike ana mai he mana kona, ma kona ano he kahu malama
waiwai, e ike ai i ko Kaloke wahi i noho ai; aka i ka hoakaka
ana aku o ka loio, i ka makaukau loa o ka halepaahao e hookipa
aku iaia, oiai ua ku-e oia i kana hoohiki, ma kona malama
ole ana ia Kaloke me ka maikai, akahi no ua kanaka nei a ike
iho i kona poino maoli, a o ka hopena o kela kukakuka anai
o ia no kona ae ana e haawi mai i ka loio i na dala he elima
haneri, pela pu hoi me koha mau pahulole, ame kona mau lole.
Ma ka manawa a Mr Kalifoda Vini i hoihoi aku ai i na
haneri dala elima a haawi ia Kaloke, pela hoi me kona mau
pahulole ame na ukana e ae, ua hoopiha loa ia kela kaikama-
hine me ka hauoli, ua ahona ka loaa ana aku o kela mau dala
uuku, mamua o ka nele loa, a o ia kana o ka hoike okoa ana
mai i kona manao hoomaikai imua o Kalifoda i ka i ana mai.
"Ua aneane e loaa ole ia'u na huaolelo kupono, e kamailio
aku ai imua ou e Mr Vini, no ka hoike ana aku i ka nui o ko'u
mahalo me ka hoomaikai ia oe, no kau mau mea apau i hana
mai ai no ko'u pono; he keu aku maoli no kou maikai me ka
piha makee e lawelawe mai i na hana apau e pono ai au, a ua
noho aie maoli no au i kou lokomaikai.
"Mai manao oe, ua hoounaia oe malalo o kekahi aie no ka'u
mau mea i hana aku ai nou, aole loa pela," wahi a Kalifoda
me ka, nana pono loa ana ma ma na maka o Kaloke, a
lilo kela nana ana mai a ke kanaka opio, i kumu no Kaloke
e kulou iho ai kona poo ilalo, me ka pii ana ae hoi o ka ula ma
koa mau papalina, a o ia ka Kalifoda o ka hoomau hou ana mai
i kana kamailio ana:
"Aole he mea e ae i loaa ia'u, ma ka lawelawe ana aku i na
haiia apau e pono ai oe, a e hookaawaleia aku ai na haawina
kaumaha apau mai ia oe aku, o ka hauoli wale no."
"Ina pela, e hooluhi hou aku ana au ia oe, ke lilo ole nae ia
hana hooluhi ma ko'u aoao, i mea hoopilikia aku i kou noo-
noo ; o ia hoi ua makemake au i kau mau kokua ana mai no ka
holopono o kekahi mea a'u i noonoo nui ai iloko o keia mau
la," me ke aea ana ae o ke poo o Kaloke iluna a nana mai la ia
Kalifoda me ka minoaka ma kona mau papalina.
"E hoike mai i kou makemake a'u e hana aku ai, ua makau-
kau mau au i na manawa apau," i pane mai ai no hoi o Kali-
foda.
"Me na mahalo he nui ia oe," wahi a Kaloke me ka hoihoi.
"Ke makemake nei au e hoike aku ia oe; o ko'u noho ana ma
keia home, aole a'u mea e hoohalahala ai, ua hana mai o Mrs.
Nape i na mea apau, e oluolu ai ko'u noho ana me ia ame
kana kane, a he keu ko laua oluolu, me ka hamama o ko laua
puuwai, me he mea la he pili au ia laua ma ke koko.
"Me na mea nae apau e hoopuni ana i ko'u ola ana, i hanaia
mai e keia mau hoaloha lokomaikai; ua komohia mai ka ma-
nao maikai ole iloko o'u, aole he pono iki o ko'u noho ana, me
ka lawelawe ole i kekahi mau hana e pono ai au, a o ia ka'u
e noi aku nei ia oe, ina paha e hiki ana ia oe ke huli aku i hana
kupono na'u, a i kekahi kulana paha."
"Ua kupono ole maoli kou kapa ana ia oe iho e kuu hoaloha
no kou noho wale iho no ma keia home me ka hana ole ; no ka
mea ua nui ka mahalo o Abe no kau mau hana i lawelawe aku
ai no ke kokua ana iaia; o ka oi loa aku o kana mea i mahalo
ai nou, oia no ka maikai ame ka maiau loa o kou humuhumu
ana i kana mau mea o ka waiho ana mai nau e hana."
"He uuku loa kela mau mea a'u i hana ai, no ka pana'i ana
aku i na mea he nui a ko'u mau kamaaina i hana mai ai no'u.
Ua hoolako mai laua i home maikai no'u e noho ai me ka
palekana, a ua hoolako pu mai i na meaai e ike ole ai au i ka
pololi; a ina paha ua lawa i'o na mea a'u i hana aku ai no ka
panai ana no na mea maikai he nui i hanaia mai no ko'u pono.
aole ia he kumu maikai no'u e hoomau aku ai i ka noho ana me
ka lawelawe ole i kekahi hana, oiai aole he mau humuhumu
i koe a Mrs. Nape e haawi mai ai na'u."
Ua loheia mai kela mau olelo e kamailioia la mawaena o
Kaloke ame Kalifoda e Mrs. Nape, iaia i kaalo ae ai mawaho
"Ua lohe mai nei au i kekahi hapa o ka olua mau mea e
kamailio nei, a o ia ka'u e hoike hou ae nei i ka nui o ko'u
mahalo, nou e kuu kaikamahine, ua oi loaa aku kou humu-
humu ana mamua o ke kupono, ua hele maoli kou mau mana-
manalima, a pukapuka i ke kui ; a o ka mea oi loa aku, he keu
o ka rumi, a na opio e noho ana a kamailio koke mai la no kela
wahine, i ka ana mai :
a ka maikai o kau humuhumu ana, a kekahi makuahine e haa-
heo ai."
"He nani hoi ia ea, ua hoea mai la oe e Mrs. Nape, e nonoi
aku ana au ia oe, e kokua mai, ma ka hui pu ana aku me ka
poe no lakou na lole au e holoi nei, a e aiana nei, ina he mau
mea humuhumu kekahi a lakou, alaila e haawi mai ia oe, a e
loaa ana ka hana ia Miss Livinakona e molowa ole ai kona
noho ana ma ka hale nei."
"Ua poo loa kena manao ou, aole o'u wahi noonoo iki, e koi
aku i kela poe, e haawi mai i ka lakou mau mea humuhumu
ia'u. Eia o Miss Livinakona ke noke mau nei i ka hoopapau
i ka'u mau mea humuhumu, me kona uku ole ia, aole nae he
komo iki mai o kekahi noonoo iloko o'u, he mea maalahi loa
ka loaa ana iaia o na dala mahuahua, ma ka humuhumu ana
aku no kekahi poe okoa. E hele i'o aku ana au e hulu i mau
mea humuhumu nau e kuu kaikamahine !"
"Mai noonoo iki oe e Mrs. Nape, no ka'u mau mea i hana
aku ai nou, oiai owau ka i hoohauoli loa ia mai, ma ko'u lilo ana
i mea nana e hoopau pono aku i kau mau mea humuhumu, e
noonoo hou ole aku ai oe no kekahi manawa loihi loa e hoea
mai ana."
"I hoike aku no au ia oe e Miss Kaloke ea, ua hoomama loa
ia ae ko'u noonoo, no kau mau mea i hana mai ai no'u. Ina
nei na'u ponoi e humuhumu, aole ana e paa kela mau mea, iloko
o na mahina eono, a hui pu iho me ka pepeekue o ko'u mau
maamanalima, he keu aku o ka pupuka o ka'u humu; aole
elike me ke ano o kau humuhumu ana ua lika ana ka mikini."
"E hoihoi aku ana au i kekahi mau Iole keokeo a'u i. aiana
ai no Mrs. Daimana i keia ahiahi, a e ninau aku ana au i kela
wahine, ina he mau mea humuhumu kekahi ana, alaila e haawi
mai oia nau e hana," wahi a Abe me ka haalele ana mai ialoko
o kela rumi, a hele aku la noloko o ka halekuke.
"Aole anei e hiki ia oe e Miss Livinakona ke noonoo mai no
kekahi ano hana okoa ae, mamua o ka humuhumu?" i kamailio
hou mai ai o Kalifoda, no kona makemake ole, e lilo o Kaloke
i mea nohopaa loa maloko o ka hale i na hora o ke ao.
"Ua kamailio wale aku nei no au ia Abe, elike me ka
hikiwawe o ka oili ana ae o ka noonoo. iloko o'u, no ka hana
humuhumu, aole nae o kela ka'u hana kupono i manao ai nau,
aka i hana okoa loa no, me ka nui o ka manawa hoomaha."
"O ka hana kumukula ka'u hana i makemake loa ai e loaa,
no ka mea ua hoouna o mama ia'u e hoonaauaoia maloko o na
kula, me kela manao, e lilo au i kumukula mahope aku o ko'u
puka ana mailoko mai o na kula. Oiai nae he mea malihini
loa au ma Nu Ioka nei, aole he poe hoaloha, e hiki ai ke kokua
mai ma ka hooikaika ana e loaa he oihana kumukula. ke kana-
lua loa nei au no ka loaa he kulana o kela ano ia'u."
"He mea oiaio no ia, aka nae, malia he nui loa na wahi
haka ma na kula aupuni, a malia maloko kekahi o na kula ku
okoa; nolaila aole no he hewa o ka haoa ana e loaa ka hana
kumukula iloko o kekahi kula."
"Ina pela, he mau mahina okoa a'u e kakali ai, ahiki i ke
komo hou ana mai o na kula, aka no keia manawa. aole no au
e ku-e aku ana, i ka hoohala ana i ko'u manawa, ma ka humu-
humu ana i na lole, o ka poe e hoolako mai ana ia'u me ka
hana; a pehea la, aole anei ou manao. he mea maikai ka hoo-
komo ana i kekahi hoolaha maloko o na nupepa no kekahi
kulana kumukula?"
"He manao maikai no kena ou e Miss Livinakona; aka nae
o ka oi loa paha o ka pono, o ia kou hoomanawanui ana ahiki i
ka manawa e hoomaha ai na kula, alaila hookomo aka oe i
kau palapala noi," wahi a Kalifoda me kona hoihoi loa, no ke
kau aku o ka hilinai ana a ke kaikamahine opio maluna ona
no kana mau ao ana mai, i na alahele apau e pono ai kona
noho ana aku.
"Ua pomaikai maoli au, i ka loaa ana mai o ko'u mau pahu
lole, no ka mea aia maloko o kekahi o kela mau pahu lole i
waiho ai ko'u palapala hoomaikai ma ke ano he kumukula,
a pela hoi ko'u palapala hoomaikai mailoko mai o ke kula
piliolelo; ina o ke noi wale aku no me ka waiho ole aku i na
hooiaio no ko'u kupono, he kanalua loa ka hiki ana e loaa ia'u
he hana kumukula."
"He mea oiaio kena au e hoakaka mai nei, E pehea e lilo awa
anei i mea maikai i kou manao, ka hoomau ana aku i ka noho
ana me kuu kahuhanai nei, ahiki i ka pau ana o ka manawa
hoomaha o ke kula iloko o keia kau wela? E lilo ana anei kou
noho pu ana me ia i mea molowa ia oe?"
Aole e hiki ia Kaloke ke uumi iho i kona akaaka, no ka mea
ke hoomaopopo aku la oia i ka manao o ka Kalifoda mau
olelo, no kona kohu ole e noho pu me kekahi luahine, a hoo-
kahi kona akaaka pu ana ae, me ka pane ana aku :
"Ua maopopo ia'u ka manao o kau mau olelo i kamailio
mai nei; ua ike no oe, aole i loaa ia Mrs. Nape kela pomaikai
o ka hoonaauaoia ana iloko o kona mau la kamalii; eia nae
ma ka oluolu ame ka maikai, aole e hiki ia oe ke hoole mai, ua
nele oia me kela mau haawina pookela loa.
"He oiaio paha aole oia i kupono ma ke ano he hoa e hoo-
kaau olelo ai, elike me ka poe i loaa ia lakou ka hoonaauao
kiekie ia; aka nae ua loaa ia'u ka palekana maloko o na kau-
poku o kona home, a ua like keia hale me he puuhonua la no'u,
mahope o ko'u pakele ana mailoko mai o ka home o ka ohana
Keoni Huba; nolaila e lilo ana i mea oluolu no ko'u noonoo,
ke hoomau aku au i ka noho pu ana me Abe ame kana kane,
a e uku aku no hoi au iaia i na hoolilo o ko'u noho ina, ke
loaa ka'u mau hana humuhumu, no ko'u ukuia mai e ka poe
na lakou na mea humuhumu."
"Pehea la kou manao, ina no kuu lawe mai i kuu kaikua-
hine," i pane mai o Kalifoda, me kona malu ana iho nae, i ke
alahele e hiki ai ke halawai na wahine opio a hookamaaina ia
laua iho. "Aole o'u kanalua, ina no kou halawai pu me kuu
kaikuahine, e lilo ana olua i mau hoaloha makai."
No kela mau olelo a Kalifoda, leha ae la ka Kaloke nana
ana ma kona helehelena, a hoomaka mai la e kamailio:
"Auhea oe e Mr Vini, ua ike no oe i ko'u kulana, he kai-
kamahine ilihune au, i nele i ka home no'u iho, a aole au i ikeia
iwaena o na anaina o ka poe maikai ma Nu Ioka nei. Ma ko'u
aoao, he nui ka makemake iloko o'u, e hookamaaina me kou
kaikuahine, a eia no hoi ka iini iloko o'u, e lilo oe i kokoolua
no'u e hele ai ma kekahi mau wahi ; aka nae aole loa o'u make-
make iki, e hana aku i na mea e ku-e mai ai kou mau makua
ia oe, a i kou kaikuahine paha."
Ua apono loa mai la o Kalifoda i kela mau hoakaka a Ka-
loke, eia nae pane mai la no oia, i ka ana mai :
"Mai hoohaahaa oe ia oe iho, i kulike ai me kau mea e
kamailio mai nei nou. Ina nei no kou halawai pu me ko'u kai-
kuahine, aole loa he wahi kanalua iki iloko o'u, no kona hauoli
loa, no ka mea ua kupono maoli no oe i kokoolua nona e hele pu
ai, mamua o kekahi poe kaikamahine opio e ae o keia kulana-
kauhale. Ma ka'u mau mea i hoomaopopo nou, iloko o keia
mau la kakaikahi wale no o ko laua hookamaaina ana, o oe
kekahi o na kaikamahine i hoonaauao kiekie ia a he nui na ka-
lena maikai i loaa ia oe, ka mea i loaa ole 5 ka hapanui o na
kaikamahine a ka poe waiwai ; pela hoi kou wahine u'i."
"Ua oi loa aku kau mau mea e kamailio mai nei no'u, ma-
mua o ka mea hiki ia'u ke apono aku," wahi a Kaloke me kona
ku pololei ana ae iluna, ka mea hoi nana i haawi aku i ka ike
ia Kalifoda, aole i makemake ke kaikamahine opio i kana mau
olelo, a o ia kana o ka pane hou ana mai:
"Ina ua hoopilikiaia aku hou noonoo, no na olelo a'u i kamai-
lio mua aku nei ia oe, alaia e noi aku ana au i kau mau hui-
kala ana mai, no ka mea, na hoike wale aku nei no au i na mea
oiaio loa, elike me ia a'u ike ai i ka pololei maoli no, aole he
mau olelo haanui wale, kaena paha."
Pahola ae la ka mine a ma na papalina o Kaloke, no kona
ike maoli ana aku no ike ku i'o o kela nonoi ana mai o Kali-
foda e huikala aku oia i kela kanaka opio, a o ia ka Kaloke o
ka pane ana aku :
"He hana kohu ole paha nau e Mr. Vini, ka hoopuka ana
mai i kou manao poe alaila nonoi hou mai oe ia'u e hui-
kala aku ia oe."
"Pehea ua huikai ia mai anei au no kela mau mea a'u i
kamailio mua aku noi imua ou?" i ninau mai ai o Kalifoda me
kona kulou ana mai imua, no ka nana pono loa ana i ka hele-
helena o ke kaikamahine opio.
"Ina aole oe e kamailio hou mai ana, i na mea au i hoike
mai nei i keia la e pili ana no'u ame ko'u mau ano, alaila ke
huikala aku nei au ia oe me ko'u naau apau. No'u iho, aole au
i maa i na olelo hookaau a hoomakeaka paha elike me kau
i kamailio mai nei."
"Ina o ka mea oiaio kena, alaila ua pili ia'u ka hewa, o ia
ka malama ole i na rula maikai; aka i hoike hou aku no au
i ko'u manao maoli ea, ua hoopuka aku au i na olelo mamua
aku nei me ke kui'o loa, aole ia ma ke ano hoomakeaka, aka
no ka hoike ana aku i ka'u mau mea i ike ai nou."
"No keia mua aku, he mea pono ia oe ke noonoo i kau mea
i manao ai e kamailio mai no elua manawa, mamua o ka puka
ana mai o na huaolelo iwaho," wahi a Kaloke me ka hele a
pii ka ula ma kona mau papalina.
"Ma ka'u nana aku, aole oe i hoihoi no na mea a'u i kamai-
lio mua aku nei, ina pela, e noonoo iho oe, aole he wahi manao
maikai ole iloko o'u nou, o ka mahalo wale no a ua konoia
mai au, aole e kamailio aku i na mea e hoehaehaia ai
kou noonoo ma kekahi mau ano ; nolaila e noi hou aku ana au
no kau mau huikala ana mai ia'u," alaila pahola mai la o Kali-
foda i kona lima imua o ke aloha ana.
Me ka hoohakalia ole iho no hoi, i lalau aku ai o Kaloke
i ka lima o Kalifoda, no ka mea ua ike maoli aku no oia, i ke