Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 11, 17 March 1927 — Page 6

Nupepa Kuokoa

AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO.

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA

EONO NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, MARAKI 17 , 1927

LOAA HE MAU KUMU HOOPII
AHEWA I NA KIURE KIEKIE

Mahope iho o ka ninaninau ana o na kiure kiekie no na kumu hoopii hoohalahala i waihoia ae imua

o kela kiure, o ku-e ana ia Harry
Lea ame kekahi mau mea e ae elua,
no laua na moa o Emil Luttreli ame
Paul P. Gralke, i waihoia ae ai ka
hoike imua o ka aha a ka Lunaka-
nawai Kaapuni Edward K. Massee,
ma ka Poalima aku la i hala, no ka

loaa ana i kela kiure he ekolu mau hoopii hoahewa o ku-e ana i na ka-

naka ekolu.

O ka mua o na hoopii hoahewa

i loaa i na kiure, ma ka lakou ninaninau pono ana i na kumu hoo-pii hoohalahala, o ia no ka hoolaia mua ana o kela poe ekolu e pepehi

a make ia Mrs. Harry Lea, ka wahine mua a Mr Lea, i moku nae

i ke okiia, ma ka po o ka la 27 o
Feberuari aku nei i hala.

Maloko hoi o ka hoopii ahewa olua, e hoakaka ana ia no ka pepehi maoli ana o na kanaka ekolu, i ka wahine i oleloia ao nei, me ko

lakou manao o lawelawe i kela hana no ka make aku o Mrs. Lea, ma

ka pepehi ana iaia, ku'i a uumi

ana i kela wahine.

O ka ekolu o na kumu hoopii hoa-

hewa o ia no ko kiloi ana o kela poo ekolu ia Mrs. Lea mailuna aku

i o ke kaa otomobile, me kela manao no e kau aku ka make maluna

I ona.

Ma ka moolelo a Mrs. Harry Lea,

i hoakaka ae ai imua o ka aha hoo-

malu, no na mea i hanaia aku ma-

luna ona; ua laweia ka oia e na

kanaka ekolu maluna o ke kaa otomobile, ma ka po o ke Sabati, no-

luna o Makiki, o Luttrell ka mea nana o hookele ana i ke kaa.

I I ka hoea ana ka o ke kaa otomo-bile noluna o Makiki, ua ala ae ia he hoopaapaa hahana mawaena o Harry Lea ame kana wahine mua, a o ke kumu o ko laua hoopaapaa, e pili ana no ia i na oleloike, a Mrs. Lea i hoike aku ai i na luna oihana o ke aupuni, no ke ahi i a ae ai maloko o ka hale o Lea, mauka ae nei o Kalihi.

Mamuli ka o kela hoopaapaa ana, i uumi okoa aku ai o Harry Lea i ko kania-i o kana wahine mua, ahiki i ke kupouli ana o ka noonoo, a na Luttrell i kiola aku i kela wahine iwaho o ke kaa, a mahope aku

o kela manawa, i kahuli ae ai ke
kaa otomobile a lakou o kau ana.

O kekahi o na Hoopii e ku-e ana

i na hoa o Harry Lea, o ia no ko
laua puhi ana ma ke ano kolohe
i ka hale o Lea mauka ae nei o
Kalihi; me ka manao, ina nei no
ka pau o kela halo i ke ahi, aha ila
e hiki ana ia Lea, ke koi aku i
ka hui inisua e uku mai i ka hui-
na o elua kaukani dala a oi, no kona
mau lakohale.

Ma ka oleloia, i ka manawa a na poo nui o ka oihana kinaiahi, ama ka ilamuku kinaiahi i helo ai e nana i ka hale, mahope iho o ko kinaiia ana o ke ahi a pio, ua loaa, aku la na hoailona maopopo loa, no ke puhiia ana o kela hale ma ke ano kolohe, no ka mea ua loaa aku na lakohale, ua hoopuluia i ka aila, a pela hoi ka hoopuluia ana o na paia oloko o kekahi rumi me ka aila mahu ame ka vaniki hou loa.

KA AHAMELE ME HULAHULA
A NA KEIKI MAKAPO

I kulike ai me ia i hoikeia aku
ai ma ka helu i hala o ke Kuokoa
nei, e wehe ae ana na keiki makapo,
he ahamele me hulahula mauka ae
nei o ka holo hoolaule'a o na More-
mona ma Kalihi, ma ka po o keia
Poaono, Maraki 19, 1927.

E paneeia mai ana imua o ka lehulehu na mea hoikeike i hanaia e na keiki makapo ma kela manawa, a mawaho ae olaila, e hoikeike pu ia mai ana, ka hiki ana i na makapo ke kakau ke heluhelu, me ka hoakaka ana mai i na manao o kekahi mau mea e Hookahakaha ai ka noo-noo o ka lehulehu.

O ke Kalapu Aloha o na kaika-mahine kekahi o kokua mai ana i keia ahamele, pela hoi me kekahi poe e ae, a eia na likiki o kela ahamele ke kuaiia nei e na komite, a e loaa no ma ka puka o ka hale Hoo-laule's ma kela po.


Nuhou Kuwaho WAKINEKONA, Mar. 13.— I ku- ike me ka hoike a ka oihana ka- epa mai kona keena ae o ka hoo- pukaia ana ae ma ka po aku la i hala, ke pii mahuahua mau aku nei ka heluna o ka poe i poino i na kaa otomobile maloko o na mokuaina Huiia o Amelika. Maloko o na ku- lanakauhale he 73 o na Mokuaina Huiia he 78 he 433 poe i make i na ulia kaa otomobile iloke o ka ma- hina aku la o Feberuari ke hoo- halikeia me 375 poe i make ia ma- hina like he makahiki aku nei i hala. LEMBURG, Poland, Mar. 13— He umikumamaha poe i kukonukonu loa ka eha iloko o, ka manawa o kekahi hooku'i ana o na kaa ma ka hale hoolulu kaaahi maanei i keia la. ROME, Mar-. 13— Ma keia la iho la ka pau o ka hookolokolo aua i na kanaka kipi Tuscany i hoopiiia ae ai he mau mahina lehulehu aku nei i hala uo ko kipi i ke aupuni mamuli o ka ikeia ana na pili ka hewa i ka poo i hoopiiia ae, a ua kauia aku na hoopa'i paahao ma- luna o lakou e hoomaka ana mai ka iwakalua mahina a i ka umi- kumamaha makahiki. He elua wale no mau kanaka i hoopiiia ae i hoo- kuuia. Hookahi wahine i ahewaia no ka hoolaia ana e ku-e aku i ka poe Facists a i hoopa 'iia ekolu ame hapa makahiki maloko o ka hale- paahao. MONTEVIDEO, Mar-. 13— O ka Major Francesco Pinedo o ka oiha- na kaua Italia, o lele huinakolu nei mai Koma a i Buenos Aires, Nu Io- ka a hoi hou i Boma ua holopono loa ka hoopau ana i kana lele mua ana ma ka elua o kana lele ana mai Buenos Aires a i Montevideo nei ilo- ko o elua hora ame elima minuke. LIHUE, Kauai, Mar-. 12— He bila oiaio e hoopii ana ma ke degree ekahi no ka pepehikanaka ka i hoi- hoiia ae o ke kiure kiekie kuloko e ku-e ana ia Narcissus Reyes, he Pilipino, he kokua no ke kanaka amara o Lihue. Ua hoopiiia ao o Reyes no ka make ana o kana wa- hine ame kona kaikaina, mahope o kona pepehi ana ia laua ma ka mahina i hala. NA MARE. Harry K. Fuller ia Helen K. Ma- nu, Feb. 28. John Medeiros ia Mabel Rose Kelii, Mar-. 4. Daniel Keawe ia Maryann Makua, Mar. 5. Ali Kuna ia Kealoha Kaai, Mar-. 5. B. C. Manley ia Violet K. Mc- Cullen, Mar-. 8. Gabriel J . Ah Hee ia Rose N. Kaukaliu, Mar. 9 Richard Alana ia Mary Kama- kele, Mar. 9. Daniel K. Kaleikini ia Libbie Marie Aweau, Mar 12 NA HANAU. Na Mr. ame Mrs. Charles Henry Hose, he kaikamahine, Jan 1. Na Mr. ame Mrs. Phillip Hatori, he kaikamahine, Feb. 28. Na Mr. ame Mrs. David Ernest Todd, he keikikane, Mar 2. , Na Mr. ame Mrs. Valentine Still- man, Holt he keikikane, Mar 4. Mr. ame Mrs. Solomon Maielua, he keikikane, Mar 7. Na Mr. ame Mrs. Theodore K. Simmons, he keikikane, Mar. 9. Na Mr ame Mrs. Alfred Morse, he kaikamahine, Mar. 10. Na Mr. ame Mrs. Wm. H. Dedrick, he keikikane, Mar. 12. Na Mr. ame Mrs. Solomon K. Kane, he kaikamahine, Mar. 13. Na Mr. ame Mrs. Edward Ludloff, he kaikamahine, Mar. 13. KA MAKE. Oscar Kaleleiki, ma Wailupe Mar. 3. Alice K. K. Kalama, ma ke ala- nui Hokele, Mar. 5. David Naehu ma ke alanui Ka- palama, Mar. 5. Malie K. Nui, ma ke alanui Moi, Mar. 8. Keluia Kainoa, ma ke alanui Nuu- anu, Mar 9. Rose Mary Soong, ma ka Hale- ma'i o na Kamalii, Mar 12. Ludloff, he bebe hanau hou, ma ke Kuea Makuna, Mar 13. Mary Louisa Kainu Palapala, ma ke alanui Moi Mar 15. He koa mahuka mai ka oihana koa mai nona ka inoa o A. J . Lava- lee ka i paa ae i ka hopuia e ka Makai Gonsalves a haawiia aku i ka makai o ka oihana koa. No kanakolu mau la ka kona kaawale ana mai ka Pakaua mai o Leilehua, e like me kana hoike i ka makai.	WAIHO AE KE KAMALIIWAHI- NE KAWANANAKOA I KA PA- LAPALA NOI A KA POE O KALAUPAPA I KA AHA SENATE. Ma kekahi la o ka pule aku la i hala i waiho ae ai ko Kamaliiwa- hine Kawananakoa i kekahi pala- pala noi i loaa mai iaia mai ka poe mai o noho lai la i ka Aina o ka ehaeha ma Kalaupapa, Molokai, e noi mai ana i ka Ahaolelo no ka uku o na meakuai ma ka halekuai o Kalaupapa. Maloko o ka palapala noi, o hoike ana ia ua makemake lakou e hooli- loia aku na meakuai ia lakou no ko kumukuai kumu a aole o hoo- piiia ae elike me ia e ikeia nei. Ua waiho ao ke Kamaliiwahine Kawananakoa i kela palapala noi imua o na hoa o ka Aha Senate no ka lakou mau noonoo akahele ana. He pule a oi mamua aku o ka loaa ana mai o kela palapala noi i ke Kamaliiwahine Kawananakoa, ua hookomo ae ka Mea Hanohano Manuel O. Pashoal, Lunamakaai- nana mai Maui mai he Bila Kana- wai maluna o kela mea a ua hoo- holoia e ka hale olalo penei: BILA HALE HELU 74 HE KANAWAI E KAU ANA I NA KUMUKUAI MALUNA O NA WAIWAI KUAI E HOOLILOIA ANA MA KA HALEKUAI O KALAU- PAPA, MOLOKAI. E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii: PAUKU 1. He hana ku-e kana- wai na ka Papa Ola a i ole na kona mau agena ke kuai hoolilo a i ole hoao ana e kuai hoolilo i kekahi waiwai kuai ma ka Halekuai o Kalaupapa, Molokai, no ke kumu- kuai a i olo no na kumukuai i oi aku mamua o ke kumukuai kumu o ia mea. PAUKU 2. O kela ame keia mea e ku-e ana i na mea i hoakakaia ma- loko o keia kanawai e pili no ka hewa mikamina inia a e hoopa'iia i Iwakalua-kumamaiiwa ($25.00) dala a maluna iho o ia e hoopauia oia mai kana oihana mai elike me ia a ka Papa Ola e hooholo ana. PAUKU 3. E mana no keia Ka- nawai ma kona aponoia ana. Ua hookomo pu ae keia Hoa Ha- nohano o ka Ahaolelo he mau Olelo Hooholo e pili ana no ka ukumoku o na ukana ame kekahi mau mea e ae e pili nua no ka pono o ka poe e noho mai la ma ka aina o ka ehaeha he mau mea hoi i kupono loa e loaa mua i na manawa ae nei i hala a i hana ole ia, Ma na mea e ikeia aku nei me he mea la e holo ana keia mau mea i na hale a elua. UMI A OI KAA I LILO MA KE KUAI KUDALA Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i kuaiia aku ai ma ke kudala akea he umi-kumamaha mau kaa otomobile kahiko o ke aupuni kulanakauhale, no lakou ka huina o na dala i kohoia ma kahi o ka elima haneri me kanaono-kumama- walu me ka hapalua. O ko kiekie loa i kohoia no kela mau kaa he $117, a o ka haahaa loa i kohoia, ma kahi o ka umi dala; ua like pu me $40.60 ka ave - rika no kela mau kaa. He mau kaa kahiko wale no kela apau loa, i pau na meahana i ka na- lowale a i inoino pu; o ka pono o ka nui o kela mau kaa no na paila o na kaa kahiko, a ma ka wehe- wehe ana ao i kekahi mau wahi, e loaa ai ka waiwai, ma ka hooko- mo ana aku no na kaa inoino. NOHO I KA HALEPAA- HAO NO KA PAU ANA O NA DALA IAIA Imua o ka Lunakanawai Kaapuni Cristy ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i ae okoa ae ai he Pake nona ka inoa o Kong How, no kona pili i ka hewa kolohe i na dala i haawiia aku nana e malama, a no ia kumu, i kauia mai ai ka hoopa'i hoopaahao maluna ona, e noho oia maloko o ka halepaahao no ka manawa o elua makahiki ka haahaa, a he umi makahiki ke kie- kie. He tela lole ka hana a keia Pake, a oia pu ka puuku o na dala a ke- kahi poe Pake he kanaha ka nui, i hiki aku ma kahi o ka $14,000 a lakou i waiho aku ai malalo o kana malama ana; he hookahi nae o kela poe na lakou na dala, i hookomo ae i kana hoopii, no ka huina o $1,- 852.60. Ma ka hoakaka a keia Pake, ua pau loa ka na dala a ka poe i haa- wi mai nana o malama, i ka hoo- hanaia ma kana oihana tela lole; aolo nae he mea nana e hooia mai i ka pololei o kana mau olelo, ma- lia paha na pau iloko o na hana haule ole ka piliwaiwai na na Pake apau. Ma ka mokuahi Haleakala o ka Poakahi iho nei, i hoea mai ai ka Loio Kalana William Beers o ke kalana o Hawaii uo keia kulanakau- hale.	Nuhou Kuloko O keia la, ka piha ana o na la he iwakaluakumamalima o ka noho ana o ka ahaolelo kuloko. Mahope o ka hoohala ana i ke- kahi mau la kakaikahi ma Maui, i huli hoi mai ai o Kiaaina W. K. Farrington, no keia kulanakauhale, ma ke kakahiaka o ka Poakahi aku la i hala. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni Frank Andrade, ma ka la 5 o Apelila ae nei, e hooloheia ai ka hihia o Russell V. Roberts, no ka hewa lawe i na dala o ka oihana wai o ke kulanakauhale o Honolulu nei ma ke ano kolohe. No ka piha loa no o ka nupepa i keia pule, pela i hoopaneeia ai ka hoopuka ana aku i kekahi mau pala- pala a na makamaka, a loaa kahi kaawale o ka nupepa no keia pule ae. No ka hiki ole i ka Rev. Wm. Ka- mau ko hoea ae no ka pule ana na la e noho ai ka hale o na lunamaka- ainana, mamuli o kona ma'i, ua hoo- kohuia ae ka Rev. Henry K. Poe- poe o Kaumakapili i kahunapule no ka hale o na lunamakaainana ma ka Poakahi iho nei. Ina he poe kekahi e noho mai nei he mau buke kahiko loa ka lakou i pa'iia ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania paha i makemake e hoolilo aku ma ke kuai, ua biki no ke kakua mai ma keia inoa "Pu- uku" ma ke keena o ka Nupepa Kuokoa. O kela makemake e loaa he kau- hale pili me na meahana o Hawaii nei o kela au kahiko i hala, o kuku- luia ma Kaimu, Puna, Hawaii, na ikeia ke ohohia maoli o na hoa o ka aha senate, ma ka lakou huakai kaahele aku nei no ke kalana o Ha- waii. No ka hookele i kona kaa otomo- bile, me ke kahi 'ohi 'o i ka waiona i paa ae ai o W. B. Holmes, he akena hookapu waiona mua i hoopauia ma ka po o ka Poalima aku nei, me kona hoopa'iia ana he elima dala iloko o ka aha apana ma ka Poakahi iho nei me ka hoomaluleia ana o kona laikini no elua mahina. Mauka ao nei o Manoa i paa ai kekahi koa mahuka i ka hopuia e ka Makai A. K. Gonsalves ma ka Poakahi iho nei, me ka ae okoa ana ae o kela koa, no kona holo mahuka ana mai kahi hoomoana mai o na koa ma Leilehua, no hookahi mahina aku nei i hala. Eia he bila dala apuka nona ka waiwaiio o umi (lala ko paaia mai nei e ka Hope Ilamuku Ameika Otto Heine; he Pilipino ka mea na- na i hana i kela bila apuka, o ka haawi ana ae ma kekahi halekui o na Kepani ma ke alanui Muliwai me ka maopopo mua ole, he bila dala apuka kela. E makaala no na bila dala apuka $10, eia iloko nei o ke kulanakau- hale ia ano dala pepa ino, ko paaia mai nei e ka hope ilamuku Amerika kekahi bila o ia ano. He make ulia ka olelo hooholo a ke kiure a ke koronero o ka hoi- hoi ana ae i ka aha no ko kumu o ka mae ana o Gosaburo Katamura maloko o ka halema'i Moiwahine mahope o kona haule ana mai ka oneki mai o ka mokuahi Likelike me kona ona a waawaa kona poo, ma ka la 8 aku nei o Malaki. He Kepani puhi okolehao o Nishi- moto ka inoa, ka i paa ae i ka hopu- ia e na akena hopuhopu waiona ma ke lanui Emaluka ma ka auwina la o ka Poakahi nei. He ipuhao puhi rama o 20 galani eono mau barela i piha i ka lama i hoawaawaia ame 12 galani okolehao ka i loaa pono aku a lawe pu ia ae me ia i ka halepaahao. No ka loaa ana aku o W. B, Holmes, he akena hopuhopu waiona mamua o kalaiwa ana i kona kaa oio mo ka ona i paa ae ai oia i ka hopuia ma ka po o ka Poalima i hala, a ma ka noho ana o ka aha hoomalu e hoolohe i kona hihia ua hoopaiia mai oia $5 me na koina o ka aha me kona hookapuia aole e kalaiwa hou no 60 la. Ke hoomakaukauia mai nei e ke komite o na hana o ka lehulehu ame ka Enekinia kulanakauhale a ka- lana he ana auhau wai hou no na apana mawaho a i ka manawa e aponoia ai e ke komite waiwai o ka papa e waihoia ae ai mamua o ka papa o na lunakiai no ke apono ia mai.	KA HALAWAI MAKA- HIKI HOOMANAO A KA AHAHUI KAMEHAMEHA No ka hoomanao ana i ka piha ana o na makahiki he iwakalua- kumamalima o ko ku ana o ka Aha- hui Kamehameha, ka ahahui nui hookahi i kukuluia no na Hawaii, e malamaia ae ana ka halawai ma- kahiki a kela ahahui, ma keia kula- nakauhale, iloko o na la 15, 16 ame 17 o Aperila e hoea inai ana Ma ko kakahiaka o ka la 15 o Aperila e hoea. mai ai na hoa o ua ahahui lala, o ka Ahahui Ka- mehameha o na kuaaina no keia kulanakauhale Ma ka mokuahi Maunakea e hoea mai ai na lala o ka Ahahui. Kahekili o Kauai, i hiki aku ka nui ma kahi o ka ehiku ha- neri; ma ka mokuahi Kilauea mai hoi ko Maui ame ko Molokai, ua lala o ka Ahahui Kahekili, i hiki aku ka nui ma kahi o ka ekolu ha- neri, a ma ka mokuahi Haleakala mau hoi na lala o ka Ahahui Mama- lahoa, i hiki aku ka nui ma kahi o ka hookahi haneri I kulike ai me na mea i hoolala- ia, e malamaia ae ana he hana hoo- kuku himeni maloko o ka halekoa, ma ka po ana iho, mawaena o na puukani o na ahahui like ole; he mau himeni Hawaii wale no, a ma- waho ae o kela hana, hookuku hi- meni e haawi pu ia ana he aha hoohauoli a hoonanea, (smoker) no na mea apau. O na mea e loaa mai ana mai na hana lehulehu mai e malamaia ana ma kela po, e holo aku no ia no ka waihona kukulu hale o ka Aha- hui Kamehameha. Ma ka la 16 ae, o ka la ia e noho ai ka halawai makahiki, me ka akoakoa ae o na lala ame na lima- nui o na ahahui apau, a ma ia la no hoi e malama pu ia ai he ahaaina luau nui; a ke noonooia mai nei kahi e malamaia ai kela ahaaina lu- au, i hiki ai ke hookipaia ka lehu- lehu. Oiai e paholaia aku ana he mau kono i na luna oihana kiekie o ke aupuni no ka hoohanohano ana ae i kela ahaaina luau, o ko Kakau- olelo o ke Keena Kalaiaina o ke aupuni o Amerika, kekahi o na mea nana e haawi ae. ana i kekahi hai- olelo ano nui ma kela manawa. Maloko ae nei o ke awa, ma ka po ana iho o kela la, e malamaia ae ana he mau hana hoikeike ka'i kukui maluna o na waapa, elike me na hana hoikeike i ike mau ia, ma na manawa aku nei i hala. Ma ka la 17 ae, o ia ka la 8abati, he la ia no na ahahui o hele ai i ka pule maloko o ka Luakini o Ka- waiahao. PILI OLE KA HEWA I KA PA- PA KOMISINA HALEPAAHAO O ka hopena o ka ninaninau ana a ke komite hookolokolo o ka hale o na lunamakaainana, elike me ka makemake o kekahi olelo hooholo i hookomoia ae iloko o kela hale, e hoahewa ana i na luna oihana oloko o ka halepaahao no ka hanaino i na paahao, pela hoi ke kupono ole o ke kauoha i hoopukaia ae e ka papa komisina, o ka halepaahao, no ka hoouna ana ia Pablo Manlapit i Ma- nila, o ia no ka loaa ole ana o na mea e hooia mai ana, no ka pololei o na kumu hoohalahala i paa maloko o ka olelo hooholo. O ka Lunamakaainana Norman K. Lyman ka mea nana i lawe mai i kela olelo hooholo, no ke kupono ole o ke kauoha ana a ka papa ko- misina halepaahao ia Pablo Man- lapit, e haalele ia Hawaii nei, ma ka la 11 o Maraki iho nei; ma ka ninaninau ana nae a ke komite i ka Makai Kiekie John C. Lane, pela hoi i ka Loio Kuhina W. B. Lymer ame Mrs. Manlapit, aole a lakou mau mea i ike, no ka lawelaweia ana o kekahi mau hana kupono ole; ua hookahuaia kela manao o ka papa komisina halepaahao, e hoouna ia Manlapit no Manila, mamuli o ka makemake ponoi o ka paahao; aole hoi mamuli o ka hookikinaia aku ma kekahi ano. Ma ka ninaninauia ana o Mrs. Manlapit, ina paha he mau mea ke- kahi a kana kane o ka hoohalahala ana aku imua ona, o kana i hoaka- ka ae ai, aole ka he mau hana mai- kai ole i hookauia aku maluna ona, oiai oia e noho paahao ana, a o kela makemake e holo no Manila, ma- muli no ia o kona manao iho. E malama ana ke Kula Sabati o Kalihi— Moanalua i kana hoike no keia hapaha ma keia Sabati iho, Malaki 20, Ke ole e loaa na kuia; ua pau ko ka Ia Hamauleo ma ke Sabati aku la i hala. Ua nee ae nei o P. M. Pond, ke kahuwaiwai o ka poe paa kuleana o ka Pond Company mai kona keena- hana mai ma ke alanui Beritania ame Alapai a i kona keenahana hou ma ka mmi 307 maloko o ka hale banako First National Bank ma ke kihi o alanui. Moi me Bihopa, e loaa ana oia malaila i ka poe e makemake ana e ike iaia.

KUU HOAPILI HE WAHINE, UA
HALA I KE ALA HOI OLE MAI.

E Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha a nui:—E oluolu hoi kou opu alii e hookomo iho i keia kanaenae aloha no ka'u mea aloha i haalele mai i keia ola ana, Mrs. Marie Kaleikoa Auld, ma kekahi kowa kaawale o na kolamu o ka Nupepa Kuokoa, ka lamaku o ka malamalama, a nana hoi ia e hii-

MRS. MARIA K. AULD

hele a hoike aku i na kini makamaka nuu ka oili pulelo ana a ka la ma Kumukahi ahiki aku i ka napoo ana ma ka mole o Lehua, ua pau ko lakou iko hou ana i kona helehelena ame ka lohe hou ana i kona leo, a no ka mea, ua moe aku la oia i ka moe kau a moe hooilo, a o na u ana, na hoomanao poina ole ana ame ke aloha pau ole, o ia kana mau ukana lihaliha o ke ahu ana iho la mahope nei na'u ame na makamaka ame na hoaloha e kani-a-a mau aku nona i ka po ame ke ao. Auwe ka mea ehaeha o ka naau ke hoomanao ae nona! E uumi iho ana ka hoi i ke aloha e pee maloko aohe paa, na ka waimaka no e hiolo.

Ua hanauia oia ma Honolulu nei mauka ae nei o Manamana mai ka puhaka mai o Pupua kona luaui ma-kuahine a o Kaleikoa kona luaui makuakane i ka A. D. 1872, a moe

aku la ma ka la 23 o Feberuari,

1927 i ke kanalima-kumamalima o kona mau makahiki. He elima ko lakou nui i hoohuaia mai i keia ao e ko lakou makuahine, eia nae, he ekolu i hala mua ma kela ao a koe mai laua elua, oia amo Palika pu Kaleikoa o hana nei me ka bana puhoho Hawaii.

Ua hoonaauaoia oia maloko o ke Kula Bihopa ma Honolulu nei i kona mau la opio, a he makuahine oia i piha me ka makaukau ma na hana o ka home i pili i na wahine a he nui a he lehulehu wale no hoi kona mau hoaloha. He makuahine hea-hea, he oluolu a he lokomaikai i ua mea apau, a mamuli o ia mau ano maikai ona i nui ai kona mau hoaloha.

Ho lala oia no ka Ahahui Ka Hale o na Alii mai ka manawa mai o ka hookumuia aua o ia ahahui a moe wale aku la oia. He lala oia no ka hui-himeni i kapaia ka "Hui Lei Mamo, ka hui kahiko i hookumuia o ke Alii Kalakaua, a he lala hoi no ka hui himeni a ke Kamaliiwahine Kawananakoa. No kona aoao hoomana he hoahanau oia no Kawaiahao ahiki i kona moe ana aku la ma ka Ilina o Makiki.

Ua hoohuiia maua ma ka berita maemae o ka mare ma ka la 5 o Augate, A. D.1909, a iloko o na makahiki he 18 o ko maua noho mare ana, hookahi pilikia nui i ikeia aohe hua i loaa mai kona puhaka mai e loaa ai la hoi i pani ma kona wahi i kona manawa i hala aku la.

He wahine no oia i piha me ka ma 'i, iloko o ka hapanui o kona mau la o ke ola ana, ua hooikaikaia no ma ha ano apau e palekana ae oia mailoko mai o ia mau pilikia, eia nae, mamuli no o ka oi aku o ka ikaika o ka ma'i mamua o ka ikaika o ka laau ua hiki ole ke paa mai a moe wale aku la, a o na naau luuluu kana ukana kaumaha o ke ahu ana iho la mahope nei na'u e auamo. E hoomaikaiia no ka inoa o ko Akua Mana Loa, no ka mea, Oia wale no ka mea kuleana i ke kino ame ka uhane.

O Mrs. Marie Kaleikoa Auld i
moe aku la he hope-peresidena oia
no ko Kalapu Repubalika o ka Ma-
hele koho 12 Apana 4, he wahine
hoi i ikeia kona hooikaika ma ka
aoao Repubalika i na kau apau a
moe wale aku la oia.

I ka hooki ana ae i keia kanae-
nae, ke haawi aku nei au i ka'u
hoomaikai kiekie i ke Kamaliiwa-

KA PILIWAIWAI MA KEIA KULANAKAUHALE.

No ka manawa loihi loa i loaa ai ka ike i ka lehulehu, no ka lawelaweia o na hana piliwaiwai ma keia kulanakauhale, na piliwaiwai i loaa aku ai na manao hoohuoi, no ka Hoopakeleia o kela hana hakihaki kanawai, e ka poe na lakou e hooko ana i na kanawai, ame na piliwaiwai i kaa ole aku ai malalo o na hoopakele ana a na luna oihana o ke aupuni.

No keia mau hana piliwaiwai i, lawelaweia, ke waiho mai nei na hihia o ke Kapena Makaikiu Kellett ame ka Makai nui Trask i pau, o ka oihana makai o Honolulu nei, ame kekahi poe okoa ae imua o ka aha; no ko lakou pili nae a pili ole i ka hewa, o ka aha hookolokolo ke kuleana ma ia ninau, hookahi nae mea hiki ole ia kakou ke alo ae mai na mea oiaio mai i ikeia; aia i'o ka piliwaiwai iloko nei o keia kulanakauhale kahi i noho mana ai, no na makahiki lehulehu.

Eia ka Loio Kulanakauhale Davis ke hooili aku nei i na hoahewa ana maluna o ka Makai Nui Desha, no ke pani-ku ole ia o na hale piliwaiwai ma keia kulanakauhale, a e hopuia hoi ka poe iloko o kela hana; a i hooiaio ma kona aoao, no ka lawelawe i'o ia o keia hana, he mau wahi lehulehu ka i komoia e kona poe kanaka, me ka hopuia ana o kekahi heluna nui o na Pake iloko koke aku la no o na la i hala.

Me kela kulana paonioni mawaena o ke keena o ka Loio Kulanakauhale Davis ame ka Makai Nui Desha, maluna o ka hana piliwaiwai, aole mea nui e ae a ka lehulehu o na maka-ninana o keia kulanakauhale e nana aku nei, o ko laua hooko wale no i ke kanawai me ka pololei ame ka hoopilimeaai ole.

Ua hoonoho aku ka hapanui o na makaainana koho baloka o keia kulanakauhale ia David L. Desha ma ke poo o ka oihana makai, aole no ka hoonani wale ana no i kela keena oihana, aka no ka hapai ana ae ma ke anuu kiekie o ke kupono ame ka mahaloia: a o kekahi o na hana e hoea mai ai i kela hopena. o ia no ke kinai ana i ka piliwaiwai ame na hana hakihaki kanawai e ae.

No na hana piliwaiwai e pahola ana maloko nei o keia kulanakauhale i na manawa aku nei i hala, i kaili mai ai na mana koho i ka oihana makai o Honolulu nei, mai ka noho poo ana o A. M. Brown ame kona mau hope; malalo no o kela kumu hookahi, i kailiia mai ai kela hanohano mai ia C. H. Rose mai, a pela no i ke kau ia David Trask; a elike auanei me ka noho lanakila ana o ka piliwaiwai ma keia kulanakauhale, me ke kinai ole ia, pela no ka loihi o ke ku ana aku o ka lehulehu a nana me na manao hoohuoi no ke ano o ka hookeleia ana o ka oihana makai.

No ka hoauhee ana aku i na manao hoohuoi, iloko o ka lehulehu, no ka hooko ole ia o na kanawai i pili i ka piliwaiwai me ke kui'o ame ka hoopilimeaai ole, a no ka hapai ana ae i ka oihana makai o Honolulu nei ma ke kulana oi ae o ka maikai ame ke kupono; ua ili aku ke ko'iko'i maluna o ka Makai Nui Desha i keia manawa, ka hoikeike ana mai, aole wale no, ke hooko nei oia i kana mau hana ame na kanawai me na ma-nao ku'io, ka pololei ame ka hoopilimeaai ole, aka ua kaawale pu oia mai na manao hoohuoi aku o ka lehulehu, no kona lilo

i mea hoopakele i ka piliwaiwai.

AOHE HANA AKU I KOE.

Ma ka Poaono aku la i hala, i hoike mai ai ka hapanui o na mana koho baloka o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, o Edgar Morton ka lakou i makemake ai, maiwaena mai o na moho eono, i holo no ke pani ana i ka makalua i hoohakahaka-ia iho mamuli o ka make ana o ka Hon. Levi L. Joseph, ma ke koho baloka kuikawa o ka malamaia ana ma kela mau mokupuni: nolaila aole he hana i koe, o ka nana wale aku no i kana hana iloko o ka ahaolelo.

Ma ke ano he Repubalika, he kupa a he kamaaina no ka Mokupuni o Maui, aole a kakou mau hoohewahewa ana aku, no ka iini ame ka makemake iloko o keia kauwa hou a ka lehulehu, e hana a e hooikaika no na pono kaulike o na mokupuni i lilo ai oia he lunamakaainana.

Ma ka hui pu ana aku nae me kona mau hoa lunamakaainana mai Maui mai, ka poe i kamaaina i na hana oloko o ka aha-olelo: pela iho la e loaa ai iaia ka ike ame ka makaukau, no ke kulana i lilo ai oia i panihakahaka; a iloko o ke koena i koe

o na la o ka ahaolelo e noho mai nei e lilo kela mau la, i mau
la aole wale no, no kona hookamaaina pono ana iaia iho me
na hana kaukanawai, aka ma ka hooikaika pu ana kekahi, e
hooholoia na hooponopono kanawai e pomaikai ai ka lehulehu.

Aohe wa ha'o o ka aha apana o Honolulu nei, i na hihia o ka poe he mau kaa otomobile ko lakou, no ke ku-e i na kanawai i hanaia no na alanui, a no na kukui, ame ka hookele ana

i na kaa; i wahi nae e hoemiia mai ai na hihia o kela ano, he
mea pono e kauia na hoopa'i kanono maluna o ka poe apau e
ahewaia ana no ko lakou ku-e i ke kanawai pili i na kaa. O
ka maka'u no ka uku i kekahi huina dala mahuahua, he mea
ia e konoia aku ai na kiakaa otomobile apau e makaala mau
i ko lakou hooholo ana i na kaa ma na alanui o ka lehulehu.

Hoko o ka hopuhopu mau ia o na Kepani no ko lakou puhi rama, aole nae ia he kumu e ha'o mai ai ka lawelawe ana o kela lahui, i keia hana hakihaki kanawai. Malia paha no ka nui o ke dala ame na pomaikai iloko o kela hana, ke kumu o ko lakou hoomau ana i ka hana ame ke kuai ana aku, i ka poe e makemake mai ana, i ka okolehao; he mea pololei no kela aka nae ua kokuaia aku kela manao puhi rama o na Kepani, mamuli o ka liilii loa o ka hoopa'i e kauia ana e na aha hookolokolo, maluna o ka poe i ahewaia no ke ku-e i ke kanawai hookapu waiona.

Nui a lehulehu wale na bila ukuhoomau i hookomoia ae iloko o ka ahaolelo e noho mai nei; no ke kaulike nei nae o kela mau ukuhoomau, he mea pono no e haawiia, i ka poe i ku-leana i'o e uku hoomau ia aku, ma ke ano o ka loihi o ko lakou noho hana ana no ke aupuni, pela hoi ka pakeneka kupono o ko lakou mau ukuhana, no ka manawa i hoomahaia aku ai lakou, me ka lawelawe ole i kekahi mau hana.

Iua e hiki ana i ka Loio Kulanakauhale Davis, ke kinai i ka hana piliwaiwai maloko nei o keia kulanakauhale, a i ole hoopuehu aku paha i ka poe loea ma kela hana ma na wahi okoa loa mai Honolulu aku nei; he elua no mau mea maopopo loa e oili ae ana, o ka mua, o ia ka holo aku o na mahalo ana a ka poe i makee i ka maluhia, maluna ona, a o na ku-e ana hoi maluna o ka Makai Nui Desha.

hine Kawananakoa no kaaa maa kokua lehulehu ma ka mea e pili ana i ka hoolewa o ka'u mea aloha. a pela hoi i ka hui himeni a ka bana Hawaii no ke komo pu aaa mai e kumakena pu me makou, a ke haawi pu aku nei i na hoomaikai piha i na hoaloha ame na makamaka i haawi mai i ka lakou mau makana paa i ka'i pu aku hoi ma ka huakai hoolewa no ka halepule o Kawaia-

Makiki.

Ko haawi aku nei i na hoomai-

kai i ka Lunahooponopono o ke

Kuokoa no ka ae ana mai i keia

kanaenae e loaa kekahi kowa nona

ma kekahi o na kolamu o kou pepa,

a pela hoi me na keiki ulele hua

kepani o ka papapa'i.

Na makou no iloko o na wiliau

o ka-luuluu.

JAMES K. AULD

ame ka ohana.