Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 9, 3 March 1927 — HE HOAKAKA NO KA BILA KANAWAI HELU 99, A KA MEA HANOHANO O. P. SOARES, O KA APANA 4. [ARTICLE]

HE HOAKAKA NO KA BILA KANAWAI HELU 99, A KA MEA HANOHANO O. P. SOARES, O KA APANA 4.

I na ewo o kc Kalaua o Kakuhiliewa i loaa ka mana koho:—I ka malama o Okatoba o ka makahiki 1926 i aui aku la, a i ka la koho wae o na molio luuamakaainana o ka Apana 4 ame na apana e ae apuni o Hawaii aina, i waeia ae ai mailoko ae o na moho he nui, o 0. P. Soarcs, a i ka la koho nui mai o ka mahina o Novemaba, i oili pulelo loa* mai ai ua pua la o Pokukala a lilo i kauwa hanohano nau, na'u a no na makaainana o neia mau kaiaulu. A oiai ka lehulehu e kakali hoomanawanui pauaho ole ana, no ka la e noho mai ai o ka ahaolelo kuloko, oiai lioi, ka lahui ua ike i na popilikia he nui mamuli o ka pii mau ae o na auhau waiwai, a pela aku, ne ka booneJe pu ia he heluna nui o na kanaka i kahi hana, noho io iho la ka ahaoielo i ka la 16 o Febcruari o keia makahiki, a iwaena o na hoa hanohano o ka akoakoa ana ae iloko o na paia laahia o ka hale kaukanawai o kou aina, o 0. P. Soarcs keknlii o na lioa paahana, au paha hoi i hoolel iho ai i ka lei o ka hanohano maluna o kona mau ki poohiwi a hapai aku ia iaia i ke kiekiena o ka piko o Kaala, kh ma* una kaulana o ke kulanakauhale poo 0 Hawaii lahui, ho ka hana a hookomo ana mai i na kanawai nou ame a ; u e maha ae ai, me ko kiai pu ana hoi i na pukaliu e hoolilo mai ai ia kakou, i kona mau haku, 1 poe haawo mau i na puolo o ke kaumaha, aka, o ka mea hihiu i ikeia, ua oili mai la ma ka Nupepa Ka Hoku (The Star Bullotin) o ka la 23 iho nci,*he bila kanawai i ikeia a i hookomoia iloko o ka hale o na lunamakaainana, Bi-' la Kanawai Helu 99, a o ka makaula o nei kanawai, oia no ka Mea Hanohano, O. P. Soares, a o kona wahl i hooliloia mai ai i kauwa na ka lehulehu, mai ka apana 4 mai no ia o keia Kalana. Ma ka aoao, 3 ma ke kolamu 2 o ua nupepa la, ke olelo nei ke poomanao o ua kanawai nei: "E hoomakaukau nna no ka hoihoi ana mai i na hana apau o na Aha Apaua i Honolulu nei; ka hoonohonoho ana i a papa kiure no ka Aha Apana o Honolulu; e hoopau ana i na aha apana o Oahu nei ame ka hookohu ana i elua lunakanawai no ka Aha Hoomalu o Honolulu. ,, Holo, i ka heluhelu ekahi.—Soares. Ola oe o ka Apana 4 i ko moho, ola pu oe o ke kanaka Hawaii e noho hoekepuo mai nei i kou ihikapu, a ola pu o Hawaii Paeaina i nei eu a .kakaolelo. Ea, auhea oe o Oah'u e, ina ua hiki ia oe ke ike i ka manao o keia kanawai, pela pu hoi. kona hopena e hoea mai ana malūna iho ou e ke kanaka nole a hune o ka noho ana, alaila e ala, a mai nanea ke alo i ka huli iluna, e helu ai i na laho 0 ka hale, o paulna loa.i ka nanea me Niolopua a i ke ala ana ae keia, ua hala ka puulena i fti!o, hapapa hewa na lima i ko ko'a i'a ole— kau hana! No'u iho, ke ike nei au iamua, a ke iko malaelae aku nei i ka hohonu o ka moana kaiuli, kai lipoljpo, kahi e hiki ole ai kahi auwae ke lana ae, ke piholo aku ialalo o ka papaku o ka moana kai kupikipiki-o me ka mouo o kupee ana i o'u mau lima ame na wawao. A oiai no ka la e kau ana, e alu pu mai kakou 1 nei mahinaai, a e waele ae i na wahi launahele e ulu nei, i maeinae ke kanu ana aku i na wahi pohuli mamūa o ka hoea ana mal i ke kau hooilo a kulu iho o Hakoilani. Iloko no o ke kaa o ka hapanui o na mana koho ia kakou, i na Hawaii, ela ka, e koheoheo mai ana no keia Pukiki ame na wahi pua o Kina a hoolilo mai la ia oe amea'u pu, na ewe o ka aina, i kuewa maluna iho o na papalina aloha o kou one* hanau, ka aina i eha ai ka ili ou mau kupuna no ka makeo i na likopua e mohala ae ana a e hookawowo iho ana hoi ma ko lakou mau tna* kalua. auhea oe, aole kakou i poino hai, aole hoi na ha'i i paku ia kakou a hoolilo mai i na kauaka i malihini a i mea pekupeku me ho popo la, aka, na. kakou pōnoi iho no ke kumu o polno nei ka nohoua a o hooliloia mai nei i īuea paani walo na na kanaka i ulu ae ai i lilo i uiau kupa no ka ainn, mamuii o ka lele ana mai o ko lakou mau makua mai na aina e mai a oiai kakou ka lahui e noho ana iloko o ka like ole, lilili, hookeekee, holohoioolelo,, hakuepa, kuamuamu ame na manao pono ole e ao iloko o ko kakou mau pahukani, no na kauaka i loaa ka hoonaauao kupouo ia ana, i ikeia ko lakou makaukau 110 ka hoouna ana aku i ka hale kaukanawai, hopu hewa a haawi aku la kakou i na hilinai huhewa ana, i na keiki a na lahui e, a huli aku la i ia oe iho, a i ka hoea ana mai i ka manawa o ka pilikia mamuli o ke kuhihewa, hapaiia mai la ka hoomanao ana i na kokua i haawiia aku i ua mau kauwa lahui e nei, a o ka hopeua, he hoi i K.ilalau, Kauai, kahi a kela kaeaea i holo aku ai, no ka hoopakele ana iho iaia, mai ka mana mai o na lima o ko kanawai i hoo* kaawaleia no ka poe i loaa i nh. haawina o ka ehaeha. E, halihali mai la oloko o'u kahi moolelo o Pamano, a ina he oiaio ko-

ua make ana i kna io ponoi, alaila, o keia no ke kumu o ko kokolo ana mai o ke aa o kela anoano ahiki mai nei ia kakou, a iua e huli aku ft { nana me ka hoomanao ana i ka moolelo o Keopulupulu, kela kuhi* kuhipuuone kaulana o ko kakou' aina, ka laeula nana, i liaawi i ka aina i ke kai, mamuli*o ka alualu o na koa o ke alii, iaia ame kana keiki i aloha nui ai e pepehi, kek&hi kumu no keia o kakou i lilo ai, na na laliui o ke kai mai,-e nolio mauaN mai maluna o kakou, a o ka hopena e ikeia nei a e ikeia aku ai, o ia no, ka hahai mau aua o na haawe 0 ke kaniuhu ame ka pilihua o kahi noonoo maluna iho o kakou, a ina aolo kakou o hiki ana ke ike koke 1 na puka lua-meki i keia mau la no ka hoopakele ana iho ia kakou, pehea ana ka pono o ka nee ana aku o keia mua? E ao ana no anei oe e ka lahui e, e mau, a o pili keia haāwina me kakou i keia mau la ame ka kakou mau leialoha e ulu, a e pii ae ana ma ko kakou'mau meheu i ka manawa a kela ame keia kino ola, o hooko ai> i ka olelo a ka Buke Nui, a ka* kou e paulele nei e i ana; "Ho mahu ko ola o ke kanalea i pu-a ae a emi aku, a e hoopoina loa i na, olelo aloha a walohia a ke alii lokomaikai e i nei; "Ua mau ko ea o ka aina i ka pono." Aole anei e hiki no hoi ia Hawaii 'Lahui, e imi aku i ka lakiku ame ka lopiku e holo palekaua ai ka moku" e kue* kaa ana i pono, no na pua i oili a i omamaka ae me ka hiehio nui, mailoko ae o kou mau kuono Uahia a kapukapu? Ua nele loa anei ka* kou i na kuin.u laau opioplo i ulu maikai ae iloko o ko kakou mau waena, i ike i ka pono ame ka hewa, no ka noii ana aku i na alahele e olu a e maalahi ai, kei» nohona mauleulo a'na? Ke manao ia nei au, aole! "E hana i ko ke kino, o i kau ka la, a e hana i ko ka uhane, o i kau ke ea." AKCHIE E. KAHELE. —;—