Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 16, 28 April 1927 — Page 2

ELUA NUPEPA KUOKOA, HONOLULU. T. H. POAHA, APERILA 21. 1927

PAA EKOLU POE KEIKI I KA
HOPUIA NO KA AIHUE

(Mai Ka Aoao Ekahi Mai)
e ahu mokaki ana hoi na lako mea-
hana o na kaa otomobile ma kela
ame keia wahi o kela hale.

He poe keiki hele kula wale no keia, me ka lilo ole nae o ka lakou mau hana aihue, i kumu e hoopilikiaia aku ai ko lakou hele ana i ke kaH ame ka hoopaa ana i ka lakou mau hawina.

Ma na po Poalima na po o ka Poaono wale no keia poe keiki e lawelawe ai i ka lakou mau hana aihue, e komo ana maloko o na hale mai ka hora ewalu aku o ke ahiahi ahiki i ka hora umi, ma na manawa e hele ai na ona o kela mau hale i ka nana kiionioni, a ma kekahi mau hana e ae paha.

O ka manawa mua loa i hoohuoiia ai keia poe opio, me ko lakou mau hoa i hiki aku ka huina nui, ma kahi

o ka umi, o ia no ka manawa i ai-
hueia ai he kaa otomobile mauka ae
nei o Kalihi, he kaa no Paul A.
Grant, me ka haaleleia ana o kela
kaa ma ke alanui ololi Morris, ma-
muli o ka pau ana o ka aila.

He kaa otomobile hou aku kekahi

i aihueia e kela poe keiki, no K. S
Lum, me ko lakou holo ana no ka
apana o Makiki, a mahope o ka lawe-
lawe ana i na hana aihue ma na
home o kela wahi, i laweia aku ai
ke kaa otomobile a haalele ma Ka-
moiliili ae nei.

Ma ka la 13 o keia mahina iho nei i aihue hou ia ai he kaa otomobile mai ke alanui Vinia mai, he kaa keia no Aloy Achew, a maluna o kela kaa, i holo aku ai lakou, no ka hale-pule Buda ma ke alanui Papu me ke komo aihue ana maloko o kela hale, a mailaila aku no ka halepule Moremona mauka ae nei o ke awawa o Kalihi.

Ma ka la 14 mai, ua lilo hou no he kaa otomobile i ka aihueia e na alakai o kela puulu keiki aihue, a oiai e holoholo ana ma na alanui o Kaimuki, i hooku'i ai kela kaa me ka pou kelepona ma ke alanui umi-kumamalima, a ma kela ulia i paa ai he elua mau opio i ka hopuia a pakele aku na Hoahanau Hamada me Ching.

Ua nokeia nae na keiki elua o ka hopuia ana i ka niele, ahiki i ko laua hoike okoa ana ae i na inoa o ka poe apau iloko o ka puniu aihue, me ke kuhikuhi pu ana i kahi o ka hale i ku ai, kela hale a lakou e hoahu ai i na waiwai aihueia maloko olaila.

I wahi nae e paa ai na alakai o kela poe aihue, ua hoonohoia he mau makaikiu ma kahi kokoke i kela hale, ma ka po o ka Poaono iho nei, ma kela ano i paa ai o Ching i ka Hamada i ka hopuia ma ke alanui Gulika.

hopuia, a ua paa hoi na Hoahanau Ma ka hoakaka a kekahi o na hoahanau Hamada, he uwaki gula ka kekahi a lakou o ka aihue ana mai kekahi home mai ma Makiki, he uwaki kela ana i makemake loa ai, no kona minamina nui loa i kela uwaki, ua huna oia ma kekahi pou hakahaka ma ka home o Kiaaina Farrington ma Wakinekona Hale, o ka mea apiki nae iaia o ka hele kou ana aku e nana mahope mai ma kela wahi, aole ua uwaki nei ma kaaa wahi o ka huna ana.

Mamuli o ka paa ana o kela puulu o na keiki kolohe i ka hopuia i hoakaka ae ai ke Kapena Makaikiu Morse, i ka hoomamaia ana o kona noonoo, no ke kumu, ua nui na hoohalahala i hoea aku imua o ka makai nui no na hana aihue i lawelaweia, eia ka auanei na keia poe opio.

HOOPAKELEIA HE KEIKI

KEPANI E KEKAHI KOA

E ole wale no ka ike mua ana aku o kekahi koa i maopopo ole ka inoa, he koa i manaoioia no ka Papu De Russy ma Waikiki, i ka okuku mai o ke poo o kekahi keiki Kepani o eha makahiki, a nona hoi ka inoa o Sasao Kimoto, ma ka auwina la o ka Poalua o ka pule i hala aku la, i pakele ai ke ola oia keiki mai ke piholo ana iho a make maloko o kekahi loko kokoke i ke alanui Keoni Ena ma ke alanui Kalia, ma Waikiki ae nei.

Ma kahi kokoke aku ka i kela loko kela ioa kahi i ku ai a ike aku la i ka okuku mai o ke poo o ke keiki iloko o ka loko ma kahi hohonu e hiki ole ai ia keiki ke hoopakele iaia iho. I ka ike ana aku o ke koa i ka pilikia o ke keiki o kona lele koke aku la no ia iloko o ka loko me ka hoohakalia ole, a hapai mai la iaia a kau i kula a lawe aku Ia iaia iloko o kekahi halekuai e ku kokoke mai ana, a malaila i luluia ai ahiki i ka hanu maikai hou ana ae.

Ua laweia ae ua keiki la i ka halema'i o na Kepani maluna o ke kaa makai a ma ka lonu i hoikeia ae mai ia halema'i mai ua maikai loa ae ka ua keiki la, a ua hoi mai kona ola maikai a Iike me mamua aku o kona piholo ana.

Ma kekahi wahi o keia pepa e ikeia ai ka hoolaha no ka wehe hamama ia o na ipuka o ka hale o na hana akamai noeau, no ka makaikai ana o ka lehulehu ma na manawa Iike ole o kela ame keia la, i hookaawaleia no ka makaikai ana. Aia keia home nani, ma ke alanui Beritania, he makana na Mrs. C. M. Cooke, imua o ka lehulehu.

Na Lala o ka Ahahui Kamehameha maloko o ka Pa'lii ame ka poe Makaikai imua o ke Kakauolelo Hubert Work ame na malihini Hano-
hano.


E HOOMAU IA ANA NO KA UKU HOOMAU Ma ka la 21 o Feberuari i hala ka elima o na la o ka noho ana o ka ahaolelo kuloko, he mahina ame hapa i hala aku nei, ma ia Ia i hookomoia ae ai i ka hale o na lunamakaainana o ka Lunamakaaina John Viveiros, Jr.,o Kauai, he bila e imi ana e hoo- pau loa ia ke kanawai e haawi ana i ka wahine kane make a ka Elele Kalanianaole i $500 o ka mahina, a ua waihoia aku keia bila iloko o ka lima o ke komite waiwai o ka hale, a ma ka Poaha o ka pule aku la i hala i hoihoi ae ai ka lunahoomalu i ka hoike e waihoia ka bila ma ka papa. "O keia bila," wahi o ka hoa- kaka a ko komite, "e imi ana ia e hoopauia ke Kanawai 15 o ka 1923, ke kanawai e haawi ana i $500 no ka limilimi e ukuia no ka manawa e ola ana ke Kamaliiwahine Kalanianaole a o Mrs. J. F. Woods hoi i nei ma- nawa. "Aole no i nele kou komite i ka hoomaopopo ana no ka manao kumu nana i hoolalelale i na hoa o ka aha- olelo o ka 1923 ma ka hoamana ana no ka ukuia o keia ukuhoomau i ke Kamaliiwahine Kalanianaole. "Ma ka lawe ana mai i na olelo mailoko mai o ka hoike i waihoia ae ai i ka hale o na lunamakaainana e kona komite waiwai oloko o ka 1923, ua loaa ia makou ka ike ua hooka- huaia keia hooholo ana a ua manaoia hoi e lilo i mea hoomanao a e ikeia aku ai kekahi hana waiwai loa i ha- naia e ke Keikialii Kalanianaole no ka lehulehu o keia Teritore. "Aole hiki i ko'u komite ke ike ma keia manawa i keka i kumu e hoomau ole ia aku ai ka hoomanao ana no ka hana i lawelaweia no keia Teritore e ko kakou elele mua i ka ahaolelo, ke Keikialii Kalanianaole, nolaila no makou iho, ke hoike aku nei i ko makou apono i ka waihoia o ka bila ma ka papa." Ua hoopanee mai ka hale i ka noonoo ana maluna o ka hoike a ke komite a ka Poalima mai. Ma ka noho ana o ka hale ma ka Poalima. Aperila 8, a noonoo malu- na o ka hoike a ke komite waiwai, ua apono ka hale i ka waihoia ana o ka bila ma ka papa. Ua apono pu ka hale i ka hoopanee loa ana i ka noonoo hou ana maluna o ia bila no ka manawa maopopo ole elike me ke noi i waihoia ae, o ka make loa ana iho la ia o keia bila no ke ko- ena aku o ke kau. Ua hooikaika o John Viveiros, ka hoa hanohano o ka hale mai Kauai mai, e hoopakele i kana bila, aka nae ua ku-e ka hapanui o ka hale iaia. O ke noi e kaheaia na Ae ame na Hoole no ke koho ana ma- luna o ka hoike a ke komite, ua hooleia. Eha wale no mau hoa i koi e kaheaia na inoa, a he 26 ma ka aoao ku-e. HOOLAHA I KONA MAU LA HOPE MA MOLOKAI Ma ka mokuahi Likelike o ka Poaha aku la i hala, i kau aku ai ka Makua Peter, o ka hoomana Kakolika, no ko kahua ma'i lepera ma Molokai, ma ke ano, malaila oia e hoohala ai i kona mau la hope ma ka honua nei.	UA HOEA MAI NEI KA OKA- NA HOU O KAWAIAHAO O ka okana hou no ka halepule o Kawaiahao nona ke kumukuai he $25,000, a o ka makana hoi a ka Hui o Burua ma i ka halepule o Kawai- ahao, na hoea mai a eia ke kukuluia mai nei ma kona wahi e ka Hono- lulu Music Co. O ka okana i hoea mai nei he makana ia na ka Brewer & Co., he mea hoomanao no ke ku ana o ia hui hookahi haneri makahiki mai kona hoomakaia ana e ku ma ka la 25 o Okatoba ka 1826, eono makahiki mahope mai o ka pae mua ana mai o na mikanele i keia mau paemoku. I ka manawa i ikeia ai ka popopo o na laau oloko o ka halepule o Kawaiahao a he hana pono ka hana ana i haokila a i konakalika ma kahi o na laau, ua pau na pono laau apau i ka weheia, a ma kahi o na laau he haokila ame konaka- lika wale no ma ia wahi i nei ma- nawa, a ke nana aku aneane loa he hale hou akahi a kukuluia o Ka- waiahao i keia la. I ka manawa e hoomakaia ana ka hoololiloli i na pono kahiko o Kawaiahao a i mau mea hou ma ia wahi ia manawa i noiia aku ai ka ka Brewer & Co., ko- kua, oiai e kokoke loa mai ana e piha ke kenekulia o ke ku ana o ia hui, o keia okana ka ia hui i koho ai o ia kana makana no ka halepule a na aponoia aku. Ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala, ka hoea ana mai o na pahu me na apana o ka okana iloko a ma ka Poalua noi ka weheia ana a laweia, ae na apana o ka okana iloko o ka halepule malalo o na hooponopono ana a J. Bergstrom, ka mea nona ka halekuai meakani ma ke alanui Papu, a oiai he hana nui no ia o ke kukulu ana ae ia okana ahiki i ka paa ana e hala ana no he mau pule lehulehu mamua o kona . makaukau ana a hookaniia. Na ka hui hana okana o Hilgreen, Lane & Co., o Ailanee, Ohio i hana i ka okana. Ua makaukau ka halepule o Ka- waiahao i nei manawa no kona hoo- laaia ma ka Ia 19 o Iune e hiki mai ana, a ma ia manawa e lohe ai ka lehulehu mai Hawaii a Niihau i kona leo. Elike me ka Makua Damien, ka mea i haawi i kona ola iho, no ka pono o ka poe i loohia i ka ma'i lepera ma Kalawao, Molokai, pela no keia makua Kakolika, i koho ai, e hoi no Kalawao, a e hana aku i kekahi mau hana e pono ai, ka poe i hookaumahaia e ka ma'i. Ua hoohala nui ka Makua Peter i kekahi manawa o kona ola ana, iloko o na pualikoa, ma na manawa i komo ai ke aupuni o Palani iloko o ke kaua, a ua ku no oia i ka poka, a ha enemi, eia nae, ua hoopakeleia mai no kona ola. Aole no i loihi loa ka hoea ana mai o keia makua Kakolika no Ho- nolulu nei, he mau mahina wale no i hala. aku nei, mamuli o kona ma- naoio, ua oi loa aku kona pono, e hoi a noho iwaena o ka poe i loaa i ka ma'i lepera ma Kalawa, Mo- lokai, pela oia i hooko aku ai i kela manao ona.	"NO KA MANAKA I KE OLA ANA" I HAOA AI HE OPIO E O'U AE I KONA MAU I-A He opio Hawaii nona na maka- hiki he 18, a nona hoi ka inoa o Edward Kekoa ka ka Makai baiki- kala George Wesser o ka hoihoi ana ae i ka hoike i ka halewai no ka hoao ana o ka opio e lawe ponoi ae i kona ola ma ka inu ana i ka laau- make ma kahi kokoke mai i ka halekaa otomobile ma na alanui Be- ritania ame Aala ma kekahi o na hora poniponi wale o ke kakahiaka Poalua nei. Na kekahi o na kalaiwa kaa oto- mobile ma kela halekaa i hoike mai i ka Makai Wessel no ko Kekoa olelo ana aku ka iaia "ua manaka oia i ke ola ana," a ia wa koke no i kau ae ai i ka omole laaumake i kona mau lohelohe a inu aku la. Ma ka hoakaka a ke kalaiwa i ka makai e ole wale no ka kona kaili koke ana mai i ka omole mai ka lehelehe mai o Kekoa, ina ua pau loa ka wai o ka laaumake i ka inu- ia. Ua laweia ae o Kekoa i ka hale- ma'i o na poino ulia mahope iho mahina o ke kaa makai, a mahope o kona ' lapaauia ana maloko; o ka halema'i o na poino ulia no kekahi manawa ua hoololiia aku oia i ka halema'i Moiwahine. Ke paaia mai nei e na makai kekahi apana pepa e kau ana o kekahi mau huapala- pala Kepani i loaa iho iloko o ka pakeke o kona palule. No ka ma- nao o na huapalapala Kepani aohe i hoikeia ae. MAKE HE KEIKI OPIO ME KA MAOPOPO OLE O KE KUMU Maloko o ka pa o kona home po- noi ma ke alanui Ehiku, Kaimuki, i loaa aku ai ke kino make o kekahi keiki Kepani o Todashi Oda ka inoa, a nona hoi na makahiki he umi- kumamalima, ma ka po o ka Poa- kolu o ka pule aku nei i hala. I kulike ai me ka moolelo pokole e pili ana i ka nalowale ana o kela keiki opio, ua hele no ka oia i ke kula, a ma ka hora eono o ke ahiahi kona huli hoi ana aku no ka home, me ka hele ana no e paani maloko o ka pa. Aole nae i ha'oha'oia ka nalo- wale ana o kela keiki e kona ohana ahiki i ka poeleele loa ana iho, no- laila ua hele okoa uku la ka makua- kane iwaho o ka pa, a o ka mea nana i hookahaha loa mai i kona manao, o i no ka loaa ana aku o ke kino ma ke o kana keiki e lawalewa mai ana iluna o ke kumulaau, me ka hoopaaia o kekahi piko o ke kau8n ma kona a-i. e Ua hoikeia mai ka lohe i ka oi- hana makai, no ka make ana o ke keiki opio a i ka hoea ana aku o na kanaka o ke aupuni, ua laweia mai ke kino no kahi waiho kino make o ka papa ola. Ma na hoailona apau i hoomao- popoia e na makai, ua lawe maoli ae no ka opio i kona ola iho, o ke kumu nae o ka lawelawe ana i kela hana naaupo, o kekahi ia o na ninau pohi- hihi loa, e lilo ai i hana ma ka aoao o na makai ka noii ana aku.	NO KA HANA ANA I UWA- PO HOU NO HOOPULOA He bila e hoamana ana i ke ko- misina aina aupuni e kuai a lilo mai i 20 eka aina ma Hoopuloa, Hawaii, ma ke ano i kahua no ka uwapo aupuni ame na alanui e helo mai ai ahiki ia uwapo, a no ka hoohana ia no ka wehe ana i mau apana pa-hale, ka i hookomoia ae i ka hale ma ku Poakahi nei e John Smith. O ka uwapo kahiko ma Hoopuloa ua a-ia e ka pele o ke kahe ana ma kekahi manawa koke aku nei i hala. NO KA HOOPAKELE ANA I NA LUNA AUPUNI He bila hou ka i hookomoia ae iloko o ka hale o na lunamakaaina- na e hoakaka ana e kupale na loio kalana ame kulanakauhale ame ka- lana i na luna kalana ma na hihia kivila ma kekahi mau hihia. Ka ka Lunamakaainana W. A. Clark keia bila o ka hookomo ana ae ma ka Poakahi aku la i hala. Ua pa- paia ma keia bila ke kupale ana o na loio kalana i na luna aupuni ma na hihia e oili mai ai he mau hoopii a mau hihia karaima no ka mea i hoopiiia. HOOPAU LOA IA KA BILA HOOKUU MAI KA AUHAU AE O kela hapa o ka bila kanawai a H. K. Ashford o ka hookomo ana ae i ka hale e hoomahuahua ae ana i ka huina hookuu mai ka auhau ae o na poo o na ohana i mareia nini ka $2000 a i ka $3500, a no kela ame keia mea pakahi e kau- ka'i ana i kona pono mai ka $200 a i ka $100 ua hoopau loa ia e ke komite waiwai o ka hale ma ka Poakahi nei. Aka nae, ua hoololiia ia bila ma ka mea e pili ana me na auhau maluna o na loaa makahiki mai ke kuai ana aku o ka waiwaipaa, ma kahi o ka waiwaipaa i kuaiia e loaa mua ia aina i ka mea e kuai aku ana elima makahiki mamua ae o ke kuai ana aku, o ka pomaikai. a i ole ka puka paha o ia ka like ole mawaena o ke kumulilo ame ke kumukuai i lilo aku ai, o ia like ole ke auhauia. KE HOOMAKAIA MAI NEI NA HANA HOOLOLILOLI I KA HALE O KA BANAKO HAWAII MUA Oiai, ua hoi ae nei ka Banako Hawaii iloko o kona home hou ma ke kihi o na alanui Bihopa ame Moi ma ka aoao mauka, a he hale nani hoi ia i ka nana aku e haaheo ai o Honolulu, a ua lilo aku ka hale mua o ka Banako Hawaii i ka Hui Mokuahi I. I. N. S. S., ke hoomaka- ia mai nei ka hoololiloli ana ialoko o ia hale a kupono elike me ka make- make o ia hui, elike me ia a ke kakauolelo-puuku Stanley C. Ken- nedy o ka hoike ana ae ma ka Poa- kahi aku la. I kulike me ka Kennedy o ka hoike ana ae e hala ana kekahi ma- nawa loihi o ekolu a eha paha maluna hana hou ia ai mamua o ka nohoia ana mai o ia hale e ka hui mokuahi, no ka mea, he nui na hoo- loliloli e hanaia ana a kupono elike me ia i makemakeia ai e ia hui.	UA EMI MAI NA HANAU, NA MARE AME NA MAKE I KA MAHINA O MARAKI Ma ka hoike a ka buro papa- helu o ka papa ola o ka hoopuka ia ana ae ma ke akea ma ke kaka- hiaka o ka Poalua o ka pule i hala, e ka luna kakaukope nui, Miss M. Hester Lemon no ka mahina o Ma- raki i hala he eono ke emi iho o na make ia mahina i ko Maraki o ka 1926, he 60 ke emi iho o na ha- nau i ko ka 1926, a he 25 ka emi iho o na mare i ko ka 1926. Iloko o ka mahina o Maraki he 375 na hanau, he 435 i ko Maraki o ka 1926; na mare 118, he 143 i Ma- raki o ka 1926, a no na make 137, 143 no ia mahina he makahiki aku nei i hala. No na make 137 no ka mahina o Maraki, he 74 mau kane a he 63 mau wahine, a he 13 mau bebe ha- nau hou i hoikeia ae. Iloko o ia mahina he 42 mau keiki i make ma- lalo o ka elima makahiki, he 31 mailoko ae o ia huina he mau keiki i emi iho malalo o ka hookahi ma- kahiki. Ma na lahui no ka poe i make, o ia keia: Na Kepani he 41; na Hawaii piha, komo pu me na hapa- Hawaii, he 36; na Pake, he 19; na Amerika, he 13; na Pilipino, he 10; Pukiki, 8; Korea, 3; Kelemania, 3; Poko Riko, 1; Paniolo, 1; no na lahui e ae, 1, huina 137. O ka huina dala i loaa ae i ka buro no ka mahina he $804, no na palapala hoike no na hanau mare ame make. He 3246 ke emi iho o na loaa i Maraki o keia makahiki ma- mua o ko ka mahina o Maraki o ka makahiki i hala. Iloko o ka ma. hina he 609 mau palapala hoike hanau, 53 no na make a he 7 no mare i hoopukaia aku e ia buro. O ka huina lahui maloko o ke kulanakauhale o Honolulu i kohoia he 104,300. HE HOALOHALOHA NO MISS HARRIET KA MAUA LEI HI- NANO I HALA. Elike me ka ohu kolo i na kuahi- wi kukolu o Hawaii Kilohana i ka Ia'i, pela no i nihi kolo malu mai ai ka ohu o ka make i ka maua kaikamahine aloha Miss Harriet Ki- nimaka ma ka home i ani kehau ia o ko maua mau kaikuaana G. N. Alapai ame Mrs. Alapai ma Kua- moo, ma ke kakahiaka Poaono, Ma- raki 5, hora 5, a lawe aku la ko kakou Haku aloha i ka uhane e noho pu me ia ma kona poli; a waiho mai la i ke kino e moe olu a oni ole na ka makua ame ka oha- na e uwe helu aku iaia ma na wahi apau i piliia. O kuu kaikamahine pua lei i wa- lea i ke alo i nani ai na maka ke ike; ua akoia ma ka wehena o ka pawa o ke kakahiaka poniponi o ka la 5 o Maraki 1927. Auwe, alo. ha ino, Luuluu poahi niniu ke aloha ialoko! Ua hanauia mai oia mai ka pu- haka mai o Lelemanu kona mama ame Kiekie Nakapalau kona papa ma Nahiku, Maui, ma ka la 5 o Feberuari 1907. Iloko o na mahina eha o ka ha- nauia anamai; ua lilo mai la ia

maua i ka hanaiia; ka mea hoi e kakau nei i keia hoalohaloha, a mai ia manawa mai ka hanai aloha ia ana, a nui a pua ae la elike me na lilia o na awawa i popohe i na kulu hau o Sarona.

Ua kilohi, ua ike aku i kona kulana nona ka manawa aku i koe. Eia ka e nele ana ka poli i ka lei aloha he keiki; ua kii mai na anela

o ka papa luku a kaili malu aku
la me ka ike ole ia i ka ea ola o
ka maua kaikamahine i aloha nui
ai. O ke alanui hele i ike ole ia e
ka manu, o ia ke alanui i hele aku
la ka maua kaikamahine i pili aloha
ia ma ke taona o Honolulu, ua
holoholo ma ua alanui o ke kulana-
kauhale; aloha no kahi i noho ai
ia mau la. A ma na Kona kai opua

i ka Ia'i ka home pili paa a ke
aloha ai; e ike aloha ia ma na wahi

apau i noho ai. Auwe, aole o Harriet imua o ko kakou alo, ua hele awiwi me ka mama loa ma ke ala hoi ole mai aole ia e maalo hou ana ma na alanui hele. Aole ma na ipuka hale aole mamua ou, aole mahope ou; aole ma ke taona o Honolulu; aole i ka uka a me ke kai; aole ma na iliili nehe i ka pueone o Keauhou; aole hoi ma na lae makawalu i kapipiia o na ehukai lelehune i na pali, aole hoi me ia nalu kuakea i olu i na maka ke ike aku, aole hoi ma ka home aole hoi i ka poli, ua nalo loa; ehaeha loko, luhi maua i ke aloha.

Ke haawi pu aku nei i na hoo-maikai ame ka mahalo i ka lunahooponopono, Mr. Solomon Hanohano me na keiki o ka papapai i ke aloha nui. Aloha.